Tài liệu Bồi dưỡng học sinh giỏi môn sinh học thpt chuyên đề một số tổng kết về quy luật di truyền menđen và quy luật di truyền moocgan

.DOC

4182

141

…………….*****…………..
CHUYÊN ĐỀ
“MỘT SỐ TỔNG KẾT VỀ QUY LUẬT DI TRUYỀN MENĐEN VÀ
QUY LUẬT DI TRUYỀN MOOCGAN”

1
Trang 1
CHUYÊN ĐỀ
“MỘT SỐ TỔNG KẾT VỀ QUY LUẬT DI TRUYỀN MENĐEN VÀ
QUY LUẬT DI TRUYỀN MOOCGAN”
I/ MỞ ĐẦU:
1. Lí do chọn đề tài:
Trong các chuyên đề sinh học, các qui luật di truyền có thể coi là một
phần kiến thức trọng tâm trong đó các qui luật di truyền phân li và phân li độc
lập của Men Đen và qui luật hoán vị gen của Mooc Gan là một nhóm kiến thức
giữ vai trò làm cơ sở nền tảng cho những tiếp cận nghiên cứu sinh học và ứng
dụng lí thuyết vào giải quyết các bài tập di truyền phức tạp hay giải thích các
hiện tượng di truyền đa dạng, phong phú trong tự nhiên.
Qua thực tế giảng dạy, chúng tôi nhận thấy đây là một trong những nội
dung kiến thức cơ bản về lí thuyết, không quá phức tạp về phương pháp giải các
bài tập đơn thuần. Tuy nhiên, để áp dụng tiếp cận phương pháp nghiên cứu
trong thực nghiệm và vận dụng linh hoạt trong giải quyết các bài tập di
truyền phối hợp phức tạp đòi hỏi học sinh phải nắm thật chắc cơ sở lí luận,
phương pháp nghiên cứu, cách thức khai thác đối tượng nghiên cứu và những
cống hiến cũng như những hạn chế trong nghiên cứu của hai nhà khoa học có
vai trò đặt nền tảng cơ sở cho các nghiên cứu di truyền. Từ đó, chúng tôi mong
muốn truyền cho các em sự hăng say trong nghiên cứu thực nghiệm, trí tò mò,
sáng tạo trong tiếp cận với các phần kiến thức khác có liên quan và đặc biệt
quan trọng hơn là hướng cho các em lĩnh hội cơ sở khoa học vững chắc để giải
quyết các bài tập có liên quan và các bài tập mở rộng, phát triển từ các qui luật
di truyền này.
Với những mong muốn đó, chúng tôi đưa ra chuyên đề :
“MỘT SỐ TỔNG KẾT VỀ QUY LUẬT DI TRUYỀN MENĐEN VÀ
QUY LUẬT DI TRUYỀN MOOCGAN” để bàn bạc và thảo luận.
2
Trang 2
2. Mục tiêu: Dựa trên hệ thống câu hỏi yêu cầu sự phân tích, tổng hợp và suy
luân
- Giúp học sinh nắm vững cơ sở lí thuyết về các qui luật di truyền của
Men đen và Mooc gan.
- Hướng học sinh tiếp cận với phương pháp nghiên cứu sinh học thực
nghiệm.
- Vận dụng cơ sở lí thuyết để giải quyết một số bài tập.
II/ NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận:
a. Qui luật di truyền của Men đen:
* Qui luật phân li:
- Đối tượng nghiên cứu chính: Đậu Hà lan
- Phương pháp nghiên cứu di truyền: Phương pháp lai và phương pháp phân
tích cơ thể lai.
- Cơ sở di truyền:
+ Mỗi tính trạng do một cặp alen quy định, một có nguồn gốc từ bố, một
có nguồn gốc từ mẹ. Các alen của bố và mẹ tồn tại ở cơ thể con một cách riêng
rẽ, không pha trộn vào nhau. Khi hình thành giao tử, các thành viên của một cặp
alen phân li đồng đều về các giao tử nên 50% số giao tử chứa alen này còn 50%
số giao tử chứa alen kia.
+ Cơ sở tế bào học của quy luật phân li là sự phân li của cặp NST tương
đồng trong phát sinh giao tử và sự tổ hợp của chúng qua thụ tinh đưa đến sự
phân li và tổ hợp của cặp gen tương ứng.
- Thực chất của quy luật phân li của Menđen là sự phân li của các alen của
một gen trong giảm phân.
* Quy luật phân li độc lập
- Từ những phân tích và giải thích kết quả thí nghiệm, Menđen đã đưa ra quy
luật phân li độc lập với nội dung: “Các cặp nhân tố di truyền (cặp alen) phân li
độc lập với nhau trong phát sinh giao tử và kết hợp ngẫu nhiên trong thụ tinh”.
3
Trang 3
- Cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập là sự phân li độc lập và tổ hợp
tự do của các cặp NST tương đồng trong phát sinh giao tử và thụ tinh đưa đến sự
phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cặp gen tương ứng.
- Thực chất của quy luật phân li độc lập là các cặp gen không alen phân li độc
lập nhau trong giảm phân khi chúng nằm trên các cặp NST tương đồng khác
nhau.
b. Qui luật di truyền của Mooc gan: Liên kết gen và hoán vị gen
- Đối tượng nghiên cứu chính: Ruồi giấm.
- Phương pháp lai: Lai phân tích, lai thuận nghịch.
* Liên kết gen (liên kết gen hoàn toàn)
- Liên kết gen là hiện tượng các gen không alen nằm trên cùng một NST
thường di truyền cùng nhau và tạo thành nhóm gen liên kết.
- Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài tương ứng với số NST trong bộ đơn bội (n)
của loài đó và cũng tương ứng với số nhóm tính trạng di truyền liên kết.
- Liên kết gen hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp, đảm bảo sự di truyền ổn
định của nhóm tính trạng quý.
b. Hoán vị gen (liên kết gen không hoàn toàn)
- Sự trao đổi chéo những đoạn tương ứng của cặp NST tương đồng trong phát
sinh giao tử đưa đến sự hoán vị của các gen tương ứng, đã tổ hợp lại các gen
không alen trên NST. Do đó làm xuất hiện biến dị tổ hợp, tạo ra nhóm gen liên
kết quý, là cơ sở để lập bản đồ di truyền.
- Tần số hoán vị gen được xác định bằng tỉ lệ % các giao tử mang gen hoán vị.
Tần số hoán vị gen phản ánh khoảng cách tương đối giữa 2 gen trên NST theo
tương quan thuận (các gen càng nằm xa nhau trên NST thì tần số hoán vị gen
xảy ra càng cao, các gen càng nằm gần nhau trên NST thì tần số hoán vị gen
càng thấp). Tần số hoán vị gen dao động từ 0% đến 50%.
- Bản đồ di truyền là sơ đồ theo đường thẳng chỉ ra vị trí tương đối của các
gen trên NST. Khi lập bản đồ di truyền cần phải xác định số nhóm gen liên kết
cùng với việc xác định trình tự và khoảng cách phân bố của các gen trong nhóm
gen liên kết trên NST.
4
Trang 4
- Honas vị gen làm tăng biến dị tổ hợp cung cấp nguyên liệu cho chọn giống
và tiến hóa.
2. Hệ thống câu hỏi theo nhóm nhằm định hướng theo mục tiêu của đề tài:
a. Hệ thống câu hỏi giúp học sinh nắm vững cơ sở lí thuyết về các qui
luật di truyền của Men đen và Mooc gan.
Câu hỏi 1: Phương pháp nghiên cứu di truyền của MenĐen?
Trả lời:
1. Chọn đối tượng nghiên cứu có nhiều thuận lợi
+ MenĐen tiến hành thí nghiệm ở loại đối tượng như ong, chuột, ngô, bướm,
đậu Hà Lan. Nhưng MenĐen dùng đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu chính
với nhiều thuận lợi cơ bản như: có thời gian sinh trưởng ngắn (trong vòng 1
năm), bộ NST 2n=14 (ít), có khả năng tự thụ phấn cao độ do cấu tạo của hoa nên
tránh được sự tạp giao hai giống nhưng lại có thể giao phấn nhân tạo. Có nhiều
tính trạng đối lập và tính trạng đơn gen, cụ thể MenĐen đã nghiên cứu 7 cặp tính
trạng.
2. Ông đã đề xuất phương pháp nghiên cứu mới.
MenĐen đã áp dụng phương pháp lai giống và phân tích sự di truyền các
tính trạng của P ở cơ thể lai gọi là phương pháp phân tích cơ thể lai. Phương
pháp này có nội dung chính như sau:
Trước khi tiến hành thí nghịêm MenĐen đã chọn lọc và kiểm tra để tạo
dòng thuần bằng cách chọn các cây làm dạng bố mẹ tự thụ phấn liên tục qua
nhiều thế hệ để thu được dòng thuần chủng.
Ông phân tích tính di truyền phức tạp của sinh vật thành những tính trạng
đơn giản. Lúc đầu MenĐen chỉ nghiên cứu lai các bố mẹ thuần chủng khác nhau
về một cặp tính trạng tương phản sau đó ông nghiên cứu cặp bố mẹ thuần chủng
khác nhau về hai hay nhiều cặp tính trạng. Trong các phép lai 1, 2 hay nhiều cặp
tính trạng tương phản ông theo dõi các đời con cháu, phân tích sự di truyền mỗi
cặp tính trạng từ bố mẹ cho con cái trên cơ sở đó phát hiện ra quy luật di truyền
chung của nhiều tính trạng
5
Trang 5

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất