Tài liệu Cải cách thủ tục hành chính trên lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp tại tỉnh ninh thuận (1)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THANH QUÝ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRÊN LĨNH VỰC ĐĂNG KÝ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP TẠI TỈNH NINH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG TP.HỒ CHÍ MINH – năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT NGUYỄN THANH QUÝ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRÊN LĨNH VỰC ĐĂNG KÝ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP TẠI TỈNH NINH THUẬN Ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. PHẠM DUY NGHĨA TP.Hồ Chí Minh – năm 2014 -iLỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện, các đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận văn đều đƣợc dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh hay Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 6 năm 2014 Tác giả Nguyễn Thanh Quý -ii- LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô giáo, các cán bộ Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright đã nhiệt tình giúp đỡ và truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu nhất trong thời gian tôi theo học ở Chƣơng trình. Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn Thầy, PGS.TS. Phạm Duy Nghĩa đã cung cấp những kiến thức bổ tích và tận tình hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình làm luận văn. Xin chân thành cảm ơn các anh, chị các đơn vị có liên quan đã nhiệt tình hỗ trợ tôi trong quá trình tìm hiểu và thu thập thông tin về đề tài. Cuối cùng, xin cảm ơn các anh, chị, các bạn đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 6 năm 2014 Tác giả Nguyễn Thanh Quý -iiiTÓM TẮT Ngày 08 tháng 11 năm 2011, Chính phủ ban hành Nghị quyết 30c-NQ/CP về Chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020. Đây là bƣớc đi quan trọng trong việc cụ thể hóa chủ trƣơng của Đảng đã đƣợc khẳng định tại Văn kiện Đại hội XI về tiếp tục cải cách hành chính. Đối với toàn xã hội, ngƣời dân, doanh nghiệp đây là bằng chứng sinh động và cụ thể về sự quyết tâm chính trị tiếp tục triển khai cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay. Một trong những nhiệm vụ cải cách hành chính đặt ra là: cắt giảm và nâng cao chất lƣợng thủ tục hành chính trong tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nƣớc, nhất là thủ tục hành chính liên quan tới ngƣời dân, doanh nghiệp. Xác định cải cách thủ tục hành chính là khâu đột phá trong cải cách hành chính và doanh nghiệp luôn là nhân tố quan trọng quyết định sự tăng trƣởng của nền kinh tế. Trong thời gian qua UBND tỉnh tập trung chỉ đạo triển khai thực hiện rà soát, xây dựng các quy trình giải quyết thủ tục hành chính trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp và triển khai thực hiện, theo đó đã góp phần tạo ra môi trƣờng thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động, tăng cƣờng liên doanh, liên kết, hợp tác và cạnh tranh, tạo đƣợc động lực trong sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, cũng đã có những dấu hiệu cho thấy xảy ra các rủi ro cần phải xem xét. Những điểm yếu kém còn tồn tại ở Ninh Thuận dẫn đến tình trạng giải quyết hồ sơ còn kéo dài, tăng chi phí không chính thức, làm giảm sút lòng tin của ngƣời dân, doanh nghiệp, làm nãn lòng nhà đầu tƣ. Cải cách thủ tục hành chính đăng ký thành lập doanh nghiệp là chính sách trọng tâm của cải cách thể chế nhằm giảm bớt số lƣợng thủ tục, rút ngắn thời gian thành lập doanh nghiệp, hƣớng đến cải thiện môi trƣờng kinh doanh, tăng cƣờng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời thể hiện chức năng can thiệp của nhà nƣớc vào hoạt động doanh nghiệp để hạn chế khuyết tật thị trƣờng. Luận văn có các câu h i nghiên cứu là việc giải quyết thủ tục hành chính trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp đƣợc tiến hành nhƣ thế nào? Còn tồn tại những bất cập nào trong chính sách, trong quy định và quy trình giải quyết? Các giải pháp để tăng cƣờng công tác cải cách hành chính trong lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp? Góp phần gắn lợi ích doanh nghiệp với lợi ích công cộng và tuân thủ theo quy định của pháp luật. Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính cùng -ivvới phân tích, so sánh kết hợp với kiến thức các môn học ở Chƣơng trình giảng dạy kinh tế Fulbright để trả lời các câu h i nghiên cứu. Sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tình huống để phân tích, đánh giá việc thực thi pháp luật trong việc thành lập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Nghiên cứu tài liệu, thông tin khoa học, các văn bản quy phạm pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan quản lý nhà nƣớc trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp. Thu thập, trƣng cầu ý kiến thông qua phiếu khảo sát, ph ng vấn doanh nghiệp, cán bộ, công chức, viên chức. Phân tích số liệu để xác định thực trạng quản lý nhà nƣớc, mức độ phối hợp, các khó khăn, vƣớng mắc trong hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp. Qua đó tác giả nhận định còn có những tồn tại, bất cập là: - Còn chồng chéo, trùng lắp, thiếu đồng bộ giữa các văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan chức năng ban hành. Việc công khai, minh bạch các quy trình giải quyết hồ sơ chƣa đƣợc đảm bảo. - Việc phân cấp, giao quyền chƣa phù hợp với khả năng, năng lực của cơ quan, công chức, viên chức thực thi công vụ. - Áp dụng công nghệ thông tin trong thực thi nhiệm vụ còn hạn chế. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong giải quyết công việc chƣa thực sự nhịp nhàng, đồng bộ. Trong khi trách nhiệm giải trình không rõ ràng, việc kiểm tra, giám sát chƣa đƣợc thƣờng xuyên, hạn chế sự tham gia của ngƣời dân, doanh nghiệp. Từ kết quả phân tích, tác giả có các kiến nghị: - Tăng khả năng tham gia, minh bạch từ khi bắt đầu thực hiện thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp. - Cải thiện việc phân cấp, giao quyền, cấp tỉnh chịu trách nhiệm giải trình hơn trong việc giải quyết các thủ tục thành lập doanh nghiệp. - Phân cấp căn cứ vào năng lực thực hiện nhiệm vụ. - Cải thiện chính sách pháp luật. Hƣớng đến việc áp dụng các quy trình giải quyết thủ tục hành chính phù hợp với tình hình thực tế, tuân thủ những nguyên tắc minh bạch. Xóa b mọi rào cản, tạo tâm lý xã hội và môi trƣờng kinh doanh thuận lợi cho các loại hình doanh nghiệp phát triển. -vMỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN....................................................................................................................... ii TÓM TẮT............................................................................................................................iii MỤC LỤC ............................................................................................................................ v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................viii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ............................................................................................ ix DANH MỤC CÁC HỘP ...................................................................................................... x DANH MỤC PHỤ LỤC ..................................................................................................... xi CHƢƠNG 1 MỞ ĐẦU......................................................................................................... 1 1.1 Bối cảnh nghiên cứu chính sách .................................................................................. 1 1.2 Vấn đề chính sách ........................................................................................................ 2 1.3 Mục tiêu nghiên cứu, câu h i nghiên cứu .................................................................... 4 1.3.1 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 4 1.3.2 Câu h i nghiên cứu ............................................................................................... 4 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 5 1.4.1 Đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................................... 5 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 5 1.5 Khung phân tích ........................................................................................................... 5 1.6 Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................. 6 1.7 Nguồn thông tin ........................................................................................................... 7 1.8 Cấu trúc luận văn ......................................................................................................... 7 CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT ....................................................................................... 8 -vi2.1 Thủ tục, thủ thục hành chính, cải cách hành chính, sự cần thiết của cải cách thủ tục hành chính ...................................................................................................................... 8 2.1.1 Thủ tục .................................................................................................................. 8 2.1.2 Thủ tục hành chính ............................................................................................... 8 2.1.3 Cải cách hành chính .............................................................................................. 8 2.1.4 Sự cần thiết của cải cách thủ tục hành chính ........................................................ 9 2.2 Cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông”, các nguyên tắc thực hiện ................ 9 2.2.1 Cơ chế “một cửa” .................................................................................................. 9 2.2.2 Cơ chế “một cửa liên thông”............................................................................... 10 2.2.3 Các nguyên tắc thực hiện cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông” ........ 10 2.3 Cơ sở lý thuyết về phân cấp quản lý nhà nƣớc .......................................................... 10 2.4 Tính minh bạch trong hoạt động hành chính công .................................................... 12 CHƢƠNG 3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VIỆC GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐĂNG KÝ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN, NGUYÊN NHÂN ................................................................. 14 3.1 Sơ lƣợc về tình hình kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Thuận ................................................ 14 3.2 Quy trình thực hiện thủ tục hành chính trong đăng ký thành lập doanh nghiệp ........ 16 3.2.1 Quy trình thực hiện thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp ............................. 17 3.2.2 Phí, lệ phí, thời hạn giải quyết thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp ............ 20 3.3 Thực trạng về việc giải quyết các thủ tục hành chính trong việc thành lập doanh nghiệp ........................................................................................................................... 21 3.4 Phân tích, đánh giá ..................................................................................................... 26 3.4.1 Về tính minh bạch và khả năng tham gia của ngƣời dân, doanh nghiệp ............ 26 3.4.2 Về trách nhiệm giải trình ở các cơ quan hành chính nhà nƣớc ........................... 27 3.4.3 Về nguồn lực, năng lực của chính quyền địa phƣơng, công chức, viên chức để đáp ứng với nhiệm vụ đƣợc phân cấp .......................................................................... 28 -vii3.4.4 Về những rủi ro có khả năng xảy ra .................................................................... 29 3.4.5 Đánh giá ở góc nhìn về thể chế trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp ..... 30 3.5 Nguyên nhân .............................................................................................................. 32 CHƢƠNG 4 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH ....................................... 34 4.1 Kết luận ...................................................................................................................... 34 4.2 Khuyến nghị............................................................................................................... 35 4.2.1 Tăng khả năng tham gia, minh bạch từ khi bắt đầu thực hiện thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp ................................................................................................ 35 4.2.2 Cải thiện việc phân cấp, giao quyền, cấp tỉnh chịu trách nhiệm giải trình hơn trong việc giải quyết các thủ tục thành lập doanh nghiệp ............................................ 36 4.2.3 Phân cấp căn cứ vào năng lực thực hiện nhiệm vụ ............................................. 36 4.2.4 Cải thiện chính sách pháp luật ............................................................................ 37 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 39 PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 43 -viiiDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BTTHC Bộ thủ tục hành chính CCHC Cải cách hành chính HCNN Hành chính nhà nƣớc HĐND Hội đồng nhân dân NLCT Năng lực cạnh tranh OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế ROCCIPI Quy tắc, cơ hội, năng lực, truyền thông, lợi ích, quy trình, ý thức hệ TTHC Thủ tục hành chính UBND Ủy ban nhân dân -ix- DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 3.1 Vị trí địa lý tỉnh Ninh Thuận ................................................................................ 14 Hình 3.2: Cơ cấu số lƣợng doanh nghiệp theo khu vực kinh tế .......................................... 15 Hình 3.3: Quy trình thực hiện thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp .............................. 17 Hình 3.4: Thông tin về hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp. .......................................... 21 Hình 3.5: Sự tuân thủ các quy định về thủ tục hành chính ........................................................ 22 Hình 3.6: Số lần đi lại để nộp hồ sơ ........................................................................................ 22 Hình 3.7: Thời gian giải quyết hồ sơ thực tế so với giấy biên nhận .................................... 23 Hình 3.8: Hiện tƣợng nhũng nhiễu, tiêu cực trong đội ngũ công chức, viên chức .............. 23 Hình 3.9: Thái độ phục vụ của công chức, viên chức.......................................................... 24 Hình 3.10: Công chức, viên chức hƣớng dẫn, giải đáp các thắc mắc .................................. 24 Hình 3.11: Đánh giá sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nƣớc.................................... 25 Hình 3.12: Vấn đề cần quan tâm về thủ tục hành chính trong thời gian tới ........................ 25 -x- DANH MỤC CÁC HỘP Hộp 3.1: Thời gian giải quyết hồ sơ .................................................................................... 27 Hộp 3.2: Quy định về trao giấy biên nhận hồ sơ cho doanh nghiệp .................................... 27 Hộp 3.3: Quy định về “hồ sơ hợp lệ” .................................................................................. 27 Hộp 3.4: Chi phí thời gian để thực hiện các quy định của nhà nƣớc ................................... 30 Hộp 3.5: Chi phí không chính thức...................................................................................... 30 Hộp 3.6: Thông tin, tuyên truyền về thủ tục hành chính ..................................................... 31 -xi- DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Mục tiêu của Chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020 .......................................................................................................... 43 Phụ lục 2: Sáu nhiệm vụ của Chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020 ................................................................................................. 43 Phụ lục 3: Ph ng vấn ông Nguyễn Văn Bình-Phó Trƣởng Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tƣ. ........................................................................... 44 Phụ lục 4: Ph ng vấn bà Trần Thị Yến Thảo-Phó Trƣởng Phòng công tác Hội đồng nhân dân tỉnh thuộc Văn phòng Hội đồng nhân dân và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh. ........................................................................................................................... 45 Phụ lục 5: Ph ng vấn ông Nguyễn Văn Phƣớc, ngƣời đại diện theo pháp luật Công ty trách nhiệm hữu hạn Phƣớc An. ................................................................................. 45 Phụ lục 6: Ph ng vấn ông Nguyễn Quốc Bảo, ngƣời đại diện theo pháp luật Công ty Sao Vàng. .................................................................................................................. 45 Phụ lục 7: Ph ng vấn bà Bùi Ngọc Vy-chuyên viên bộ phận “một cửa” thuộc Văn phòng Phát triển kinh tế. ............................................................................................... 46 Phụ lục 8: Ph ng vấn ông Nguyễn Văn Hƣơng-Phó Cục Trƣởng Cục Thống kê Ninh Thuận. ................................................................................................................ 46 Phụ lục 9: Cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc ................................................................ 47 Phụ lục 10: Danh sách chuyên gia ....................................................................................... 47 Phụ lục 11: Phiếu khảo sát ................................................................................................... 48 -1- CHƢƠNG 1 MỞ ĐẦU 1.1 Bối cảnh nghiên cứu chính sách Nền hành chính công có một vai trò hết sức quan trọng, tác động đến tất cả các phƣơng diện của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của một quốc gia nói chung hay của một địa phƣơng nói riêng. Việc cải cách nền hành chính công sẽ đụng chạm đến các tổ chức, tƣ nhân, doanh nghiệp, cũng nhƣ mỗi cá nhân trong xã hội công dân. Trong trào lƣu dân chủ ngày càng đƣợc mở rộng, các cá nhân, doanh nghiệp ngày càng ý thức đƣợc quyền hạn và nghĩa vụ của mình, một yêu cầu đặt ra đối với nền hành chính là phải công khai, minh bạch và thuận tiện hơn trong mối quan hệ với tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp. Đại hội XI của Đảng khẳng định: “Đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính; giảm mạnh và bãi b các loại thủ tục hành chính gây phiền hà cho tổ chức và công dân. Nâng cao năng lực, chất lƣợng xây dựng và tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách”1. Chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020 của Chính phủ đã xác định 5 mục tiêu cải cách hành chính 10 năm tới, trong đó có mục tiêu: “Tạo môi trƣờng kinh doanh bình đẳng, thông thoáng, thuận lợi, minh bạch nhằm giảm thiểu chi phí về thời gian và kinh phí của các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trong việc tuân thủ thủ tục hành chính” và “Xây dựng hệ thống các cơ quan hành chính nhà nƣớc từ trung ƣơng tới cơ sở thông suốt, trong sạch, vững mạnh, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả”. Chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc cũng xác định 6 lĩnh vực triển khai cải cách hành chính, trong đó có lĩnh vực: “Cải cách thủ tục hành chính” và “Hiện đại hóa hành chính”2. Nhiệm vụ CCHC đƣợc xác định vừa là mục tiêu vừa là giải pháp quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, góp phần phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nƣớc, do đó luôn đƣợc chính quyền các cấp quan 1 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) 2 Chính phủ (2011) -2- tâm chỉ đạo và triển khai thực hiện đạt đƣợc những kết quả tích cực. Việc triển khai nhiều biện pháp cải cách TTHC nhằm tạo thuận lợi hơn cho ngƣời dân, doanh nghiệp; cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông” đã đƣợc triển khai thực hiện và đạt đƣợc những kết quả; TTHC thƣờng xuyên đƣợc rà soát, đơn giản và công bố, công khai minh bạch-bƣớc đầu đã nhận đƣợc sự đồng tình, ủng hộ và đánh giá tích cực từ ngƣời dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, công tác cải cách TTHC còn một số hạn chế: nhận thức và sự chỉ đạo về công tác cải cách TTHC của các cấp, các ngành còn thiếu đồng bộ và chƣa quyết liệt. Thể hiện rõ nét ở khâu phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, các ngành, các cấp trong giải quyết hồ sơ và công việc còn chƣa tốt, nhất là trên lĩnh vực đất đai, xây dựng cơ bản, áp giá đền bù, giải phóng mặt bằng, thành lập doanh nghiệp,... Kết quả đạt đƣợc trong thời gian qua vẫn chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đặt ra, chƣa tƣơng xứng với những đòi h i chính đáng ngày càng đa dạng, khắt khe từ cộng đồng doanh nghiệp và ngƣời dân. Việc giải quyết TTHC tại một số cơ quan, đơn vị, địa phƣơng vẫn còn nhiều phiền hà, phức tạp, chƣa thật sự công khai, minh bạch; một số nơi thực hiện còn mang tính hình thức, chiếu lệ, mang nặng tính chất đối phó. Tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức vẫn chƣa thật sự tận tâm, tận lực. Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn biểu hiện gây phiền hà khi giải quyết TTHC cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp3. Có 26% ngƣời dân, doanh nghiệp từng bị yêu cầu phải nộp các loại giấy tờ khác ngoài quy định đã niêm yết; có 61% ý kiến phải bổ sung hồ sơ 1 lần, đáng chú ý là có tới 29% phải bổ sung hồ sơ từ 2 lần trở lên. Còn 20% trƣờng hợp cơ quan tiếp nhận hồ sơ không viết giấy biên nhận. Trong số 1.755 ý kiến đƣợc ghi phiếu biên nhận thì có 12% giải quyết trễ hẹn từ 1 đến 6 ngày, 8,8% trễ hẹn từ 15 ngày trở lên. Riêng trên địa bàn xã Thành Hải thì có 27% giải quyết trễ hẹn và 39% không viết giấy hẹn4. 1.2 Vấn đề chính sách Nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, góp phần phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nƣớc, Ninh Thuận đã tích cực triển khai thực hiện CCHC. Trong đó xác định cải cách TTHC là một khâu đột phá trong CCHC. Theo đó, việc thực hiện các quy trình giải quyết TTHC theo cơ chế “một cửa”, cơ 3 Tỉnh ủy Ninh Thuận (2012) 4 UBND tỉnh Ninh Thuận (2013) -3- chế “một cửa liên thông” đƣợc đẩy mạnh và duy trì ở các sở, ngành cấp tỉnh, UBND các huyện, thành phố và xã, phƣờng, thị trấn. Trong đó việc giải quyết TTHC trên lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp là một trong những vấn đề luôn đƣợc lƣu tâm hàng đầu trong phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh5. Việc thực hiện công tác đăng ký thành lập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đƣợc thực hiện theo đúng trình tự pháp luật quy định. Tại các cơ quan đăng ký kinh doanh đã dần dần xóa b quan niệm xin-cho, hình thành ý thức phục vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, hạn chế tối đa tình trạng tiêu cực, nhũng nhiễu, xây dựng hình ảnh thân thiện giữa cơ quan quản lý nhà nƣớc với các doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn còn những tồn tại, vƣớng mắc cần khắc phục trong thời gian tới. Chất lƣợng giải quyết thủ tục hành chính tuy ngày càng nâng cao nhƣng còn hồ sơ trễ hẹn, tồn đọng. Có tới 67% hồ sơ giải quyết trễ hẹn6. Thái độ ứng xử của công chức bị phản ánh “quan liêu, hách dịch” nhất là lĩnh vực đất đai (chiếm tỷ lệ 40%), riêng tại phƣờng Đông Hải đánh giá thấp nhất tinh thần trách nhiệm của công chức (18%)7 Với hệ thống pháp luật quy định về công tác đăng ký thành lập doanh nghiệp thƣờng hay thay đổi, còn chồng chéo, thiếu đồng bộ (xung đột pháp lý giữa Luật Doanh nghiệp năm 2005 với những Luật chuyên ngành khác). Với quy định về phân cấp, trao quyền nhƣ hiện nay, chính quyền địa phƣơng và các cơ quan chức năng dễ dàng cấp phép thành lập doanh nghiệp trong khi trách nhiệm giải trình thấp (Quyết định số 29/2012/QĐUBND ngày 26/6/2012 của UBND tỉnh Quy định về cơ chế phối hợp trong giải quyết TTHC theo mô hình “một cửa liên thông”). Sự tham gia của ngƣời dân, doanh nghiệp còn hạn chế làm tăng nguy cơ dẫn đến những tiêu cực, rủi ro (các tổ chức, cá nhân biết quy định về hồ sơ TTHC chủ yếu thông qua “niêm yết tại cơ quan” (chiếm tỷ lệ 39%) và “nhờ công chức thụ lý hướng dẫn” (chiếm tỷ lệ 46%). Khi thực hiện giao dịch thủ tục hành chính các tổ chức, cá nhân chủ yếu nộp hồ sơ bằng hình thức “trực tiếp nộp hồ sơ” (chiếm 85%)8. Điều này làm nảy sinh những mâu thuẫn, khó đạt đƣợc mục tiêu phát triển kinh tếxã hội bền vững. 5 Tính đến nay, tỉnh hiện có 17/18 sở, ngành cấp tỉnh, 07/07 huyện, thành phố và 65/65 xã, phƣờng thị trấn thực hiện cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông”. 6 HĐND tỉnh Ninh Thuận (2013) 7 UBND tỉnh Ninh Thuận (2012) 8 UBND tỉnh Ninh Thuận (2012) -4- Lý do nghiên cứu: Cải cách TTHC trong đăng ký thành lập doanh nghiệp là chính sách trọng tâm của cải cách thể chế để giảm bớt số lƣợng thủ tục, rút ngắn thời gian thành lập doanh nghiệp, hƣớng đến cải thiện môi trƣờng kinh doanh, tăng cƣờng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời thể hiện chức năng can thiệp của nhà nƣớc vào hoạt động doanh nghiệp để hạn chế khuyết tật thị trƣờng. 1.3 Mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu 1.3.1 Mục tiêu nghiên cứu Đề tài đánh giá tình hình thực hiện công tác cải cách TTHC trên lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp tại tỉnh Ninh Thuận trong thời gian qua. Thiết lập luận cứ khoa học và thực tiễn để xây dựng, hoàn thiện nội dung, phƣơng thức quản lý nhà nƣớc đối với việc đăng ký thành lập doanh nghiệp. Thông qua đó đề xuất các giải pháp phù hợp để tháo gỡ những khó khăn cho doanh nghiệp, hƣớng đến cải thiện môi trƣờng kinh doanh, tăng cƣờng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Mục tiêu cụ thể nhƣ sau: Thứ nhất, đánh giá thực trạng việc giải quyết TTHC trên lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp, cụ thể: - Đánh giá về các nội dung hàm chứa bên trong các quy định đăng ký thành lập doanh nghiệp. - Đánh giá về các quan điểm giữa các bên liên quan đƣợc xét dƣới góc độ những ngƣời tham gia trong quá trình phối hợp thực hiện chính sách. - Đánh giá về hiện trạng thực thi chính sách đối với các đối tƣợng thụ hƣởng chính sách. Thứ hai, đánh giá mức độ tiếp cận chính sách của doanh nghiệp. Thông qua đó tìm hiểu về mức độ quan tâm của doanh nghiệp đối với chính sách đƣợc ban hành. Thứ ba, đề xuất các giải pháp cụ thể về các quy định thành lập doanh nghiệp nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại đối với công dân, tổ chức, doanh nghiệp. Đồng thời thúc đẩy sự phối hợp giữa các cơ quan HCNN trong giải quyết việc đăng ký thành lập doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy HCNN. 1.3.2 Câu hỏi nghiên cứu - Nội dung của Cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông” là gì? -5- - Việc thực hiện giải quyết TTHC trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp đƣợc tiến hành nhƣ thế nào? Trƣờng hợp nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đối với việc thành lập mới doanh nghiệp tƣ nhân. - Thực trạng việc giải quyết các TTHC trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp của tỉnh Ninh Thuận nhƣ thế nào? Còn tồn tại những bất cập trong chính sách, trong quy định và quy trình giải quyết? - Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác cải cách TTHC trên lĩnh vực thành lập doanh nghiệp? Góp phần gắn lợi ích doanh nghiệp với lợi ích công cộng và tuân thủ theo quy định của pháp luật. 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tƣợng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý nhà nƣớc đối với việc đăng ký thành lập doanh nghiệp. Sự tham gia của cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức và ngƣời dân, doanh nghiệp trong việc thành lập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu việc thực thi chính sách của các cơ quan có liên quan trong việc giải quyết thành lập doanh nghiệp và cơ chế phối hợp. Bên cạnh đó, các thông tin, dữ liệu đƣợc thu thập tại Bộ phận thành lập doanh nghiệp thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tƣ. 1.5 Khung phân tích Khung phân tích chủ yếu tập trung vào các khía cạnh: Thứ nhất, phân tích quy trình thực thi chính sách, quy định về trình tự, thủ tục, hồ sơ trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp (thủ tục cấp đăng ký kinh doanh, cấp mã số thuế và khắc dấu). Thứ hai, đánh giá dựa trên sự tiếp cận thông tin của ngƣời dân, doanh nghiệp đối với chính sách. Việc cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch sẽ tạo hình ảnh tốt về bộ máy quản lý HCNN chuyên nghiệp. Công chức, viên chức thụ lý hồ sơ sẽ nhận thức rõ đƣợc trách nhiệm và quy chuẩn dịch vụ cung cấp cho doanh nghiệp. Mặt khác, minh bạch thông tin cũng giúp doanh nghiệp hiểu rõ đƣợc trách nhiệm và các quyền của mình khi thực hiện các giao dịch với các cơ quan HCNN. Đánh giá việc ban hành quy trình giải quyết TTHC trong lĩnh vực thành lập doanh nghiệp của UBND tỉnh có phù hợp theo những nguyên tắc -6- chung của văn bản quy phạm pháp luật của cấp trên. Vì quy định quy trình giải quyết TTHC có vai trò, tác dụng rất quan trọng trong đời sống xã hội, thƣờng đƣợc ban hành và sử dụng trong một thời gian khá dài, nên khi ban hành cần thật sự khoa học, chính xác. Đánh giá việc giải trình các ý kiến thắc mắc của ngƣời dân, doanh nghiệp khi thực hiện đăng ký thành lập doanh nghiệp. Việc giải trình th a đáng ý kiến của ngƣời dân, doanh nghiệp là phƣơng thức bảo đảm sự giám sát của ngƣời dân, doanh nghiệp đối với hoạt động quản lý của nhà nƣớc, cán bộ, công chức, viên chức. Vì vậy, Luận văn dựa trên cơ sở phân tích nội dung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, chức năng nhiệm vụ, các mối liên hệ có liên quan và quy trình ra quyết định. Đây là khung phân tích phổ biến khi nghiên cứu về chức năng nhiệm vụ của cơ quan HCNN và TTHC công cung cấp cho ngƣời dân và doanh nghiệp. 1.6 Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính cùng với phân tích, so sánh kết hợp với kiến thức các môn học ở Chƣơng trình giảng dạy kinh tế Fulbright để trả lời các câu h i nghiên cứu. Sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu Grounded Theory (GT), phƣơng pháp tình huống để phân tích, đánh giá việc thực thi pháp luật trong việc thành lập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Quy trình nghiên cứu: - Nghiên cứu tài liệu, thông tin khoa học, các văn bản quy phạm pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan quản lý nhà nƣớc trong việc đăng ký thành lập doanh nghiệp. - Nghiên cứu các nghiên cứu trƣớc về công tác cải cách TTHC. - Tham khảo ý kiến các chuyên gia, doanh nghiệp về cải cách TTHC. - Xây dựng bản câu h i chính thức để lấy ý kiến các chuyên gia, doanh nghiệp về cải cách TTHC trên lĩnh vực thành lập doanh nghiệp. - Thu thập, trƣng cầu ý kiến thông qua phiếu khảo sát, ph ng vấn doanh nghiệp, cán bộ, công chức, viên chức. Phân tích số liệu để xác định thực trạng quản lý nhà nƣớc, mức độ phối hợp, các khó khăn, vƣớng mắc trong hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp. - Kết luận, khuyến nghị Cách thu thập dữ liệu, danh sách các chuyên gia: -7- - Chuyên gia: Chọn những ngƣời phụ trách chính và am hiểu quy trình đăng ký thành lập doanh nghiệp để h i (xem phụ lục 10) - Cách chọn mẫu doanh nghiệp: Do điều kiện thời gian, tài chính hạn chế nên đề tài dự kiến số mẫu khảo sát trên 30 để đảm bảo ý nghĩa thống kê. Dựa vào số doanh nghiệp đƣợc thành lập mới năm 2013 là 236, đề tài lấy mẫu khoảng 20% số lƣợng doanh nghiệp, tƣơng ứng 42 mẫu khảo sát. Cơ sở lý thuyết để hình thành nội dung phiếu khảo sát và các nội dung ph ng vấn chuyên gia: Phƣơng pháp nghiên cứu Grounded Theory (GT), phƣơng pháp tình huống. 1.7 Nguồn thông tin Thông tin thứ cấp: Tập hợp các số liệu chính thống từ các văn bản quy phạm pháp luật (Chƣơng trình tổng thể CCHC nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020 theo Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ, Luật Doanh nghiệp, Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật tổ chức HĐND và UBND), Bộ tiêu chí OECD, ROCCIPI, các báo cáo về công tác CCHC hằng năm của UBND tỉnh. Báo cáo kiểm tra công tác cải cách TTHC của Ban Pháp chế HĐND tỉnh. Số liệu kết quả khảo sát của UBND tỉnh về mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính năm 2012 trên địa bàn tỉnh. Thông tin sơ cấp: Khảo sát ý kiến, ph ng vấn các doanh nghiệp và cán bộ, công chức, viên chức có liên quan đến đề tài. 1.8 Cấu trúc luận văn Luận văn đƣợc bố cục gồm 4 chƣơng. Chƣơng 1: MỞ ĐẦU Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT Chƣơng 3: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VIỆC GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐĂNG KÝ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH THUẬN, NGUYÊN NHÂN Chƣơng 4: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH.