Tài liệu Chế định trách nhiệm hình sự theo luật hình sự việt nam

tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 1 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét trong nh÷ng chÕ ®Þnh c¬ b¶n, trung t©m vµ quan träng nhÊt cña luËt h×nh sù ViÖt Nam. TÝnh chÊt vµ møc ®é thÓ hiÖn cña c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt h×nh sù ViÖt Nam nh- ph¸p chÕ, nh©n ®¹o, d©n chñ x· héi chñ nghÜa... phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Bé luËt h×nh sù n¨m 1999, kÕ thõa vµ ph¸t triÓn Bé luËt h×nh sù n¨m 1985, lµ b-íc ph¸t triÓn míi trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù n-íc ta. NhiÒu quy ph¹m cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®· ®-îc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi thùc tiÔn, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ quan ¸p dông ph¸p luËt ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, mét sè quy ph¹m cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù hiÖn hµnh, ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, vÉn béc lé nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c, c«ng t¸c gi¶i thÝch, h-íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù trong thêi gian qua ch-a ®-îc quan t©m ®óng møc nªn mét sè quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù, trong ®ã cã c¸c quy ph¹m cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù, cßn cã nh÷ng nhËn thøc kh«ng thèng tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 2 nhÊt, g©y khã kh¨n cho viÖc ¸p dông ph¸p luËt trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. Thêi gian qua ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n-íc. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, nhiÒu néi dung cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cßn cã nh÷ng nhËn thøc kh¸c nhau. MÆt kh¸c, cïng víi sù ph¸t triÓn trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña ®Êt n-íc, nhiÒu vÊn ®Ò cña luËt h×nh sù, trong ®ã cã vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù, còng lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i ®-îc tiÕp tôc nghiªn cøu, gi¶i quyÕt. Tr-íc t×nh h×nh ®ã, viÖc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù, trªn c¬ së ®ã ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn Bé luËt h×nh sù hiÖn hµnh vµ gi¶i quyÕt nh÷ng v-íng m¾c cña thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù lµ viÖc lµm cÇn thiÕt, kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa quan träng vÒ mÆt lý luËn, mµ cßn cã ý nghÜa c¶ vÒ thùc tiÔn trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n-íc ta. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®©y lµ lý do luËn chøng ®Ó chóng t«i lùa chän vÊn ®Ò "ChÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cho luËn ¸n tiÕn sÜ cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 3 Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, phong phó vµ phøc t¹p cña luËt h×nh sù nªn tõ tr-íc ®Õn nay lu«n ®-îc c¸c nhµ luËt h×nh sù trªn thÕ giíi vµ trong n-íc quan t©m. ë Liªn X« tr-íc ®©y ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®iÓn h×nh lµ c¸c c«ng tr×nh: "Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ c¬ së cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù X« viÕt" (1963) cña Brainhin Ia. M; "Nh©n th©n ng-êi ph¹m téi vµ tr¸ch nhiÖm h×nh sù" (1968) cña Lªikina N. X; "Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ cÊu thµnh téi ph¹m" (1974) cña Karpusin M. P., Kurlian®xki V. I; "Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ h×nh ph¹t" (1976) cña Bagri-Sakhmat«v L. V; "Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù" (1982) cña Xantal«v A. I. v.v... ë n-íc ta, cho ®Õn nay ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c néi dung liªn quan ®Õn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §¸ng chó ý lµ nh÷ng c«ng tr×nh sau: - Hoµn thiÖn c¸c quy ph¹m vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù - yÕu tè c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt trong viÖc b¶o vÖ con ng-êi b»ng ph¸p luËt h×nh sù (T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, c¸c sè 2, 3, 4/1990); ChÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 (T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, sè 4/2000); Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ph¸p nh©n: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn (T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 3/2000); Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 4 sù, Chuyªn kh¶o thø hai (trong s¸ch C¸c nghiªn cøu chuyªn kh¶o vÒ PhÇn chung LuËt h×nh sù, TËp III, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2000) cña TSKH Lª C¶m. - Téi ph¹m trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 1991; Mét sè h×nh thøc ®Æc biÖt cña téi ph¹m (trong s¸ch Téi ph¹m häc, luËt h×nh sù vµ luËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1994); CÊu thµnh téi ph¹m - lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb T- ph¸p, Hµ Néi, 2004 cña PGS.TS NguyÔn Ngäc Hßa. - Hoµn thiÖn chÕ ®Þnh c¬ së ph¸p lý cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù (T¹p chÝ LuËt häc, sè 6/1996); Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (T¹p chÝ LuËt häc, sè 5/1997); VÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña hµnh vi chuÈn bÞ ph¹m téi vµ ph¹m téi ch-a ®¹t (T¹p chÝ LuËt häc, sè 4/2002) cña TS. Lª ThÞ S¬n. - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ h×nh ph¹t cña tËp thÓ t¸c gi¶ do PGS.TS NguyÔn Ngäc Hßa chñ biªn, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2001. - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ h×nh ph¹t cña TS. Tr-¬ng Quang Vinh (trong s¸ch Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam, Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2000). - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña PGS.TS TrÇn V¨n §é (trong s¸ch Gi¸o tr×nh luËt h×nh sù ViÖt Nam PhÇn chung, Khoa LuËt, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, Nxb §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2001)... tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 5 C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc trªn ®· ®-a ra bµn luËn vµ gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc mµ lý luËn vµ thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù ®Æt ra. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c c«ng tr×nh nµy còng cho thÊy, chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù mÆc dï lµ mét trong nh÷ng chÕ ®Þnh c¬ b¶n, quan träng nhÊt cña luËt h×nh sù nh-ng còng lµ mét trong nh÷ng chÕ ®Þnh cßn nhiÒu néi dung ch-a ®¹t ®Õn sù ®ång thuËn vµ g©y tranh luËn s«i næi nhÊt trong giíi khoa häc luËt h×nh sù tõ tr-íc ®Õn nay. 3. Môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n * Môc ®Ých: Môc ®Ých cña luËn ¸n lµ lµm s¸ng tá mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ mÆt lý luËn nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam, x¸c ®Þnh nh÷ng bÊt cËp ®Ó ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, gãp phÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn chÕ ®Þnh nµy trong thêi gian tíi. §ång thêi, luËn ¸n còng nh»m gi¶i quyÕt mét sè v-íng m¾c trong viÖc ¸p dông c¸c quy ph¹m cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña cuéc ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m ë n-íc ta hiÖn nay. * NhiÖm vô: Víi môc ®Ých nghiªn cøu trªn, luËn ¸n tËp trung vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô sau: VÒ mÆt lý luËn: tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 6 Trªn c¬ së nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña chÕ ®Þnh nµy trong lÞch sö lËp ph¸p h×nh sù ViÖt Nam, ®ång thêi so s¸nh chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam víi chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù mét sè n-íc, lµm s¸ng tá b¶n chÊt ph¸p lý cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam. VÒ mÆt thùc tiÔn: Nghiªn cøu viÖc ¸p dông c¸c quy ph¹m ph¸p luËt cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù n-íc ta. Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng thiÕu sãt, khuyÕt ®iÓm vµ nh÷ng v-íng m¾c cña viÖc ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù liªn quan ®Õn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m gãp phÇn t¹o sù nhËn thøc vµ ¸p dông ph¸p luËt ®-îc thèng nhÊt. * §èi t­îng nghiªn cøu: LuËn ¸n nghiªn cøu chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam. Cô thÓ lµ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò nh-: Kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm h×nh sù; mèi quan hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù víi miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù; c¬ së cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù; tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong mét sè tr-êng hîp ®Æc biÖt nh-: tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ph¹m téi trong trong t×nh tr¹ng say; tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi chuÈn bÞ ph¹m téi, ph¹m téi ch-a ®¹t; tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 7 tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong ®ång ph¹m; tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi. ChÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù liªn quan ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c cña luËt h×nh sù vµ luËt tè tông h×nh sù nh- h×nh ph¹t, quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn téi ph¹m, ®ång ph¹m, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, miÔn h×nh ph¹t, c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ h×nh sù kh¸c... ViÖc ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò trªn cña luËt h×nh sù vµ luËt tè tông h×nh sù còng chØ nh»m gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hÖ thèng vµ lµm râ h¬n chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam. * Ph¹m vi nghiªn cøu: LuËn ¸n nghiªn cøu chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam d-íi gãc ®é cña luËt h×nh sù. §ång thêi, còng ®Ò cËp ®Õn mét sè quy ph¹m cña luËt tè tông h×nh sù nh»m gi¶i quyÕt nhiÖm vô vµ ®èi t-îng nghiªn cøu. 4. C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn ¸n C¬ së lý luËn cña luËn ¸n lµ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh, ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ Nhµ n-íc, ph¸p luËt, vÒ téi ph¹m, h×nh ph¹t; nh÷ng thµnh tùu cña c¸c khoa häc triÕt häc, lÞch sö c¸c häc thuyÕt chÝnh trÞ vµ ph¸p lý, luËt h×nh sù, luËt tè tông h×nh sù, l«gÝc häc... LuËn ¸n ®-îc tr×nh bµy trªn c¬ së nghiªn tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 8 cøu c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù; c¸c v¨n b¶n h-íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn; c¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c; nh÷ng luËn ®iÓm khoa häc trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n-íc. Trªn c¬ së ph-¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, luËn ¸n ®Æc biÖt chó träng c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu nh- ph-¬ng ph¸p hÖ thèng, lÞch sö, l«gÝc, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp ®Ó chän läc kinh nghiÖm thùc tiÔn, tri thøc khoa häc trong vµ ngoµi n-íc. 5. Nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn ¸n §©y lµ luËn ¸n tiÕn sÜ luËt häc ®Çu tiªn trong khoa häc luËt h×nh sù ®Ò cËp ®Õn viÖc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam. LuËn ¸n ®· cã mét sè ®ãng gãp sau ®©y: - Ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng vµ cè g¾ng lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù nh-: Kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm h×nh sù; mèi quan hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù; c¬ së cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù; tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong mét sè tr-êng hîp ®Æc biÖt nh-: tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ph¹m téi trong t×nh tr¹ng say; tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi chuÈn bÞ ph¹m téi, ph¹m téi ch-a ®¹t; tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong ®ång ph¹m; tr¸ch nhiÖm h×nh sù tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 9 cña ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh sù ViÖt Nam. Víi viÖc ph©n tÝch, lý gi¶i vµ rót ra mét sè kÕt luËn khoa häc, luËn ¸n gãp phÇn x¸c ®Þnh c¬ së khoa häc cho viÖc nhËn thøc chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam ®-îc thèng nhÊt, qua ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña cuéc ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m ë n-íc ta. - LuËn ¸n nghiªn cøu kh¸i qu¸t viÖc ¸p dông chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ë n-íc ta, ph©n tÝch mét sè ®iÓm ch-a phï hîp cña Bé luËt h×nh sù vµ mét sè v-íng m¾c trong qu¸ tr×nh ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù, qua ®ã gãp phÇn ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng t×nh h×nh ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù ë n-íc ta trong thêi gian qua. LuËn ¸n còng ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m gãp phÇn gi¶i thÝch, h-íng dÉn ¸p ph¸p luËt h×nh sù ®-îc thèng nhÊt, ®ång thêi nªu ra kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña Bé luËt h×nh sù hiÖn hµnh liªn quan ®Õn chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù nh»m ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n yªu cÇu cña thùc tiÔn ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m. 6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn ¸n Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn ¸n cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn quan träng sau: tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 10 VÒ mÆt lý luËn: LuËn ¸n nµy lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn kh¶o ®Ò cËp riªng ®Õn viÖc ph©n tÝch cã hÖ thèng nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam víi nh÷ng ®ãng gãp vÒ mÆt khoa häc ®· nªu trªn. VÒ mÆt thùc tiÔn: LuËn ¸n gãp phÇn vµo viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n néi dung, c¬ së, ®iÒu kiÖn cña viÖc truy cøu, ¸p dông tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ph¹m téi trong ho¹t ®éng ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö cña c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn trong ho¹t ®éng tè tông h×nh sù nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña cuéc ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m ë n-íc ta. Ngoµi ra, luËn ¸n cã thÓ ®-îc sö dông lµm tµi liÖu tham kh¶o trong viÖc nghiªn cøu, gi¶ng d¹y, häc tËp t¹i c¸c c¬ së nghiªn cøu vµ ®µo t¹o chuyªn ngµnh luËt ë n-íc ta. 7. KÕt cÊu cña luËn ¸n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn ¸n gåm cã 3 ch-¬ng, 8 môc. tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 11 Ch­¬ng 1 Kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ mèi quan hÖ gi÷a tr¸ch nhiÖm h×nh sù víi miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù 1.1. Kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm h×nh sù Trong s¸ch b¸o còng nh- thùc tiÔn chÝnh trÞ, ph¸p lý, thuËt ng÷ "tr¸ch nhiÖm" th-êng ®-îc hiÓu theo hai nghÜa. Thø nhÊt, tr¸ch nhiÖm lµ nghÜa vô, bæn phËn cña mét ng-êi tr-íc ng-êi kh¸c, tr-íc x· héi hoÆc Nhµ n-íc. VÝ dô, tr¸ch nhiÖm cña c«ng d©n trong viÖc b¶o vÖ m«i tr-êng sèng; tr¸ch nhiÖm cña bè mÑ trong viÖc ch¨m sãc, gi¸o dôc con c¸i v.v... Thø hai, tr¸ch nhiÖm lµ hËu qu¶ bÊt lîi mµ mét ng-êi ph¶i g¸nh chÞu tr-íc ng-êi kh¸c, tr-íc x· héi hoÆc Nhµ n-íc do ®· cã hµnh vi vi ph¹m nghÜa vô, bæn phËn nµo ®ã. Tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, trong ®ã cã tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ®-îc dïng theo nghÜa thø hai. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, xung quanh kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÉn cßn nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau. Quan ®iÓm thø nhÊt: Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét lo¹i quan hÖ ph¸p luËt gi÷a Nhµ n-íc vµ ng-êi ph¹m téi. Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ nghÜa vô ph¶i chÞu c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ nhµ n-íc cña ng-êi ph¹m téi do viÖc ng-êi ®ã thùc hiÖn téi ph¹m. Thêi ®iÓm ng-êi ph¹m téi thùc hiÖn téi ph¹m lµ thêi tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 12 ®iÓm b¾t ®Çu tr¸ch nhiÖm h×nh sù [55, tr. 73], [66, tr. 32], [67, tr. 31-32]. Quan ®iÓm thø hai: Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét d¹ng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, lµ tæng hîp c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña Nhµ n-íc vµ ng-êi ph¹m téi, ®-îc thÓ hiÖn ë c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng cã tÝnh chÊt ph¸p lý h×nh sù mµ luËt h×nh sù quy ®Þnh, ¸p dông ®èi víi ng-êi thùc hiÖn téi ph¹m, bao gåm h×nh ph¹t vµ c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng cã tÝnh chÊt ph¸p lý h×nh sù kh¸c kh«ng ph¶i h×nh ph¹t vµ ®-îc b¾t ®Çu tõ khi truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi mét ng-êi [27, tr. 8], [79, tr. 335; 348]. Quan ®iÓm thø ba: Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ viÖc thùc hiÖn chÕ tµi ph¸p lý h×nh sù, ph¸t sinh tõ khi ¸p dông h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ph¹m téi [49, tr. 59], [75, tr. 61]. Quan ®iÓm thø t-: Tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc ph¹m téi, kÕt qu¶ cña viÖc ¸p dông c¸c quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù vµ ®-îc thÓ hiÖn tr-íc hÕt ë viÖc kÕt ¸n cña Tßa ¸n, nh©n danh Nhµ n-íc, ®èi víi ng-êi ph¹m téi [13, tr. 124], [20, tr. 91], [32, tr.14], [62, tr. 39-40], [81, tr. 24]. VÒ vÊn ®Ò ¸n tÝch cã thuéc néi dung cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh«ng, trong khoa häc luËt h×nh sù còng cã hai quan ®iÓm kh¸c nhau. tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 13 Quan ®iÓm thø nhÊt: ¸n tÝch kh«ng ph¶i lµ sù thÓ hiÖn néi dung cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Tr¸ch nhiÖm h×nh sù kÕt thóc tõ thêi ®iÓm mét ng-êi ®· chÊp hµnh xong h×nh ph¹t hoÆc ®-îc miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t [20, tr. 89], [53, tr. 166], [60, tr. 92], [65, tr. 124], [69, tr. 9], [71, tr. 44], [74, tr. 12]. Quan ®iÓm thø hai: ¸n tÝch lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Thêi ®iÓm mét ng-êi ®-îc xãa ¸n tÝch lµ thêi ®iÓm kÕt thóc cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù [13, tr. 128], [26, tr. 126], [55, tr. 61-62], [80, tr. 30], [88, tr.155], [90, tr. 35-38]. Tr-íc hÕt, vÒ quan ®iÓm coi tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ nghÜa vô ph¶i chÞu c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ nhµ n-íc cña ng-êi ph¹m téi do viÖc ng-êi ®ã thùc hiÖn téi ph¹m vµ b¾t ®Çu tõ thêi ®iÓm ng-êi ph¹m téi thùc hiÖn téi ph¹m. VÒ b¶n chÊt, nghÜa vô ph¸p lý vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý lµ kh¸c nhau. Khi ®Ò cËp ®Õn nghÜa vô ph¸p lý cña mét ng-êi lµ ®Ò cËp ®Õn kh¶ n¨ng ng-êi ®ã cã thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, cßn khi nãi ®Õn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña mét ng-êi chÝnh lµ nãi ®Õn viÖc thùc hiÖn nghÜa vô ph¸p lý cña ng-êi ®ã tr¸i víi ý chÝ cña hä. Tr¸ch nhiÖm h×nh sù, víi tÝnh c¸ch lµ mét d¹ng cña tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô mµ mét ng-êi cã thÓ ph¶i tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 14 chÞu hËu qu¶ ph¸p lý bÊt lîi do viÖc ng-êi ®ã thùc hiÖn téi ph¹m mµ chÝnh lµ viÖc ph¶i chÞu hËu qu¶ ph¸p lý bÊt lîi cña ng-êi ph¹m téi tr-íc Nhµ n-íc trong t×nh tr¹ng bÞ c-ìng chÕ do viÖc ng-êi ®ã ®· thùc hiÖn téi ph¹m. §óng nh- Bratux X. N. ®· viÕt: Tr¸ch nhiÖm - ®ã kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô ph¶i chÞu nh÷ng hËu qu¶ ph¸t sinh tõ sù vi ph¹m ph¸p luËt mµ chÝnh lµ hËu qu¶ cña nã trong t×nh tr¹ng bÞ c-ìng chÕ... Tr¸ch nhiÖm - ®ã lµ nghÜa vô ®· ®-îc thùc hiÖn b»ng c-ìng chÕ. NghÜa vô th× cã thÓ ®-îc thùc hiÖn hoÆc kh«ng ®-îc thùc hiÖn, nh-ng khi ®· b¾t ®Çu tr¸ch nhiÖm, nghÜa lµ khi bé m¸y c-ìng chÕ ®· ®i vµo ho¹t ®éng th× ng-êi cã tr¸ch nhiÖm kh«ng ®-îc lùa chän. Ng-êi ®ã kh«ng thÓ kh«ng thùc hiÖn hµnh vi t¹o thµnh néi dung cña nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn [57, tr. 103]. Thêi ®iÓm ng-êi ph¹m téi thùc hiÖn téi ph¹m lµ thêi ®iÓm b¾t ®Çu ph¸t sinh mèi quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù gi÷a Nhµ n-íc vµ ng-êi ph¹m téi. Tõ khi ®ã, Nhµ n-íc cã quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ cÇn thiÕt, cã quyÒn buéc ng-êi ph¹m téi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Ng-êi ph¹m téi cã nghÜa vô ph¶i chÞu c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ, chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù do Nhµ n-íc ¸p dông. Nh-ng nghÜa vô ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 15 ph¹m téi sÏ kh«ng ®-îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ nÕu téi ph¹m kh«ng bÞ ph¸t hiÖn, téi ph¹m ®· hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù hoÆc ng-êi ph¹m téi ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña luËt h×nh sù. Ng-êi ph¹m téi cã thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ cã thÓ ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Gièng víi ng-êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ng-êi ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ ng-êi ®· thùc hiÖn téi ph¹m, nghÜa lµ ®· thùc hiÖn hµnh vi tháa m·n c¸c dÊu hiÖu cña mét cÊu thµnh téi ph¹m ®-îc luËt h×nh sù quy ®Þnh. Tõ thêi ®iÓm thùc hiÖn téi ph¹m, ng-êi ph¹m téi cã nghÜa vô ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ bÊt lîi lµ tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nh-ng v× cã nh÷ng c¨n cø ®Ó ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña luËt h×nh sù, ng-êi ®ã l¹i ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §èi víi ng-êi ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nghÜa vô ph¶i chÞu hËu qu¶ bÊt lîi ®· kh«ng trë thµnh hËu qu¶ bÊt lîi thùc tÕ mµ ng-êi ®ã ph¶i chÞu. Nh- vËy, tr¸ch nhiÖm h×nh sù chØ cã thÓ ¸p dông ®èi víi ng-êi ph¹m téi nh-ng kh«ng cã nghÜa ng-êi ph¹m téi nµo còng ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Trong nhiÒu tr-êng hîp, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù, ng-êi ph¹m téi kh«ng bÞ buéc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Do vËy, kh«ng thÓ ®ång nhÊt nghÜa vô ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 16 víi tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ mét ng-êi ph¶i chÞu trªn thùc tÕ do viÖc thùc hiÖn téi ph¹m. VÒ quan ®iÓm cho r»ng, tr¸ch nhiÖm h×nh sù bao gåm c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng cã tÝnh chÊt ph¸p lý h×nh sù, b¾t ®Çu tõ khi truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Theo chóng t«i, quan ®iÓm nµy còng cÇn ®-îc xem xÐt l¹i v× chøa ®ùng nh÷ng m©u thuÉn khã gi¶i quyÕt. §óng lµ tõ thêi ®iÓm khëi tè bÞ can, nghÜa lµ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cña ho¹t ®éng truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi mét ng-êi, c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn ®· cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ ®èi víi ng-êi ph¹m téi (thËm chÝ cã nh÷ng biÖn ph¸p c-ìng chÕ cßn ®-îc ¸p dông ®èi víi mét ng-êi tr-íc khi ng-êi ®ã cã thÓ bÞ khëi tè bÞ can. VÝ dô, biÖn ph¸p b¾t ng-êi trong tr-êng hîp khÈn cÊp, b¾t ng-êi ph¹m téi qu¶ tang, t¹m gi÷). Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ mµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ¸p dông ®èi víi mét ng-êi tr-íc khi ng-êi ®ã cã thÓ bÞ Tßa ¸n kÕt ¸n b»ng b¶n ¸n kÕt téi kh«ng ph¶i lµ sù thÓ hiÖn néi dung cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu sau ®ã c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông ®· ra c¸c quyÕt ®Þnh nh-: quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra hoÆc ®×nh chØ vô ¸n v× hµnh vi cña bÞ can kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m; quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra hoÆc ®×nh chØ vô ¸n v× cã c¨n cø ®Ó miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho bÞ can hoÆc Tßa ¸n tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 17 tuyªn bè bÞ c¸o v« téi hoÆc tuyªn bÞ c¸o ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù t¹i phiªn tßa. NÕu nh- chÊp nhËn quan ®iÓm cho r»ng, tr¸ch nhiÖm h×nh sù b¾t ®Çu tõ khi truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi mét ng-êi, nghÜa lµ tõ khi khëi tè bÞ can, th× trong tr-êng hîp nµy, ph¶i ch¨ng tr-íc khi cã b¶n ¸n mµ Tßa ¸n tuyªn miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi mét ng-êi, ng-êi ®ã ®· ph¶i chÞu mét phÇn tr¸ch nhiÖm h×nh sù? §iÒu nµy khã cã thÓ ®-îc coi lµ phï hîp. Khi nãi ®Õn miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ nãi ®Õn miÔn toµn bé hËu qu¶ ph¸p lý thÓ hiÖn néi dung cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ ®¸ng ra ng-êi ph¹m téi ph¶i chÞu tr-íc Nhµ n-íc chø kh«ng ph¶i lµ miÔn mét phÇn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Mét ng-êi ®· ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× kh«ng thÓ nãi ®Õn miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ®ã n÷a. NÕu ng-êi ph¹m téi ®· ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù tr-íc khi cã b¶n ¸n cña Tßa ¸n, th× Tßa ¸n sÏ kh«ng thÓ nh©n danh Nhµ n-íc tuyªn miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi ng-êi ®ã t¹i phiªn tßa. Theo quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù n-íc ta, tr-íc khi bÞ kÕt téi, mét ng-êi cã thÓ ®· bÞ c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n chÆn nh-: b¾t, t¹m gi÷, t¹m giam, cÊm ®i khái n¬i c- tró, b¶o lÜnh, ®Æt tiÒn hoÆc tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®Ó b¶o ®¶m. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®-îc ¸p dông nh»m môc ®Ých ng¨n chÆn téi ph¹m hoÆc tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 18 khi cã c¨n cø chøng tá bÞ can, bÞ c¸o sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö hoÆc sÏ tiÕp tôc ph¹m téi, còng nh- khi cÇn b¶o ®¶m thi hµnh ¸n. VÒ b¶n chÊt, c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn kh«ng ph¶i lµ sù thÓ hiÖn cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ chØ lµ c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ cã tÝnh chÊt tè tông h×nh sù ®Ó ng¨n chÆn téi ph¹m, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña viÖc ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö hoÆc b¶o ®¶m cho viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm h×nh sù sau nµy (b¶o ®¶m thi hµnh ¸n). MÆc dï c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn chØ cã thÓ ®-îc ¸p dông ®èi víi ng-êi ph¹m téi, nh-ng chóng kh«ng ph¶i lµ hËu qu¶ tÊt yÕu cña viÖc ph¹m téi. ViÖc c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông cã ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn ®èi víi mét ng-êi hay kh«ng kh«ng ph¶i lµ do ®· x¸c ®Þnh ®-îc ng-êi ®ã ph¹m téi hay kh«ng ph¹m téi mµ lµ ë chç cã c¨n cø ®Ó chøng tá, nÕu kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn th× ng-êi ®ã cã thÓ sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö hoÆc cã thÓ tiÕp tôc ph¹m téi hoÆc sau nµy viÖc thi hµnh ¸n sÏ gÆp khã kh¨n. Mét ng-êi ®· bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn vÉn cã thÓ ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu sau ®ã x¸c ®Þnh ®-îc cã c¨n cø ®Ó miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ®ã. Ng-îc l¹i, mét ng-êi cã thÓ kh«ng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn nh-ng vÉn cã thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nÕu sau ®ã Tßa ¸n tuyªn b¶n ¸n kÕt téi ®èi víi ng-êi ®ã vµ b¶n ¸n ®ã cã hiÖu lùc ph¸p luËt. B¶n th©n thuËt tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 19 ng÷ "c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn" ®· nãi lªn tÝnh chÊt phßng ngõa cña c¸c biÖn ph¸p nµy, ®óng nh- Enhikªev Z. §. ®· viÕt: "C¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn lµ mét ph¹m trï tè tông thuÇn tóy, cã ý nghÜa phßng ngõa" [61, tr. 64]. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn mµ c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông ¸p dông ®èi víi ng-êi ph¹m téi tr-íc khi cã b¶n ¸n kÕt téi cña Tßa ¸n kh«ng cã ¶nh h-ëng g× ®Õn tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ ng-êi ph¹m téi ph¶i chÞu sau ®ã. Mét sè biÖn ph¸p ng¨n chÆn ¸p dông ®èi víi ng-êi ph¹m téi còng cã thÓ chuyÓn thµnh bé phËn cÊu thµnh cña viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu ng-êi ®· bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn sau ®ã ®· bÞ Tßa ¸n kÕt ¸n b»ng b¶n ¸n kÕt téi cã kÌm theo viÖc quyÕt ®Þnh mét sè lo¹i h×nh ph¹t nhÊt ®Þnh. Theo §iÒu 31 Bé luËt h×nh sù, nÕu ng-êi bÞ kÕt ¸n c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam tr-íc khi chÊp hµnh h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ th× thêi gian t¹m gi÷, t¹m giam ®-îc trõ vµo thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, cø mét ngµy t¹m gi÷, t¹m giam b»ng ba ngµy c¶i t¹o kh«ng giam gi÷. Cßn theo §iÒu 33 Bé luËt h×nh sù, nÕu ng-êi bÞ kÕt ¸n ph¹t tï cã thêi h¹n ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam tr-íc khi chÊp hµnh h×nh ph¹t tï th× thêi gian t¹m gi÷, t¹m giam ®-îc trõ vµo thêi h¹n chÊp tailieuonthi Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục 20 hµnh h×nh ph¹t tï, cø mét ngµy t¹m gi÷, t¹m giam b»ng mét ngµy tï. Nh- vËy, khi ng-êi ph¹m téi bÞ Tßa ¸n kÕt téi b»ng b¶n ¸n kÕt téi cã hiÖu lùc ph¸p luËt th× c¸c biÖn ph¸p t¹m gi÷, t¹m giam ®· ¸p dông ®èi víi ng-êi ph¹m téi bÞ ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ hoÆc tï cã thêi h¹n ®-îc chuyÓn thµnh mét bé phËn cÊu thµnh cña viÖc chÊp hµnh h×nh ph¹t, nghÜa lµ chuyÓn thµnh mét bé phËn cña viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Còng gièng c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn, c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p còng cã thÓ ®-îc ¸p dông ®èi víi ng-êi ph¹m téi tr-íc khi cã b¶n ¸n kÕt téi cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Nh-ng b¶n th©n viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p kh«ng ph¶i bao giê còng thuéc néi dung cña viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Ng-êi bÞ ¸p dông biÖn ph¸p t- ph¸p vÉn cã thÓ ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu cã c¨n cø ®Ó miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña luËt h×nh sù. ThËm chÝ, biÖn ph¸p t- ph¸p cã thÓ ¸p dông c¶ ®èi víi ng-êi kh«ng cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù. VÝ dô, theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 13 Bé luËt h×nh sù, biÖn ph¸p t- ph¸p b¾t buéc ch÷a bÖnh ®-îc ¸p dông c¶ ®èi víi ng-êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi trong t×nh tr¹ng kh«ng cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Tuy nhiªn, theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 44 Bé luËt h×nh sù, nÕu