Tài liệu Con người bản năng trong tiểu thuyết rừng na uy của haruki murakami

Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Trêng ®¹i häc vinh __________________ Chu V¨n B»ng con ngêi b¶n n¨ng trong tiÓu thuyÕt rõng Na-uy cña haruki murakami luËn v¨n th¹c sÜ ng÷ v¨n Vinh- 2009 môc lôc Më ®Çu LÝ do chän ®Ò tµi LÞch sö vÊn ®Ò Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu CÊu tróc luËn v¨n Ch¬ng 1. Rõng Na Uy trªn hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña Trang 1 1 2 11 11 12 12 13 H. Murakami 1.1. Hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H. Murakami 13 1.1.1. Vµi nÐt vÒ cuéc ®êi cña H. Murakami 13 1 1.1.2. Nh÷ng t×m tßi thÓ nghiÖm nghÖ thuËt cña H. Murakami 15 1.1.3. Quan niÖm nghÖ thuËt cña H. Murakami 20 1.2. Rõng Nauy-sù thÓ hiÖn tµi n¨ng, phong c¸ch nghÖ thuËt cña 27 H. Murakami 1.2.1. Hoµn c¶nh ra ®êi cña tiÓu thuyÕt Rõng Nauy 27 1.2.2. C¶m høng chñ ®¹o cña H. Murakami trong tiÓu thuyÕt 29 Rõng Nauy 1.2.3. DÊu Ên tµi n¨ng cña H. Murakami trong tiÓu thuyÕt 35 Rõng Nauy 1.3. Quan niÖm nghÖ thuËt vÒ con ngêi cña H. Murakami trong tiÓu 40 thuyÕt Rõng Nauy 1.3.1. Con ngêi th©n phËn 41 1.3.2. Con ngêi cïng mèi bÊt hoµ s©u s¾c víi x· héi hiÖn ®¹i 42 1.3.3. Con ngêi víi sù ý thøc vÒ nçi c« ®¬n 44 Ch¬ng 2. Con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy vµ hµnh tr×nh t×m 48 kiÕm b¶n ng· con ngêi trong thêi hiÖn ®¹i 2.1. Con ngêi dôc tÝnh 50 2.1.1. VÊn ®Ò b¶n n¨ng tÝnh dôc trong v¨n häc NhËt B¶n truyÒn thèng 50 2.1.2. Sù phong phó ®a d¹ng cña con ngêi dôc tÝnh trong tiÓu thuyÕt 54 Rõng Nauy 2.1.3. Con ngêi dôc tÝnh-tõ gãc nh×n triÕt häc vÒ con ngêi 61 2.2. Con ngêi c« ®¬n 65 2.2.1. Con ngêi c« ®¬n víi hµnh tr×nh t×m kiÕm b¶n ng· cña con ng êi 65 thêi hiÖn ®¹i 2.2.2. Con ngêi c« ®¬n vµ bi kÞch vÒ th©n phËn con ngêi 67 2.2.3. Con ngêi c« ®¬n víi quan niÖm mü häc vÒ con ngêi 72 2.3. Con ngêi víi c¸i chÕt 75 2.3.1. VÊn ®Ò c¸i chÕt trong quan niÖm NhËt B¶n truyÒn thèng 75 2.3.2. ChÕt-mét c¸ch thÓ hiÖn quan niÖm sèng 80 2.3.3. C¸i chÕt g¾n víi c¸i ®Ñp trong quan niÖm mü häc cña 87 H. Murakami 2 Ch¬ng 3. NghÖ thuËt thÓ hiÖn con ngêi b¶n n¨ng trong 93 Rõng Nauy 3.1. T¹o t×nh huèng cho sù xuÊt hiÖn b¶n n¨ng con ngêi 93 3.1.1. Sù trèng tr¶i c« ®¬n 93 3.1.2. Sù khæ ®au tuyÖt väng 97 3.1.3. Sù kh¸t khao gi¶i to¶ 102 3.2. Kh¾c ho¹ t©m tr¹ng nh©n vËt 106 3.2.1. sö dông ng«n ng÷ thiªn nhiªn 106 3.2.2. Sö dông ng«n ng÷ nh©n vËt 112 3.2.3. Sö dông lèi biÓu tîng 121 3.3. Sö dông thñ ph¸p dßng ý thøc 125 3.3.1. §¸nh thøc miÒn kÝ øc nh©n vËt 126 3.3.2. Sö dông dßng ý thøc ngêi kÓ chuyÖn 128 3.3.3. Ph©n r· cèt truyÖn vµ hiÖn tîng ®øt g·y trong dßng ý thøc nh©n 130 vËt KÕt luËn 134 tµi liÖu tham kh¶o 137 më ®Çu 1. LÝ do chän ®Ò tµi 1.1. V¬ng quèc NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng ®Êt níc cã nÒn v¨n häc ph¸t triÓn kh¸ sím ë ch©u ¸ vµ trªn thÕ giíi víi gÇn 12 thÕ kØ lÞch sö. Trong thÕ kØ XX ngêi ta ®· tõng chøng kiÕn nh÷ng mÊt m¸t to lín cña d©n téc NhËt B¶n ®Ó råi sau ®ã l¹i ®îc thÊy sù trçi dËy m¹nh mÏ thÇn k× cña d©n téc nµy kh«ng chØ trong lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn c¶ trong lÜnh vùc v¨n häc. ChØ trong vßng h¬n 20 n¨m ngêi NhËt ®· lÊy vÒ 2 gi¶i Nobel v¨n ch¬ng danh gi¸ (n¨m 1968 víi Y. Kawabata vµ n¨m 1994 víi Oe Kenzaburo) vµ gÇn ®©y hiÖn tîng Haruki Murakami ®· lµm cho giíi nghiªn cøu ë NhËt B¶n còng nh thÕ giíi nhËn ®Þnh vÒ mét Nobel v¨n ch¬ng thø 3 cña xø së MÆt Trêi Mäc. §ã cã thÓ xem nh nh÷ng b»ng chøng ®Çy thuyÕt phôc vÒ thµnh tùu to lín cña nÒn v¨n häc NhËt B¶n thêi hiÖn ®¹i. 3 1.2. NÕu nh ngêi NhËt tõng tù hµo v× hä cã Y. Kawabata ngêi tiªu biÓu cho “VÎ ®Ñp NhËt B¶n” truyÒn thèng trong nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kØ XX trë vÒ tríc th× H. Murakami, b»ng tµi n¨ng k× l¹ cña m×nh, ®· khuÊy ®éng ®êi sèng v¨n häc kh«ng chØ trong biªn giíi xø së Phï Tang mµ cßn t¹o ra mét hiÖn tîng v¨n häc s«i ®éng trªn v¨n ®µn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XX ®Çu thÕ kØ XXI nµy víi nh÷ng tiÓu thuyÕt nh Rõng Nauy, Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt, Kafka bªn bê biÓn, Ngêi t×nh Sputnik, PhÝa nam biªn giíi phÝa t©y mÆt trêi, Xø së diÖu k× v« t×nh vµ n¬i tËn cïng cña thÕ giíi, Sau nöa ®ªm… Tªn tuæi cña H. Murakami ®· ®îc biÕt ®Õn lµ mét nhµ v¨n hËu hiÖn ®¹i xuÊt s¾c NhËt B¶n. MÆc dï sèng vµ s¸ng t¸c chñ yÕu ë Mü vµ chÞu ¶nh ¶nh h ëng s©u s¾c v¨n ho¸ ph¬ng T©y nhng cèt lâi t©m hån vµ phong c¸ch cña H. Murakami vÉn lµ mét nhµ v¨n NhËt B¶n ®iÓn h×nh. §i vµo t×m hiÓu tµi n¨ng vµ phong c¸ch cña H. Murakami th«ng qua s¸ng t¸c cña «ng gióp chóng ta phÇn nµo n¾m ®îc bøc tranh v¨n häc NhËt B¶n vµ thÕ giíi cuèi thÓ kØ XX ®Çu thÕ kØ XXI. 1.3. Mét trong nh÷ng cuèn tiÓu thuyÕt ®· ®a tªn tuæi H. Murakami lªn ®Ønh cao cña v¨n häc thÕ giíi hiÖn ®¹i lµ Rõng Nauy. Cuèn s¸ch ®îc dÞch ra gÇn 40 thø tiÕng trªn thÕ giíi. ë mét sè níc nh NhËt B¶n, Mü, Trung Quèc, Rõng Nauy ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y trong c¸c nhµ trêng ®¹i häc. §iÓm hÊp dÉn vµ còng lµ vÊn ®Ò g©y tranh c·i nhiÒu nhÊt trong Rõng Nauy lµ t¸c gi¶ ®i s©u vµo khai th¸c nhiÒu khÝa c¹nh trong ®êi sèng b¶n n¨ng cña con ngêi, tõ ®ã mµ kh¸m ph¸ ra hµnh tr×nh t×m kiÕm b¶n ng· ®Ých thùc cña con ngêi thêi hiÖn ®¹i. Tõ gãc nh×n triÕt häc vÒ con ngêi, vÊn ®Ò b¶n n¨ng trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy ®îc ph¶n ¸nh nh thÕ nµo, thÓ hiÖn quan niÖm nh thÕ nµo vÒ b¶n chÊt ®Ých thùc cña con ngêi cña nhµ v¨n? Gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã sÏ gióp chóng ta chiÕm lÜnh v¨n b¶n thÊu ®¸o khoa häc h¬n. 2. LÞch sö vÊn ®Ò 2.1. MÆc dï c¸ch kh«ng xa ViÖt Nam bao nhiªu, l¹i cã mét lÞch sö ph¸t triÓn kh¸ sím nhng nÒn v¨n häc NhËt B¶n l¹i ®îc giíi thiÖu, chuyÓn dÞch kh¸ muén ë ViÖt Nam. ë miÒn Nam tríc ®©y ngêi ta ®· chó ý nghiªn cøu vÒ m¶ng v¨n häc NhËt B¶n, ®Æc biÖt lµ th¬ Tanka, th¬ Haik cña Baso, c¸c s¸ng t¸c cña nhµ v¨n ®o¹t gi¶i Nobel v¨n ch¬ng Y. Kawabata…song t liÖu cßn l¹i hÇu nh 4 kh«ng nhiÒu. ChØ ®Õn sau thêi k× ®æi míi, v¨n häc NhËt B¶n míi ® îc chuyÓn dÞch, giíi thiÖu, nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y ë ViÖt Nam mét c¸ch cã hÖ thèng tõ thêi cæ ®¹i ®Õn thêi hiÖn ®¹i. Song t×nh h×nh nghiªn cøu v¨n häc NhËt, ®Æc biÖt lµ c¸c hiÖn tîng v¨n häc míi xuÊt hiÖn gÇn ®©y nh Oe Kenzaburo (gi¶i Nobel n¨n 1994), Banana Yoshimoto, Haruki Murakami…l¹i cßn rÊt nghÌo nµn vµ Ýt ái. Lµ mét hiÖn tîng v¨n häc ®· vµ ®ang g©y chó ý ®Æc biÖt trong ®êi sèng v¨n häc thÕ giíi tõ cuèi thÕ kØ XX, ®Çu thÕ kØ XXI nhng nh÷ng s¸ng t¸c cña H. Murakami l¹i xuÊt hiÖn kh¸ muén ë ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, chØ trong vßng mét thêi gian ng¾n nhng mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña H. Murakami ®· ®îc dÞch ra tiÕng ViÖt cho thÊy sù nç lùc vît bËc cña giíi dÞch thuËt trong viÖc giíi thiÖu nÒn v¨n häc ®¬ng ®¹i cña NhËt B¶n còng nh thÊy ®îc ¶nh hëng to lín cña H. Murakami víi nÒn v¨n häc thÕ giíi. V¨n b¶n ®îc chuyÓn dÞch sím nhÊt cña H. Murakami ë ViÖt Nam lµ tiÓu thuyÕt Rõng Na-uy vµo n¨m 1997, do H¶i Thanh vµ H¹nh Liªn dÞch, Bïi Phông hiÖu ®Ýnh, nhµ xuÊt b¶n V¨n häc Ên hµnh. B¶n dÞch tuy kh«ng thËt sù xuÊt s¾c vµ ®Ó ®îc in ra, ®· buéc ph¶i c¾t xÐn nhiÒu c©u nhiÒu ®o¹n bÞ coi lµ “dung tôc”, “nh¹y c¶m”. Theo thêi gian vµ ®é më cña v¨n ho¸ ViÖt Nam sau 10 n¨m, n¨m 2006, b¶n dÞch míi cña Rõng Nauy, dÞch gi¶ TrÞnh L÷, C«ng ty v¨n ho¸ & truyÒn th«ng Nh· Nam vµ Nhµ xuÊt b¶n Héi nhµ v¨n Ên hµnh ®· g©y ®îc tiÕng vang lín, ®îc ®ãn ®äc nhiÖt liÖt trong giíi trÎ, g©y nªn mét “c¬n sèt” vÒ Rõng Nauy vµ “hiÖn tîng” H. Murakami ë ViÖt Nam. TiÕp theo Rõng Nauy, mét lo¹t t¸c phÈm kh¸c cña H. Murakami ®· ®îc chuyÓn dÞch ë ViÖt Nam. Cã thÓ kÓ ®Õn: Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt (dÞch gi¶ TrÇn TiÔn Cao §¨ng), PhÝa nam biªn giíi, phÝa t©y mÆt trêi (dÞch gi¶ Cao ViÖt Dòng), Kafka bªn bê biÓn (dÞch gi¶ D¬ng Têng), Ngêi t×nh Sputnik (Ng©n Xuyªn dÞch), tËp truyÖn Bãng ma ë Lexington (dÞch gi¶ Ph¹m Vò ThÞnh), tËp truyÖn Ngêi tivi (Ph¹m Vò ThÞnh dÞch). Ngoµi ra cßn cã c¸c tËp truyÖn kh¸c: §om ®ãm, Ngµy ®Ñp trêi ®Ó xem Cangaroo, Sau c¬n ®éng ®Êt… 2.2. Nh chóng t«i ®· ®Ò cËp trªn kia, tiÓu thuyÕt Rõng Na-uy ®îc xem nh mét trong nh÷ng ®Ønh cao trong sù nghiÖp s¸ng t¸c cña H. Murakami vµ ®· mang l¹i vinh quang cho t¸c gi¶ cña nã kh«ng chØ trong biªn giíi ®Êt n íc NhËt 5 B¶n mµ cßn trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Víi sù hÊp dÉn ®Æc biÖt, nã ® îc dÞch ra 38 thø tiÕng trªn thÕ giíi. Ngay trªn quª h¬ng NhËt B¶n, cø 7 ngêi th× cã 1 ngêi ®äc Rõng Nauy. ë Mü cuèn s¸ch nµy ®îc xem lµ mét “best-seller” vµ ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y trong trêng ®¹i häc cïng tªn tuæi cña H. Murakami. ë Trung Quèc, Rõng Nauy ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong mêi tiÓu thuyÕt cã ¶nh nhÊt ®Õn ®êi sèng v¨n häc Trung Quèc trong thÕ kØ XX. Víi cuèn tiÓu thuyÕt nµy vµ Kafka bªn bê biÓn, t¸c gi¶ cña nã ®· ®îc tÆng gi¶i thëng Kafka cña céng hoµ Czech, gi¶i thëng v¨n häc Jerusalem cña Nhµ níc Israel trao tÆng, thËm chÝ «ng cßn lµ øng viªn s¸ng gi¸ cho gi¶i Nobel v¨n ch¬ng n¨m 2008. Rõng Nauy ®· g©y ®îc tiÕng vang lín, ®îc giíi trÎ trªn toµn thÕ giíi ®ãn ®äc, ®îc ph¸t hµnh hµng triÖu b¶n. Vµ “hiÖn tîng” Rõng Nauy cïng t¸c gi¶ cña nã ®· trë thµnh mét biÓu tîng cña v¨n ho¸ ®¹i chóng thÕ giíi. §iÒu ®ã ®· g©y sù chó ý cña c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c chuyªn gia v¨n häc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam. Trong ph¹m vi tµi liÖu cßn nhiÒu h¹n chÕ mµ chóng t«i cã ® îc, Rõng Na uy ®· ®îc bµn ®Õn ®©y ®ã trªn thÕ giíi. ë NhËt B¶n, t¸c phÈm cña H. Murakami ®· g©y nªn mét cuéc tranh c·i vÒ “v¨n ch¬ng thuÇn tuý” hay lµ “v¨n häc ®¹i chóng”. Theo ®ã, nhµ v¨n Oe Kenzaburo vµ nhµ phª b×nh v¨n häc NhËt B¶n Masao Miyoshi cho r»ng s¸ng t¸c cña H. Murakami thuéc dßng v¨n häc ®¹i chóng. Trong khi ®ã ë Mü, nhµ phª b×nh v¨n häc Stretcher lËp luËn r»ng Murakami ®ang dÇn dÇn ®îc thõa nhËn lµ v¨n ch¬ng thuÇn tuý. MÆc dï cã nhiÒu tranh c·i kh¸c nhau song ai còng ph¶i thõa nhËn ¶nh h ëng cña v¨n ch¬ng H. Murakami ®èi víi nÒn v¨n ho¸ ®¹i chóng NhËt B¶n vµ thÕ giíi. Trong bµi ph¸t biÓu “Nh÷ng vÎ ®Ñp trong t¸c phÈm H. Murakami ” t¹i Së sù vô B¾c Kinh, Quü giao lu Quèc tÕ NhËt B¶n, ngµy 25/06/2005, häc gi¶ Trung Quèc L©m ThiÕu Hoa ®· nhËn ®Þnh vÒ c¸c t¸c phÈm cña H. Murakami trong ®ã cã nhËn xÐt Rõng Nauy mang nh÷ng vÎ ®Ñp nh vÎ ®Ñp v¨n ch¬ng, vÎ ®Ñp cña sù c« ®éc, vÎ ®Ñp Èn dô vµ nh÷ng lÝ gi¶i cña Murakami ®èi víi t¸c phÈm cña m×nh vµ vÎ ®Ñp cña sù s©u s¾c to¸t lªn trong tõng c©u chuyÖn kÓ. T¹i ViÖt Nam, sau khi xuÊt hiÖn lÇn thø hai víi b¶n dÞch míi cña TrÞnh L÷ n¨m 2006, Rõng Nauy ®· thu hót sù chó ý cña giíi nghiªn cøu vµ c«ng chóng v¨n häc. DÞch gi¶ TrÞnh L÷ trong “Lêi ngêi dÞch” in ë ®Çu s¸ch cã viÕt: 6 “§äc Rõng Nauy råi, t«i ch¾c b¹n sÏ nghÜ nhiÒu vÒ b¶n th©n m×nh. VÒ ng êi m×nh yªu. VÒ b¹n bÌ. VÒ bè mÑ anh chÞ em trong nhµ. B¹n sÏ nghÜ, vµ sÏ nhí ®Õn lêi nh÷ng nh©n vËt trong Rõng Nauy, vµ c¶m thÊy thùc sù sung síng v× m¸u nãng ®ang ch¶y trong huyÕt qu¶n b¹n, v× b¹n ®ang sèng, v× t×nh yªu lµ cã thùc. Vµ b¹n sÏ muèn ch¹y ®Õn víi ngêi m×nh yªu mÕn nhÊt ®Ó nãi r»ng b¹n hìi, chóng ta h·y trung thùc víi nhau, cïng lµm quen vµ chÊp nhËn nh÷ng bÊt toµn cña nhau, v× chØ cã nh vËy chóng ta míi cã thÓ t×m thÊy b×nh yªn vµ h¹nh phóc”[35;18]. Nh÷ng lêi t©m sù cña dÞch gi¶ TrÞnh L÷ ®· gîi ý cho ng êi ®äc r»ng, cuèn tiÓu thuyÕt lµ hµnh tr×nh ®i t×m b¶n ng· cña con ngêi, lµ nh÷ng b¨n khoan day døt vÒ sù hiÖn tån cña b¶n ng· con ngêi trong thêi hiÖn ®¹i. Ngµy 17/03/2007, t¹i Hµ Néi, c«ng ty V¨n ho¸ & TruyÒn th«ng Nh· Nam phèi hîp víi §¹i sø qu¸n NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam tæ chøc cuéc héi th¶o vÒ chuyÓn dÞch vµ xuÊt b¶n c¸c t¸c phÈm cña hai t¸c gi¶ v¨n häc ®¬ng ®¹i NhËt B¶n H. Murakami vµ Banana Yoshimoto víi tùa ®Ò “ThÕ giíi cña Haruki Murakami vµ Banana Yoshimoto ”. T¹i cuéc Héi th¶o nµy nhiÒu tham luËn ®· bµn vÒ c¸c t¸c phÈm cña H. Murakami trong ®ã Rõng Nauy giµnh ®îc sù quan t©m ®Æc biÖt. Ngoµi ra, nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng tham luËn xung quanh nh÷ng t¸c phÈm kh¸c cña H. Murakami nh Kafka bªn bê biÓn, Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt, Nh¶y,nh¶y,nh¶y…còng trë thµnh nh÷ng gîi ý quý b¸u cho viÖc chiÕm lÜnh, nghiªn cøu Rõng Nauy. Trong TuyÓn tËp b¸o c¸o Héi nghÞ sinh viªn nghiªn cøu khoa häc lÇn thø 6 cña §¹i häc §µ N½ng cã bµi nghiªn cøu Thùc vµ ¶o trong truyÖn ng¾n cña Haruki Murakami cña sinh viªn TrÇn ThÞ YÕn Minh. Trong ®Ò tµi nghiªn cøu cã tÝnh chÊt thö nghiÖm nµy, t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn 3 ph¬ng diÖn lµm nªn thÕ giíi thùc vµ ¶o trong truyÖn ng¾n cña H. Murakami lµ tÝnh phi vµ h cÊu kh«ng gian-thêi gian, nghÖ thuËt x©y dùng m«tif ph©n th©n-giÊc m¬, ho¸ th©n-®éi lèt, kÝ hiÖu-®å vËt, v« thøc-Èn øc, nghÖ thuËt dùng vµ gi¶i huyÒn tho¹i th îng ®Õ-th¸nh thÇn, ma quû, anh hïng-truyÒn thèng. MÆc dï ®Ò tµi chØ ®Ò cËp ®Õn m¶ng truyÖn ng¾n cña H. Murakami nhng ®· phÇn nµo gîi ý cho chóng t«i vÒ v¨n phong, nghÖ thuËt vµ néi dung triÕt häc cña Rõng Nauy. Ngoµi ra cßn cã thÓ kÓ ®Õn hµng tr¨m bµi viÕt trªn c¸c tê b¸o viÕt, b¸o m¹ng, hµng chôc kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc vµ luËn v¨n th¹c sü ng÷ v¨n 7 còng lÊy ®Ò tµi xoay quanh c¸c s¸ng t¸c cña H. Murakami, ®Æc biÖt lµ tiÓu thuyÕt Rõng Na uy cña «ng song t×nh h×nh nghiªn cøu vÒ H. Murakami vÉn ®ang cßn ë d¹ng khai më, vÉn cßn Ýt ái so víi tÇm vãc to lín cña nhµ v¨n nµy. Vµ ®ã thùc sù lµ m¶nh ®Êt ®Ó ngá cho nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo vÒ H. Murakami vµ Rõng Na-uy trong ®ã cã ®Ò tµi nµy. 2.3. Nh tªn ®Ò tµi ®· x¸c ®Þnh, mét trong nh÷ng chñ ®Ò næi bËt cña tiÓu thuyÕt Rõng Na-uy lµ ®· thÓ hiÖn mét c¸ch ®Çy trung thùc vµ ¸m ¶nh vÒ con ngêi b¶n n¨ng trong hµnh tr×nh t×m kiÕm vµ kh¼ng ®Þnh sù hiÖn tån cña b¶n ng· trong thêi hiÖn ®¹i. VÊn ®Ò b¶n n¨ng cña con ngêi tõ l©u ®· ®îc ph¶n ¸nh trong v¨n häc d©n gian lÉn v¨n häc viÕt. Trong ca dao, tôc ng÷ ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nh÷ng c©u nãi vÒ nh÷ng b¶n n¨ng cña con ngêi trong ®ã b¶n n¨ng tÝnh dôc ®îc u tiªn giµnh cho m¶nh ®Êt réng nhÊt. §Æc biÖt m¶ng truyÖn tiÕu l©m d©n gian ®· thÓ hiÖn c¸i nh×n t¸o b¹o, l¹c quan cña cha «ng ta vÒ nh÷ng ham muèn trÇn thÕ cña con ngêi, qua ®ã kh¼ng ®Þnh xung n¨ng sèng m¹nh mÏ cña d©n téc. Trong v¨n häc cæ ®iÓn Trung Quèc, cã c¶ mét m¶ng v¨n häc hoa t×nh, t¸i hiÖn l¹i trªn khÝa c¹nh tinh thÇn lÉn vËt chÊt cña ®êi sèng b¶n n¨ng con ng êi, trong ®ã næi bËt lªn lµ b¶n n¨ng tÝnh dôc. B¶n n¨ng tÝnh dôc ® îc soi chiÕu díi c¸i nh×n võa mang tÝnh v¨n ho¸ võa mang tÝnh vËt chÊt ®· mang l¹i sù hÊp dÉn cho mét sè t¸c phÈm v¨n häc cæ ®iÓn Trung Quèc nh Hång L©u Méng (Tµo TuyÕt CÇn), Kim B×nh Mai (TiÕu TiÕu Sinh), TiÔn ®¨ng t©n tho¹i (Cï Hùu)…cã ®iÒu, mét thêi gian dµi do chÞu ¶nh hëng vµ trãi buéc ®Çy tÝnh kh¾c kØ cña t tëng Nho gi¸o mµ vÊn ®Ò b¶n n¨ng v« thøc cña con ng êi ®· bÞ k×m to¶, ®Ì nÐn c¶ trong ®êi sèng thêng nhËt lÉn trong v¨n häc. Trë vÒ ViÖt Nam, vît lªn trªn nh÷ng ®Þnh kiÕn cña thêi ®¹i, mét sè t¸c gi¶ v¨n häc cæ ®iÓn ®· ®i vµo khai th¸c ®êi sèng b¶n n¨ng vµ nh÷ng íc väng thÇm kÝn cña con ngêi, ®Æc biÖt lµ ngêi phô n÷ mµ tiªu biÓu lµ n÷ thi s÷ Hå Xu©n H¬ng. Th¬ Hå Xu©n H¬ng ®a ngêi ®äc vµo mét thÕ giíi ®Çy chÊt trÇn thÕ hiÖn tån, t¾m géi t©m t vµ íc väng cña ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn bÞ ®Ì nÐn, lµm sèng dËy trong rén rµng mét thø tÝn ngìng cña d©n téc ®· trë thµnh v« thøc tËp thÓ, ®ã lµ tÝn ngìng phån thùc. 8 Bíc sang thêi hiÖn ®¹i, vÊn ®Ò b¶n n¨ng con ngêi ®· ®îc ngêi ta nh×n nhËn mét c¸ch sßng ph¼ng, d©n chñ h¬n. NhiÒu t¸c phÈm v¨n häc ®· ®i s©u vµo mäi ngâ ng¸ch t©m t con ngêi, ph¶n ¸nh con ngêi ®a diÖn vµ s©u th¼m, th¼ng th¾n bãc t¸ch mäi líp xiªm y nh©n t¹o ®Ó con ng êi hiÖn lªn ®Ých thùc lµ con ngêi ®ang hiÖn sinh. Mµ c¸i lµm cho con ngêi ®Ých thùc lµ hä chø kh«ng ph¶i thø sinh vËt xa l¹ nµo kh¸c chÝnh lµ ®êi sèng b¶n n¨ng cña nã. §iÒu ®ã cho thÊy t¹i sao c¸c t¸c phÈm cña Vò Träng Phông, NguyÔn Huy ThiÖp, Ph¹m ThÞ Hoµi, NguyÔn B×nh Ph¬ng, NguyÔn Ngäc T, §ç Hoµng DiÖu, Vi Thuú Linh, Phan HuyÒn Th…l¹i ®îc hoan nghªnh ®Õn nh vËy. Víi híng tiÕp c©n nh vËy, phª b×nh vµ nghiªn cøu v¨n häc gÇn ®©y còng khai th¸c yÕu tè v« thøc b¶n n¨ng c¶ trong lÝ luËn tiÕp nhËn lÉn lÝ luËn s¸ng t¹o v¨n häc díi ¸nh s¸ng cña lÝ thuyÕt Ph©n t©m häc. Cã thÓ kÓ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu nh V¨n ch¬ng TruyÖn KiÒu, NguyÔn Du vµ TruyÖn KiÒu cña Tr¬ng Töu NguyÔn B¸ch Khoa (1942), Hå Xu©n H¬ng, t¸c phÈm, th©n thÕ vµ v¨n tµi cña NguyÔn V¨n Hanh (1936), Hå Xu©n H¬ng, hoµi niÖm phån thùc, nh÷ng m¬ méng nghÖ thuËt cña §ç Lai Thuý (1992)…Trong bµi b¸o ChÝ PhÌo, díi c¸i nh×n ph©n t©m häc (T¹p chÝ Nghiªn cøu v¨n häc, th¸ng 2/2007), khi bµn vÒ nghÖ thuËt còng nh néi dung cña t¸c phÈm ChÝ PhÌo (Nam Cao), Lª Huy B¾c cho r»ng: “…nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng c¶nh ®êi bi th¬ng cña hä (N¨m Thä, Binh Chøc, Tù L·ng, ChÝ PhÌo) Ýt nhÒu ®Òu xuÊt ph¸t tõ chuyÖn ®µn bµ…ChÝ PhÌo lµ n¹n nh©n cña B¸ KiÕn. ¤ng ta ghen ChÝ v× ChÝ bÞ bµ Ba b¾t bãp ®ïi. Nh thÕ nÒn t¶ng cña cèt truyÖn hay xung ®ét c¬ b¶n cña “ChÝ PhÌo” lµ chuyÖn tranh nhau ®µn bµ. Tõ “mèi h»n häc gièng” nµy míi n¶y sinh ra nh÷ng xung ®ét sau ®ã. DÇn dÇn nh÷ng xung ®ét x· héi hiÖn lªn…”[6]. Nh÷ng nghiªn cøu ®îc tiÕp cËn tõ gãc ®é ph©n t©m häc, thuyÕt trùc gi¸c cña Bergson, lÝ thuyÕt hiÖn sinh ®· cã nh÷ng kiÕn gi¶i ®Çy tÝnh thuyÕt phôc vÒ vÊn ®Ò b¶n n¨ng v« thøc cña con ngêi trong v¨n häc. §ã thùc sù lµ nh÷ng gîi ý quý ®Ó chóng t«i tiÕp cËn, kh¶o s¸t vÊn ®Ò con ngêi b¶n n¨ng trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy cña H. Murakami. VÊn ®Ò con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy theo nh÷ng tµi liÖu mµ chóng t«i cã ®îc th× cha ®îc bµn luËn, nghiªn cøu cã tÝnh hÖ thèng. §· xuÊt 9 hiÖn mét sè bµi viÕt cña c¸c häc gi¶ trong níc bµn vÒ mét sè khÝa c¹nh trong vÊn ®Ò b¶n n¨ng cña con ngêi trong Rõng Nauy: - T¸c gi¶ Phan Quý BÝch trong bµi b¸o Rõng Nauy, sex thuÇn tuý hay nghÖ thuËt ®Ých thùc? ®¨ng trªn b¸o V¨n nghÖ, sè 34, ra ngµy 26/08/2006, ®¸nh gi¸ Rõng Nauy lµ mét t¸c phÈm sex thuÇn tuý: C¸c nh©n vËt trong truyÖn còng ®Òu ®îc m« t¶ nh chØ cã sex lµ tån t¹i víi hä (...) Cho nªn, ch¼ng ng¹c nhiªn g× khi chç nµy mét cuéc “s¨n bß l¹c, tõng ®«i mét (®óng h¬n lµ hä s¨n nhau), ngñ víi nhau råi nöa ®ªm ®æi b¹n t×nh tù nguyÖn; chç kia ng êi con g¸i tr¶ thï ngêi yªu béi t×nh, b»ng c¸ch ngñ víi ngêi ®µn «ng ®Çu tiªn gÆp trong qu¸n rîu, döng dng ®Õn møc kh«ng cÇn biÕt tªn, kh«ng cÇn t¹m biÖt; chç nä vµi trang miªu t¶ nh÷ng chi tiÕt gîi dôc trªn c¬ thÓ phô n÷. Nh vËy, cèt truyÖn, nh©n vËt, chi tiÕt vµ c¶ tùa ®Ò n÷a ®Òu nãi vÒ sex, nh mét cuèn tiÓu thuyÕt ®en. Khã cã thÓ nãi r»ng, ®©y kh«ng ph¶i lµ mét t¸c phÈm vÒ sex.” [7] - T¸c gi¶ Linh Lan trong bµi Rõng Nauy kh«ng chØ cã vËy ®· tranh luËn víi Phan Quý BÝch vÒ b¶n chÊt ®Ých thùc cña yÕu tè dôc tÝnh trong Rõng Nauy vµ cho r»ng “t×nh dôc trong t¸c phÈm cßn mang ý nghÜa s©u s¾c h¬n, nã cho con ngêi c¶m gi¸c m×nh ®îc sèng, sèng mét c¸ch thùc sù, nång nhiÖt, mª ®¾m, sèng nh mét con ngêi trong mèi liªn hÖ mËt thiÕt nhÊt víi con ngêi, nã lµ bëi nh÷ng gi©y phót ngêi nhÊt, b×nh thêng nhÊt Êy ®· nÝu gi÷ nh©n vËt ë l¹i víi cuéc sèng, tiÕp tôc sèng. §ã lµ lÝ do t¹i sao Naoko vÉn g¾ng g îng tån t¹i vµ hi väng ®îc håi sinh sau c¸i chÕt cña Kizuki (®ªm sinh nhËt lÇn thø hai m¬i ®¸ng nhí víi Toru ®· khiÕn nµng hiÓu r»ng m×nh cã thÓ hoµ nhËp trë l¹i víi thÕ giíi), Reiko, Toru thÊy vîi bít c« ®éc vµ ®au ®ín sau ®ªm chia tay cuèi cïng, vµ Midori, mét co g¸i s«i næi cã ®ñ kiªn nhÉn ®Ó chê ®îi t×nh yªu cña Toru..., vµ còng v× lÝ do Êy, nªn Toru Wantanabe lµ nh©n vËt m¹nh mÏ vµ nh©n b¶n nhÊt trong t¸c phÈm, lµ mét trô cét tinh thÇn ®Ó mét c« g¸i xa l¹ trªn bÕn tµu ®iÖn, ®Ó Naoko, Midori, Reiko tin cËy dùa vµo. Hµnh ®éng Naoko kho¶ th©n v« thøc tríc Toru lµ kh¸t väng s©u th¼m ®îc ph¬i më ®Ó hoµ nhËp trë l¹i sau c¸i chÕt cña Kizuki, vµ nµng chÕt khi kh¸t väng Êy trë thµnh tuyÖt väng. Bªn c¹nh ®ã, t×nh dôc trong t¸c phÈm ®îc miªu t¶ b»ng mét v¨n phong thanh tho¸t vµ gîi c¶m, ®«i khi, khiÕn ngêi ®äc ngõng thë v× niÒm xóc ®éng s©u s¾c tríc c¸i ®Ñp siªu thùc ®îc t¸i sinh tõ c©u ch÷.”[29] 10 Hai bµi b¸o nãi trªn ®Òu lÊy chñ ®Ò dôc tÝnh (sex) ®Ó xem xÐt Rõng Nauy. Sex lµ mét ph¬ng diÖn cña con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy. Theo chóng t«i, ph¶i ®Æt sex trong mèi liªn hÖ víi nh÷ng ph¬ng diÖn kh¸c nh c« ®¬n, c¸i chÕt trong hµnh tr×nh ®i t×m b¶n ng· ®Ých thùc cña con ng êi hiÖn ®¹i th× chóng ta míi cã c¸i nh×n thÊu râ vÊn ®Ò. - Nhµ phª b×nh v¨n häc Ph¹m Xu©n Nguyªn trong bµi viÕt T¶n m¹n vÒ Rõng Na-uy vµ Haruki Murakami ®¨ng trong kØ yÕu Héi th¶o ThÕ giíi cña H. Murakami vµ Banana Yoshimoto còng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò dôc tÝnh, vÊn ®Ò c¸i chÕt trong Rõng Na-uy. Theo nhµ phª b×nh, “C¸i chÕt nh mét ®Ò tµi chÝnh cña t¸c phÈm nµy vµ nãi chung lµ ®Ò tµi xuyªn suèt trong nhiÒu t¸c phÈm kh¸c cña H. Murakami. NhiÒu sù tù s¸t trong c¸c truyÖn cña «ng. §ã cã ph¶i lµ sù thÓ hiÖn triÕt lÝ: “C¸i chÕt kh«ng ph¶i lµ sù ®èi nghÞch cña sù sèng mµ lµ mét thµnh phÇn hîp thµnh cña sù sèng”[49]. Khi bµn vÒ “liÒu lîng” nh÷ng c¶nh sex (dôc tÝnh) mµ t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn trong Rõng Nauy, nhµ phª b×nh còng cho r»ng: “Trong Rõng Nauy cã nhiÒu c¶nh sex vµ nhiÒu ®o¹n nãi vÒ sex. Nguyªn nh©n v× sao? Xin trÝch mét c¸ch lÝ gi¶i cña mét nhµ nghiªn cøu Nga: “Khi ®äc tiÓu thuyÕt cña «ng, ®iÒu thÊy râ lµ t¸c gi¶ cã hiÓu biÕt kÜ vÒ t©m lÝ vµ t©m thÇn. Cã thÓ Haruki cho r»ng nh÷ng ®o¹n viÕt th¼ng vÒ sex nh vËy gióp ®éc gi¶ tr¸nh ®îc nh÷ng mÆc c¶m bªn trong nµo ®ã. Nguyªn nh©n kh¸c cã thÓ lµ mong muèn t¹o nªn ë ®éc gi¶ c¶m gi¸c cëi më hay thµnh thùc. VÊn ®Ò lµ ë chç sù thµnh thùc kh«ng ph¶i lµ thuéc tÝnh kh¸ch quan cña c¸c quan hÖ con ngêi. Sù thµnh thùc thêng ®îc ®¸nh gi¸ theo c¶m xóc, v× thÕ ®«i khi cã thÓ gîi nªn c¶m gi¸c thµnh thùc. §¸ng chó ý lµ nhiÒu ®éc gi¶ coi sù thµnh thùc vµ ch©n thùc cña c¸c nh©n vËt lµ ®Æc ®iÓm næi bËt cña c¸c nh©n vËt tiÓu thuyÕt Rõng Nauy. Còng cã thÓ cßn cã nhiÒu nguyªn nh©n lµ c¸c së thÝch riªng cña t¸c gi¶” (Vitali Zagrebelny). Theo t«i, sex víi liÒu lîng nh trong Rõng Nauy lµ n»m trong ý ®å nghÖ thuËt cña nhµ v¨n: nh÷ng sù chung ®ông vÒ mÆt thÓ x¸c kh«ng thÓ cøu v·n næi t©m hån cña nh÷ng con ngêi c« ®¬n.”[49]. Nh vËy, nhµ phª b×nh ®· ®Ò cËp ®Õn hai vÊn ®Ò c¬ b¶n cña con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy, ®ã lµ vÊn ®Ò dôc tÝnh vµ vÊn ®Ò c¸i chÕt. Nhµ phª b×nh tuy kh«ng ®i s©u vµo kiÕn gi¶i hai vÊn ®Ò trªn song nh÷ng lËp luËn cña «ng, ®ã lµ c¸i chÕt trong Rõng Nauy vµ vÊn ®Ò dôc tÝnh ®Òu n»m trong triÕt lÝ vÒ sù 11 sèng vµ ®Òu lµ ý ®å nghÖ thuËt cña nhµ v¨n. §ã lµ nh÷ng gîi ý ®óng ®Ó chóng t«i tiÕp tôc ®i s©u nghiªn cøu con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy. - T¸c gi¶ NguyÔn V¨n ThuËn trong bµi viÕt Con ngêi c« ®¬n trong tiÓu thuyÕt Rõng Na-uy cña H. Murakami ®· bµn vÒ vÊn ®Ò b¶n n¨ng c« ®¬n cña con ngêi nh mét ph¹m trï thÈm mÜ. T¸c gi¶ cho r»ng: “ThÕ giíi trong Rõng Nauy thiÕu v¾ng lÝ tëng, thiÕu v¾ng c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng dÉn d¾t cuéc sènga hiÖn t¹i, còng kh«ng cã mÉu h×nh t¬ng lai nµo kh¶ dÜ lµm ®iÓm tùa; c¸i ®Ñp ph¶i tù tr«i d¹t vµ huû diÖt; tµn b¹o, dung tôc lªn ng«i, nh©n vËt trong Rõng Nauy hoang mang, hä c« ®¬n, hä cè g¾ng t×m c¸ch t¬ng th«ng víi ngêi kh¸c trong t×nh b¹n, t×nh yªu, t×nh dôc mong t×m thÊy ý nghÜa cña cuéc ®êi dï chØ trong kho¶nh kh¾c ng¾n ngñi nhÊt. Nhng c« ®¬n vÉn hoµn c« ®¬n. BÕ t¾c, buuån ch¸n, nh©n vËt t×m ®Õn c¸i chÕt, ®Õn rîu, ®Õn sù hµnh x¸c vµ lang thang v« híng, ®Õn sù ph¸ ph¸ch vµ th©y kÖ rÊt mï qu¸ng, ®Õn th¸i ®é bÊt cÇn, bÊt hîp t¸c, li th©n víi ngo¹i giíi; ®Õn tiÓu thuyÕt, ©m nh¹c vµ phim ¶nh. Nhng c« ®¬n chØ vîi ®i chø kh«ng biÕn mÊt. Nã nh mét thø Téi tæ t«ng cø b¸m riÕt lÊy c¸c nh©n vËt, thµnh mét khèi ®Æc qu¸nh bao v©y hä, nh mét bÇu khÝ quyÓn riªng cña Rõng Nauy. DÉu biÕt r»ng cÇn ph¶i lµm kh¸c ®i ®Ó tho¸t khái bÇu khÝ quyÓn ®Æc qu¸nh Êy nh Naoko vµ Reiko ®· nãi “§©y cã lÏ lµ viÖc ta nªn lµm: h·y t×m c¸ch hiÓu nhau h¬n ”. Nhng ®· kh«ng ai hoµn toµn vît qua c¸i ng· cña m×nh ®Ó hµo nhËp thùc sù víi ngêi kh¸c.”[56] §Æc biÖt, còng trong ®Ò tµi nghiªn cøu nµy, t¸c gi¶ ®· vËn dông triÕt häc hiÖn sinh vµ ph©n t©m häc ®Ó lÝ gi¶i vÊn ®Ò c« ®¬n cña cuèn tiÓu thuyÕt vµ theo chóng t«i t¸c gi¶ ®· cã nh÷ng kiÕn gi¶i kh¸ s©u s¾c vÊn ®Ò con ngêi c« ®¬n trong Rõng Nauy. §ã thùc sù lµ nh÷ng t liÖu quý ®èi víi chóng t«i trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu con ng êi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy cña H. Murakami. §iÓm qua mét vµi nÐt vÒ lÞch sö nghiªn cøu vÒ H. Murakami vµ Rõng Nauy, chóng t«i nhËn thÊy cho ®Õn nay cha cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo ®i s©u kh¶o s¸t mét c¸ch toµn diÖn cã hÖ thèng vÊn ®Ò con ng êi b¶n n¨ng trong cuèn tiÓu thuyÕt nãi trªn ngo¹i trõ mét sè bµi viÕt t¶n m¹n bµn vÒ mét sè biÓu hiÖn cô thÓ cña vÊn ®Ò. V× vËy, ®Ò tµi cña chóng t«i cã thÓ xem lµ mét sù khëi ®Çu cã tÝnh hÖ thèng khoa häc cho mét vÊn ®Ò lÝ thó trong cuèn tiÓu thuyÕt Rõng 12 Na-uy vµ trong c¸c s¸ng t¸c kh¸c cña nhµ v¨n ®¬ng ®¹i NhËt B¶n Haruki Murakami. MÆc dï ®êi sèng v« thøc b¶n n¨ng cña con ngêi v« cïng phøc t¹p, nã ®îc thÓ hiÖn díi nhiÒu gãc ®é khã ph©n ®Þnh mét c¸ch r¹ch rßi, nã lµ nh÷ng biÕn diÖu tinh vi cña mét con ngêi b¶n nguyªn hoµn bÞ mµ ë ®ã ®«i khi con ngêi b¶n n¨ng vµ con ngêi lÝ trÝ kh«ng thÓ ph©n kÎ thµnh mét l»n ranh nhÊt ®Þnh, tuy vËy ®i vµo kh¶o s¸t Rõng Nauy vµ c¸c s¸ng t¸c kh¸c cña H. Murakami chóng t«i nhËn thÊy, mét c¸ch v« thøc, «ng ®· t¹o t¸c nªn thÕ giíi néi t¹i trong t¸c phÈm cña m×nh thµnh mét hÖ trôc gåm ba nh¸nh vÒ b¶n thÓ tù nhiªn cña con ngêi, ®ã lµ t×nh yªu g¾n liÒn víi t×nh dôc, thÕ sù nh©n sinh g¾n víi nçi c« ®¬n thêng h»ng vµ con ®êng gi¶i tho¸t b»ng c¸i chÕt. Dêng nh ba ph¬ng diÖn Êy t¹o nªn mét thø ®Þnh mÖnh g¾n chÆt víi mçi kiÕp ngêi, trë thµnh nçi ¸m ¶nh trë ®i trë l¹i trong s¸ng t¸c cña H. Murakami, lµ ®iÓm khëi ®Çu vµ còng lµ ®iÓm kÕt thóc cho mäi c©u hái vÒ tån t¹i ngêi cña c¸c nh©n vËt. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu Nh tªn ®Ò tµi ®· x¸c ®Þnh, môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ t×m hiÓu quan niÖm cña t¸c gi¶ H. Murakami vµ sù thÓ hiÖn con ngêi b¶n n¨ng trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy. Víi môc ®Ých ®ã, ®Ò tµi cã nhiÖm vô: Thø nhÊt, x¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña tiÓu thuyÕt Rõng Nauy trªn hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H. Murakami. Thø hai, chØ ra ®îc hµnh tr×nh t×m kiÕm b¶n ng· cña con ngêi hiÖn ®¹i qua tiÓu thuyÕt Rõng Nauy cña H. Murakami. Thø ba, ChØ ra ®îc nghÖ thuËt thÓ hiÖn con ngêi b¶n n¨ng cña H. Murakami trong t¸c phÈm 4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 4.1. §èi tîng kh¶o s¸t nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®îc x¸c ®Þnh lµ vÊn ®Ò b¶n n¨ng con ngêi trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy cña H. Murakami. 4.2. Lµ mét ph¬ng diÖn thÓ hiÖn b¶n ng· ®Ých thùc cña con ngêi, vÊn ®Ò b¶n n¨ng trong Rõng Nauy ®îc tiÕp cËn díi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong ph¹m vi cña ®Ò tµi chóng t«i giíi h¹n: 13 Thø nhÊt, vÊn ®Ò b¶n n¨ng g¾n liÒn víi hµnh tr×nh t×m kiÕm b¶n ng· cña con ngêi NhËt B¶n trong cuéc sèng hiÖn ®¹i. Thø hai, sù chiÕm lÜnh vµ thÓ hiÖn con ngêi b¶n n¨ng trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy. 4.3. VÒ ph¹m vi t liÖu, chóng t«i kh¶o s¸t v¨n b¶n qua b¶n dÞch Rõng Nauy do TrÞnh L÷ dÞch, Nh· Nam vµ Nhµ xuÊt b¶n Héi Nhµ v¨n ph¸t hµnh (2008). Ngoµi ra chóng t«i cßn kh¶o s¸t mét sè v¨n b¶n kh¸c cña H. Murakami ®Ó cã c¸i nh×n ®Çy ®ñ h¬n: Kafka bªn bê biÓn, Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt, Ngêi t×nh Sputnik… 5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng nhiÖm vô khoa häc mµ ®Ò tµi ®· ®Æt ra, chóng t«i sö dông mét sè ph¬ng ph¸p nghiªn cøu nh: kh¶o s¸t, thèng kª; ph©n tÝch, tæng hîp; so s¸nh ®èi chiÕu nh»m chØ ra ®îc quan niÖm vµ sù thÓ hiÖn con ngêi b¶n n¨ng trong cuèn tiÓu thuyÕt Rõng Nauy cña Haruki Murakami. 6. CÊu tróc luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, luËn v¨n gåm cã 3 ch¬ng: Ch¬ng 1. Rõng Na Uy trªn hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H. Murakami. Ch¬ng 2. Con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy vµ hµnh tr×nh t×m kiÕm b¶n ng· con ngêi trong thêi hiÖn ®¹i. Ch¬ng 3. NghÖ thuËt thÓ hiÖn con ngêi b¶n n¨ng trong Rõng Nauy. Vµ cuèi cïng lµ danh môc Tµi liÖu tham kh¶o. Ch¬ng 1 Rõng Na Uy trªn hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H. Murakami 1.1. Hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H. Murakami 1.1.1. Vµi nÐt vÒ cuéc ®êi cña H. Murakami Haruki Murakami sinh ngµy 12 th¸ng 1 n¨m 1949 t¹i cè ®« Kyoto, thña nhá chñ yÕu sèng cïng gia ®×nh t¹i thµnh phè c«ng nghiÖp Kobe. C¶ cha vµ 14 mÑ «ng ®Òu lµ gi¸o viªn v¨n häc NhËt B¶n ë trêng trung häc. MÆc dï vËy, ngay tõ nhá Murakami ®· chÞu ¶nh hëng s©u s¾c v¨n ho¸ vµ v¨n häc ph¬ng T©y. Murakami lín lªn cïng víi sù ¶nh hëng cña v¨n häc Mü vµ ©m nh¹c Mü ®¬ng ®¹i, ®Æc biÖt lµ nh¹c Jazz. Tèt nghiÖp trung häc, «ng vµo häc ®¹i häc Waseda ë Tokyo ngµnh nghÖ thuËt s©n khÊu. ë ®©y Murakami ®· gÆp Yoko vµ sau nµy hai ngêi ®· thµnh vî chång. Trong thêi gian häc ®¹i häc ë Tokyo, víi t×nh yªu ©m nh¹c vµ còng lµ ®Ó cã tiÒn trang tr¶i, Murakami lµm viÖc b¸n thêi gian cho mét cöa hµng b¨ng ®Üa, n¬i trë thµnh mét trong nh÷ng bèi c¶nh cña tiÓu thuyÕt Rõng Na Uy. Tríc khi tèt nghiÖp ®¹i häc Ýt l©u, «ng quyÕt ®Þnh më mét qu¸n cµ phª ch¬i nh¹c Jazz lÊy tªn lµ “Peter Cat” t¹i Kokobunji (Tokyo). NhiÒu truyÖn cña «ng sau nµy ®· lÊy bèi c¶nh qu¸n cafe vµ ©m nh¹c tõ ®ã, vÝ nh Dance dance dance, Rõng Nauy, PhÝa nam biªn giíi phÝa t©y mÆt trêi… Murakami khëi nghiÖp v¨n ch¬ng b»ng mét t×nh huèng hoµn toµn ngÉu nhiªn. Vµo n¨m 1978, Murakami ®ang ngåi xem trËn ®Êu bãng chµy gi÷a hai ®éi Yakult Swallows vµ Hiroshima Carp ë s©n vËn ®éng Jingu th× cÇu thñ ng êi Mü Dave Hilton lªn ®¸nh. Theo nh lêi ®ån ®o¸n th× khi Dave Hilton ®¸nh ®îc qu¶ thø hai th× Murakami bçng nhËn ra m×nh cã kh¶ n¨ng sÏ viÕt ® îc mét c©u chuyÖn. ¤ng vÒ nhµ vµ b¾t ®Çu viÕt truyÖn ngay tèi h«m ®ã. Murakami viÕt truyÖn nµy trong vßng kho¶ng vµi th¸ng do ban ngµy «ng ph¶i bËn phô tr¸ch qu¸n cafª. Sau khi hoµn thµnh «ng göi t¸c phÈm ®Õn mét cuéc thi v¨n häc duy nhÊt chÊp nhËn mét tiÓu thuyÕt ng¾n còn cìn nh vËy vµ dµnh gi¶i nhÊt. Thµnh c«ng ban ®Çu cña cuèn L¾ng nghe giã h¸t khuyÕn khÝch «ng tiÕp tôc theo ®uæi sù nghiÖp cÇm bót. Mét n¨m sau ®ã, 1979, «ng cho xuÊt b¶n cuèn Pinball, 1973 tiÕp theo néi dung cuèn ®Çu. Vµo n¨m «ng l¹i xuÊt b¶n cuèn Mét cuéc s¨n cõu hoang. Nh vËy, L¾ng nghe giã h¸t, 1973, Pinball, Mét cuéc s¨n cõu hoang ®· t¹o thµnh “Bé ba chu«t”, phÇn nµo kh¼ng ®Þnh tªn tuæi cña Murakami trªn v¨n ®µn NhËt B¶n lóc ®ã. PhÇn tiÕp theo cña bé truyÖn, Dance dance dance, sau ®ã còng ®îc xuÊt b¶n nhng kh«ng ®îc xem lµ mét phÇn trong néi dung cña lo¹t truyÖn nµy. Vµo n¨m 1985 Murakami viÕt cuèn Xø së diÖu k× l¹nh lïng vµ n¬i tËn cïng cña thÕ giíi, mét c©u chuyÖn tëng tîng m¬ méng ®a nh÷ng yÕu tè ma thuËt trong t¸c phÈm cña «ng lªn mét tÇm cao míi . N¨m 1987, víi tiÓu thuyÕt 15 Rõng Nauy, Murakami ®· t¹o ®îc mét sù ®ét ph¸ m¹nh mÏ vµ sù thõa nhËn t¹i quèc gia «ng ®ang sinh sèng. Rõng Nauy lµ c©u chuyÖn viÕt vÒ thêi qu¸ khø mÊt m¸t vµ t×nh dôc bu«ng th¶ cña mét cËu thanh niªn mÊt ph¬ng híng. T¸c phÈm nµy ®· ®îc Ên hµnh vµ b¸n ®îc hµng triÖu b¶n trong ®éc gi¶ NhËt B¶n, ®ång thêi ®a tªn tuæi nhµ v¨n trë thµnh mét “siªu sao” trong sù bÊt ngê cña «ng. Hµo quang cña nh÷ng thµnh c«ng ngoµi mong ®îi ®· g©y bao hÖ luþ, khiÕn Murakami sau ®ã quyÕt ®Þnh ra sèng t¹i níc ngoµi. Mïa hÌ n¨m 1989, «ng rêi NhËt B¶n, du lÞch qua c¸c níc ch©u ©u vµ sau ®ã ®Þnh c t¹i Hoa Kú. T¹i ®©y «ng lÇn lît ®¶m nhËn vai trß lµ gi¶ng viªn v¨n häc t¹i c¸c ®¹i häc Princeton, New Jersy, ®¹i häc Turf ë Medford, Massachusetts, ®ång thêi viÕt c¸c t¸c phÈm Dance dance dance, PhÝa Nam biªn giíi phÝa t©y mÆt trêi. N¨m 1995, Murakami xuÊt b¶n Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt. Nã ®îc sù chó ý tõ phÝa x· héi h¬n c¸c t¸c phÈm tríc ®©y do nã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nh¹y c¶m vÒ téi ¸c chiÕn tranh cña qu©n ®éi NhËt trong thÕ chiÕn thø II ë M·n Ch©u Quèc (Trung Quèc). Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt gióp t¸c gi¶ ®o¹t gi¶i Yomiuri. Ngêi trùc tiÕp trao gi¶i cho «ng còng lµ ngêi ®· tõng phª b×nh «ng gay g¾t, ®ã lµ nhµ v¨n Oe Kenzaburo, nhµ v¨n NhËt b¶n thø hai ®o¹t gi¶i Nobel v¨n ch¬ng vµo n¨m 1994. Trong khi ®ang hoµn thµnh Biªn kÝ chim vÆn d©y cãt th× NhËt B¶n bÞ nh÷ng c¬n chÊn ®éng kinh hoµng trong vô ®éng ®Êt ë thµnh phè Kobe quª h¬ng «ng vµ vô tÊn c«ng b»ng khÝ ga do gi¸o ph¸i Aum Shinrikyo thùc hiÖn, hµng v¹n ngêi ®· bá m¹ng trong nh÷ng ®èng ®æ n¸t cña c¸c toµ nhµ cao tÇng, Murakami ®· quyÕt ®Þnh quay trë vÒ NhËt B¶n ®Ó kÞp thêi sÎ chia nh÷ng mÊt m¸t to lín cña d©n téc. T¹i quª h¬ng, Murakami ®· thùc hiÖn hµng lo¹t nh÷ng cuéc pháng vÊn c¸c n¹n nh©n vµ sau ®ã s¸ng t¸c thµnh tËp truyÖn ng¾n cã tªn §êng xe ®iÖn ngÇm. Vµo n¨m 2006, víi tiÓu thuyÕt Kafka bªn bê biÓn ®îc xuÊt b¶n vµ chuyÓn dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi, Murakami ®· ®îc chÝnh phñ Céng hoµ Czech trao tÆng gi¶i F. Kafka, Gi¶i thëng danh gi¸ t«n vinh t¸c gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm khiÕn ®éc gi¶ kh«ng cßn quan t©m ®Õn xuÊt xø, d©n téc vµ nÒn v¨n ho¸ mµ chóng ®îc sinh ra( Murakami lµ ngêi thø ba ®îc trao tÆng gi¶i nµy, hai ngêi tríc «ng ®· ®o¹t gi¶i Nobel v¨ng ch¬ng ngay sau ®ã). GÇn ®©y, vµo th¸ng 5/2009 «ng l¹i ®îc ChÝnh phñ Israel tÆng gi¶i thëng v¨n häc Jerusalem danh gi¸ cho nh÷ng nhµ v¨n trªn thÕ giíi cã tÇm ¶nh h- 16 ëng lín lao ®Õn ®êi sèng tinh thÇn cña d©n téc Do th¸i. Ngay khi chóng t«i ®ang viÕt nh÷ng dßng nµy th× t¹i NhËt B¶n, mét cuèn tiÓu thuyÕt míi cña Haruki Murakami ®· ®îc tr×nh lµng, cuèn 1Q84, lÇn xuÊt b¶n ®Çu tiªn 100 ngµn b¶n ®· g©y “sèc” trong ®éc gi¶, nh÷ng lÇn xuÊt b¶n ngay sau ®ã ®· lªn ®Õn con sè triÖu b¶n (tÝnh c¶ hai tËp), ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét hiÖn tîng míi cßn vît xa c¶ siªu phÈm Rõng Nauy ngay sau khi xuÊt hiÖn. Ngoµi vai trß lµ mét nhµ v¨n lõng danh trªn thÕ giíi, Murakami cßn lµ mét dÞch gi¶ ®· chuyÓn dÞch nhiÒu t¸c phÈm v¨n häc NhËt B¶n ra tiÕng Anh vµ ngîc l¹i, dÞch nhiÒu t¸c phÈm v¨n häc Mü ra tiÕng NhËt qua c¸c b¶n dÞch cã uy tÝn cña c¸c nhµ v¨n nh F. Scott Fitzgerald, Raymond Carver, Truman Capote, John Irving, Paul Theroux… 1.1.2. Nh÷ng t×m tßi thÓ nghiÖm nghÖ thuËt cña H. Murakami Hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña Haruki Murakami kÓ tõ tiÓu thuyÕt ®Çu tay L¾ng nghe giã h¸t cho ®Õn tiÓu thuyÕt gÇn ®©y nhÊt lµ 1Q84 ®· tr¶i qua c¶ mét qu¸ tr×nh t×m tßi thÓ nghiÖm vµ s¸ng t¹o kh«ng ngõng. §iÒu ®ã nãi lªn søc s¸ng t¹o phi thêng vµ thÓ hiÖn cuéc ch¹y ®ua ®êng trêng bÒn bØ cña nhµ v¨n nµy víi sù ph¸t triÓn ®i lªn cña v¨n häc. LÝ thuyÕt s¸ng t¹o v¨n häc nghÖ thuËt ®· chØ ra rÊt râ r»ng s¸ng t¹o nghÖ thuËt lµ mét hµnh tr×nh kh¸m ph¸ vµ t¸i t¹o c¸i míi. Ngêi nghÖ sü ch©n chÝnh lµ ngêi ph¶i biÕt vît lªn trªn nh÷ng giíi h¹n mµ m×nh ®· cã, ph¶i biÕt b íc qua nh÷ng l»n ranh giíi mµ tiÒn nh©n ®· vÏ ra ®Ó t×m con ® êng ®i riªng cña m×nh. NghÖ thuËt tèi kÞ sù lÆp l¹i, sù sao chÐp. DÉm lªn b íc ch©n cña bÊt k× ai lµ bíc ®i nguy hiÓm khai tö nghÖ thuËt, khai tö tªn tuæi cña ng êi nghÖ sü. Do vËy, h¬n ë ®©u hÕt, nghÖ thuËt ®ßi hái sù kh¸m ph¸, sù t×m tßi, sù khai phãng cho nh÷ng s¸ng t¹o cña ngêi nghÖ sü. NÒn v¨n häc truyÒn thèng cña NhËt B¶n ®îc ngêi ta biÕt ®Õn nh lµ mét nÒn v¨n häc mµ ë ®ã ngêi ta rÊt a chuéng sù ch¶i chuèt cÇu k× cña c©u v¨n, xu híng ®i t×m c¸i ®Ñp mang tÝnh truyÒn thèng trong nh÷ng ®Ò tµi quen thuéc nh Kimono, trµ ®¹o, hoa anh ®µo, rîu sake, chiÕu tatmi, kÞch N«…thÓ hiÖn niÒm bi c¶m tríc nh÷ng thêng h»ng biÕn dÞch mu«n thña cña thiªn nhiªn, cña cuéc sèng nh©n sinh mang ®Ëm mµu s¾c thiÒn, mµu s¾c NhËt B¶n. 17 Trong mét nç lùc tÝch cùc nh»m ®¹t tíi tÝnh phæ qu¸t trong t tëng s¸ng t¹o, tõ nhá Haruki Murakami ®· cã ý thøc vît qua sù nÝu kÐo cña qu¸n tÝnh NhËt B¶n. Trong thêi k× trung häc, dï c¶ cha vµ mÑ ®Òu lµ gi¸o viªn d¹y v¨n häc cæ ®iÓn NhËt B¶n nhng Murakami ®· c¶m gi¸c vÒ sù ®¬n ®iÖu trong v¨n häc truyÒn thèng. ¤ng t×m ®Õn nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc kinh ®iÓn ¢u Mü b»ng chÝnh nguyªn b¶n tiÕng Anh vµ thêng xuyªn tiÕp xóc víi v¨n ho¸ ®¹i chóng Mü nh nh¹c Jazz, Rock, Pop, ®iÖn ¶nh Holliwood. Nhµ v¨n thÇn tîng cña Murakami lµ Dotstoiepxki vµ phÈm chÊt cña mét tiÓu thuyÕt lÝ t ëng còng lµ cña tiÓu thuyÕt Anh em nhµ Caramazop cña chÝnh nhµ v¨n nµy. ¶nh hëng v¨n häc vµ v¨n ho¸ ph¬ng T©y g¾n chÆt víi hµnh tr×nh s¸ng t¹o nhng tõ trong v« thøc Murakami vÉn lµ mét nhµ v¨n NhËt B¶n tõ cèt tuû. Nh÷ng t¸c phÈm ®Çu tay cña «ng dêng nh cha ®Þnh h×nh mét c¸ch æn ®Þnh phong c¸ch s¸ng t¸c. ChØ ®Õn t¸c phÈm thø ba, Mét cuéc s¨n cõu hoang, xuÊt b¶n n¨m 1982, gióp «ng ®o¹t gi¶i thëng Noma cho nh÷ng t¸c gi¶ trÎ, míi ®Þnh h×nh phong c¸ch. Trong t¸c phÈm nµy, nhµ v¨n ®· pha trén nh÷ng chi tiÕt cña tiÓu thuyÕt trinh th¸m ®en cïng nh÷ng ¶o gi¸c vµ bÝ mËt siªu h×nh. Nh©n vËt cña «ng cã mét c¸i nh×n kh¸c biÖt vÒ nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n ho¸ truyÒn thèng NhËt B¶n. Hä yªu ©m nh¹c vµ phim ¶nh Mü, mÆc quÇn jeans ®i dµy Adidas, uèng cafe vµ ¨n ®å ¨n nhanh fastfood…§Æc ®iÓm trªn ®©y hÊp dÉn t©m t×nh giíi trÎ NhËt B¶n ®ang muèn cëi bá nh÷ng trãi buéc cña v¨n ho¸ truyÒn thèng. Râ rµng nh÷ng t¸c phÈm ®Çu tay cña H. Murakami, ®Æc biÖt lµ Mét cuéc s¨n cõu hoang, ®a ta ®Õn mét h×nh dung vÒ diÖn m¹o v¨n ch¬ng cña «ng: phong c¸ch ®Ëm chÊt ph¬ng T©y, giäng v¨n hµi híc th©m thuý vµ nçi nhí quª h¬ng ngät ngµo s©u s¾c. N¨m 1985 cuèn Xø së diÖu k× v« t×nh vµ n¬i tËn cïng cña thÕ giíi ra ®êi. §©y lµ cuèn tiÓu thuyÕt kÓ l¹i mét c©u chuyÖn ®Çy tÝnh chÊt m¬ méng, ®ång thêi ®a nh÷ng yÕu tè ma thuËt trong t¸c phÈm cña «ng lªn mét tÇm cao míi. Cuèn tiÓu thuyÕt míi nµy tr×nh bµy mét suy nghiÖm ®a chiÒu cña t¸c gi¶ vÒ kh¶ n¨ng cña t©m trÝ con ngêi trong viÖc t¹o h×nh vµ ph¶n ¸nh thùc t¹i. Cuèn tiÓu thuyÕt ®îc x©y dùng b»ng c¸c ch¬ng xen kÏ n»m ë hai bèi c¶nh kh¸c nhau, ®îc kÓ b»ng hai ngêi kÓ chuyÖn xng “t«i”. ë ®©y t¸c gi¶ ®· x©y dùng bèi c¶nh cña truyÖn-lßng ®Êt Tokyo vµ mét thµnh phè tÜnh lÆng, qu©y kÝn 18 trong mét bøc têng-nh×n ngoµi cã vÎ lµ hoµn toµn t¸ch biÖt nhau nhng thùc ra lµ biÓu tîng cña hai thÕ giíi-thÕ giíi bªn trong vµ thÕ giíi bªn ngoµi t©m trÝ. Vµ qua hai dßng tù sù xen kÏ nhau, soi chiÕu vµo nhau nh ng kh«ng bao giê hîp nhÊt víi nhau, ta thÊy nh©n vËt cña Xø së diÖu k× kh«ng bao giê hoµn toµn hiÓu ®îc t©m thøc néi t¹i cña m×nh. Nhng ®iÒu k× diÖu lµ, qua t¸c phÈm nµy , Murakami ®· dông c«ng khÐo lÐo khai ph¸ nh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a hai thÕ giíi vµ b»ng c¸ch v¹ch râ r»ng sù lÜnh héi cña mét c¸ nh©n lµ kh«ng thÓ t¸ch rêi khái ý thøc hÖ ®ang thèng trÞ x· héi. Sau thµnh c«ng cña cuèn tiÓu thuyÕt nãi trªn víi thñ ph¸p huyÒn ¶o vµ giÊc m¬, Haruki tiÕp tôc tr×nh lµng mét tiÓu thuyÕt hiÖn thùc ®îc ®¸nh gi¸ lµ “siªu phÈm”, ®a tªn tuæi «ng lªn hµng “siªu sao” trong v¨n giíi NhËt B¶n. §ã lµ cuèn Rõng Nauy (tiÕng NhËt Noruwei no mori, tiÕng Anh Norwegian Woods). Víi thñ ph¸p dßng ý thøc, cèt truyÖn diÔn tiÕn trong dßng håi tëng cña chµng sinh viªn b×nh thêng Wantanabe Toru. C¸c nh©n vËt trong truyÖn hÇu hÕt lµ nh÷ng con ngêi c« ®¬n gi÷a mét x· héi NhËt B¶n phån thÞnh trong nh÷ng n¨m cña thËp kØ 60, 70 cña thÕ kØ XX. Hä cè g¾ng mãc nèi t¬ng th«ng víi nhau trong mét nç lùc tuyÖt väng ®Ó t×m sù b×nh yªn cho n¬i tró ngô cña linh hån, nhng cã nh÷ng nh©n vËt ®· chÕt trong hµnh tr×nh ®Çy ®ín ®au Êy. C©u chuyÖn diÔn ra víi bèi c¶nh níc NhËt nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kØ XX, khi mµ thanh niªn NhËt B¶n, nh thanh niªn nhiÒu níc ®¬ng thêi, ®ang ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng ®Þnh kiÕn tån t¹i trong x· héi. VÒ mÆt thñ ph¸p, trong khi vÉn tu©n thñ theo phong c¸ch æn ®Þnh cña m×nh (thñ ph¸p dßng ý thøc, cèt truyÖn ph©n m¶nh, chñ ®Ò vÒ sù c« ®¬n cña con ng êi trong hµnh tr×nh t×m kiÕm ý nghÜa ®Ých thùc cña sù tån t¹i…) th× Rõng Nauy cã thÓ ®îc xem nh mét nh¸nh rÏ bÊt ngê trong dßng ch¶y cña tiÓu thuyÕt H. Murakami. Theo ®ã, «ng chñ yÕu sö dông bót ph¸p hiÖn thùc pha lÉn yÕu tè l·ng m¹n (nhng mµu s¾c hiÖn thùc vÉn ®Ëm ®Æc h¬n nhiÒu) ®Ó kh¾c ho¹ sù c« ®¬n cña con ngêi trong ®êi sèng ®¬ng ®¹i. Víi mét thø ng«n tõ gi¶n dÞ, mét v¨n phong ®Çy ngät ngµo cã pha lÉn giäng ®iÖu hµi híc dÝ dám, Murakami ®· dÉn d¾t ngêi ®äc mét c¸ch tù nhiªn kh«ng ngê vµo mét “thùc t¹i ngät ngµo vµ bÝ Èn”, “dÞu dµng, quyÕn rò nh th¬, c¨ng th¼ng nh bi kÞch vµ gîi dôc mét c¸ch mª ®¾m”. Nãi nh dÞch gi¶ TrÞnh L÷ trong Lêi ngêi dÞch më ®Çu cho cuèn tiÓu thuyÕt Rõng Nauy th× “Rõng Nauy lµ mét c©u chuyÖn t×nh yªu gi¶n dÞ. Gi¶n dÞ nh sù thËt. Nh bèn mïa. 19 Nh sèng/chÕt.”[35; 15]. Lèi diÔn ®¹t nh th¬ cña dÞch gi¶ TrÞnh L÷ nãi lªn phÇn nµo sù s¸ng t¹o cña H. Murakami trong Rõng Nauy: sù gi¶n dÞ ®Çy ch©n x¸c ®· nãi lªn ®îc bao ®iÒu hÖ träng cña kiÕp nh©n sinh: t×nh yªu, t×nh b¹n, t×nh dôc, sù sèng vµ c¶ c¸i chÕt…tÊt c¶ ®Òu tån t¹i trong mçi con ngêi, ¶nh hëng chi phèi ®Õn mäi ®éng th¸i vµ suy t cña chóng ta. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm cho Rõng Nauy ®îc giíi trÎ trªn toµn thÕ giíi mÕn mé bëi v× bÊt k× ai quan t©m ®Õn sù hiÖn tån ®Çy trung thùc cña m×nh gi÷a câi ®êi v« thêng nµy ®Òu t×m thÊy m×nh, t×m thÊy sù c¶m th«ng trong ®ã. Rõng Nauy vµ t¸c gi¶ cña nã xøng ®¸ng ®îc xng tông lµ mét tîng ®µi cña v¨n ho¸ ®¹i chóng trªn toµn thÕ giíi. Tõ Rõng Nauy ®Õn Biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt l¹i lµ mét bíc tiÕn dµi cña H. Murakami trong viÖc t×m tßi thÓ nghiÖm ngßi bót cña m×nh. XuÊt hiÖn vµo n¨m 1994-1995, tiÓu thuyÕt nµy ®· hîp nhÊt khuynh híng hiÖn thùc trong Rõng Nauy vµ yÕu tè ma ¶o ®Çy huyÔn hoÆc cña Xø së diÖu k× v« t×nh vµ n¬i tËn cïng cña thÕ giíi, vµ chøa ®ùng c¶ yÕu tè b¹o lùc. §©y cã thÓ xem lµ mét nåi lÈu thËp cÈm pha trén mét c¸ch hoµn h¶o chÊt hiÖn thùc vµ l·ng m¹n, cÊu tróc cña tiÓu thuyÕt trinh th¸m vµ bót ph¸p hiÖn thùc huyÒn ¶o. Cuèn s¸ch ®îc xem lµ t¸c phÈm lín nhÊt cña «ng, siªu h×nh, m·nh liÖt, phong phó nh chÝnh toµn bé ®êi sèng phi thùc t¹i ®· ®an cµi vµo nhau trong bøc tranh ¸m ¶nh vÒ x· héi vµ t©m linh NhËt B¶n nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XX ®Çu thÕ kØ XXI. Ngoµi ra, chóng ta cã thÓ t×m thÊy nh÷ng s¸ng t¹o bÊt ngê thó vÞ cña H. Murakami th«ng qua mét sè t¸c phÈm kh¸c nh Kafka bªn bê biÓn, PhÝa nam biªn giíi phÝa t©y mÆt trêi, Ngêi t×nh Sputnik, 1Q84… Tãm l¹i, nh÷ng t×m tßi thÓ nghiÖm cña H. Murakami trong sù nghiÖp s¸ng t¸c cña m×nh ®· vµ ®ang ®îc «ng thÓ hiÖn trong nh÷ng t¸c phÈm, mµ mçi lÇn xuÊt hiÖn cña nã ®Òu mang l¹i nh÷ng bÊt ngê cho ®êi sèng v¨n häc NhËt B¶n nãi riªng vµ v¨n häc thÕ giíi nãi chung. Song nh×n chung, sù thÓ nghiÖm vµ t×m tßi Êy ®· ®Þnh h×nh l¹i trong mét phong c¸ch v¨n ch¬ng mang mµu s¾c ph¬ng T©y vµ hËu hiÖn ®¹i râ nÐt tõ ng«n tõ, cÊu tróc, v¨n phong ®Õn hÖ thèng ®Ò tµi, chñ ®Ò vµ nh©n vËt. Theo ®ã, khi ®Õn víi nh÷ng s¸ng t¹o cña Murakami ta b¾t gÆp mét lèi viÕt tù nhiªn, gi¶n dÞ, kh¸c xa víi mét truyÒn thèng v¨n häc kiÓu c¸ch rêm rµ cña c¸c bËc tiÒn bèi ë NhËt B¶n. KÕt cÊu truyÖn thêng ®îc cÊu tróc theo mét cèt truyÖn nh truyÖn trinh th¸m, ®îc ph©n m¶nh thµnh nhiÒu cèt truyÖn ®éc lËp nhng vÉn cã mèi d©y liªn hÖ néi t¹i bªn trong, nhiÒu biÕn cè bÊt ngê, bÝ Èn trong qu¸ 20