Tài liệu đề cương ôn tập các môn khoa sử địa lớp 5 cuối học kì ii (chương trình vnen)

Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP CÁC MÔN KHOA-SỬ-ĐỊA LỚP 5 CUỐI HỌC KÌ II DÀNH CHO HỌC SINH MÔ HÌNH TRƯỜNG TIỂU HỌC MỚI. MÔN KHOA HỌC sù chuyÓn thÓ cña chÊt. C©u 1: C¸c chÊt cã thÓ tån t¹i ë nh÷ng thÓ nµo? Nªu tÝnh chÊt cña c¸c thÓ ®ã? - C¸c chÊt cã thÓ tån t¹i ë 3 thÓ: thÓ láng, thÓ r¾n, thÓ khÝ. Khi nhiÖt ®é thay ®æi, mét sè chÊt cã thÓ chuyÓn tõ thÓ nµy sang thÓ kh¸c. - TÝnh chÊt: + ThÓ r¾n: cã h×nh d¹ng nhÊt ®Þnh. + ThÓ láng: Kh«ng cã h×nh d¹ng nhÊt ®Þnh, cã h×nh d¹ng cña vËt ch÷a nã, nh×n thÊy ®­îc. + ThÓ khÝ: Kh«ng cã h×nh d¹ng nhÊt ®Þnh, chiÕm toµn bé vËt chøa nã, kh«ng nh×n thÊy ®­îc. C©u 2: Nªu mét sè vÝ dô vÒ sù chuyÓn thÓ cña chÊt trong ®êi sèng h»ng ngµy? VÝ dô: S¸p, thuû tinh, kim lo¹i ë nhiÖt ®é cao thÝch hîp th× chuyÓn tõ thÓ r¾n sang thÓ láng. KhÝ nit¬ ®­îc lµm l¹nh th× trë thµnh khÝ nit¬ láng. Sù chuyÓn thÓ cña chÊt lµ mét d¹ng biÕn ®æi lÝ häc. hçn hîp C©u 1: Hçn hîp lµ g×? Nªu c¸ch t¹o ra mét hçn hîp? KÓ tªn mét sè hçn hîp mµ em biÕt? - Hçn hîp lµ hai hay nhiÒu chÊt trén lÉn víi nhau. Trong hçn hîp, mçi chÊt vÉn gi÷ nguyªn tÝnh chÊt cña nã. - Muèn t¹o ra mét hçn hîp, Ýt nhÊt ph¶i cã hai chÊt trë lªn vµ c¸c chÊt ®ã ph¶i ®­îc trén lÉn víi nhau. - Mét sè hçn hîp nh­: g¹o lÉn trÊu; c¸m lÉn g¹o; ®­êng lÉn c¸t; muèi lÉn c¸t; kh«ng khÝ, n­íc vµ c¸c chÊt r¾n kh«ng tan; … C©u 2: Nªu mét sè c¸ch t¸ch c¸c chÊt ra khái mét sè hçn hîp? Cho vÝ dô. - §Ó t¸ch mét sè chÊt ra khái hçn hîp ta cã thÓ sö dông mét trong c¸c c¸ch nh­: Sµng, s¶y; läc; lµm l¾ng; … - VÝdô: T¸ch c¸t tr¾ng (hoÆc chÊt r¾n bÊt k×) ra khái hçn hîp cïng víi n­íc ta dïng c¸ch läc. Trang 1 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm T¸ch dÇu ¨n ra khái hçn hîp dÇu ¨n vµ n­íc ta cã thÓ sö dông c¸ch lµm l¾ng. T¸ch g¹o ra khái hçn hîp g¹o lÉn s¹n, ta cã thÓ dïng c¸ch ®·i s¹n. dung dÞch C©u 1: Dung dÞch lµ g×? §Ó t¹o ra mét dung dÞch cÇn cã ®iÒu kiÖn g×? KÓ tªn mét sè dung dÞch mµ em biÕt? - Dung dÞch lµ hçn hîp chÊt láng víi chÊt r¾n bÞ hoµ tan vµ ph©n bè ®Òu hoÆc hçn hîp chÊt láng víi chÊt láng hoµ tan vµo nhau. - §Ó t¹o ra mét dung dÞch Ýt nhÊt ph¶i cã hai chÊt trë lªn, trong ®ã ph¶i cã mét chÊt ë thÓ láng vµ mét chÊt kia ph¶i hoµ tan ®­îc vµo trong chÊt láng ®ã. - VÝ dô: dung dÞch n­íc vµ xµ phßng; giÊm vµ ®­êng; giÊm vµ muèi; n­íc vµ ®­êng; n­íc vµ muèi; C©u 2: Nªu c¸ch t¸ch c¸c chÊt trong dung dÞch. Cho vÝ dô minh ho¹. - Ta cã thÓ t¸ch c¸c chÊt trong dung dÞch b»ng c¸ch ch­ng cÊt. Trong thùc tÕ, ng­êi ta sö dông ph­¬ng ph¸p ch­ng cÊt ®Ó t¹o ra n­íc cÊt dïng cho ngµnh y tÕ vµ mét sè ngµnh kh¸c cÇn n­íc thËt tinh khiÕt. - VÝ dô: §un nãng dung dÞch muèi, n­íc sÏ bèc h¬i. H¬i n­íc ®­îc dÉn qua èng lµm l¹nh. GÆp l¹nh, h¬i n­íc ®äng l¹i thµnh n­íc. Cßn muèi th× ë l¹i nåi ®un. §Ó s¶n xuÊt muèi tõ n­íc biÓn, ng­êi ta dÉn n­íc biÓn vµo c¸c ruéng lµm muèi. D­íi ¸nh n¾ng mÆt trêi, n­íc sÏ bay h¬i vµ cßn l¹i muèi. sù biÕn ®æi ho¸ häc C©u 1: Nªu ®Þnh nghÜa vÒ sù biÕn ®æi ho¸ häc? Ph©n biÖt sù biÕn ®æi ho¸ häc vµ sù biÕn ®æi lÝ häc? Cho vÝ dô? - Sù biÕn ®æi ho¸ häc lµ sù biÕn ®æi tõ chÊt nµy thµnh chÊt kh¸c. - Sù biÕn ®æi lÝ häc lµ sù biÕn ®æi mµ trong ®ã tÝnh chÊt cña c¸c chÊt kh«ng thay ®æi. - VÝ dô: + Sù biÕn ®æi ho¸ häc: * Cho v«i sèng vµo n­íc: V«i sèng khi th¶ vµo n­íc ®· kh«ng cßn gi÷ ®­îc tÝnh chÊt cña nã n÷a, nã bÞ biÕn ®æi thµnh v«i t«i dÎo qu¸nh, kÌm theo sù to¶ nhiÖt. * Xi m¨ng trén c¸t vµ n­íc: Xi m¨ng trén c¸t vµ n­íc sÏ t¹o thµnh mét hîp chÊt míi gäi lµ v÷a xi m¨ng. TÝnh chÊt cña v÷a xi m¨ng hoµn toµn kh¸c víi tÝnh chÊt cña 3 chÊt t¹o thµnh nã lµ xi m¨ng, c¸t vµ n­íc. Trang 2 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm * §inh míi ®Ó l©u ngµy thµnh ®inh gØ: D­íi t¸c dông cña h¬i n­íc trong kh«ng khÝ, chiÕc ®inh bÞ gØ. TÝnh chÊt cña ®inh gØ kh¸c h¼n víi tÝnh chÊt cña ®inh míi. + Sù biÕn ®æi lÝ häc: * XÐ giÊy thµnh nh÷ng m¶nh vôn: GiÊy bÞ xÐ vôn nh­ng vÉn gi÷ nguyªn tÝnh chÊt cña nã, kh«ng bÞ biÕn ®æi thµnh chÊt kh¸c. * Xi m¨ng trén c¸t: Xi m¨ng trén c¸t t¹o thµnh hçn hîp xi m¨ng c¸t, tÝnh chÊt cña c¸t vµ xi m¨ng vÉn gi÷ nguyªn kh«ng thay ®æi. * Thuû tinh ë thÓ láng sau khi thæi thµnh c¸c chai, lä thµnh thuû tinh ë thÓ r¾n vÉn gi÷ nguyªn c¸c tÝnh chÊt cña thuû tinh. … C©u 2: Nªu vai trß cña nhiÖt trong sù biÕn ®æi ho¸ häc? Sù biÕn ®æi ho¸ häc cã thÓ x¶y ra d­íi t¸c dông cña nhiÖt vµ ¸nh s¸ng. n¨ng l­îng C©u 1: Nªu vÝ dô vÒ: c¸c vËt cã biÕn ®æi vÞ trÝ, h×nh d¹ng, nhiÖt ®é, nhê ®­îc cung cÊp n¨ng l­îng. - Muèn ®­a cÆp s¸ch lªn cao, ta cã thÓ dïng tay nhÊc cÆp. N¨ng l­îng do tay ta cung cÊp ®· lµm cÆp s¸ch dÞch chuyÓn. - Khi th¾p ngän nÕn, nÕn to¶ nhiÖt vµ ph¸t ra ¸nh s¸ng. NÕn bÞ ®èt ch¸y ®· cung cÊp n¨ng l­îng cho viÖc ph¸t s¸ng vµ to¶ nhiÖt. - Khi l¾p pin vµ bËt c«ng t¾c cña «t« ®å ch¬i, ®éng c¬ quay, ®Ìn s¸ng, cßi kªu. §iÖn do pin sinh ra ®· cung cÊp n¨ng l­îng lµm ®éng c¬ quay, ®Ìn s¸ng, cßi kªu. Nh­ vËy, muèn lµm cho c¸c vËt xung quanh biÕn ®æi cÇn cã n¨ng l­îng. C©u 2: Nªu vÝ dô vÒ ho¹t ®éng cña con ng­êi, ®éng vËt, ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc vµ chØ ra nguån n¨ng l­îng cho c¸c ho¹t ®éng ®ã? - Ng­êi n«ng d©n cµy, cÊy: nguån n¨ng l­îng lµ thøc ¨n. - C¸c b¹n häc sinh ®¸ bãng, häc bµi: thøc ¨n. - Chim bay: thøc ¨n. - M¸y cµy: x¨ng. -…… Trong mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi, ®éng vËt, m¸y mãc, … ®Òu cã sù biÕn ®æi. V× vËy, bÊt k× ho¹t ®éng nµo còng cÇn dïng n¨ng l­îng. Muèn cã n¨ng l­îng ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nh­ cµy, cÊy, trång trät, häc tËp, … con ng­êi ph¶i ¨n, uèng vµ hÝt thë. Thøc ¨n lµ nguån cung cÊp n¨ng l­îng cho c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi. Trang 3 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm n¨ng l­îng mÆt trêi C©u 1: Tr×nh bµy t¸c dông cña n¨ng l­îng mÆt trêi trong tù nhiªn. - MÆt trêi cung cÊp n¨ng l­îng cho tr¸i ®Êt ë d¹ng ¸nh s¸ng vµ nhiÖt. - N¨ng l­îng mÆt trêi cã vai trß quan trong ®èi víi sù sèng, thêi tiÕt vµ khÝ hËu. Cô thÓ lµ: + N¨ng l­îng mÆt trêi ®­îc dïng ®Ó chiÕu s¸ng, s­ëi Êm, ®un nÊu, lµm kh«, ph¸t ®iÖn, … + MÆt trêi chiÕu s¸ng vµ s­ëi Êm cho mu«n loµi, gióp cho c©y xanh tèt, ng­êi vµ ®éng vËt khoÎ m¹nh. C©y xanh hÊp thô n¨ng l­îng mÆt trêi ®Ó sinhtr­ëng vµ ph¸t triÓn. C©y lµ thøc ¨n trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña ®éng vËt. C©y cßn cung cÊp cñi ®un. Than ®¸, dÇu má, khÝ ®èt tù nhiªn còng ®­îc h×nh thµnh do n¨ng l­îng mÆt trêi. + N¨mg l­îng mÆt trêi cßn g©y ra n¾ng, m­a, giã, b·o, … trªn tr¸i ®Êt. C©u 2: KÓ tªn mét sè ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc, ho¹t ®éng, cña con ng­êi sö dông n¨ng l­îng mÆt trêi. - Ph¬i kh« c¸c ®å vËt, l­¬ng thùc, thùc phÈm nh­: lóa, ng«, cµ phª, s¾n,… - M¸y tÝnh bá tói, b×nh n­íc nãng, … ho¹t ®éng b»ng n¨ng l­îng mÆt trêi. - .... sö dông n¨ng l­îng chÊt ®èt C©u 1: KÓ tªn cña mét sè lo¹i chÊt ®èt. Cã mét sè chÊt ®èt ë thÓ r¾n, thÓ láng, thÓ khÝ. Cô thÓ lµ: - ThÓ r¾n: cñi, r¬m, r¹, tre, … - ThÓ láng: dÇu má,… - ThÓ khÝ: khÝ ®èt tù nhiªn, khÝ ®èt sinh häc. C©u 2: KÓ tªn, nªu c«ng dông, viÖc khai th¸c cña tõng lo¹i chÊt ®èt. * ChÊt ®èt r¾n: - KÓ tªn: cñi, tre, r¬m, r¹, than ®¸, … - C«ng dông: dïng lµm chÊt ®èt. Ngoµi ra: Than ®¸ ®­îc sö dông ®Ó ch¹y m¸y cña nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ mét sè lo¹i ®éng c¬; dïng trong sinh ho¹t: ®un nÊu, s­ëi. - ViÖc khai th¸c: + Than ®¸: ë n­íc ta, than ®¸ ®­îc khai th¸c chñ yÕu ë c¸c má than thuéc tØnh Qu¶ng Ninh. Trang 4 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm + C¸c chÊt ®èt kh¸c: khai th¸c chñ yÕu ë vïng n«ng th«n, miÒn nói, … * ChÊt ®èt láng: - KÓ tªn: dÇu má. - C«ng dông: Ngoµi viÖc dïng lµm chÊt ®èt, tõ dÇu má ng­êi ta cã thÓ t¸ch ra x¨ng, dÇu ho¶, dÇu ®i-ª-zen, dÇu nhên. Cã thÓ chÕ ra n­íc hoa, t¬ sîi nh©n t¹o, nhiÒu lo¹i chÊt dÎo, … tõ dÇu má. - ViÖc khai th¸c: DÇu má n»m s©u trong lßng ®Êt. Trªn líp dÇu má cßn cã líp khÝ gäi lµ khÝ dÇu má. Muèn khai th¸c dÇu má cÇn dùng c¸c th¸p khoan ®Ó khoan c¸c giÕng s©u tíi tËn n¬i cã chøa dÇu. Dçu má ®­îc lÊy lªn theo c¸c lç khoan cña giÕng dÇu. * ChÊt ®èt khÝ: - KÓ tªn: khÝ sinh häc, khÝ tù nhiªn. - C«ng dông: dïng lµm chÊt ®èt. - ViÖc khai th¸c: + KhÝ tù nhiªn: C¸c lo¹i khÝ ®èt tù nhiªn ®Òu ®­îc khai th¸c tõ má. §Ó dïng ®­îc khÝ tù nhiªn, khÝ ®­îc nÐn vµo c¸c b×nh chøa b»ng thÐp ®Ó dïng cho c¸c bÕp ga. + KhÝ sinh häc (bi-o-ga): ®­îc t¹o ra trong c¸c bÓ chøa cã ñ chÊt th¶i, r¸c, mïn, ph©n gia sóc,… khÝ tho¸t ra ngoµi theo ®­êng èng dÉn ®Õn bÕp. C©u 3: Nªu t¸c h¹i cña viÖc sö dông c¸c lo¹i chÊt ®èt ®èi víi m«i tr­êng kh«ng khÝ vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó lµm gi¶m nh÷ng t¸c h¹i ®ã? V× sao c¸c chÊt ®èt khi ch¸y cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng? - C¸c chÊt ®èt khi ch¸y ®Òu sinh ra nhiÒu lo¹i khÝ ®éc, th¶i vµo m«i tr­êng sÏ lµm ¶nh h­ëng tíi m«i tr­êng kh«ng khÝ, …; §Ó gi¶m nh÷ng t¸c h¹i ®ã, c¸c chÊt th¶i, chÊt ®èt cÇn ®­îc xö lÝ tr­íc khi th¶i ra m«i tr­êng, lµm èng khãi dÉn khÝ bay lªn cao, … - T¹i v×: TÊt c¶ c¸c chÊt ®èt khi ch¸y ®Òu sinh ra khÝ c¸c-b«-nÝc cïng nhiÒu lo¹i khÝ vµ c¸c chÊt ®éc kh¸c lµm « nhiÔm kh«ng khÝ, cã h¹i cho ng­êi, ®éng vËt, thùc vËt; lµm han gØ c¸c ®å dïng, m¸y mãc b»ng kim lo¹i, … V× vËy, cÇn cã nh÷ng èng khãi ®Ó dÉn chóng lªn cao, hoÆc cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó lµm s¹ch, khö ®éc c¸c chÊt th¶i trong khãi nhµ m¸y. C©u 4: T¹i sao kh«ng nªn chÆt c©y bõa b·i ®Ó lÊy cñi ®un, ®èt than? Than ®¸, dÇu má, khÝ tù nhiªn cã ph¶i lµ nguån n¨ng l­îng v« tËn kh«ng? KÓ tªn mét sè nguån n¨ng l­îng cã thÓ thay thÕ chóng? - T¹i v× chÆt c©y bõa b·i ®Ó lÊy cñi ®un vµ lµm chÊt ®èt sÏ g©y ¶nh h­ëngtíi tµi nguyªn rõng, tíi m«i tr­êng. - Than ®¸, dÇu má, khÝ ®èt tù nhiªn ®­îc h×nh thµnh tõ x¸c sinh vËt qua hµng triÖu n¨m. §©y kh«ng ph¶i lµ nguån tµi nguyªn v« tËn. HiÖn nay, c¸c nguån n¨ng l­îng nµy ®ang cã nguy c¬ bÞ c¹n kiÖt do viÖc sö dông cña con ng­êi. Trang 5 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm - §Ó thay thÕ nguån n¨ng l­îng nµy, con ng­êi ®· vµ ®ang t×m c¸ch khai th¸c vµ sö dông n¨ng l­îng mÆt trêi, n¨ng l­îng n­íc ch¶y, … Ph¸t triÓn khÝ sinh häc, s¶n xuÊt khÝ ®èt lµ con ®­êng thiÕt thùc gi¶i quyÕt sù thiÕu hôt chÊt ®èt vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ë n«ng th«n. C©u 5: Nªu nh÷ng nguy hiÓm cã thÓ x¶y ra khi sö dông chÊt ®èt? CÇn lµm g× ®Ó phßng tr¸nh tai n¹n khi sö dông chÊt ®èt? - NÕu sö dông chÊt ®èt kh«ng cÈn thËn cã thÓ g©y ra ch¸y dông cô nÊu, ch¸y næ nghiªm träng. - Khi ®un nÊu ph¶i tËp chung chó ý; ®un nÊu víi thêi gian hîp lý, khi kh«ng ®un nÊu n÷a, tr¸nh ®Ó löa gÇn chÊt ®èt, … C©u 6: Nªu vÝ dô vÒ viÖc sö dông l·ng phÝ n¨ng l­îng. Nªu c¸c viÖc nªn lµm ®Ó ®Ó tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ n¨ng l­îng? T¹i sao cÇn sö dông, chèng l·ng phÝ chÊt ®èt? - §un nÊu kh«ng chó ý, ®un qu¸ thêi gian cÇn thiÕt lµm l·ng phÝ chÊt ®èt; xe «t«, xe m¸y bÞ t¾c ®­êng g©y l·ng phÝ x¨ng dÇu, … - §Ó tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ n¨ng l­îng cÇn dïng bÕp ®un c¶i tiÕn ®Ó ®ì khãi vµ tiÕt kiÖm chÊt ®èt; ®un nÊu víi thêi gian hîp lý; X©y hÇm chøa ph©n tr©u, bß, lîn,… ®Ó lµm khÝ ®èt (bi-«-ga) - Ph¶i sö dông tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ chÊt ®èt v× chÊt ®èt khi bÞ ®èt ch¸y sÏ cung cÊp n¨ng l­îng ®Ó ®un nãng, th¾p s¸ng, ch¹y m¸y, s¶n xuÊt ra ®iÖn, ®ã kh«ng ph¶i lµ nguån tµi nguyªn v« tËn. Do vËy, cÇn tr¸nh l·ng phÝ vµ ®¶m b¶o an toµn khi sö dông chÊt ®èt. sö dông n¨ng l­îng giã vµ n¨ng l­îng n­íc ch¶y C©u 1: Con ng­êi sö dông n¨ng l­îng giã vµ n¨ng l­îng n­íc ch¶y trong nh÷ng viÖc g×? - N¨ng l­îng giã dïng ®Ó: ®Èy thuyÒn buåm, gióp cho thuyÒn buåm ®i l¹i dÔ dµng; quay tua bin cña m¸y ph¸t ®iÖn; qu¹t thãc, … ë ®Þa ph­¬ng em dïng n¨ng l­îng giã ®Ó ch¹y thuyÒn buåm, … - N¨ng l­îng n­íc ch¶y dïng ®Ó: chuyªn chë hµng ho¸ xu«i theo dßng n­íc; lµm quay b¸nh xe n­íc, ®­a n­íc lªn cao vµo ®ång ruéng ®Ó t­íi c©y; lµm quay tua bin cña nhµ m¸y ph¸t ®iÖn, t¹o ra ®iÖn sö dông trong sinh ho¹t; , … ë ®Þa ph­¬ng em dïng n¨ng l­îng n­íc ch¶y ®Ó ch¹y tua bin m¸y ph¸t ®iÖn trong mét sè hé gia ®×nh ë miÒn nói, … Trang 6 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm C©u 2: KÓ tªn mét sè nhµ m¸y thñy ®iÖn mµ em biÕt? VÝ dô: nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh; thuû ®iÖn Y-a-li; thuû ®iÖn Th¸c Bµ; thuû ®iÖn TrÞ An, … sö dông n¨ng l­îng ®iÖn C©u 1: KÓ tªn mét sè ®å dïng, m¸y mãc sö dung ®iÖn? Trong ®ã lo¹i nµo dïng n¨ng l­îng ®iÖn ®Ó: th¾p s¸ng, ®èt nãng, ch¹y m¸y? - Mét sè ®å dïng sö dông ®iÖn nh­: ®Ìn pin, qu¹t ®iÖn, tivi, tñ l¹nh, bµn lµ, nåi c¬m ®iÖn, m¸y sÊy tãc, ®µi c¸t-sÐt, m¸y tÝnh, m¸y b¬m n­íc, … - Trong ®ã: + Dïng n¨ng l­îng ®iÖn ®Ó th¾p s¸ng: ®Ìn ®iÖn, ®Ìn pin, … + Dïng n¨ng l­îng ®iÖn ®Ó ®èt nãng: nåi c¬m ®iÖn, … + Dïng n¨ng l­îng ®iÖn ®Ó ch¹y m¸y: tñ l¹nh, m¸y b¬m n­íc, qu¹t ®iÖn, m¸y sÊy tãc, … + Dïng n¨ng l­îng ®iÖn ®Ó truyÒn tin: ®iÖn tho¹i, vÖ tinh, … Nh­ vËy, ®iÖn cã vai trß gµy cµng quan träng ®èi víi ®êi sèng cña chóng ta. §iÖn ®­îc sö dông ®Ó chiÕu s¸ng, s­ëi Êm, lµm l¹nh, truyÒn tin, … Chóng ta dïng ®iÖn trong häc tËp, lao ®éng s¶n xuÊt, vui ch¬i gi¶i trÝ, sinh ho¹t h»ng ngµy, … C©u 2: KÓ tªn mét sè nguån ®iÖn? - Mét sè nguån ®iÖn nh­: n¨ng l­îng ®iÖn do pin, do ¾c – quy, do nhµ m¸y ®iÖn,… Trong nhµ m¸y ®iÖn, m¸y ph¸t ®iÖn ph¸t ra ®iÖn. §iÖn ®­îc t¶I qua c¸c ®­êng d©y ®­a ®Õn æ ®iÖn cña mçi c¬ quan, gia ®×nh, nhµ m¸y, … l¾p m¹ch ®iÖn ®¬n gi¶n C©u 1: Sö dông bãng ®Ðn, pin, d©y ®iÖn h·y t×m c¸ch th¾p s¸ng bãng ®Ìn? C©u 2: Ph¶i l¾p m¹ch nh­ thÕ nµo th× ®Ìn míi s¸ng? Pin lµ nguån cung cÊp n¨ng l­îng lµm cho ®Ìn s¸ng. Mçi pin cã hai cùc, mét cùc d­¬ng (+) vµ mét cùc ©m (-); Bªn trong bãng ®nÌ lµ mét d©y tãc ®­îc nèi ra ªn ngoµi. Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y tãc cña bãng ®Ìn lµm cho d©y tãc bÞ nãng tíi møc ph¸t ra ¸nh s¸ng. §Ìn s¸ng nÕu cã mét dßng ®iÖn ch¹y qua mét m¹ch kÝn tõ cùc d­¬ng cña pin, qua bãng ®Ìn ®Õn cùc ©m cña pin. C©u 3: ThÕ nµo lµ vËt dÉn ®iÖn, vËt c¸ch ®iÖn? Cho vÝ dô? - C¸c vËt cho dßng ®iÖn ch¹y qua lµ vËt dÉn ®iÖn. Trang 7 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm VÝ dô c¸c vËt b»ng kim lo¹i nh­: s¾t, ®ång, nh«m, vµng, … - C¸c vËt kh«ng cho dßng ®iÖn ch¹y qua gäi lµ vËt c¸ch ®iÖn. VÝ dô c¸c vËt b»ng cao su, sø, nhùa, giÊy kh«, gç kh«… nh­: s¸ch, vë, cèc thuû tinh, cèc nhùa, C©u 4: C¸i ng¾t ®iÖn cã vai trß g×? C¸i ng¾t ®iÖn lµ c«ng t¾c dïng ®Ó ®ãng (më) dßng ®iÖn t¹o dßng ®iÖn kÝn (hë) khi cÇn thiÕt. an toµn vµ tr¸nh l·ng phÝ khi sö dông ®iÖn C©u 1: B¹n cÇn lµm g× vµ kh«ng ®­îc lµm g× ®Ó tr¸nh bÞ ®iÖn giËt? T¹i sao? §iÖn lÊy tõ æ ®iÖn, ®iÖn ë ®­êng d©y t¶i ®iÖn hoÆc ë tr¹m biÕn thÕ rÊt nguy hiÓm. §iÖn giËt g©y nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng. V× vËy cÇn nhí: - TuyÖt ®èi kh«ng ch¹m tay vµo chç hë cña d­êng d©y hoÆc c¸c bé phËn kim lo¹i nghi lµ cã ®iÖn. Kh«ng cÇm c¸c vËt b»ng kim lo¹i c¾m vµo æ lÊy ®iÖn. - Khi ph¸t hiÖn thÊy d©y ®iÖn bÞ ®øt hoÆc bÞ hë, cÇn tr¸nh xa vµ b¸o ngay cho ng­êi lín biÕt, - Khi nh×n thÊy ng­êi bÞ ®iÖn giËt ph¶i lËp tøc c¾t nguån ®iÖn b»ng mäi c¸ch nh­ ng¾t cÇu dao, cÇu ch× hoÆc dïng vËt kh« kh«ng dÉn ®iÖn nh­ gËy gç, gËy tre, que nhùa, … g¹t d©y ®iÖn ra khái ng­êi bÞ n¹n. C©u 2: Nªu vai trß cña cÇu ch×, cña c«ng t¬ ®iÖn? - Vai trß cña cÇu ch×: Khi sö dông ®ång thêi qua nhÒu dông cô dïng ®iÖn, hoÆc khi lâi cña hai d©y dÉn ®iÖn bÞ ch¹m, chËp vµo nhau th× dßng ®iÖn trong d©y sÏ rÊt m¹nh, d©y bÞ nãng cã thÓ lµm bèc ch¸y líp vá nhùavµ g©y ch¸y nhµ. §Ó ®Ò phßng, ng­êi ta th­êng m¾c thªm vµo m¹ch ®iÖn mét cÇu ch×. Khi dßng ®iÖn qu¸ m¹nh, ®o¹n d©y ch× sÏ nãng ch¶y lµm cho m¹ch ®iÖn bÞ ng¾t, tr¸nh ®­îc sù cè nguy hiÓm vÒ ®iÖn. - Vai trß cña c«ng t¬ ®iÖn: Mçi hé dïng ®iÖn ®Òu cã mét c«ng t¬ ®iÖn ®Ó ®o n¨ng l­îng ®iÖn ®· sö dông. C¨n cø vµo ®ã, ng­êi ta tÝnh ®­îc sè tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶. C©u 3: B¹n cÇn lµm g× ®Ó tr¸nh l·ng phÝ ®iÖn? Ta cÇn sö dông ®iÖn mét c¸ch hîp lÝ, tr¸nh l·ng phÝ. §Ó tr¸nh l·ng phÝ ®iÖn cÇn chó ý: - ChØ dïng ®iÖn khi cÇn thiÕt, ra khái nhµ nhí t¾t ®Ìn, qu¹t, ti vi - TiÕt kiÖm ®iÖn khi ®un nÊu, s­ëi, lµ (ñi) quÇn ¸o (v× nh÷ng viÖc nµy cÇn dïng nhiÒu n¨ng l­îng ®iÖn). Trang 8 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm «n tËp: vËt chÊt vµ n¨ng l­îng PhÇn 1: Trß ch¬i häc tËp: 1. §ång cã tÝnh chÊt g×? d) Cã mµu ®á n©u, cã ¸nh kim; dÔ d¸t máng vµ kÐo thµnh sîi; dÉn nhiÖt vµ dÉn ®iÖn tèt. 2. Thuû tinh cã tÝnh chÊt g×? b) Trong suèt, kh«ng gØ, cøng nh­ng dÔ vì. 3. Nh«m cã tÝnh chÊt g×? c) Mµu tr¾ng b¹c, cã ¸nh kim; cã thÓ kÐo thµnh sîi vµ d¸t máng; nhÑ, dÉn ®iÖn, dÉn nhiÖt tèt; kh«ng bÞ gØ tuy nhiªn cã thÓ bÞ mét sè a-xÝt ¨n mßn. 4. ThÐp ®­îc sö dông lµm g×? b) Dïng trong x©y dùng nhµ cöa, cÇu b¾c qua s«ng, ®­êng ray tµu ho¶, m¸y mãc,… 5. Sù biÕn ®æi ho¸ häc lµ g×? b) Sù biÕn ®æi tõ chÊt nµy thµnh chÊt kh¸c. 6. Hçn hîp nµo d­íi ®©y kh«ng ph¶i lµ dung dÞch? c) N­íc bét s¾n pha sèng. 7. Sù biÕn ®æi ho¸ häc cña c¸c chÊt sau x¶y ra trong ®iÒu kiÖn nµo? a) Thanh s¾t ®Ó trong kh«ng khÝ Èm l©u ngµy sÏ bÞ gØ víi ®iÒu kiÖn ë nhiÖt ®é b×nh th­êng. b) §èt ®­êng trong èng nghiÖm, ®­êng ch¸y thµnh than vµ t¹o ra nh÷ng giät n­íc b¸m trªn thµnh èng x¶y ra víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao. c) V«i sèng cho vµo n­íc thµnh v«i t«i x¶y ra víi ®iÒu kiÖn ë nhiÖt ®é b×nh th­êng. d) Cho n­íc chanh vµo m©m ®ång ®Ó l©u ngµy sÏ t¹o ra líp gØ ®ång mµu xanh víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é b×nh th­êng. c¬ quan sinh s¶n cña thùc vËt cã hoa C©u 1: KÓ tªn mét sè loµi hoa cã c¶ nhÞ vµ nhuþ; mét sè loµi h oa chØ cã nhÞ (hoa ®ùc) hoÆc nhuþ (hoa c¸i). - Mét sè hoa cã c¶ nhÞ vµ nhuþ nh­: hoa hång, hoa lan, hoa ®µo, hoa cóc, hoa rong riÒng, hoa ph­îng, … - Mét sè loµi cã hoa ®ùc vµ hoa c¸i riªng nh­: hoa bÝ, hoa m­íp, … C©u 2: Nªu tõng bé phËn cña nhÞ vµ nhuþ? - NhÞ (hoa ®ùc) gåm: bao phÊn (chøa c¸c hËt phÊn), chØ nhÞ. Trang 9 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm - Nhuþ (hoa c¸i) gåm: ®Çu nhuþ, vßi nhuþ, bÇu nhuþ, no·n. C©u 3: C¬ quan sinh s¶n cña thùc vËt cã hoa lµ g×? Hoa lµ c¬ quan sinh s¶n cña nh÷ng thùc vËt cã hoa. C¬ quan sinh dôc ®ùc gäi lµ nhÞ. C¬ quan sinh dôc c¸i gäi lµ nhuþ. Mét sè c©y cã hoa ®ùc riªng, hoa c¸i riªng. ë ®a sè c¸c c©y kh¸c, trªn cïng mét hoa cã c¶ nhÞ vµ nhuþ. sù sinh s¶n cña thùc vËt cã hoa C©u 1: ThÕ nµo lµ sù thô phÊn, sù thô tinh, sù h×nh thµnh h¹t vµ qu¶? - HiÖn t­îng ®Çu nhuþ nhËn ®­îc nh÷ng h¹t phÊn cña nhÞ gäi lµ sù thô phÊn. - Sau khi thô phÊn, tõ h¹t phÊn mäc ra èng phÊn. èng phÊn ®©m qua ®Çu nhuþ, mäc dµi ra ®Õn no·n. T¹i no·n, tÕ bµo sinh dôc ®ùc kÕt hîp víi tÕ bµo sinh dôc c¸i t¹o thµnh hîp tö. HiÖn t­îng ®ã gäi lµ sù thô tinh. - Hîp tö ph¸t triÓn thµnh ph«i. No·n ph¸t triÓn thµnh h¹t chøa ph«i. BÇu nhuþ ph¸t triÓn thµnh qu¶ chøa h¹t. C©u 2: Nªu c¸ch ph©n biÖt hoa thô phÊn nhê c«n trïng, hoa thô phÊn nhê giã? KÓ tªn mét vµi loµi hoa. - C¸c loµi hoa thô phÊn nhê c«n trïng th­êng cã mµu s¾c sÆc sì vµ hoÆc h­¬ng th¬m, mËt ngät hÊp dÉn c«n trïng. VÝ dô: hoa lan, hoa huÖ, hoa hång, hoa th­îc d­îc, hoa h­íng d­¬ng, … - C¸c loµi hoa thô phÊn nhê giã kh«ng cã mµu s¾c ®Ñp, c¸nh hoa, ®µi hoa th­êng nhá hoÆc kh«ng cã. VÝ dô: c¸c lo¹i c©y cá, lóa, ng«, … c©y con mäc lªn tõ h¹t C©u 1: M« t¶ cÊu t¹o cña h¹t. H¹t gåm: vá, ph«i vµ chÊt dinh d­ìng dù tr÷. C©u 2: Nªu ®iÒu kiÖn n¶y mÇm vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thµnh c©y cña h¹t? - §iÒu kiÖn ®Ó h¹t n¶y mÇm lµ cã ®é Èm vµ nhiÖt ®é thÝch hîp (kh«ng qu¸ nãng, kh«ng qua l¹nh) - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thµnh c©y cña h¹t (®ç): Gieo vµi h¹t ®ç xuèng ®Êt Èm víi ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ ®é Èm vµ nhiÖt ®é thÝch hîp. Sau vµi ngµy h¹t ®ç sÏ ph×nh lªn v× hót n­íc. Vá h¹t nøt ®Ó rÔ mÇm c¾m xuèng ®Êt. TiÕp theo, tõ xung quanh rÔ mÇm Trang 10 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm mäc ra nhiÒu rÔ con. Sau vµi ngµy, rÔ mÇm mäc nhiÒu h¬n n÷a, th©n mÇm lín lªn, dµi ra vµ chui lªn khái mÆt ®Êt. Hai l¸ mÇm xoÌ ra, chåi mÇm lín dÇn vµ sinh ra c¸c l¸ míi. Sau ®ã hai l¸ mÇm teo dÇn, rông xuèng, c©y con b¾t ®Çu ®©m chåi,rÔ mäc nhiÒu h¬n. Cïng víi thêi gian, c©y con ph¸t triÓn thµnh c©y tr­ëng thµnh, råi ra hoa vµ kÕt qu¶. Qu¶ lín dÇn råi giµ ®i cho h¹t ®Ó tiÕp tôc gieo trång nh­ vËy. c©y con cã thÓ mäc lªn tõ mét sè bé phËn cña c©y mÑ C©u 1: T×m vÞ trÝ chåi ë mét sè c©y kh¸c nhau? Mét sè c©y cã chåi ë th©n c©y, l¸ c©y, cñ, … C©u 2: KÓ tªn mét sè c©y mäc ra tõ bé phËn cña c©y mÑ? - C©y mÝa, trÇu kh«ng, hoa hång, … cã chåi mäc ra tõ n¸ch l¸. - Trªn cñ khoai t©y, cñ gõng cã nhiÒu chç lâm vµo. Mçi chç lâm vµo ®ã cã mét chåi. - PhÝa trªn ®Çu cña cñ hµnh hoÆc cñ tái cã chåi mäc nh« lªn. - §èi víi l¸ báng, chåi ®­îc mäc ra tõ mÐp l¸. sù sinh s¶n cña ®éng vËt C©u 1: Tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ sù sinh s¶n cña ®éng vËt: Vai trß cña c¬ quan sinh s¶n, sù thô tinh, sù ph¸t triÓn cña hîp tö? - §a sè loµi vËt chia thµnh hai gièng: ®ùc vµ c¸i. Con ®ùc cã c¬ quan sinh dôc ®ùc t¹o ra tinh trïng. Con c¸i cã c¬ quan sinh dôc c¸i t¹o ra trøng. - HiÖn t­îng tinh trïng kÕt hîp víi trøng t¹o thµnh hîp tö gäi lµ sù thô tinh. - Hîp tö ph©n chia nhiÒu lÇn vµ ph¸t triÓn thµnh c¬ thÓ míi, mang nh÷ng ®Æc tÝnh cña bè vµ mÑ. C©u 2: KÓ tªn mét sè loµi ®Î trøng, mét sè loµi ®Î con. Nh÷ng loµi ®éng vËt kh¸c nhau th× cã c¸ch sinh s¶n kh¸c nhau: cã loµi ®Î trøng, cã loµi ®Î con. - C¸c con vËt ®­îc në ra tõ trøng nh­: s©u, th¹ch sïng, gµ, vÞt, ngan, ngçng, nßng näc, … - C¸c con vËt võa ®Î ra ®· thµnh con: voi, chã, lîn, tr©u, bß, s­ tö, hæ, … sù sinh s¶n cña c«n trïng. C©u 1: KÓ tªn mét sè loµi c«n trïng? Mét sè loµi c«n trïng nh­: gi¸n, ruåi, muçi, ong, b­ím c¶i,… C©u 2: Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña b­ím c¶i? Trang 11 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm - B­ím c¶i th­êng ®Î trøng vµo mÆt sau cña l¸, ®Î trøng vµo ®Çu hÌ. Sau 6-8 ngµy, trøng në thµnh s©u. - S©u ¨n l¸ lín dÇn cho ®Õn khi da ngoµi trë nªn qu¸ chËt, chóng lét x¸c vµ líp da míi ®­îc h×nh thµnh. Kho¶ng 30 ngµy sau, s©u ngõng ¨n, - S©u leo lªn t­êng, hµng rµo hay bËu cöa. Vá s©u nøt ra vµ chóng biÕn thµnh nhéng. - Trong vßng 2-3 tuÇn, mét con b­ím nh¨n nheo chui ra khái kÐn. TiÕp ®ã b­ím xoÌ ®«i c¸nh cho kh« råi bay ®i. - B­ím c¶i l¹i tiÕp tôc ®Î trøng vµo l¸ rau c¶i, b¾p c¶i hay sóp l¬. C©u 3: Giai ®o¹n nµo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn b­ím c¶i g©y thiÖt h¹i nhiÒu nhÊt? B­ím c¶i th­êng ®Î trøng vµo mÆt sau cña l¸ rau, trøng në thµnh s©u. S©u ¨n l¸ rau ®Ó lín. Nh­ vËy, s©u cµng lín, cµng ¨n nhiÒu l¸ rau ®Ó sèng cho nªn ®©y lµ giai ®o¹n b­ím c¶i g©y thiÖt h¹i nhiÒu nhÊt. C©u 4: Trong trång trät cã thÓ lµm g× ®Ó gi¶m thiÖt h¹i do c«n trïng g©y ra ®èi víi c©y cèi, hoa mµu? §Ó gi¶m thiÖt h¹i cho hoa mµu do c«n trïng g©y ra, trong trång trät ng­êi ta th­êng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p: b¾t s©u, phun thuèc trõ s©u, diÖt b­ím, … C©u 5: Nªu sù gièng nhau vµ kh¸c nhau trong chu tr×nh sinh s¶n cña ruåi vµ gi¸n? Chóng th­êng ®Î trøng ë ®©u? Nªu mét vµi c¸ch diÖt ruåi vµ gi¸n? * Gièng nhau: ruåi vµ gi¸n ®Òu lµ ®éng vËt ®Î trøng. * Kh¸c nhau: + Ruåi: - §Î trøng n¬i cã ph©n, r¸c th¶i, x¸c chÕt ®éng vËt, … - Chu tr×nh sinh s¶n: Trøng ruåi në ra dßi (Êu trïng). Dßi ho¸ nhéng, nhéng në ra ruåi. - C¸ch tiªu diÖt: Gi÷ vÖ sinh m«i tr­êng, nhµ ë, nhµ vÖ sinh, chuång tr¹i ch¨n nu«i, … Phun thuèc diÖt ruåi. + Gi¸n: - §Î trøng ë xã bÕp, ng¨n kÐo, tñ quÇn ¸o, .. - Chu tr×nh sinh s¶n: Gi¸n ®Î trøng, trøng në thµnh con mµ kh«ng qua c¸c giai ®o¹n trung gian. Trang 12 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm - C¸ch tiªu diÖt: Gi÷ vÖ sinh m«i tr­êng, nhµ ë, nhµ bÕp, nhµ vÖ sinh, n¬i ®Ó r¸c, tñ bÕp, tñ quÇn ¸o, … Phun thuèc diÖt gi¸n. sù sinh s¶n cña Õch C©u 1: Nªu chu tr×nh sinh s¶n cña Õch (vÏ s¬ ®å hoÆc viÕt) Chu tr×nh sinh s¶n cña Õch: §Çu mïa h¹, ngay sau c¬n m­a lín, vµo ban ®ªm, ta th­êng nghe thÊy tiÕng Õch kªu. §ã lµ tiÕng kªu cña Õch ®ùc gäi Õch c¸i. Õch c¸i ®Î trøng xuèng n­íc t¹o thµnh nh÷ng chïm næi lÒnh bÒnh trªn mÆt n­íc. Trøng Õch ®· ®­îc thô tinh në ra nßng näc, nßng näc ph¸t triÓn thµnh Õch. C©u 2: Nªu sù ph¸t triÓn cña nßng näc cho ®Õn khi thµnh Õch. Trøng Õch míi në thµnh nßng näc con cã ®Çu trßn, ®u«i dµi vµ dÑp. Nßng näc lín dÇn lªn, mäc ra hai ch©n phÝa sau, råi tiÕp tôc mäc hai ch©n phÝa tr­íc. Khi Õch con cã ®ñ bèn ch©n, ®u«i ng¾n dÇn vµ b¾t ®Çu nh¶y lªn bê ph¸t triÓn thµnh Õch tr­ëng thµnh. Nh­ vËy, Õch lµ ®éng vËt ®Î trøng. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, con Õch võa tr¶i qua ®êi sèng d­íi n­íc, võa tr¶i qua ®êi sèng trªn c¹n (giai ®o¹n nßng näc chØ sèng ë d­íi n­íc). sù sinh s¶n vµ nu«I con cña chim C©u 1: Tr×nh bµy sù ph¸t triÓn ph«i thai cña gµ (chim) trong qu¶ trøng? - Trøng gµ (hoÆc trøng chim,…) ®· ®­îc thô tinh t¹o thµnh hîp tö. Khi ch­a Êp nã cã lßng tr¾ng vµ lßng ®á riªng biÖt. NÕu ®­îc Êp, hîp tö sÏ ph¸t triÓn thµnh ph«i (phÇn lßng ®á sÏ cung cÊp chÊt dinh d­ìng cho ph«i thai ph¸t triÓn thµnh gµ con hoÆc chim non). Khi ®­îc Êp kho¶ng 10 ngµy cã thÓ nh×n thÊy m¾t gµ (phÇn lßng ®á cßn lín, phÇn ph«i míi b¾t ®Çu ph¸t triÓn). Sau kho¶ng 15 ngµy, cã thÓ nh×n thÊy phÇn ®Çu, má, ch©n, l«ng gµ (phÇn ph«i ®· lín h¼n, phÇn lßng ®á nhá ®i). Qu¶ trøng ®· ®­îc Êp kho¶ng 20 ngµy, cã thÓ nh×n thÊy ®ñ c¸c bé phËn cña con gµ, m¾t ®ang më (phÇn lßng ®á kh«ng cßn n÷a). - Trøng gµ cÇn Êp trong kho¶ng 21 ngµy th× sÏ në thµnh gµ con. C©u 2: Tr×nh bµy vÒ sù nu«i con cña chim? Trong tù nhiªn, chim sèng theo ®µn hoÆc cÆp (tõng ®«i). Chóng th­êng biÕt lµm tæ. Chim m¸i ®Î trøng vµ Êp trøng; sau mét thêi gian trøng në thµnh chim non. HÇu hÕt chim non míi në ®Òu yÕu ít, ch­a thÓ tù kiÕm måi ®­îc ngay. Chim bè vµ chim mÑ thay nhau ®i kiÕm måi vÒ nu«i chóng cho ®Õn khi chóng cã thÓ tù ®i kiÕm ¨n. sù sinh s¶n cña thó C©u 1: Bµo thai cña thó ph¸t triÓn ë ®©u? Bµo thai cña thó ph¸t triÓn ë trong bông mÑ. Trang 13 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm C©u 2: So s¸nh sù giièng vµ kh¸c nhau trong chu tr×nh sinh s¶n cña thó vµ chim? - Gièng nhau: C¶ chim vµ thó ®Òu cã b¶n n¨ng nu«i con cho ®Õn khi chóng cã thÓ tù ®i kiÕm ¨n. - Kh¸c nhau: + Chim ®Î trøng råi míi në thµnh con. + Thó: So víi chim, sù sinh s¶n cña thó cã sù tiÕn ho¸ h¬n: * Thó lµ ®éng vËt ®Î con vµ nu«i con b»ng s÷a. * ë thó, hîp tö ®­îc ph¸t triÓn trong bông mÑ, thó con míi sinh ra ®· cã h×nh d¹ng gièng nh­ thó mÑ. C©u 3: KÓ tªn mét sè loµi thó th­êng ®Î mçi løa mét con, mçi løa nhiÒu con? - Mét sè loµi thó mçi løa th­êng ®Î mét con: tr©u, bß, ngùa, h­¬u, nai, ho½ng, voi, khØ, … - Mét sè loµi th­êng ®Î mçi løa nhiÒu con: lîn, mÌo, chã, hæ, s­ tö, chuét, sù nu«I vµ d¹y con cña mét sè loµi thó C©u 1: Tr×nh bµy sù sinh s¶n vµ nu«i con cña hæ. - Hæ lµ loµi thó ¨n thÞt, sèng ®¬n ®éc, chØ sèng thµnh ®«i vµo mïa sinh s¶n ®ã lµ mïa xu©n vµ mïa h¹. - Hæ ®Î mçi løa tõ 2 ®Õn 4 con. Hæ con lóc míi sinh rÊt yÕu ít nªn hæ mù ph¶i Êp ñ, b¶o vÖ chóng suèt tuÇn ®Çu. - Khi hæ con ®­îc hai th¸ng tuæi, hæ mÑ d¹y chóng s¨n måi. Tõ mét n¨m r­ìi ®Õn hai n¨m tuæi, hæ con cã thÓ sèng ®éc lËp. C©u 2: Tr×nh bµy sù sinh s¶n vµ nu«i con cña h­¬u. - H­¬u lµ loµi thó ¨n cá, l¸ c©y, sèng theo bÇy, ®µn. - H­¬u th­êng ®Î mçi løa mét con. H­¬u con võa míi sinh ra ®· biÕt ®i vµ bó mÑ. H­¬u mÑ ch¨m sãc vµ b¶o vÖ con rÊt chu ®¸o. Khi h­¬u con ®­îc kho¶ng 20 ngµy tuæi, h­¬u mÑ d¹y con tËp ch¹y (T¹i v×, ch¹y lµ c¸ch tù vÖ tèt nhÊt cña loµi h­¬u ®Ó trèn kÎ thï (hæ, b¸o,…) kh«ng ®Ó kÎ thï ®uæi b¾t vµ ¨n thÞt. m«i tr­êng C©u 1: M«i tr­êng lµ tÊt c¶ nh÷ng g× cã xung quanh chóng ta; nh÷ng g× cã trªn tr¸i ®Êt hoÆc nh÷ng g× t¸c ®éng lªn tr¸i ®Êt nµy. Trong ®ã cã nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cho sù sèng vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña sù sèng. Cã thÓ ph©n biÖt: Trang 14 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm M«i tr­êng tù nhiªn (MÆt trêi, khÝ quyÓn, ®åi, nói, cao nguyªn, c¸c sinh vËt,…) vµ m«i tr­êng nh©n t¹o (lµng m¹c, thµnh phè, nhµ m¸y, c«ng tr­êng,..). C©u 2: B¹n sèng ë ®©u, lµng quª hay ®« thÞ? H·y nªu mét sè thµnh phÇn cña m«i tr­êng n¬i b¹n sèng? - HS tù kÓ: VD: lµng quª cã: nhµ ë, tr­êng häc, lµng m¹c, rõng c©y, s«ng ngßi, c¸nh ®ång, ao, hå, ®Êt ®ai, ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é, sinh vËt, khÝ quyÓn, … C©u 3: Nªu mét sè thµnh phÇn cña c¸c m«i tr­êng rõng, n­íc, lµng quª, ®« thÞ? - M«i tr­êng rõng gåm cã: thùc vËt - ®éng vËt, … (sèng trªn c¹n vµ d­íi n­íc); N­íc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é, ®Êt, … - M«i tr­êng n­íc gåm cã: thùc vËt - ®éng vËt sèng d­íi n­íc; N­íc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng, ®Êt, … - M«i tr­êng lµng quª gåm cã: Con ng­êi, thùc vËt - ®éng vËt; Lµng xãm, ®ång ruéng, c«ng cô lµm ruéng, mét sè ph­¬ng tiÖn giao th«ng; N­íc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng, ®Êt, … - M«i tr­êng ®« thÞ gåm cã: Con ng­êi, thùc vËt, ®éng vËt; Nhµ cöa, phè x¸, nhµ m¸y, c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng; N­íc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng, ®Êt, … tµi nguyªn thiªn nhiªn C©u 1: Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ g×? Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ nh÷ng cña c¶i cã s½n trong m«i tr­êng tù nhiªn. Con ng­êi khai th¸c, sö dông chóng cho lîi Ých cña b¶n th©n vµ céng ®ång. C©u 2: KÓ tªn vµ nªu c«ng dông cña mét sè tµi nguyªn: - N­íc: Cung cÊp cho ho¹t ®éng sèng cña con ng­êi, thùc vËt, ®éng vËt. N¨ng l­îng n­íc ch¶y ®­îc sö dông trong c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn, ®­îc dïng ®Ó lµm quay b¸nh xe n­íc, ®­a n­íc lªn cao. Lµ m«i tr­êng sèng cña thùc vËt, ®éng vËt. … - Giã: Sö dông n¨ng l­îng giã ®Ó ch¹y cè xay, m¸y ph¸t ®iÖn, ch¹y thuyÒn buåm,… - DÇu má: §­îc dïng ®Ó chÕ t¹o ra x¨ng, dÇu ho¶, dÇu nhên, nhùa ®­êng, n­íc hoa, thuèc nhuém, c¸c chÊt lµm ra t¬ sîi tæng hîp. - MÆt trêi: Cung cÊp ¸nh s¸ng vµ nhiÖt cho sù sèng trªn tr¸i ®Êt. Cung cÊp n¨ng l­îng s¹ch cho c¸c m¸y sö dông n¨ng l­îng mÆt trêi. - Thùc vËt - ®éng vËt: T¹o ra chuçi thøc ¨n trong tù nhiªn (sù c©n b»ng sinh th¸i), duy tr× sù sèng trªn tr¸i ®Êt. Trang 15 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm -Vµng: Dïng ®Ó lµm nguån dù tr÷ cho c¸c ng©n s¸ch nhµ n­íc, c¸ nh©n,…; lµm ®å trang søc, ®Ó m¹ trang trÝ,… - §Êt: M«i tr­êng sèng cña thùc, ®éng vËt vµ con ng­êi. - Than ®¸: Cung cÊp nguyªn liÖu cho ®êi sèng vµ s¶n xuÊt ®iÖn trong c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn, chÕ t¹o than cèc, khÝ than, nhùa ®­êng, n­íc hoa, thuèc nhu«mh, t¬ sîi tæng hîp,… vai trß cña m«I tr­êng tù nhiªn ®èi víi ®êi sèng con ng­êi C©u 1: M«i tr­êng ®· cung cÊp cho con ng­êi nh÷ng g× vµ nhËn tõ con ng­êi nh÷ng g×? * M«i tr­êng cung cÊp cho con ng­êi: - Thøc ¨n, n­íc uèng, khÝ thë, n¬i ë, n¬i lµm viÖc, n¬i vui ch¬i gi¶i trÝ,… - C¸c nguyªn liÖu vµ nhiªn liÖu (quÆng kim lo¹i, than ®¸, dÇu má, n¨ng l­îng mÆt trêi, giã, n­íc,…) dïng trong s¶n xuÊt, lµm cho ®êi sèng cña con ng­êi ®­îc n©ng cao h¬n. * M«i tr­êng cßn lµ n¬i tiÕp nhËn nh÷ng chÊt th¶i trong sinh ho¹t, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trong c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña con ng­êi. C©u 2: §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu con ng­êi khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn mét c¸ch bõa b·i vµ th¶i ra m«i tr­êng nhiÒu chÊt ®éc h¹i? Tµi nguyªn thiªn nhiªn sÏ bÞ c¹n kiÖt, m«i tr­êng bÞ « nhiÔm. t¸c ®éng cña con ng­êi ®Õn m«i tr­êng rõng C©u 1: Con ng­êi khai th¸c gç vµ ph¸ rõng ®Ó lµm g×? Con ng­êi khai th¸c gç vµ ph¸ rõng ®Ó lÊy ®Êt canh t¸c, trång c¸c c©y l­¬ng thùc, c©y ¨n qu¶ hoÆc c©y c«ng nghiÖp; Ph¸ rõng ®Ó lÊy chÊt ®èt (lµm cñi, ®èt than,…); Ph¸ rõng ®Ó lÊy gç x©y nhµ, ®ãng ®å ®¹c hoÆc dïng vao nhiÒu viÖc kh¸c. C©u 2: Nªu c¸c nguyªn nh©n khiÕn rõng bÞ tµn ph¸: Cã nhiÒu lÝ do khiÕn rõng bÞ tµn ph¸: Do con ng­êi ®èt rõng lµm n­¬ng rÉy; lÊy cñi, ®èt than, lÊy gç lµm nhµ, ®ãng ®å dïng,… ; ph¸ rõng ®Ó lÊy ®Êt lµm nhµ, lµm ®­êng,…. Ngoµi nguyªn nh©n do chÝnh con ng­êi khai th¸c, rõng cßn bÞ tµn ph¸ do nh÷ng vô ch¸y rõng. C©u 3: Nªu hËu qu¶ (t¸c h¹i) cña viÖc ph¸ rõng: - KhÝ hËu bÞ thay ®æi; lò lôt, h¹n h¸n x¶y ra th­êng xuyªn. - §Êt bÞ xãi mßn trë nªn b¹c mµu. Trang 16 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm - §éng vËt vµ thùc vËt quý hiÕm gi¶m dÇn, mét sè loµi ®· bÞ tuyÖt chñng vµ mét sè loµi cã nguy c¬ tuyÖt chñng. t¸c ®éng cña con ng­êi ®Õn m«i tr­êng ®Êt C©u 1: Nªu nguyªn nh©n dÉn ®Ðn viÖc ®Êt trång ngµy cµng bÞ thu hÑp: Nguyªn nh©n chÝnh lµ do d©n sè t¨ng, con ng­êi cÇn nhiÒu diÖn tÝch ®Êt ®Ó ë h¬n. Ngoµi ra, khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn, ®êi sèng con ng­êi n©ng cao còng cÇn diÖn tÝch ®Êt vµo nh÷ng c«ng viÖc kh¸c nh­ thµnh lËp c¸c khu vui ch¬i g¶i trÝ, p¸ht triÓn c«ng nghiÖp, giao th«ng,… C©u 2: Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn ®Êt trång ngµy cµng bÞ thu hep vµ suy tho¸i: - D©n sè gia t¨ng, nhu cÇu chç ë t¨ng, nhu cÇu l­¬ng thùc t¨ng, ®Êt trång bÞ thu hÑp. V× vËy ng­êi ta t×m c¸ch t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, trong ®ã cã biÖn ph¸p bãn ph©n ho¸ häc, sö dông thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá,… Nh÷ng viÖc lµm ®ã khiÕn m«i tr­êng ®Êt n­íc bÞ « nhiÔm. - D©n sè t¨ng, l­îng r¸c th¶i t¨ng, viÖc xö lÝ r¸c th¶i kh«ng vÖ sinh còng lµ nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr­êng ®Êt. t¸c ®éng cña con ng­êi ®Õn m«i tr­êng kh«ng khÝ vµ n­íc C©u 1: Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ vµ n­íc: Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ vµ n­íc, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c tµi nguyªn vµ s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. - Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ: KhÝ th¶i, tiÕng ån do sù ho¹t ®éng cña nhµ m¸y vµ c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng g©y ra. - Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm n­íc: + N­íc th¶i tõ c¸c thµnh phè, nhµ m¸y vµ c¸c ®ång ruéng bÞ phun thuèc trõ s©u, ph©n bãn ho¸ häc ch¶y ra s«ng, biÓn,… + Sù ®i l¹i cña tµu thuyÒn trªn s«ng, biÓn, thØa ra khÝ ®éc, dÇu nhít,… C©u 2: §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu tµu biÓn bÞ ®¾m hoÆc nh÷ng ®­êng èng dÉn dÇu qua ®¹i d­¬ng bÞ rß rØ? Tµu biÓn bÞ ®¾m hoÆc nh÷ng ®­êng èng dÉn dÇu ®i qua ®¹i d­¬ng bÞ rß rØ dÉn ®Õn hiÖn t­îng biÓn bÞ « nhiÔm lµm chÕt nh÷ng ®éng vËt, thùc vËt sèng ë biÓn vµ chÕt c¶ nh÷ng loµi chim kiÕm ¨n ë biÓn. Trang 17 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm C©u 3: Nªu mèi liªn quan gi÷a « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ víi « nhiÔm m«i tr­êng ®Êt vµ n­íc? Trong kh«ng khÝ chøa nhiÒu khÝ th¶i ®éc h¹i cña c¸c nhµ m¸y, khu c«ng nghiÖp. Khi trêi m­a cuèn theo nh÷ng chÊt ®éc h¹i ®ã xuèng lµm « nhiÔm m«i tr­êng ®Êt vµ m«i tr­êng n­íc, khiÐn cho c©y cèi ë nh÷ng vïng ®ã bÞ trôi l¸ vµ chÕt. C©u 4: ë ®Þa ph­¬ng em, nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ vµ n­íc lµ do: ®un than tæ ong g©y khãi, vøt r¸c xuèng hå, ao; vøt r¸c bõa b·i; cho n­íc th¶i sinh ho¹t, n­íc th¶i bÖnh viÖn ch¶y trùc tiÕp ra s«ng hå; ng­êi d©n sö dông ph©n bãn ho¸ häc vµ thuèc trõ s©u nhiÒu… C©u 5: T¸c h¹i cña viÖc « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ vµ n­íc: Lµm ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t ¨n ë cña con ng­êi; ¶nh h­ëng xÊu tíi sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ®éng, thùc vËt. mét sè biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng C©u 1: C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i rt­êng: - Ngµy nay, ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· cã luËt b¶o vÖ rõng, khuyÕn khÝch trång c©y g©y rõng, phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc. - NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· thùc hiÖn nghiªm ngÆt viÖc xö lÝ n­íc th¶i b»ng c¸ch ®Ó n­íc th¶i ch¶y vµo hÖ thèng cèng tho¸t n­íc råi ®­a vµo bé phËn xö lÝ n­íc th¶i. - §Ó chèng viÖc m­a lín cã thÓ röa tr«i ®Êt ë nh÷ng s­ên nói dèc, ng­êi ta ®· ®¾p ruéng bËc thang. Ruéng bËc thang võa gióp gi÷ ®Êt, võa gióp gi÷ n­íc ®Ó trång trät. - Bä rïa chuyªn ¨n c¸c lo¹i rÖp c©y. ViÖc sö dông bä rïa ®Ó tiªu diÑt c¸c lo¹i rÖp ph¸ ho¹imïa mµng lµ mét biÖn ph¸p sinh häc gps phÇn b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o vÖ sù c©n b»ng sinh th¸i trªn ®ång ruéng. - Mäi ng­êi trong ®ã cã chóng ta ph¶i lu«n cã ý thøc gi÷ vÖ sinh vµ th­êng xuyªn dän vÖ sinh cho m«i tr­êng s¹ch sÏ. Nh­ vËy, b¶o vÖ m«i tr­êng kh«ng ph¶i lµ viÖc rieng cña mét quèc gia nµo, mét tæ chøc nµo. §ã lµ nhiÖm vô chung cña mäi ng­êi trªn thÕ giíi. Mçi chóng ta, tuú løa tuæi, c«ng viÖc vµ n¬i sèng ®Òu cã thÓ gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr­êng. I- TRẮC NGHIỆM: Học sinh khoanh vào một trong các chữ cái a, b, c, d của ý đúng nhất (đối với câu 1-13) 1. Đồng có tính chất gì? Trang 18 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm A. Cứng, có tính đàn hồi. B. Trong suốt, không gỉ, cứng nhưng dễ vỡ. C. Màu trắng bạc, có ánh kim ; có thể kéo thàh sợi và dát mỏng ; nhẹ dẫn điện và dẫn nhiệt tốt ; không bị gỉ, tuy nhiên có thể bị một số a-xít ăn mòn. D. Có màu đỏ nâu, có ánh kim ; dễ dát mỏng và kéo thành sợi dẫn nhiệt và dẫn điện tốt. 2. Sự biến đổi hoá học là gì ? A. Sự chuyển thể của một chất từ thể lỏng sang thể khí và ngược lại. B. Sự biến đổi từ chất này thành chất khác. C. Sự chuyển thể của một chất từ thể này sang thể khác. 3. Hỗn hợp nào dưới đây không phải là dung dịch ? A. Nước đường B. Nước chanh (đã lọc hết tép chanh và hạt) pha với đường và nước sôi để nguội. C. Nước bột sắn (pha sống) 4. Hiện tượng đầu nhuỵ nhận được những hạt phấn của nhị gọi là gì ? A. Sự thụ phấn B. Sự thụ tinh C. Sự kết hợp của nhị và nhuỵ 5. Dòng nào sau đây toàn là những động vật đẻ con ? A. lợn, bò, chó, chim, hổ, báo B. lợn, bò, chó, cá, gà, báo C. lợn, bò, chó, mèo, báo, chuột 6. Hợp tử phân chia nhiều lần và phát triển thành gì? A. Cơ thể mới B. Trứng C. Phôi 7. Loài vật nào dưới đây đẻ nhiều con nhất trong một lứa? A. Mèo B. Voi C. Ngựa D. trâu E. Chó G. Lợn 8. Em đồng ý với ý kiến nào dưới đây? A. Tài nguyên trên Trái đất là vô tận, con người cứ việc sử dụng thoải mái. B. Tài nguyên trên Trái đất là có hạn nên phải sử dụng có kế hoạch và tiết kiệm. C. Tài nguyên trên Trái đất là có hạn, con người cứ việc sử dụng thoải 9. Dòng nào sau đây toàn là những vật cách điện? A. Thủy tinh, bìa, cao su, nhôm, nhựa. B. Sứ, cao su, thủy tinh, gỗ khô, sắt. Trang 19 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015 Tài liệu ôn tập kiến thức KHOA-SỬ-ĐỊA CHKII Lớp Năm C. Thủy tinh, bìa, cao su, gỗ khô, sứ, nhựa. 10. Các cơ quan sinh dục cái và cơ quan sinh dục đực của thực vật có hoa là: A. Đài hoa và cánh hoa. B. Nhụy và nhị. C. Đài hoa và bao phấn D. Nhụy hoa và cánh hoa. 11. Cá heo là động vật: A. Đẻ trứng B. Đẻ con 12. Hổ con được hổ mẹ dạy cách săn mồi sau khi được: A. 2 tuần tuổi B. 2 tháng tuổi C. 3 tháng tuổi D. C. Đầu mùa thu 3 D. tuần tuổi 13. Ếch thường đẻ trứng vào thời gian nào? A. Đầu mùa xuân B. Đầu mùa hạ Đầu mùa đông 14. Nối ý ở cột A đúng với ý ở cột B A B Tài nguyên thiên nhiên Vi trí Không khí Dưới lòng đất Các loại khoáng sản Trên mặt đất Sinh vật, đất trồng, nước Bao quanh trái đất II. TỰ LUẬN Câu 1: Em hãy nêu những việc cần làm để tránh lãng phí điện? Câu 2 : Nhôm có tính chất gi? Câu 3. Ruồi là con vật có ích hay có hại, em hãy viết sơ đồ chu trình sinh sản của ruồi? Câu 4. Em cần làm những gì để bảo vệ môi trường? Câu 5: Em hãy kể tên một số cây có thể mọc lên từ thân (rễ, lá) của cây mẹ? MÔN LỊCH SỬ NƯỚC NHÀ BỊ CHIA CẮT 1. Quy định đối với Pháp trongHiệp định Giơ-ne-vơ? Trang 20 Phan Văn Thảo – Trường TH Hương Long – Năm học 2014-2015