Tài liệu đhđn.giáo trình môn học thiết kế nhanh kts.phan hữu bách

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG KHOA XÂY DỰNG DÂN DỤNG VÀ CÔNG NGHIỆP BỘ MÔN KIẾN TRÚC GIÁO TRÌNH MÔN HỌC THIẾT KẾ NHANH BIÊN SOẠN : KTS PHAN HỮU BÁCH 9-2007 1 I. C¸c yÕu tè c¬ b¶n • §iÓm: chØ ra mét vÞ trÝ trong kh«ng gian • Mét ®iÓm ph¸t triÓn thµnh TuyÕn víi c¸c ®Æc tÝnh: - ChiÒu dµi - Ph−¬ng h−íng - VÞ trÝ. • Mét tuyÕn ph¸t triÓn thµnh DiÖn víi c¸c ®Æc tÝnh: - Dµi vµ réng - H×nh d¸ng - BÒ mÆt - ChiÒu h−íng - VÞ trÝ • Mét diÖn ph¸t triÓn thµnh Khèi víi c¸c ®Æc tÝnh: - Dµi, réng vµ chiÒu s©u. - H×nh thÓ vµ kh«ng gian - BÒ mÆt - ChiÒu h−íng - VÞ trÝ. 2 I.1 §iÓm: Mét ®iÓm kh«ng cã kÝch th−íc. Do ®ã ®Ó ®¸nh dÊu mét vÞ trÝ trong kh«ng gian, mét ®iÓm ph¶i ®−îc ph¸t triÓn vÒ chiÒu cao, theo d¹ng tuyÕn, nh−: cét, ®¸i t−ëng niÖm, th¸p, BÊt cø mét yÕu tè cét nµo nh− vËy ®Òu cã d¹ng ®iÓm khi quan s¸t trªn mÆt b»ng nªn còng bao hµm Piazza del Campidogio, Rome, Michelange T−îng Marcus Aurelius c−ìi ngùa ®¸nh dÊu trung t©m cña kh«ng gian quy ho¹ch nµy. tÝnh chÊt thÞ c¶m cña mét ®iÓm. C¸c d¹ng ®iÓm th«ng th−êng kh¸c còng chia sÏ nh÷ng ®Æc tÝnh thÞ c¶m nh− vËy. §−êng trßn Trô trßn H×nh cÇu 3 I.1 Tuyến: Hai ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh mét tuyÕn, kÕt nèi chóng. MÆc dï hai ®iÓm nµy giíi h¹n cho tuyÕn mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh, nã còng cã thÓ ®−îc xem nh− mét ph©n ®o¹n cña mét tuyÕn v« tËn. Ngoµi ra hai ®iÓm còng cã thÓ gîi nªn mét trôc vu«ng gãc víi tuyÕn kÕt nèi vµ trë thµnh mét trôc ®èi xøng, thËm chÝ nã cã thÓ v−ît tréi h¬n nhê chiÒu dµi kh«ng h¹n chÕ cña m×nh. Tuy vËy, tuyÕn kÕt nèi vµ trôc vu«ng gãc ®Òu cã −u thÕ h¬n h¼n c¸c tuÕn qua hai ®iÓm. 4 Hai ®iÓm ®−îc thiÕt lËp trong kh«ng gian bëi c¸c cét ®øng hay h×nh thÓ h−íng t©m, cã thÓ v¹ch râ mét trôc th¼ng. §ã lµ ph−¬ng c¸ch s¾p xÕp ®Ó sö dông trong suèt c¸c thêi kú lÞch sö ®Ó tæ chøc h×nh thÓ vµ kh«ng gian. Trªn mÆt b»ng, hai ®iÓm cã thÓ x¸c ®Þnh mét cæng vµo cho phÐp sù l−u th«ng tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c. Khi ph¸t triÓn theo chiÒu ®øng, hai ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh c¶ mÆt ph¼ng cæng vµo vµ lèi vµo vu«ng gãc víi nã. Torri, Ise Shrine, Mie Prefecture, Japan, A.D. 690 The Mall, Washington, D.C. lies along the axis established by the Lincoln Memorial, the Washington Monument and the United States Capitol Building Mét ®iÓm më réng sÏ t¹o thµnh tuyÕn. Mét tuyÕn cã chiÒu dµi nh−ng kh«ng cã chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Trong khi mét ®iÓm hoµn toµn æn ®Þnh th× mét tuyÕn ®−îc m« t¶ nh− sù di chuyÓn cña ®iÓm, cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn chiÒu h−íng, sù l−u th«ng vµ sù ph¸t triÓn. 5 TuyÕn lµ mét yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong sù h×nh thµnh c¸c cÊu tróc thÞ c¶m. TuyÕn cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó: - Nèi, liªn kÕt, chèng ®ì, bao che hay xuyªn qua c¸c yÕu tè. - M« t¶ c¸c gãc hoÆc t¹o nªn h×nh d¸ng cho c¸c diÖn. - Nèi khíp c¸c mÆt ph¼ng. Mét tuyÕn trong kiÕn tróc cã thÓ ®−îc h×nh dung h¬n lµ ®−îc nh×n thÊy. Mét vÝ dô lµ trôc, mét tuyÕn th«ng th−êng ®−îc x¸c lËp bëi hai ®iÓm trong kh«ng gian vµ c¸c yÕu tè n»m ®èi xøng qua nã. Villa Aldobrandini, Italy, 1598-1603, Giacomo Della Porta House 10, 1966, John He Jduk 6 Cho dï vÒ b¼n chÊt, kh«ng gian tån t¹i trong ba chiÒu nh−ng nã cã thÓ cã h×nh th¸i d¹ng tuyÕn ®Ó t−¬ng thÝch víi sù l−u th«ng trong c«ng tr×nh vµ kÕt nèi c¸c kh«ng gian riªng biÖt víi nhau. Conell University Undergradduate Housing, Ithaca, New York, 1974, Richard Meier C¸c c«ng tr×nh còng cã thÓ cã h×nh th¸i d¹ng tuyÕn, ®Æc biÖt lµ khi chóng bao gåm nhiÒu kh«ng gian liªn tiÕp, lÆp l¹i däc theo mét trôc l−u th«ng. ë vÝ dô bªn c¹nh, c¸c c«ng tr×nh d¹ng tuyÕn cã kh¶ n¨ng khÐp kÝn kh«ng gian vµ hoµn toµn thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn hiÖn tr¹ng. I.3 Diện: Mét tuyÕn ph¸t triÓn theo mét h−íng kh¸c sÏ t¹o nªn mét diÖn. Mét diÖn cã chiÒu dµi, chiÒu réng nh−ng kh«ng cã chiÒu s©u. H×nh d¸ng lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña mét diÖn. H×nh d¸ng cña diÖn ®−îc x¸c ®Þnh bëi ®−êng bao cña mét diÖn. HÝnh d¸ng lu«n bÞ biÕn d¹ng d−íi c¸c gãc nh×n phèi c¶nh nªn chóng 7 ta chØ cã thÓ quan s¸t ®−îc h×nh d¸ng thùc cña mét diÖn khi nh×n trùc diÖn nã. Ngoµi ra diÖn cßn cã c¸c ®Æc tÝnh kh¸c ®ã lµ mÇu s¾c vµ c¸c d¹ng kÕt cÊu bÒ mÆt, ®©y lµ c¸c yÕu tè t¹o nªn träng l−îng vµ tÝnh æn ®Þnh vÒ mÆt thÞ c¶m cña diÖn. Trong cÊu tróc thÞ gi¸c, diÖn ®−îc sö dông ®Ó thiÕt lËp c¸c giíi h¹n vµ c¸c ®−êng bao cña khèi. NÕu xem kiÕn tróc nh− mét nghÖ thuËt t¹o h×nh, ®Æc biÖt trong cÊu tróc ba chiÒu th× diÖn sÏ ®−îc ®¸nh gi¸ nh− mét yÕu tè c¬ b¶n, chñ chèt cña ng«n ng÷ thiÕt kÕ kiÕn tróc. C¸c diÖn ph¼ng trong kiÕn tróc c¸c ®Þnh khèi ®Æc hau kho¶ng kh«ng gian ba chiÒu. Nh÷ng ®Æc tÝnh cña mçi diÖn - kÝch th−íc, h×nh d¸ng, mÇu s¾c, kÕt cÊu bÒ mÆt còng nh− sù liªn hÖ vÒ kh«ng gian víi c¸c diÖn kh¸c sÏ quyÕt ®Þnh nh÷ng ®Æc ®iÓm thÞ c¶m cña h×nh thÓ nã cÊu thµnh còng nh− chÊt l−îng cña kh«ng gian nã bao che. Trong thiÕt kÕ kiÕn tróc, chóng ta th−êng lµm viÖc víi ba lo¹i yÕu tè diÖn: 8 DiÖn trªn cao: DiÖn trªn cao cã thÓ lµ mét diÖn m¸i bµo vÖ kh«ng gian néi thÊt cña mét c«ng tr×nh khái t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè khÝ hËu bªn ngoµi, hay cã thÓ lµ diÖn trÇn, lµ yÕu tè khÐp kÝn phÝa trªn cña kh«ng gian phßng. DiÖn t−êng: DiÖn t−êng víi chiÒu h−íng th¼ng ®øng cña m×nh trë nªn rÊt n¨ng ®éng trong tr−êng nh×n vµ cã ¶nh h−ëng lín ®Õn h×nh d¸ng, ®é khÐp kÝn cña kh«ng gian. DiÖn nÒn: DiÖn nÒn cã thÓ lµ mÆt ®Êt, lµ mÆt ph¼ng c¬ b¶n cho h×nh thÓ c«ng tr×nh, hay cã thÓ lµ mÆt sµn, lµ yÕu tè bao che phÝa d−íi cña kh«ng gian phßng, n¬i chóng ta b−íc trªn ®ã. DiÖn t−êng ®−îc sö dông nh− mét yÕu tè chÞu t¶i, cã thÓ thÊy râ ë c¸c kÕt cÊu t−êng chÞu . Khi s¾p xÕp thµnh mét lo¹t c¸c yÕu tè song song chÞu t¶i sµn hay m¸i, t−êng chÞu lùc x¸c ®Þnh nªn c¸c kh«ng gian d¹ng tuyÕn cã chiÒu h−íng râ rµng. Sù liªn hÖ duy nhÊt gi÷a c¸c kh«ng gian lµ c¸c t−êng chÞu lùc, t¹o ra c¸c vïng kh«ng gian vu«ng gãc. C¨n hé Peryissac, Cherchall, B¾c Phi, 1942, Le Corbusier. 9 I.4 Khối: Mét diÖn ph¸t triÓn theo mét h−íng kh¸c víi c¸c ph−¬ng h−íng vèn cã sÏ t¹o nªn mét khèi. Mét khèi cã ®Çy ®ñ chiÒu dµi, chiÒu réng, chiÒu s©u. TÊt c¶ c¸c khèi ®−îc ph©n tÝch ra vµ ®−îc hiÓu lµ bao gåm: 1- C¸c ®iÓm, ®Ønh lµ giao cña c¸c mÆt. 2- C¸c tuyÕn, c¹nh: lµ giao cña hai mÆt. 1 2 3 3- C¸c diÖn: c¸c diÖn nµy c¸c ®Þnh ®−êng bao giíi h¹ncña khèi. H×nh thÓ lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña khèi. Nã ®−îc thiÕt lËp bëi c¸c h×nh d¹ng vµ nh÷ng mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c diÖn bao quanh khèi. Lµ mét yÕu tè ba chiÒu trong thiÕt kÕ kiÕn tróc, mét khèi cã thÓ ®Æc kh«ng gian bÞ chiÕm gi÷ bëi h×nh khèi - hay rçng - kh«ng gian ®−îc bao bäc bëi c¸c diÖn. 10 MÆt b»ng: Kh«ng gian ®−îc x¸c ®Þnh bëi t−êng, sµn, trÇn vµ m¸i. Trong kiÕn tróc, mét khèi cã thÓ ®−îc xem nh− lµ mét phÇn kh«ng gian ®−îc ch÷a ®ùng, ®−îc x¸c ®Þnh bëi t−êng, sµn, trÇn hay cã thÓ lµ mét sè l−îng nh÷ng kh«ng gian bÞ chiÕm chç bëi khèi c«ng tr×nh. CÇn ph¶i chó ý tíi tÝnh hai mÆt nµy cña khèi, ®Æc biÖt khi ®äc c¸c h×nh chiÕu mÆt b»ng, mÆt ®øng, mÆt c¾t. MÆt ®øng: Kh«ng gian ®−îc thay thÕ bëi h×nh khèi c«ng tr×nh. 11 II. BỐ CỤC BẢN VẼ II.1 Bước đầu cho bố cục bản vẽ Những bố cục bản vẽ phải được phác thảo trước và như một phối hợp tổng thể của các thành phần. Sự tiếp cận tổ chức cần thiết cho sự phối hợp để liên hệ với đồ án đã định một cách rõ ràng. Có thể phân khu cho các thành phần của đồ án trên bản vẽ. Tuy nhiên tuỳ theo mỗi đồ án và tỷ lệ đã chọn hay nhiều tỷ lệ khác nhau để bố cục các thành phần . II.2 Những yếu tố được nhấn mạnh trong bố cục bản vẽ Mỗi bố cục được áp dụng độc nhất cho mỗi đồ án thiết kế bao gồm đầy đủ các thành phần mang đầy đủ thông tin của đồ án. Cũng trong bố cục bản vẽ một vài thành phần có thể hiệu chỉnh nhằm gây hiệu quả đặc biệt, gây sự chú ý. Sự nổi bật của thành phần chính như một thông tin là tinh thần cho toàn bộ đồ án. Thành phần chính cần nhấn mạnh thường được thể hiện với tỷ lệ lớn hơn các thành phần khác và có tính động cao. 12 13 14 III.3 Yếu tố dẫn dắt trong bố cục bản vẽ Một cách tốt nhất để tiếp cận với đồ án là chúng ta phải biết bắt đầu từ đâu? Sau đó dẫn dắt theo ý đồ thiết kế để đạt được hiệu quả cao nhất. Sự tiếp cận này có thể được sử dụng như sau: Thứ nhất, có thể dẫn dắt người xem từ phác thảo cho đến giai đoạn hoàn thiện thiết kế. Thứ hai, bố cục thuyết phục hơn là đi từ ý đồ thiết kế đến thiết kế cuối cùng. 15 III. DIỄN HOẠ: 16 17