tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt níc, theo HiÕn ph¸p 1992 thÓ chÕ hµnh
chÝnh cña c¸c c¬ quan Nhµ níc ®· ®îc thay ®æi kh¸ nhiÒu phï hîp víi viÖc
qu¶n lý x· héi, ®¸p øng ®îc c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc XHCN. C¬ cÊu
qu¶n lý hµnh chÝnh ®· ®îc ®iÒu chØnh, gi¶m bít sù cång kÒnh gi¶m thiÓu sù
quan liªu ®Ó tiÕn tíi sù mét x· héi c«ng b»ng v¨n minh vµ ph¸t triÓn. ViÖc x©y
dùng c¬ cÊu cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh míi kh«ng lµm thay ®æi hoÆc suy
gi¶m quyÒn lùc vµ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc. MÆt kh¸c ®Þa
vÞ ph¸p lý cña c¬ quan ®îc ®Ò cao vµ t¨ng cêng kiÓm tra gi¸m s¸t ®èi víi
tõng bé phËn, hiÓu ®îc ®êng lèi chØ ®¹o hîp lý cña Nhµ níc vµ vai trß tÝch
cùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. ChÝnh v× vËy, quyÒn vµ nghÜa vô ®©y
chÝnh lµ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. MÆt kh¸c, ®Þa vÞ ph¸p lý
cña c¸c c¬ quan ®îc ®Ò cao vµ t¨ng cêng kiÓm tra gi¸m s¸t ®èi víi tõng bé
phËn, tõng lÜnh vùc x· héi ph¸t triÓn kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®êng lèi chØ ®¹o
hîp lý cña Nhµ níc vµ vai trß tÝch cùc cña c¸c c¬ quan trong Bé m¸y hµnh
chÝnh Nhµ níc vµ ®i¹ vÞ ®ã ®îc thÓ hiÖn trong viÖc ban hµnh v¨n b¶n vi
ph¹m ph¸p luËt.
Mong thµy c«, b¹n bÌ ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó tiÓu luËn ®îc ®Çy ®ñ vµ hoµn
thiÖn h¬n.
tailieuonthi
I. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c c¬
quan trong bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc.
1. Kh¸i niÖm:
Bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc theo hiÕn ph¸p 1980 còng nh hiÕn ph¸p
1992 lµ mét trong bèn hÖ thèng c¬ quan Nhµ níc. Nh vËy, ®øng vÒ mÆt hÖ
thèng, c¸c c¬ quan trong bé m¸y nhµ níc ta gåm:
- C¬ quan quyÒn lùc
- C¬ quan qu¶n lý
- C¬ quan kiÓm s¸t
- C¬ quan xÐt xö
Trong ®ã, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc lµ c¬ quan chÊp hµnh cña c¬
quan quyÒn lùc, ®îc tæ chøc thµnh mét hÖ thèng chÆt chÏ tõ Trung ¬ng ®Õn
®Þa ph¬ng vµ c¬ së ®Î trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c mÆt ho¹t ®éng cña ®êi
sèng x· héi. Nh vËy, trong mèi quan hÖ vµ mèi ph©n ®Þnh víi ho¹t ®éng cña
c¬ quan quyÒn lùc, c¬ quan kiÓm s¸t, c¬ quan xÐt xö th× kh¸i niÖm qu¶n lý
Nhµ níc (ho¹t ®éng chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh, ho¹t ®éng hµnh ph¸p). V× vËy,
chóng lµ chñ thÓ c¬ b¶n cña luËt hµnh chÝnh.
2. §Æc ®iÓm ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¬ quan qu¶n lý nhµ níc.
C¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ níc lµ c¸c c¬ quan chñ thÓ chñ yÕu cña
quan hÖ ph¸p luËt hµnh chÝnh. Lµ mét bé phËn hîp thµnh cña bé m¸y Nhµ
níc, c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña c¬ Nhµ níc
®ã lµ:
a. Lµ mét tæ chøc (tËp hîp nh÷ng con ngêi)
b. Cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi vÒ tæ chøc - c¬ cÊu:
Cã c¬ cÊu bé m¸y vµ quan hÖ c«ng t¸c bªn trong cña c¬ quan ®îc quy
®Þnh tríc hÕt b»ng nhiÖm vô, chøc n¨ng thÓ hiÖn vai trß ®éc lËp cña nã,
nhng ®ång thêi nã cã nh÷ng quan hÖ ®a d¹ng vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng víi c¬
quan kh¸c trong hÖ thèng bé m¸y qu¶n lý vµ bé m¸y Nhµ níc nãi chung mµ
quan hÖ ®ã ®îc quy ®Þnh chÝnh bëi vÞ trÝ cña tõng c¬ quan trong hÖ thèng
tailieuonthi
chung ®ã.
c. Cã thÈm quyÒn do ph¸p luËt quy ®Þnh, ®ã lµ tæng thÓ nh÷ng quyÒn,
nhiÖm vô chung vµ nh÷ng quyÒn h¹n cô thÓ mang tÝnh quyÒn lùc ph¸p lý mµ
Nhµ níc trao cho ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô chøc n¨ng Nhµ níc. C¸c quyÒn h¹n
®ã - yÕu tè quan träng nhÊt cña thÈm quyÒn, cã hiÖu lùc "ra bªn ngoµi" nghÜa
lµ cã hiÖu lùc b¾t buéc ®èi víi c¸c ®èi tîng ngoµi ph¹m vi c¬ quan. Së dÜ nh
vËy v× c¬ quan nhµ níc nh©n d©n Nhµ níc thùc hiÖn quyÒn lùc nh©n d©n v×
lîi Ých cña Nhµ níc. §©y lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt c¬ quan Nhµ níc
víi c¸c c¬ quan, tæ chøc kh«ng ph¶i cña Nhµ níc, v× nh÷ng c¬ quan tæ chøc
®ã kh«ng cã thÈm quyÒn (vÝ dô: c¬ quan tæ chøc x· héi, tæ chøc t nh©n )
ThÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan Nhµ níc cã nh÷ng giíi h¹n vÒ kh«ng
gian (l·nh thæ) vÒ thêi gian cã hiÖu lùc, vÒ ®èi tîng chÞu sù t¸c ®éng cña nã.
§ã lµ nh÷ng giíi h¹n phap lý v× ®îc quy ®Þnh trong luËt ph¸p.
Trong c¸c yÕu tè cña thÈm quyÒn c¬ quan Nhµ níc th× quyÒn quan
träng nhÊt lµ quyÒn ban hµnh quyÕt ®Þnh ph¸p luËt. Mçi c¬ quan cã h×nh thøc
vµ ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng riªng do ph¸p luËt quy ®Þnh, kÓ c¶ viÖc ¸p dông c¸c
biÖn ph¸p ho¹t ®éng riªng do ph¸p luËt quy ®Þnh, kÓ c¶ viÖc ¸p dông c¸c biÖn
ph¸p cìng chÕ Nhµ níc. QuyÒn thùc hiÖn c¸c h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p
ho¹t ®éng ®ã còng lµ yÕu tè quan träng cña thÈm quyÒn c¬ quan Nhµ n¬c.
C¸c c¬ quan Nhµ níc chØ ho¹t ®éng trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña
m×nh vµ trong ph¹m vi ®ã nã ho¹t ®éng ®éc lËp, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o, thÈm
quyÒn cña c¬ quan Nhµ níc lµ nghÜa vô kh«ng phô thuéc vµo ý muèn, sù xÐt
®o¸n riªng cña b¶n th©n c¬ quan còng nh cña bÊt cø ngêi l·nh ®¹o nµo.
Ngoµi c¸c ®Æc ®iÓm chung cña c¬ quan Nhµ níc, c¬ quan qu¶n lý Nhµ
níc cã ®Æc ®iÓm riªng, quyÕt ®Þnh bëi chÝnh b¶n chÊt cña ho¹t ®éng chÊp
hµnh vµ ®iÒu hµnh. Th«ng qua c¸c ®Æc ®iÓm riªng nµy mµ chóng ta ph©n biÖt
râ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc víi c¸c c¬ quan Nhµ níc kh¸c (c¬ quan quyÒn
lùc, viÖn kiÓm s¸t, toµ ¸n).
C¸c ®Æc ®iÓm riªng c¬ b¶n cña ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ
níc lµ:
tailieuonthi
1. Nh×n tæng thÓ, bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ níc lµ bé m¸y chÊp hµnh cña
c¸c c¬ quan quyÒn lùc Nhµ níc. C¸c c¬ quan ®Çu n·o cña bé m¸y hµnh
chÝnh do c¸c c¬ quan quyÒn lùc Nhµ níc thµnh lËp (ChÝnh phñ, Bé vµ c¸c c¬
quan, c¬ quan ngang Bé vµ c¸c c¬ quan kh¸c thuéc ChÝnh phñ, UBND c¸c
cÊp). Do ®ã, chóng trùc thuéc, chÞu sù l·nh ®¹o, gi¸m s¸t, kiÓm tra cña c¸c c¬
quan quyÒn lùc Nhµ níc t¬ng øng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o c«ng t¸c
tríc c¬ quan ®ã. Cã nh÷ng c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc kh«ng do c¸c c¬ quan
quyÒn lùc Nhµ níc trùc tiÕp lËp ra mµ do c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn thµnh
lËp, nhng vÒ nguyªn t¾c còng chÞu sù gi¸m s¸t, l·nh ®¹o cña c¸c c¬ quan
quyÒn lùc t¬ng øng.
2. C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc chuyªn thùc hiÖn ho¹t ®éng chÊp hµnh
vµ ®iÒu hµnh tøc lµ ho¹t ®éng mang tÝnh díi luËt - ho¹t ®éng tiÕn hµnh trªn
c¬ së vµ ®Ó thi hµnh luËt. §ã lµ h×nh thøc chñ yÕu ®Ó ®a c¸c ®¹o luËt vµ c¸c
v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c
cña c¸c c¬ quan quyÒn lùc Nhµ níc vµo thùc tiÔn
cuéc sèng.
3. ThÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc chØ giíi h¹n trong
ph¹m vi ho¹t ®éng chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh, chñ yÕu ®îc quy ®Þnh trong c¸c
v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ tæ chøc bé m¸y Nhµ níc hoÆc c¸c ®iÒu lÖ, quy chÕ .
Nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô ph¸t sinh tõ quan hÖ d©n sù mµ c¬ quan qu¶n
lý Nhµ níc cã thÓ tham gia t¬ng tù nh tÊt c¶ c¸c chñ thÓ kh¸c cña ph¸p
luËt d©n sù kh«ng ph¶i lµ yÕu tè cña thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan Nhµ níc.
Trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh, cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã
tr¸ch nhiÖm ho¹t ®éng thêng xuyªn hµng ngµy mét c¸ch chñ ®éng vµ s¸ng
t¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu diÔn biÕn nhanh chãng, phøc t¹p vµ ®a d¹ng cña ho¹t
®éng qu¶n lý.
4. TÊt c¶ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi
nhau (quan hÖ trùc thuéc trªn - díi, trùc thuéc ngang, quan hÖ chÐo) t¹o
thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt cã trung t©m chØ ®¹o lµ ChÝnh phñ ®¶m b¶o
thùc hiÖn nhiÖm vô chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh mét c¸ch mau lÑ, nhÊt qu¸n vµ
hiÖu qu¶.
tailieuonthi
Nhng hÖ thèng qu¶n lý bé m¸y rÊt phøc t¹p, nhiÒu vÒ sè lîng c¬ quan
ë tÊt c¶ c¸c cÊp tõ trung ¬ng ®Õn c¬ së còng nh s« nhiÒu vÒ sè biªn chÕ. Sè
lîng c¬ quan vµ biªn chÕ nµy b»ng gÊp nhiÒu lÇn sè lîng c¬ quan vµ biªn
chÕ cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan Nhµ níc kh¸c céng l¹i. H¹t nh©n cña c¸c c¬ quan
qu¶n lý Nhµ níc lµ c«ng chøc.
5. Ho¹t ®éng chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh cña bé m¸y qu¶n lý hoµn toµn
kh¸c víi ho¹t ®éng kiÓm s¸t vµ ho¹t ®éng xÐt xö cña toµ ¸n. Tuy nhiªn, chóng
cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.
Bé m¸y qu¶n lý, toµ ¸n viÖn kiÓm s¸t lµ nh÷ng hÖ thèng ®éc lËp víi
nhau, kh«ng cã quan hÖ trùc thuéc. Nhng ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý
chÞu sù gi¸m s¸t cña viÖn kiÓm s¸t (trõ ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ) vµ toµ ¸n.
C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt vµ tr¶ lêi c¸c yªu cÇu,
kiÕn nghÞ, kh¸ng nghÞ cña viÖn kiÓm s¸t vµ toµ ¸n trong thêi h¹n do luËt ®Þnh.
Ngîc l¹i, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan Nhµ níc lµ mét trong
nh÷ng c¨n cø ®Ó toµ ¸n vµ viÖn kiÓm s¸t thùc hiÖn ho¹t ®éng kiÓm s¸t vµ xÐt
xö. Mét sè vÊn ®Ò tæ chøc néi bé cña To¸ ¸n vµ ViÖn kiÓm s¸t so v¨ieät nam
b¶n ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ®iÒu chØnh (vÝ dô: vÒ chÝnh s¸ch c¸n bé,
vÒ qu¶n lý c¸n bé cña toµ ¸n)
Bé m¸y qu¶n lý ®îc giao nhiÖm vô qu¶n lý c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc qu¶n
lý hµnh chÝnh - chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi chñ yÕu bao gåm rÊt nhiÒu
c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc, xÝ nghiÖp trùc thuéc vµ chÞu sù l·nh ®¹o cña nã. To¸
¸n vµ viÖn kiÓm s¸t nh©n d©n kh«ng cã c¸c ®èi tîng qu¶n lý nµy.
II. §Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c c¬ quan qu¶n lý víi viÖc ban
hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt.
Nh phÇn trªn ®· tr×nh bµy trong c¸c yÕu tè cña thÈm quyÒn c¬ quan
Nhµ níc th× quan träng nhÊt lµ quyÒn ban hµnh quyÕt ®Þnh ph¸p luËt. §èi víi
c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc th× viÖc ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
nh»m thùc hiÖn ho¹t ®éng chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh. Nh÷ng v¨n b¶n nµy ®Òu cã
nh÷ng ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n Nhµ níc nãi chung, ®Æc biÖt lµ tÝnh chÊt ph¸p lý
cña nã tuy nhiªn lµ nh÷ng v¨n b¶n hµnh chÝnh Nhµ níc bao giê còng lµ
tailieuonthi
nh÷ng v¨n b¶n díi luËt ®îc ban hµnh trªn c¬ së ®Ó chÊp hµnh HiÕn ph¸p,
LuËt, Ph¸p lÖnh vµ c¸c NghÞ quyÕt cña c¸c c¬ quan quyÒn lùc.
Thùc tiÔn viÖc ra c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh ph¸p luËt ®· ®îc quy ®Þnh ®Çy
®ñ trong LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996 (söa ®æi bæ
sung 2002) cña Quèc héi. Tuú vµo vÞ trÝ, tÝnh chÊt ph¸p lý vµ ho¹t ®éng cña
tõng c¬ quan qu¶n lý trong bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ níc ®Ó ra c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt cã gi¸ trÞ ph¸p lý kh¸c nhau.
1. ChÝnh phñ
Theo hiÕn ph¸p 1992 - §iÒu 109 quy ®Þnh:"ChÝnh phñ lµ c¬ quan chÊp
hµnh cña Quèc héi, c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ níc cao nhÊt cña níc
CHXHCNVN"
Nh vËy HiÕn ph¸p 1992 ®· kh¼ng ®Þnh r»ng vÒ ho¹t ®éng chÝnh Nhµ
(ho¹t ®éng hµnh ph¸p) th× ChÝnh phñ lµ c¬ quan cao nhÊt cña Nhµ níc ta, tøc
lµ c¬ quan ®øng ®Çu hÖ thèng hµnh ph¸p. §Þa vÞ ph¸p lý cña chÝnh phñ cßn
®îc thÓ hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi, quèc phßng an
ninh vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ níc, b¶o ®¶m hiÖu lùc cña bé m¸y Nhµ níc tõ
Trung ¬ng ®Õn c¬ së, b¶o ®¶m viÖc t«n träng vµ chÊp hµnh hiÕn ph¸p vµ ph¸p
luËt, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o
vÖ Tæ quèc, b¶o ®¶m æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña
nh©n d©n. (§iÒu 109 kho¶n 2)
XuÊt ph¸t tõ ®Þa vÞ ph¸p lý, tõ vai trß nhiÖm vô cña ChÝnh phñ"c¨n cø
vµo HiÕn ph¸p, LuËt, NghÞ quyÕt cña Quèc héi, Ph¸p lÖnh, NghÞ quyÕt cña Uû
ban thêng vô Quèc héi, LÖnh, QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch níc, ChÝnh phñ ban
hµnh NghÞ quyÕt, NghÞ ®Þnh"(§iÒu 15. LuËt ban hµnh v¨ieät nam b¶n quy
®Þnh ph¹m ph¸p luËt).
C¸c v¨n b¶n cña ChÝnh phñ cã hiÖu lùc trong ph¹m vi toµn quèc vµ lµ c¬
së ph¸p lý quan träng cho ho¹t ®éng cña c¶ hÖ thèng bé m¸y qu¶n lý lµ
ph¬ng tiÖn chñ yÕu ®¶m b¶o viÖc thi hµnh c¸c nhiÖm vô, chøc n¨ng qu¶n lý
trªn ph¹m vi c¶ níc.
ChÕ ®é Thñ tíng thÓ hiÖn cô thÓ vµ râ nÐt nhÊt trong c¸c quyÒn h¹n cô
tailieuonthi
thÓ cña Thñ tíng. §iÒu 114 - HiÕn ph¸p 1992 ®· quy ®Þnh cô thÓ cho Thñ
tíng mét sè quyÒn h¹n rÊt quan träng mµ tríc ®©y thuéc quyÒn h¹n cña Héi
®ång bé trëng hoÆc cña Héi ®ång nh©n d©n d©n tØnh. §Æc biÖt thñ tíng
chÝnh phñ cßn cã thÈm quyÒn ban hµnh quyÕt ®Þnh vµ chØ thÞ. (§iÒu 15 - LuËt
ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p lý). C¸c v¨n b¶n cña Thñ tíng chÝnh phñ
cã hiÖu lùc trong toµn quèc trªn c¬ së v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan Nhµ níc cÊp
trªn vµ kiÓm tra viÖc thi hµnh c¸c v¨n b¶n ®ã (§iÒu 115 - HiÕn ph¸p 1992).
Nh vËy theo LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996 (söa
®æi bæ sung n¨m 2002) th× hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cña ChÝnh phñ ®· ®¬n
gi¶n vµ khoa häc h¬n tríc. Theo hiÕn ph¸p míi tËp thÓ ChÝnh phñ vµ Thñ
tíng chÝnh phñ ban hµnh 4 lo¹i v¨n b¶n (NghÞ ®Þnh, NghÞ quyÕt, QuyÕt ®Þnh,
ChØ thÞ) vµ chóng ph©n biÖt râ rµng víi nhau vÒ tªn gäi, tr×nh tù ban hµnh.
§iÒu ®ã chøng tá ®Þa vÞ ph¸p lý cña ChÝnh phñ còng ®· ®îc thay ®æi so víi
tríc kia.
2. C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë trung ¬ng.
"Bé, chÝnh quyÒn ngang bé lµ chÝnh quyÒn cña ChÝnh phñ, thùc hiÖn
chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi ngµnh hoÆc lÜnh vùc c«ng t¸c trong
ph¹m vi c¶ níc" (§iÒu 22 LuËt tæ chøc ChÝnh phñ, th«ng qua ngµy
30/9/1992, §iÒu 1 NghÞ quyÕt sè 15 C«ng ty cæ phÇn vËt liÖu vµ x©y l¾p NghÜa
Hng cña ChÝnh phñ ngµy 2/3/1993 vÒ nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm
qu¶n lý Nhµ níc cña bé, c¬ quan ngang bé).
C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë Trung ¬ng (sau ®©y gäi chung lµ "Bé"
thùc hiÖn chøc n¨ng "qu¶n lý Nhµ níc cña bé vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc
kinh doanh sù nghiÖp "§iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 15/CP). §Æc biÖt, HiÕn ph¸p 1992
quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Bé trëng vµ c¸c thµnh viªn kh¸c cña ChÝnh phñ
ph¶i "b¶o ®¶m quyÒn tù chñ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c c¬
së theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt" (§iÒu 116)
Nh vËy vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt ph¸p lý cña Bé ®îc quy ®Þnh kh¸ râ rµng
trong c¸c v¨n b¶n luËt cña Nhµ níc. §Ó cã nh÷ng quyÒn h¹n cô thÓ ®Ó qu¶n
lý ®îc tèt, LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh ph¸p luËt ®· trao thÈm quyÒn cho
tailieuonthi
Bé trëng, Thñ tíng chÝnh quyÒn ngang Bé, Thñ tíng c¬ quan thuéc Bé,
Thñ tíng c¬ quan ChÝnh phñ"c¨n cø vµo HiÕn ph¸p, LuËt, NghÞ quyÕt cña
Quèc héi, Ph¸p lÖnh, NghÞ quyÕt cña Uû ban thêng vô Quèc héi, LÖnh,
QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ cña Thñ tíng ChÝnh phñ, Bé trëng, Thñ tíng c¬ quan
ngang Bé, Thñ tíng c¬ quan thuéc ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ,
Th«ng t".
§Ó thùc hiÖn c¸c quyÒn h¹n cña m×nh ngoµi viÖc ban hµnh v¨n b¶n th×
viÖc ®ång thêi víi nã lµ Bé trëng vµ Thñ tíng c¸c c¬ quan qu¶n lý ngµnh vµ
lÜnh vùc thuéc ChÝnh phñ ph¶i kiÓm tra viÖc thi hµnh c¸c v¨n b¶n ®ã víi tÊt c¶
c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng vµ c¬ së. Nh÷ng QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ, Th«ng t tr¸i
ph¸p luËt cña Bé trëng vµ Thñ trëng c¸c c¬ quan thuéc ChÝnh phñ th× bÞ Thñ
tíng ®×nh chØ hoÆc b·i bá.
3. C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë ®Þa ph¬ng.
HiÕn ph¸p 1992 quy ®Þnh "UBND do Héi ®ång nh©n d©n bÇu lµ chÝnh
quyÒn chÊp hµnh Héi ®ång nh©n d©n, chÝnh quyÒn hµnh chÝnh Nhµ níc ë ®Þa
ph¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm chÊp hµnh HiÕn ph¸p, LuËt, c¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬
quan Nhµ níc cÊp trªn vµ nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n (§iÒu 123)"
UBND lµ c¬ quan qu¶n lý thÈm quyÒn chung ®øng ®Çu bé m¸y qu¶n lý
thuéc ®¬n vÞ hµnh chÝnh - l·nh thæ cña m×nh. Nh tiÓu ChÝnh phñ ë ®Þa
ph¬ng, UBND thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý tæng thÓ theo tæng l·nh thæ ®èi
víi mäi ngµnh, lÜnh vùc trùc thuéc ®Þa ph¬ng m×nh, b¶o ®¶m viÖc thi hµnh
ph¸p luËt, v¨n b¶n cña cÊp trªn vµ cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp m×nh ë ®Þa
ph¬ng, gi¸m s¸t viÖc thi hµnh ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan cÊp trªn ë ®i¹
ph¬ng trong ph¹m vi nh÷ng vÊn ®Ò thuéc quyÒn qu¶n lý theo l·nh thæ, cñng
cè theo ph¸p chÕ XHCN, b¶o vÖ lîi Ých Nhµ níc, quyÒn tù do vµ lîi Ých hîp
ph¸p cña c«ng d©n, cña c¸c c¬ quan tæ chøc.
§Ó thùc hiÖn nhiÖm vô, chøc n¨ng, c¸c quyÒn chung cña m×nh, UBND
®îc quyÒn ra QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ trong ph¹m vi thÈm quyÒn vµ kiÓm tra viÖc
thi hµnh nh÷ng v¨n b¶n ®ã.
tailieuonthi
III. Nh÷ng h¹n chÕ vµ kiÕn nghÞ liªn quan ®Õn viÖc ban
hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan qu¶n lý
Nhµ níc.
Theo HiÕn ph¸p n¨m 1992 ®· cã nhiÒu ®iÓm thay ®æi, tiÕn bé phï hîp
víi c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. Song riªng vÊn ®Ò ban
hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý th× cong nhiÒu chç bÊt cËp ®ã lµ:
HiÕn ph¸p 1992 ®· bá qua nh÷ng khÝa c¹nh quan träng trong quan hÖ
gi÷a v¨n b¶n cña ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch níc. Theo ®iÒu 115 v¨n b¶n cña Thñ
tíng ChÝnh phñ vÉn ph¶i phï hîp víi v¨n b¶n cña Chñ tÞch níc, nhng khi
nã kh«ng phï hîp th× l¹i kh«ng quy ®Þnh c¬ quan nµo cã thÈm quyÒn ®×nh chØ
hoÆc b·i bá. Chñ tÞch níc kh«ng cã quyÒn nµy (®iÒu 113).
MÆt kh¸c, t¬ng quan vÒ hiÖu lùc ph¸p lý gi÷a v¨n b¶n cña ChÝnh phñ
vµ Thñ tíng l¹i kh«ng râ. §©y còng lµ ®iÓm m¾c mí quan träng trong "bíc
chuyÓn" sang nguyªn t¾c kÕt hîp chÕ ®é tËp thÓ l·nh ®¹o vµ chÕ ®é Thñ
trëng ®èi víi ChÝnh phñ trong hiÕn ph¸p 1992.
§èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë Trung ¬ng th× Bé, c¸c c¬ quan
chuyªn m«n cña Bé vµ c¸c c¬ quan kh¸c trùc thuéc Bé ®Æt t¹i ®Þa ph¬ng ph¶i
chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña UBND c¸c cÊp vÒ vÊn ®Ò thuéc chøc n¨ng qu¶n lý
theo l·nh thæ nh: an ninh, trËt tù an toµn c«ng céng, b¶o vÖ m«i trêng ®Êt
®ai
nhng trong thùc tiÔn qu¶n lý vÉn cßn nhiÒu m©u thuÉn gi÷a Bé vµ
UBND rÊt phøc t¹p, khã gi¶i quyÕt.
C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë ®Þa ph¬ng th× viÖc ban hµnh v¨n b¶n
ph¸p luËt th× c¶ HiÕn ph¸p 1992 vµ luËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
1996 (söa ®æi bæ sung 2002) cha quy ®Þnh râ rµng v¨ieät nam b¶n nµo lµ cña
tËp thÓ UBND vµ v¨n b¶n nµo lµ cña Chñ tÞch UBND.
Trªn ®©y lµ nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ víi viÖc ban hµnh vµ thùc thi c¸c v¨n
b¶n ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan Nhµ níc - ®©y còng chÝnh lµ nh÷ng kiÕn nghÞ
víi c¸c c¬ quan quyÒn lùc Nhµ níc cÇn xem xÐt vµ quy ®Þnh sao cho phï hîp
víi tõng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng c¬ quan ®Ó c¸c c¬ quan qu¶n lý x· héi
®îc tèt trong thêi gian tíi.
tailieuonthi
IV. KÕt luËn
§Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c c¬ quan Bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ níc ®ã lµ tæng
hîp nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô trong tõng lÜnh vùc qu¶n lý cña m×nh. §Þa vÞ
ph¸p lý rÊt quan träng ®èi víi tõng c¬ quan v× nã ®· thÓ hiÖn chç ®øng, vÞ trã,
quyÒn h¹n ®èi víi lÜnh vùc mµ m×nh ®iÒu chØnh. Cã nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô
cô thÓ th× c¸c c¬ quan qu¶n lý míi gãp phÇn vµ ®¶m b¶o cho x· héi ®îc tèt
h¬n.
tailieuonthi
Tµi liÖu tham kh¶o
- HP 1992
- LuËt tæ chøc ChÝnh phñ
- LuËt tæ chøc Quèc héi
- LuËt ban hµnh v¨n b¶n vi ph¹m ph¸p luËt 1996 (söa ®æi bæ sung 2002)
- NghÞ ®Þnh sè 15/C«ng ty cæ phÇn vËt liÖu vµ x©y l¾p NghÜa Hng cña
ChÝnh phñ ngµy 2/3/1993 vÒ nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ
níc cña Bé, c¬ quan ngang Bé.
- LuËt tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ UBND c¸c cÊp.
- Gi¸o tr×nh ph¸p luËt ®¹i c¬ng cña trêng §¹i hoc kinh tÕ Quèc d©n.
- Xem thêm -