BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO
NGUYỄN BÁ ĐIỆP
ĐỔI MỚI HOẠT ĐỘNG THỂ THAO NGOẠI KHÓA BẰNG
HÌNH THỨC CÂU LẠC BỘ GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN THỂ
CHẤT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH
SƠN LA
Chuyên ngành: Giáo dục thể chất
Mã số: 62.14.01.03
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI, 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO
NGUYỄN BÁ ĐIỆP
ĐỔI MỚI HOẠT ĐỘNG THỂ THAO NGOẠI KHÓA BẰNG
HÌNH THỨC CÂU LẠC BỘ GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN THỂ
CHẤT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH
SƠN LA
Chuyên ngành: Giáo dục thể chất
Mã số: 62.14.01.03
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Cán bộ hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Vũ Đức Thu
2. TS. Hoàng Công Dân
HÀ NỘI, 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ
công trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Bá Điệp
MỤC LỤC
Trang
1.1.
Danh mục các bảng biểu
Danh mục các biểu đồ
Danh mục các từ viết tắt
ĐẶT VẤN ĐỀ
Mục đích nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu
Giả thuyết khoa học
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN
CỨU
Quan điểm của Đảng và Nhà nước về giáo dục thể chất
1
4
4
5
6
5
và thể thao trường học
1.1.1.
Quan điểm của Đảng và Nhà nước về thể dục thể thao
6
trường học
11
1.2.1.
Quy định của Bộ Giáo dục Đào tạo về thể dục thể thao
trường học
Mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục thể chất trong nhà
trường phổ thông
Khái niệm giáo dục thể chất
1.2.2.
Mục tiêu của giáo dục thể chất trong nhà trường phổ thông
12
1.2.3.
Nhiệm vụ của giáo dục thể chất trong nhà trường phổ thông
14
1.3.
Đặc điểm của giáo dục thể chất nội khóa và ngoại khóa
15
1.1.2.
1.2.
9
11
trong trường phổ thông
1.3.1.
Đặc điểm của giáo dục thể chất nội khóa
15
1.3.2.
Đặc điểm của hoạt động thể thao ngoại khóa
18
1.3.3.
Giáo dục thể chất trường học trước yêu cầu đổi mới giáo
21
dục
1.3.3.1. Thực trạng giáo dục thể chất và hoạt động thể thao trường
21
trung học phổ thông hiện nay
1.3.3.2. Yêu cầu đổi mới nội dung chương trình giáo dục thể chất
23
1.4
Đặc điểm của loại hình câu lạc bộ thể dục thể thao trong
25
hệ thống giáo dục phổ thông
1.4.1.
Khái quát về thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở
25
1.4.2.
Khái niệm câu lạc bộ thể dục thể thao
28
1.4.3.
Chức năng câu lạc bộ thể dục thể thao
29
1.4.4.
Loại hình câu lạc bộ thể dục thể thao
29
1.4.5.
Những đặc điểm cơ bản của câu lạc bộ thể dục thể thao
32
trường học
1.4.6.
Mô hình tổ chức câu lạc bộ thể dục thể thao trường học
35
1.4.7.
Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của câu lạc bộ thể dục thể thao
36
trường học
1.5.
Đặc điểm sinh lí, tâm lý học sinh lứa tuổi trung học phổ
37
thông và đặc trưng tâm lý học sinh dân tộc thiểu số
1.5.1.
Đặc điểm sinh lí học sinh lứa tuổi trung học phổ thông
37
1.5.2.
Đặc điểm tâm lý học sinh lứa tuổi trung học phổ thông
40
1.5.3.
Đặc trưng tâm lý học sinh các dân tộc thiểu số
41
Đặc điểm giáo dục và đặc trưng văn hóa các dân tộc ở tỉnh
44
1.6.
Sơn La
1.6.1.
Khái quát về giáo dục trung học phổ thông tỉnh Sơn La
44
1.6.2.
Đặc điểm, đặc trưng văn hóa các dân tộc ở tỉnh Sơn La
46
1.6.3.
Thực tiễn giáo dục thể chất và thể thao trường học tỉnh Sơn
49
La
1.7.
Các công trình nghiên cứu liên quan
51
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ
57
CHỨC NGHIÊN CỨU
2.1.
Đối tượng nghiên cứu
57
2.1.1
Đối tượng nghiên cứu
57
2.1.2
Khách thể nghiên cứu
57
2.2.
Phương pháp nghiên cứu
57
2.2.1.
Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
57
2.2.2.
Phương pháp phỏng vấn – điều tra xã hội học
58
2.2.3.
Phương pháp quan sát sư phạm
60
2.2.4.
Phương pháp kiểm tra y học
60
2.2.5.
Phương pháp kiểm tra sư phạm
62
2.2.6.
Phương pháp thực nghiê ̣m sư pha ̣m
66
2.2.7.
Phương pháp toán thống kê
67
Tổ chức nghiên cứu
68
2.3.1.
Địa điểm và cơ quan phối hợp nghiên cứu
68
2.3.2.
Kế hoạch nghiên cứu
69
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN
71
2.3.
LUẬN
3.1.
Thực trạng công tác giáo dục thể chất trong trường
71
trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.1.1.
Khái quát về hệ thống quy mô trường, lớp và học sinh trong
71
các trường trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.1.2.
Thực trạng Giáo dục thể chất nội khóa cấp Trung học phổ
71
thông tỉnh Sơn La
3.1.2.1. Thực trạng về đội ngũ giáo viên thể dục
71
3.1.2.2. Thực trạng về cơ sở vật chất trong các trường trung học
phổ thông ở Sơn La
3.1.2.3. Thực trạng về thực hiện chương trình môn học Thể dục cấp
trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.1.2.4. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên
73
74
81
trong trường trung học phổ thông ở Sơn La về công tác thể
dục thể thao
3.1.3.
Thực trạng hoạt động thể thao ngoại khóa trong các trường
82
trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.1.3.1. Thực trạng về nội dung và hình thức hoạt động thể thao
82
ngoại khóa trong các trường trung học phổ thông tỉnh Sơn
La
3.1.3.2. Về kết quả hoạt động thể thao ngoại khóa trong các trường
83
trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.1.4.
Thực trạng hoạt động của các câu lạc bộ thể thao trong các
84
trường trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.1.4.1. Số lượng câu lạc bộ và số học sinh tham gia tập luyện trong
85
câu lạc bộ thể dục thể thao ở Sơn La
3.1.4.2. Về cơ cấu tổ chức và nội dung hoạt động của các câu lạc bộ
85
thể thao trong trường trung học phổ thông ở Sơn La
3.1.5.
Đánh giá thực trạng thể chất học sinh trong các trường trung
87
học phổ thông ở Sơn La
Bàn luận về thực trạng giáo dục thể chất và hoạt động
87
thể thao trường trung học phổ thông ở Sơn La
3.2.
Xây dựng mô hình câu lạc bộ thể thao trong các trường
98
trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.2.1.
Sự cần thiết và căn cứ để xây dựng mô hình câu lạc bộ thể
98
dục thể thao trong các trường trung học phổ thông tỉnh Sơn
La
3.2.1.1. Sự cần thiết xây dựng mô hình câu lạc bộ thể dục thể thao
98
3.2.1.2. Những căn cứ để xây dựng mô hình câu lạc bộ thể dục thể
99
thao
3.2.2.
Xác định nguyên tắc xây dựng mô hình câu lạc bộ thể dục
100
thể thao trong các trường trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.2.2.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
100
3.2.2.2 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
100
3.2.2.3 Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
101
3.2.2.4 Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và phát triển
101
3.2.3.
Xây dựng và ứng dụng mô hình câu lạc bộ thể dục thể thao
102
nhằm đổi mới hoạt động thể thao ngoại khóa, phát triển thể
chất cho học sinh trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.2.3.1. Mô hình về thiết chế tổ chức và quản lý hoạt động câu lạc
102
bộ thể dục thể thao trong các trường trung học phổ thông
tỉnh Sơn La
3.2.3.2. Mô hình tổ chức, quản lý và bồi dưỡng năng lực hướng dẫn
106
viên phục vụ cho hoạt động câu lạc bộ thể dục thể thao
3.2.3.3. Về nội dung hoạt động câu lạc bộ thể dục thể thao trong
110
các trường trung học phổ thông tỉnh Sơn La
3.2.4.
Thực nghiệm và đánh giá hiệu quả hoạt động của mô hình
113
câu lạc bộ thể dục thể thao trong các trường trung học phổ
thông tỉnh Sơn La
Bàn luận về đổi mới hoạt động thể thao ngoại khóa
134
bằng hình thức câu lạc bộ góp phần nâng cao hiệu hiệu
quả giáo dục thể chất trong các trường trung học phổ
thông ở Sơn La
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
151
KẾT LUẬN
151
KIẾN NGHỊ
153
TÀI LIỆU THAM KHẢO
154
DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ
Số
Tên bảng biểu, biểu đò
Trang
3.1
Quy mô trường, lớp và học sinh trong các trường THPT ở Sơn La, năm
Sau trang
học 2013-2014, (n = 32)
3.2
Thực trạng đội ngũ giáo viên thể dục trong các trường THPT ở Sơn
La, năm học 2013 – 2014 (n = 141)
3.3
Kết quả khảo sát năng lực giáo viên thể dục THPT theo Chuẩn nghề
nghiệp (n = 141)
3.4.
Kết quả đánh giá về các phẩm chất và năng lực chuyên môn của GV
TD THPT ở Sơn La (n= 141)
3.5
Diện tích đất dành cho TDTT trong trường THPT ở Sơn La, năm học
2013 – 2014 (n = 32)
3.6
Thực trạng cơ ở vật chất thể dục thể thao trong các trường THPT ở Sơn
La (n =32)
3.7
Kết quả đánh giá chất lượng giờ dạy của giáo viên thể dục trong các
trường THPT ở Sơn La (n = 24)
3.8
Kết quả khảo sát mức độ ham thích tập luyện TT của HS THPT Sơn La
(n = 2.667)
3.9
Kết quả khảo sát sự lựa chọn các môn thể thao tập luyện của học sinh
THPT tỉnh Sơn La (n = 2.667)
71
Sau trang
71
Sau trang
72
Sau trang
74
Sau trang
74
Sau trang
74
Sau trang
75
Sau trang
77
Sau trang
77
3.10
Mức độ yêu thích môn học thể dục của học sinh THPT Sơn La
(n = 2.667)
Trang 78
3.11
Đánh giá về tinh thần và thái độ học tập môn thể dục của học sinh
THPT tỉnh Sơn La (n= 2.667)
Sau trang
Xếp loại học tập môn thể dục của học sinh THPT Sơn La, năm học
Trang 79
3.12
79
2013 – 2014 (n= 2.667)
3.13
Xếp loại tinh thần thái độ học tập môn thể dục của học sinh THPT Sơn
La, năm học 2013 – 2014 (n= 2.667)
3.14a Tập hợp các nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả học tập môn thể dục
và hoạt động thể thao ngoại khóa của nam học sinh THPT Sơn La (n=
Sau trang
80
Sau trang
80
1.045)
3.14b Tập hợp các nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả học tập môn thể dục
và hoạt động thể thao ngoại khóa của nữ học sinh THPT Sơn La (n=
Sau trang
80
1.262)
3.15
Sự quan tâm đến GDTC và hoạt động thể thao ngoại khóa trong các
trường THPT ở Sơn La (n = 237)
3.16
Thực trạng sử dụng các hình thức hoạt động thể thao ngoại khóa trong
Sau trang
81
Trang 82
trường THPT ở Sơn La, năm học 2013 – 2014, n = 32
3.17
Các môn thể thao được lựa chọn tập luyện ngoại khóa trong các trường
THPT Sơn La Năm học 2013 – 2014 (n = 32)
3.18
Sau trang
83
Thực trạng tham gia tập luyện thể thao ngoại khóa ngoài nhà trường
Sau trang
của học sinh các trường THPT Sơn La năm học 2013 – 2014 (n=
84
6.154)
3.19
Nguyên nhân ảnh hưởng đến hoạt động thể thao ngoại khóa của học
sinh THPT tỉnh Sơn La
3.20
Số lượng CLB TDTT và số học sinh tham gia tập luyện trong các CLB
TDTT trường THPT ở tỉnh Sơn La (n = 79)
3.21
Kết quả phỏng vấn về cơ cấu tổ chức và nội dung hoạt động của CLB
TDTT trong trường THPT tỉnh Sơn La
3.22
Thực trạng phát triển thể chất của học sinh khối 10 trường THPT Sơn
La (15 tuổi) so với HS toàn quốc cùng độ tuổi
3.23
Thực trạng phát triển thể chất của học sinh khối 11 trường THPT Sơn
La (16 tuổi) so với HS toàn quốc cùng độ tuổi
3.24
Thực trạng phát triển thể chất của học sinh khối 12 trường THPT Sơn
La (17 tuổi) so với HS toàn quốc cùng độ tuổi
Sau trang
84
Sau trang
85
Sau trang
85
Sau trang
87
Sau trang
87
Sau trang
87
3.25
Nội dung và kế hoạch tập luyện từng môn thể thao
Trang 111
3.26
Tổng hợp ý kiến về phát triển các hình thức tổ chức luyện tập hoạt
Sau trang
động CLB TDTT trường học tỉnh Sơn La (n = 188)
3.27
Tổng hợp ý kiến của các chuyên gia đóng góp quy chế hoạt động CLB
TDTT trong các trường THPT tỉnh Sơn La (n = 122)
117
Sau trang
117
3.28
Nội dung bồi dưỡng cán bộ quán lý trường học
Sau trang
118
3.29
Nội dung bồi dưỡng cán bộ chuyên môn thể thao
Sau trang
118
3.30
So sánh sự gia tăng về số lượng CLB TDTT và HS tham gia luyện tập Trang 120
trước và sau thực nghiệm
3.31
Thái độ học tập môn thể dục và tham gia luyện tập ngoại khóa của học
sinh trước thực nghiệm (n = 720)
3.32
Đánh giá kết quả phát triển thể chất của học sinh khối 10 (15 tuổi)
Sau trang
122
Sau trang
123
3.33
Đánh giá kết quả phát triển thể chất của học sinh khối 11 (16 tuổi)
Sau trang
123
3.34
Đánh giá kết quả phát triển thể chất của học sinh khối 12 (17 tuổi)
Sau trang
123
3.35
Đánh giá kết quả phát triển về trình độ thể lực của HS Sơn La theo QĐ
53 (khối 10)
3.36
Đánh giá kết quả phát triển về trình độ thể lực của học sinh Sơn La
theo QĐ 53 (Lớp 11)
3.37
Đánh giá kết quả phát triển về trình độ thể lực của HS Sơn La theo QĐ
53 (Lớp 12)
3.38
Sau trang
125
Sau trang
125
Sau trang
125
Đánh giá thái độ của học sinh tham gia CLB và thi đấu thể thao trong Trang 132
trường THPT tỉnh Sơn La (n= 84)
3.39
Đánh giá kết quả phát triển thể lực của học sinh tham gia CLB và thi
đấu thể thao
3.40
Sau trang
133
So sánh kết quả hoạt động trước và sau khi triển khai áp dụng các giải Trang 134
pháp ở trường THPT Tô Hiệu
3.41
So sánh kết quả hoạt động trước và sau khi triển khai áp dụng các giải
pháp ở trường THPT Mường La
3.42
So sánh kết quả hoạt động trước và sau khi triển khai áp dụng các giải
pháp ở trường THPT Co Mạ
Sau trang
134
Sau trang
134
Biểu đồ
3.1
Thực trạng phát triển thể chất của HS khối 10 Sơn La khi so sánh với
HS cùng lứa tuổi toàn quốc (lứa tuổi 15)
3.2
Thực trạng phát triển thể chất của HS khối 11 Sơn La khi so sánh với
HS cùng lứa tuổi toàn quốc (lứa tuổi 16)
3.3
Thực trạng phát triển thể chất của HS khối 12 Sơn La khi so sánh với
HS cùng lứa tuổi toàn quốc (lứa tuổi 17)
3.4
Diễn biến sự phát triển thể chất của Nữ học sinh khối 10
Sau trang
87
Sau trang
87
Sau trang
87
Sau trang
123
3.5
Diễn biến sự phát triển thể chất của Nữ học sinh khối 11
Sau trang
123
3.6
Diễn biến sự phát triển thể chất của Nữ học sinh khối 12
Sau trang
123
3.7
Diễn biến sự phát triển thể chất của Nam học sinh khối 10
Sau trang
123
3.8
Diễn biến sự phát triển thể chất của Nam học sinh khối 11
Sau trang
123
3.9
Diễn biến sự phát triển thể chất của Nam học sinh khối 12
Sau trang
123
Sơ đồ
3.1
Sơ đồ mô hình cấu trúc CLB TDTT trong các trường THPT tỉnh Sơn Trang 104
La
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CBQL
CLB
Cm
CSVC
CTGD
CTMH
GD
GDTC
GD&ĐT
GV
HĐ
HKPĐ
HS
HSSV
KH&CN
kg
km
l
m
NQ
NTN
PPDH
QĐ
s
STN
TD
TDTT
THCS
THPT
TN
TP
Cán bộ quản lý
Câu lạc bộ
Centimet
Cơ sở vật chất
Chương trình giáo dục
Chương trình môn học
Giáo dục
Giáo dục thể chất
Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên
Hoạt động
Hội khỏe phù đổng
Học sinh
Học sinh sinh viên
Khoa học và công nghệ
Kilogam
Kilomet
Lần
Mét
Nghị quyết
Nhóm thực nghiệm
Phương pháp dạy học
Quyết định
Giây
Sau thực nghiệm
Thể dục
Thể dục thể thao
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Thực nghiệm
Thành phố
tr
TT
TTDT
TTN
TTTH
TW
UB
x
XHCN
VĐV
%
Trang
Thể thao
Thể thao dân tộc
Trước thực nghiệm
Thể thao trường học
Trung ương
Ủy ban
Nhân
Xã hội chủ nghĩa
Vận động viên
Phần trăm
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục thể chất và thể thao trường học là một bộ phận cấu thành của
Thể dục thể thao quần chúng, là một nội dung quan trọng của nền TDTT, là
nền tảng của TDTT toàn dân. TTTH bao gồm GDTC chính khóa và hoạt động
TDTT ngoại khóa, nhằm đào tạo ra thế hệ trẻ phát triển toàn diện cả về đức trí - thể - mỹ. TDTT trường học góp phần mang lại cho thế hệ trẻ hiệu quả
vận động tích cực suốt đời. Hiệu quả này chỉ có thể đạt được sau một thời
gian dài học tập và tham gia hoạt động TDTT thường xuyên, hệ thống. Đây là
vấn đề then chốt nhất, khó khăn nhất [1],[2],[3].
Phát triển TDTT trường học là một yêu cầu khách quan, là một mặt
quan trọng của chính sách xã hội, một biện pháp tích cực để giữ gìn và nâng
cao sức khỏe cho học sinh nói riêng và toàn thể nhân dân nói chung, phục vụ
nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng của đất
nước, đáp ứng nhu cầu văn hoá, tinh thần của nhân dân. TDTT trường học
phải mang tính dân tộc, khoa học và nhân dân. Phát huy vốn văn hóa cổ
truyền dân tộc, đảm bảo tính khoa học trong tập luyện và thi đấu, phù hợp với
mọi đố i tươ ̣ng học sinh, trên mo ̣i điạ bàn [2],[3].
Công tác ngoại khóa TDTT trường học là một phần quan trọng, có mối
quan hệ gắn bó khăng khít với chính khóa. Ngoại khóa là một hoạt động bổ
sung và nâng cao chất lượng của chính khóa lên một bước. Phạm vi một giờ
lên lớp không cho phép người dạy truyền đạt hết tất cả những vấn đề mà việc
dạy học phải hướng đến. Bên cạnh những khái niệm, những công thức, tri
thức, việc dạy học cũng phải quan tâm đến quá trình hình thành và phát triển
các kĩ năng, các quan hệ giao tiếp, các mối liên hệ gắn bó giữa người học với
hiện thực cuộc sống, và việc này liên quan mật thiết đến hoạt động ngoại khóa
[9],[10],[11].
Hoạt động ngoại khóa TDTT là các hoạt động nằm ngoài chương trình
học chính khóa, thường mang tính chất tự nguyện và tích cực. Để khuyến
2
khích và tạo điều kiện cho mọi người dân tham gia tập luyện TDTT một cách
có tổ chức, có hướng dẫn và nâng cao hiệu quả tập luyện, việc hình thành các
CLB TDTT ở cơ sở đóng vai trò quan trọng [9].
Câu lạc bộ TDTT xuất hiện đầu tiên ở Mỹ. Các nước trên thế giới cũng
đã phát triển rất đa dạng các loại hình câu lạc bộ TDTT. Nguyên tắc cơ bản
của các loại hình CLB TDTT là tự nguyện, tự giác, tự hoạch toán kinh tế, hoạt
động như loại hình cung ứng dịch vụ TDTT. Người Mỹ phân loại CLB TDTT
thành 3 loại [69]:
Thứ nhất: CLB thể thao với mục đích thi đấu. Đây là loại hình CLB thể
thao nhà nghề thi đấu mang lại lợi nhuận.
Thứ hai: CLB thể thao mang tính chất hướng dẫn, chỉ đạo. Các CLB
hướng dẫn, chỉ đạo nâng cao tri thức, hướng dẫn cho học viên. Nguồn thu của
CLB gồm hội phí, học phí trả công giảng dạy, huấn luyện và thi đấu tập, sửa
chữa trang thiết bị giảng dạy. Đây là loại hình CLB dịch vụ thu phí.
Thứ ba: CLB thể thao mang tính chất xã hội. CLB tổ chức cho các hội
viên luyện tập thể thao giải trí, tăng cường sức khỏe, tăng cường giao lưu xã
hội. Loại hình CLB này không phát sinh dịch vụ, phi lợi nhuận [69].
Ở nước ta, đã có nhiều tác giả nghiên cứu đánh giá thực trạng, đề xuất
các biện pháp và mô hình tổ chức các HĐ TDTT ngoại khóa cho học sinh,
sinh viên (HSSV) đã được một số tác giả nghiên cứu như: Nguyễn Gắng
(2000), "Nghiên cứu xây dựng mô hình câu lạc bộ thể dục, thể thao hoàn
thiện trong các trường đại học và chuyên nghiệp Huế”[38]; Nguyễn Gắng
(2015),"Nghiên cứu xây dựng mô hình liên kết thể dục thể thao giữa Đại học
Huế và các tổ chức thể dục, thể thao trên địa bàn thành phố Huế", xây dựng
được mô hình tổ chức và HĐ TDTT ngoại khóa phù hợp với xu hướng phát
triển xã hội và đặc điểm phát triển Đại học Huế [39]; Trần Kim cương (2009),
“Nghiên cứu những giải pháp phát triển các loại hình câu lạc bộ thể dục, thể
thao cơ sở trong điều kiện phát triển kinh tế xã hội ở tỉnh Ninh Bình” [31];
3
Nguyễn Đức Thành (2013), “Xây dựng nội dung và hình thức hoạt động thể
dục, thể thao ngoại khóa của sinh viên một số trường đại học ở thành phố Hồ
Chí Minh” [76]. Các công trình nêu trên đã đạt được kết quả nhất định, góp
phần nâng cao chất lượng hoạt động thể thao ngoại khóa cho học sinh, sinh
viên.
Theo Quy chế tổ chức và HĐ của CLB TDTT cơ sở (Ban hành theo
Quyết định 1589/QĐ-UBTDTT năm 2003 của UBTDTT) thì CLB TDTT cơ
sở là tổ chức xã hội được tổ chức và thành lập ở các địa bàn thôn, ấp, bản và
các cụm dân cư, trong các cơ quan, đơn vị trường học, đoàn thể, tổ chức xã
hội, các doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất, dịch vụ, khu vui chơi giải trí nhằm
tổ chức hướng dẫn tập luyện TDTT cho người tập [99]. Theo Quyết định số
100/QĐ-TTg ngày 10/5/2008 [86] của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt
chương trình phát triển thể dục thể thao ở xã, phường, thị trấn đến năm 2010
thì CLB TDTT cơ sở là loại hình thiết chế TDTT ở cơ sở.
Đây là những văn bản quy phạm pháp luật của nhà nước về CLB
TDTT, chỉ là những văn bản ban đầu. Vì thế ý nghĩa về CLB TDTT ở nước ta
là vấn đề mới, còn ít được coi trọng; phân loại CLB TDTT ở nước ta chưa
đầy đủ, rõ ràng. Trong khuôn khổ đề tài, triển khai nghiên cứu CLB TDTT
hoạt động ngoại khóa trường học thuộc loại hình CLB thể thao mang tính chất
xã hội. CLB tổ chức cho các hội viên luyện tập thể thao giải trí, tăng cường
sức khỏe, tăng cường giao lưu xã hội. Loại hình CLB này không phát sinh
dịch vụ, phi lợi nhuận, với mong muốn tiếp cận và quốc tế hóa loại hình hoạt
động thể thao ngoại khóa trong trường THPT ở Sơn La. Vì đây là loại hình
CLB TT phi lợi nhuận và có những đặc điểm như: Tính chất cộng đồng; tính
chất phúc lợi; tính chất tiện ích; tính chất đa dạng (trong đó có nhiều môn, tập
được ở nhiều địa điểm khác nhau); tính chất giải trí, tăng cường sức khỏe và
tái tạo sức lao động; tính chất diễn biến theo sự phát triển kinh tế [69].
4
Sơn La là một tỉnh miền núi giao thông đi lại khó khăn, có nhiều dân
tộc khác nhau cùng sinh sống, cuộc sống của người dân còn khó khăn, còn
chưa chú trọng đến sức khỏe đặc biệt là lứa tuổi học sinh. Trong những năm
gần đây học sinh Trung học phổ thông (THPT) ở Sơn La về phát triển thể chất
đã có những tiến triển tốt do chất lượng cuộc sống đã được cải thiện và nâng
cao, nhu cầu tập luyện TDTT trong đối tượng học sinh ngày càng được mở
rộng, công tác giáo dục và nâng cao sức khỏe cho lứa tuổi học sinh cũng có
những bước phát triển nhất định, song so với yêu cầu về mức độ phát triển thể
chất đề ra vẫn còn hạn chế và yếu kém [28],[29], thực trạng trên xuất phát từ
nhiều nguyên nhân, tuy nhiên nguyên nhân chủ yếu là do công tác GDTC
trong các nhà trường chưa đảm bảo, đặc biệt là công tác hoạt động ngoại khóa
về TDTT trong các nhà trường chưa tốt. Vì vậy, rất cần có những giải pháp
thích hợp phát triển thể chất cho học sinh các dân tộc thiểu số, nguồn nhân lực
tại chỗ của vùng Tây Bắc. Từ cơ sở tiếp cận, chúng tôi lựa chọn đề tài: “Đổi
mới hoạt động thể thao ngoại khóa bằng hình thức câu lạc bộ góp phần
phát triển thể chất cho học sinh trung học phổ thông tỉnh Sơn La”.
Mục đích nghiên cứu
Thông qua việc xây dựng một mô hình câu lạc bộ TDTT phù hợp với
đặc điểm của các nhà trường và thực tiễn của địa phương, đề tài hướng tới
mục đích nâng cao hiệu quả hoạt động thể thao ngoại khóa cho học sinh trung
học phổ thông tỉnh Sơn La, qua đó góp phần phát triển thể chất cho học sinh.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng GDTC trong các trường THPT tỉnh Sơn
La: Đánh giá thực trạng GDTC; Thực trạng phát triển thể chất; Các yếu tố
ảnh hưởng đến phát triển thể chất của học sinh các trường THPT tỉnh Sơn
La, làm cơ sở đề xuất các giải pháp phát triển thể chất cho học sinh trung học
phổ thông tỉnh Sơn La.
5
Mục tiêu 2: Xây dựng mô hình CLB thể thao trong các trường THPT
tỉnh Sơn La: Xây dựng thiết chế CLB thể thao, nội dung hoạt động (chú trọng
các nội dung, các môn thể thao dân tộc phù hợp sở thích và đặc điểm văn hóa
của học sinh dân tộc, phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội của một tỉnh miền
núi) và đánh giá hiệu quả đối với phát triển thể chất của học sinh THPT các
dân tộc tỉnh Sơn La.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng và ứng dụng thành công một mô hình Câu lạc bộ TDTT
phù hợp với đặc điểm của các nhà trường và thực tiễn của địa phương, sẽ có
tác dụng nâng cao hiệu quả hoạt động TDTT ngoại khóa nói chung và thể
chất của học sinh nói riêng.
6
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nước và của Bộ Giáo dục và Đào tạo
về thể dục thể thao trường học
1.1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về thể dục thể thao trường
học
Các Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, XI của Đảng đã
xác định những quan điểm cơ bản và chủ trương lớn trong công tác TDTT của
thời kỳ đổi mới. Chăm sóc sức khỏe, tăng cường thể chất của nhân dân luôn
được coi là một nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước ta. Nhiệm vụ xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc đòi hỏi nhân dân ta phải có sức khỏe dồi dào, thể
chất cường tráng, tinh thầ n phấ n khởi. Vận động TDTT là một biện pháp hiệu
quả để tăng cường lực lượng sản xuất và lực lượng quốc phòng của nước nhà.
Đó chính là những quan điểm của Đảng ta về phát triển sự nghiệp TDTT ở
Việt Nam [1],[2],[3],[5],[87],[88],[89].
Ngay từ năm 1941, trong Chương trình cứu nước của Mă ̣t trâ ̣n Viê ̣t
minh, Đảng ta đã chủ trương: Cầ n khuyế n khić h nề n thể du ̣c quố c dân, làm
cho nòi giố ng ngày càng thêm ma ̣nh.
Từ Đa ̣i hô ̣i Đảng toàn quố c lầ n thứ III, năm 1960 đế n Đa ̣i hô ̣i Đảng toàn
quố c lầ n thứ XI, năm 2011, trong các văn kiêṇ và nghi ̣ quyế t Đa ̣i hô ̣i, Trung
ương đề u nêu quan điể m chỉ đa ̣o công tác TDTT trong cả nhiê ̣m kỳ. Đồ ng
thời trong mô ̣t số nhiê ̣m kỳ, Ban chấ p hành Trung ương đảng đã ban hành chỉ
thi,̣ nghi quyế
t chuyên đề về công tác TDTT [1],[2],[3].
̣
Theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, TDTT nước ta cần
góp phần tích cực thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực
phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Theo đó, mục tiêu
chủ yếu của công tác TDTT là phát triển toàn diện con người Việt Nam về
sức khỏe, thể lực và các phẩm chất trí tuệ, đạo đức, để đáp ứng yêu cầu phát
- Xem thêm -