Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, nhu cÇu vèn ®Çu t ph¸t triÓn lµ rÊt lín mµ thÞ
trêng chøng kho¸n, c¸c c«ng cô tµi chÝnh cßn nhiÒu h¹n chÕ, kÐm ph¸t triÓn.
Do ®ã Ng©n hµng trë thµnh trung gian tµi chÝnh rÊt quan träng ®¸p øng mäi
nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ. NhËn thøc râ ®îc tÇm quan träng còng nh
vÞ trÝ cña khèi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÖ
thèng Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt nam nãi chung vµ Ng©n hµng C«ng
th¬ng Th¸i B×nh nãi riªng ®· lu«n t¹o ®iÒu kiÖn ®¸p øng mäi nhu cÇu tÝn
dông cho s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi trang thiÕt bÞ, n©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm, t¨ng u thÕ c¹nh tranh trªn thÞ trêng ...cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh nh»m phôc vô cho c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc.
Nh ta ®· biÕt khèi DNNQD hiÖn nay chiÕm phÇn lín c¸c doanh nghiÖp
trªn thÞ trêng vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®ang dÇn dÇn cã hiÖu qu¶. §©y lµ khu
vùc kh¸ch hµng nhiÒu tiÒm n¨ng, høa hÑn mét nguån thu lín cho Ng©n hµng.
NhËn biÕt ®îc ®iÒu nµy NHCT Th¸i B×nh ®ang rÊt quan t©m ®Õn lo¹i h×nh
doanh nghiÖp nµy vµ x¸c ®Þnh ®©y lµ ®èi tîng kh¸ch hµng nhiÒu tiÒm n¨ng
cÇn më réng quan hÖ tÝn dông ®èi víi c¸c DNNQD. Trong qu¸ tr×nh cung øng
tÝn dông cho c¸c DNNQD th× mét thùc tÕ cho thÊy khu vùc kinh tÕ nµy ®ang
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n so víi nh÷ng n¨m tríc ®©y khi mµ DNNN chiÕm
u thÕ lín trªn thÞ trêng. Tuy nhiªn vÉn cã nh÷ng dÊu hiÖu bÊt æn thÓ hiÖn
qua sè diÔn biÕn phøc t¹p cña nî qu¸ h¹n, tû lÖ nî qu¸ h¹n cña c¸c DNNQD
vÉn cao h¬n so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, lµm gi¶m ®¸ng kÓ chÊt lîng
tÝn dông cña NHCT Th¸i B×nh. Do ®ã lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt lîng tÝn
dông ®èi víi c¸c DNNQD lµ vÊn ®Ò ®îc quan t©m bëi nã liªn quan ®Õn hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng kh«ng nh÷ng cña c¸c DNNQD mµ cßn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn
lîi nhuËn cña NHCT Th¸i B×nh.
ChÝnh v× vËy trong qóa tr×nh thùc tËp t¹i NHCT Th¸i B×nh em ®· chän ®Ò
tµi: "Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp ngoµi
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Th¸i B×nh" víi mong muèn th«ng qua
nh÷ng hiÓu biÕt vµ nh÷ng kiÕn thøc em ®· häc t¹i trêng ®a ra ®îc nh÷ng
gi¶i ph¸p cã c¨n cø khoa häc phï hîp víi thùc tiÔn, gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn
®Ò nªu trªn.
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n chØ ®Ò cËp ®Õn c«ng t¸c
cho vay ®èi víi c¸c DNNQD t¹i Chi nh¸nh NHCT Th¸i B×nh.
Môc ®Ých nghiªn cøu: luËn v¨n ngiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn, ph©n tÝch
thùc tr¹ng ®èi víi c¸c DNNQD t¹i NHCT Th¸i B×nh ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng tån
t¹i, nguyªn nh©n, ®Ó ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ thÝch hîp.
KÕt cÊu luËn v¨n ngoµi phÇn nãi ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I :
ChÊt lîng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i.
Ch¬ng II:
Thùc tr¹ng chÊt lîng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Th¸i B×nh.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Th¸i B×nh.
LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh díi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy TS
§µm V¨n HuÖ cïng c¸c c«, chó c«ng t¸c t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Th¸i
B×nh. Trong qu¸ tr×nh viÕt do tr×nh ®é h¹n chÕ còng nh thiÕu kinh nghiÖm
thùc tÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em kÝnh mong c¸c thÇy c« trong
khoa vµ c¸c c« chó t¹i NHCT Th¸i B×nh gãp ý kiÕn ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn
h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ./.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch¬ng I :
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông vµ ChÊt
lîng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµI
quèc doanh cña Ng©n hµng th¬ng m¹I
I. Doanh nghiÖp ngoµI quèc doanh trong nÒn kinh tÕ
1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp
“Doanh nghiÖp lµ tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së giao
dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng kÝ kinh doanh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m môc
®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh”
Nh vËy doanh nghiÖp cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau:
Mét lµ, doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ. §Æc ®iÓm nµy ph©n biÖt
doanh nghiÖp víi c¸c c¬ quan nhµ níc, ®¬n vÞ vò trang vµ c¸c tæ chøc kh¸c
(nh tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ vµ x· héi, tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp)
Hai lµ, doanh nghiÖp ph¶i lµ mét tæ chøc héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn do ph¸p
luËt qui ®Þnh nh: ph¶i cã tªn doanh nghiÖp, cã tµi s¶n, cã trô së æn ®Þnh, cã
®¨ng kÝ kinh doanh t¹i c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn . . .
Ba lµ, môc ®Ých cña doanh nghiÖp lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
cã nghÜa lµ thùc hiÖn mét, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu
t, tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng
nh»m môc ®Ých sinh lîi.
2. Ph©n lo¹i doanh nghiÖp
Doanh nghiÖp cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau:
C¨n cø vµo ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña chñ së h÷u
+ Doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n : lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ
chñ së h÷u cña nã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh ®èi víi
c«ng nî cña doanh nghiÖp, kh«ng phô thuéc vµo sè tµi s¶n mµ chñ së h÷u ®Çu
t ®Ó kinh doanh.
+ Doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n : lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ
chñ së h÷u cña nã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng nî cña doanh nghiÖp trong
ph¹m vi sè tµi s¶n hiÖn cã thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¨n cø vµo t c¸ch ph¸p lÝ cña doanh nghiÖp :
+
Doanh nghiÖp cã t c¸ch ph¸p nh©n : lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã ®ñ
c¸c ®iÒu kiÖn do ph¸p luËt qui ®Þnh :
-
§îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn thµnh lËp, cho phÐp
thµnh lËp ®¨ng kÝ hoÆc c«ng nhËn
-
Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ
-
Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch
nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã
-
Nh©n danh m×nh tham gia vµo c¸c quan hÖ ph¸p luËt mét c¸ch
®éc lËp
+ Doanh nghiÖp kh«ng cã t c¸ch ph¸p nh©n: lµ nh÷ng doanh nghiÖp
kh«ng cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cña ph¸p nh©n trªn ®©y. §Æc biÖt kh«ng cã sù t¸ch
b¹ch gi÷a tµi s¶n cña doanh nghiÖp víi tµi s¶n cña chñ së h÷u doanh nghiÖp
C¨n cø vµo h×nh thøc së h÷u cña doanh nghiÖp:
3.
+
Doanh nghiÖp t nh©n
+
C«ng ty
+
Doanh nghiÖp nhµ níc
+
Doanh nghiÖp tËp thÓ
+
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ tÊt c¶ nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ph¶i
lµ doanh nghiÖp nhµ níc hay doanh nghiÖp quèc doanh.
Doanh nghiÖp nhµ níc lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t vèn, thµnh
lËp vµ tæ chøc qu¶n lÝ, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých, nh»m
thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi do Nhµ níc giao. (Theo LuËt doanh
nghiÖp)
Nh vËy, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh bao gåm c¸c lo¹i h×nh doanh
nghiÖp sau:
+ Doanh nghiÖp t nh©n : lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ vµ tù
chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n : lµ doanh nghiÖp cã t c¸ch ph¸p nh©n
vµ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®èi víi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp
trong ph¹m vi sè vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp
+ C«ng ty cæ phÇn : lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã t c¸ch ph¸p nh©n vµ
lµ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty ®îc chia
thµnh c¸c phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Ngêi n¾m gi÷ cæ phÇn gäi lµ cæ
®«ng, cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n cña c«ng ty
trong ph¹m vi sè vèn gãp cña m×nh
C¸c c«ng ty cæ phÇn sau kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh:
- Cæ phÇn cña Nhµ níc chiÕm trªn 50% tæng sè cæ phÇn cña
doanh nghiÖp
-
Cæ phÇn cña Nhµ níc Ýt nhÊt gÊp 2 lÇn cæ phÇn cña cæ ®«ng
kh¸c lín nhÊt trong doanh nghiÖp
+ C«ng ty hîp danh : lµ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, kh«ng
cã t c¸ch ph¸p nh©n vµ cã Ýt nhÊt 2 thµnh viªn hîp danh (lµ c¸ nh©n cã tr×nh
®é chuyªn m«n vµ cã uy tÝn nghÒ nghiÖp), ngoµi ra cßn cã thµnh viªn gãp vèn.
+
Hîp t¸c x· : Lµ tæ chøc kinh tÕ tù chñ do nh÷ng ngêi lao ®éng cã
nhu cÇu, lîi Ých chung tù nguyÖn cïng gãp vèn, gãp søc lËp ra theo qui ®Þnh
cña ph¸p luËt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña tËp thÓ vµ cña tõng x· viªn nh»m gióp
nhau thùc hiÖn hiÖu qu¶ h¬n c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô c¶i
thiÖn ®êi sèng, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ níc
+ Doanh nghiÖp cã 100% vèn ®Çu t níc ngoµi : lµ doanh nghiÖp thuéc
së h÷u cña nhµ ®Çu t níc ngoµi, do nhµ ®Çu t níc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt
nam, tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh.
+ Doanh nghiÖp liªn doanh : lµ doanh nghiÖp do 2 bªn hoÆc nhiÒu bªn
hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh
kÝ gi÷a ChÝnh phñ níc CHXHCN ViÖt nam vµ ChÝnh phñ níc ngoµi hoÆc
doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp ViÖt nam
hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t níc ngoµi trªn c¬ së
hîp ®ång liªn doanh.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Cã nhiÒu lo¹i doanh nghiÖp liªn doanh trong ®ã chØ cã nh÷ng doanh
nghiÖp liªn doanh kh«ng cã sù tham gia cña doanh nghiÖp nhµ níc hay ®îc
kÝ kÕt b»ng hiÖp ®Þnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt nam vµ níc ngoµi lµ thuéc thµnh
phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh
II.
TÝn dông
quèc doanh
Ng©n hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi
TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng t¹m thêi mét lîng gi¸ trÞ tõ ngêi chñ së
h÷u sang ngêi chñ sö dông, sau mét thêi gian sÏ thu håi vÒ mét lîng gi¸ trÞ
lín h¬n lîng gi¸ trÞ ban ®Çu. TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ thuéc nÒn s¶n
xuÊt hµng ho¸, nã tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn hµng
ho¸, khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× quan hÖ tÝn dông cµng ®a d¹ng. Sù
ph¸t triÓn ®ã lµ : tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn dông ng©n hµng, tÝn dông nhµ
níc, trong ®ã tÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß quan träng nhÊt.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tÝn dông ng©n hµng lµ mét nghiÖp vô kinh
doanh tiÒn tÖ cña Ng©n hµng. Nãi cô thÓ h¬n, tÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ
vay mîn cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a mét bªn
lµ Ng©n hµng vµ mét bªn lµ kh¸ch hµng, lµ quan hÖ chuyÓn nhîng quyÒn sö
dông t¹m thêi vèn trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng hai bªn cïng cã lîi. Quan hÖ tÝn
dông ng©n hµng chØ ®îc h×nh thµnh khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cô
thÓ lµm tiÒn ®Ò cho nã. ChÝnh v× vËy mÆc dï c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ®·
xuÊt hiÖn rÊt sím nhng quan hÖ tÝn dông ng©n hµng chØ ®îc h×nh thµnh vµo
kho¶ng cuèi thÕ kØ 19. TÝn dông ng©n hµng ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan
cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
TÝn dông ng©n hµng tån t¹i víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nhng ë bÊt k×
h×nh thøc nµo nã còng ®îc biÓu hiÖn qua bªn ngoµi nh lµ sù vay mîn t¹m
thêi mét sè vèn tiÒn tÖ nhê vËy mµ ngêi ta cã thÓ sö dông ®îc gi¸ trÞ cña sè
vèn nµy trong s¶n xuÊt hoÆc trong trao ®æi hµng ho¸. Th«ng thêng qu¸ tr×nh
vËn ®éng cña tÝn dông ng©n hµng tr¶i qua 3 giai ®o¹n :
+ Ph©n phèi díi h×nh thøc cho vay: ë giai ®o¹n nµy vèn tiÒn tÖ ®îc
chuyÓn tõ Ng©n hµng sang ngêi ®i vay, lµ h×nh thøc chuyÓn nhîng t¹m thêi.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Sö dông vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt : Sau khi nhËn ®îc tiÒn vay tõ
Ng©n hµng, ngêi ®i vay cã quyÒn sö dông lîng gi¸ trÞ ®ã ®Ó tho¶ m·n mét
môc ®Ých nhÊt ®Þnh, ë giai ®o¹n nµy vèn vay ®îc sö dông ®Ó mua hµng ho¸,
vËt t m¸y mãc, thiÕt bÞ ... ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu s¶n xuÊt.
+ Hoµn tr¶ tÝn dông: §©y lµ giai ®o¹n kÕt thóc mét chu k× tÝn dông, sù
hoµn tr¶ tÝn dông lµ qu¸ tr×nh quay trë vÒ cña gi¸ trÞ. Tuy nhiªn sù vËn ®éng
®ã kh«ng ph¶i víi t c¸ch lµ ph¬ng tiÖn lu th«ng mµ víi t c¸ch lµ mét
lîng gi¸ trÞ ph¶i lu«n ®îc b¶o tån vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ cã phÇn t¨ng thªm vÒ
mÆt lîi tøc. Sù hoµn tr¶ tÝn dông lµ ®¹i lîng thuéc vÒ b¶n chÊt cña tÝn dông
ng©n hµng, lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt tÝn dông ng©n hµng víi c¸c ph¹m trï
kinh tÕ kh¸c.
1. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i .
Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn
tÖ víi ba nghiÖp vô chÝnh lµ nhËn tiÒn göi, cho vay vµ cung øng c¸c dÞch vô
thanh to¸n. (theo LuËt Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông)
Ng©n hµng th¬ng m¹i ra ®êi lµ do yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ vµ chÝnh Ng©n hµng th¬ng m¹i cã vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng.
Ng©n hµng th¬ng m¹i gãp phÇn quan träng trong c«ng viÖc n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m chi phÝ lu th«ng, gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ
t¨ng trëng th«ng qua viÖc ®Çu t vèn cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
cã hiÖu qu¶, ®ång thêi cã vai trß rÊt quan träng ttong viÖc më réng mèi quan
hÖ giao lu kinh tÕ quèc tÕ.
§Ó thùc hiÖn ®îc nhiÖm vô vµ ph¸t huy vai trß to lín cña Ng©n hµng
th¬ng m¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ, Ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn ®ång
thêi, tæng hîp nhiÒu nghiÖp vô, bao gåm c¸c nghiÖp vô sau :
1.1. Ho¹t ®éng nhËn tiÒn göi
TiÒn göi lµ nguån vèn chñ yÕu, c¬ b¶n cña Ng©n hµng. §ã lµ c¸c kho¶n
tiÒn do c¸c c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi, c¸c ng©n hµng kh¸c göi ë
Ng©n hµng díi c¸c h×nh thøc nh :
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ TiÒn göi thanh to¸n (tiÒn göi kh«ng k× h¹n) : §©y lµ sè tiÒn mµ c¸c
doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n göi vµo Ng©n hµng nh»m ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n
vµ thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu
dïng. §©y kh«ng ph¶i lµ tiÒn ®Ó dµnh mµ lµ mét bé phËn tiÒn ®ang chê thanh
to¸n. PhÇn lín c¸c giao dÞch nµy thanh to¸n th«ng qua tµi kho¶n kh«ng k× h¹n
®îc thùc hiÖn b»ng sÐc.
§èi víi tµi kho¶n thanh to¸n dïng cho c¸c doanh nghiÖp th× kh«ng ®îc
hëng l·i trùc tiÕp mµ chØ ®îc hëng l·i gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c dÞch vô
thanh to¸n miÔn phÝ cña Ng©n hµng.
§èi víi tµi kho¶n thanh to¸n dïng cho c¸ nh©n ®îc Ng©n hµng tr¶ l·i
nhng víi l·i suÊt thÊp.
+
TiÒn göi cã k× h¹n : §©y lµ lo¹i tiÒn göi cã k× h¹n x¸c ®Þnh víi l·i
suÊt cè ®Þnh, k× h¹n cµng dµi l·i suÊt cµng lín. K× h¹n cã thÓ lµ: 1 th¸ng, 3
th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng, 1 n¨m... L·i suÊt cña lo¹i tiÒn göi nµy thêng cao h¬n
l·i suÊt tiÒn göi kh«ng k× h¹n, cã thÓ ¸p dông l·i suÊt th¶ næi hoÆc cè ®Þnh. §èi
víi lo¹i tiÒn göi nµy ®óng ra Ng©n hµng kh«ng cho rót tiÒn tríc k× h¹n nhng
do tÝnh chÊt c¹nh tranh, Ng©n hµng thêng cho phÐp ngêi göi ®îc rót tríc
thêi h¹n nhng ph¶i b¸o tríc víi Ng©n hµng tríc mét thêi gian nhÊt ®Þnh
theo qui ®Þnh cña Ng©n hµng, trong c¸c trêng hîp nµy ngêi göi kh«ng ®îc
hëng l·i hoÆc ®îc hëng l·i suÊt kh«ng k× h¹n.
+
TiÒn göi tiÕt kiÖm : Lµ c¸c kho¶n tiÒn ®Ó dµnh cña c¸ nh©n ®îc göi
vµo Ng©n hµng nh»m môc ®Ých hëng l·i ®Þnh k×. TiÒn göi tiÕt kiÖm còng ®a
d¹ng vµ phong phó bao gåm c¸c lo¹i sau: tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng k× h¹n, tiÒn
göi tiÕt kiÖm cã môc ®Ých (x©y dùng nhµ cöa ...), tiÒn göi tiÕt kiÖm cã k× h¹n.
Bªn c¹nh ®ã Ng©n hµng cßn cã thÓ cã nh÷ng nguån vèn kh¸c nh: vay
tiÒn tõ c¸c tæ chøc ®Çu t, c¸c ng©n hµng kh¸c hay Ng©n hµng Trung ¦¬ng;
vay b»ng c¸ch ph¸t hµnh k× phiÕu tr¸i phiÕu; hay c¸c nguån kh¸c nh nguån
trong thanh to¸n, nguån uû th¸c...
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.2. Ho¹t ®éng cho vay.
Víi nguån vèn huy ®éng ®îc, Ng©n hµng thùc hiÖn ho¹t ®éng “®Çu ra”
c¬ b¶n: cho vay. NghiÖp vô cho vay hay tÝn dông ®· tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn l©u dµi, g¾n víi lÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh Ng©n hµng
Víi xu híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nghiÖp vô cho vay ngµy cµng
phong phó, hoµn thiÖn vµ ®Çu t vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ. Cã thÓ
hiÓu mét c¸ch ng¾n gän, tÝn dông lµ quan hÖ vay tr¶ gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch
hµng, biÓu hiÖn lµ sù chuyÓn nhîng t¹m thêi mét lîng gi¸ trÞ tõ ngêi cã
quyÒn sö dông (Ng©n hµng) sang ngêi sö dông (kh¸ch hµng) ®Ó sau mét thêi
gian thu håi vÒ mét lîng gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu víi nh÷ng ®iÒu kiÖn
mµ hai bªn ®· tho¶ thuËn. Ng©n hµng trao quyÒn sö dông vèn cho kh¸ch hµng,
kh¸ch hµng sö dông sè vèn nµy ®Çu t vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
kiÕm lêi, ®¶m b¶o tr¶ nî gèc vµ l·i cho Ng©n hµng.
Râ rµng, cho vay lµ chøc n¨ng kinh tÕ hµng ®Çu cña c¸c ng©n hµng - ®Ó
tµi trî cho chi tiªu cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n vµ c¸c c¬ quan chÝnh phñ.
Ho¹t ®éng cho vay cña Ng©n hµng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi t×nh h×nh ph¸t
triÓn kinh tÕ t¹i khu vùc Ng©n hµng phôc vô, bëi v× cho vay thóc ®Èy t¨ng
trëng cña c¸c doanh nghiÖp t¹o ra søc sèng cho nÒn kinh tÕ.
Trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, nghiÖp vô cho vay ®em l¹i nguån thu
chñ yÕu díi h×nh thøc tiÒn l·i. Kho¶n tiÒn nµy ph¶i ®¶m b¶o cho Ng©n hµng
trang tr¶i c¸c chi phÝ vµ cã lîi nhuËn.
1.3. Ho¹t ®éng trung gian
§©y lµ ho¹t ®éng mµ Ng©n hµng thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng
qua ®ã nhËn ®îc kho¶n thu díi d¹ng phÝ hay hoa hång. Ho¹t ®éng trung
gian bao gåm:
+ DÞch vô chi tr¶ hé : Ng©n hµng thay mÆt kh¸ch hµng thu hé hoÆc chi
hé tiÒn theo uû nhiÖm víi c¸c chøng tõ kÌm theo b»ng c¸ch ghi Nî, Cã trªn tµi
kho¶n cña Ng©n hµng
+ DÞch vô t vÊn uû th¸c
+ DÞch vô chuyÓn tiÒn hé
+ DÞch vô b¶o qu¶n
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2. C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng.
Tuú theo tiªu thøc ph©n lo¹i mµ ngêi ta chia tÝn dông thµnh nhiÒu lo¹i
kh¸c nhau ®Ó qu¶n lÝ v× mçi lo¹i tÝn dông cã nh÷ng ®Æc thï riªng vÒ c¸ch thøc
giao chuyÓn vèn, thu håi vèn... do vËy ph¶i ph©n lo¹i ®Ó qu¶n lÝ hiÖu qu¶
C¨n cø vµo thêi gian cho vay :
Lµ thêi h¹n ®îc tÝnh tõ khi Ng©n hµng ph¸t tiÒn vay cho ®Õn khi thu håi
hÕt vèn. Ngêi ta chia tÝn dông thµnh :
+ TÝn dông ng¾n h¹n : lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n díi 1 n¨m thêng
®îc sö dông ®Ó cho vay bæ xung thiÕu hôt t¹m thêi vÒ vèn lu ®éng cña c¸c
doanh nghiÖp vµ cho vay phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t, tiªu dïng c¸ nh©n.
+ TÝn dông trung h¹n : lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m. Lo¹i
tÝn dông nµy ®îc dïng ®Ó cho vay vèn phôc vô nhu cÇu mua s¾m tµi s¶n cè
®Þnh, c¶i tiÕn ®æi míi kÜ thuËt, më réng vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhá cã thêi
gian thu håi vèn nhanh.
+ TÝn dông dµi h¹n : Lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n trªn 5 n¨m. Lo¹i tÝn
dông nµy ®îc sö dông ®Ó cung cÊp vèn cho x©y dùng c¬ b¶n, c¶i tiÕn vµ më
réng s¶n xuÊt cã qui m« lín, cã thêi gian thu håi vèn l©u h¬n.
C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông :
+ TÝn dông phôc vô s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ : Lµ lo¹i tÝn dông
®îc cung cÊp cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh
+ TÝn dông tiªu dïng : lµ h×nh thøc tÝn dông sö dông cho c¸ nh©n ®Ó ®¸p
øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng, ®îc cung cÊp díi h×nh thøc b»ng tiÒn hoÆc h×nh
thøc b¸n chÞu hµng ho¸. Ngµy nay, tÝn dông tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong
nh÷ng xu híng ph¸t triÓn vµ trë thµnh mét thÞ trêng tÝn dông réng lín.
C¨n cø vµo møc ®é b¶o ®¶m :
+ TÝn dông cã b¶o ®¶m : Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay khi cã b¶o ®¶m
b»ng tµi s¶n cÇm cè thÕ chÊp cña kh¸ch hµng vay hoÆc b¶o l·nh b»ng tµi s¶n
cña bªn thø ba
+ TÝn dông kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n : Lóc nµy Ng©n hµng lùa chän
cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n ®èi víi kh¸ch hµng mµ Ng©n hµng cho
lµ tuyÖt ®èi an toµn hoÆc Ng©n hµng cho vay theo sù chØ ®Þnh cña chÝnh phñ
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hoÆc cã b¶o l·nh b»ng tÝn chÊp cña tæ chøc ®oµn thÓ chÝnh trÞ x· héi ®èi víi
kh¸ch hµng
C¨n cø vµo ®èi tîng tÝn dông :
+ TÝn dông h×nh thµnh vèn lu ®éng : Lµ lo¹i tÝn dông ®îc cung cÊp
nh»m h×nh thµnh vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp hay cho vay ®Ó bï ®¾p møc
vèn lu ®éng thiÕu hôt t¹m thêi. Lo¹i tÝn dông nµy thêng ®îc chia ra thµnh
c¸c lo¹i : cho vay dù tr÷ hµng ho¸, cho vay bï ®¾p chi phÝ s¶n xuÊt vµ cho vay
®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî díi h×nh thøc chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸.
+ TÝn dông h×nh thµnh vèn cè ®Þnh : Lµ lo¹i tÝn dông ®îc cung cÊp
nh»m h×nh thµnh vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. Lo¹i tÝn dông nµy thêng
®îc sö dông cho nhu cÇu ®Çu t mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn vµ ®æi míi
kÜ thuËt, më réng s¶n xuÊt, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp vµ c«ng tr×nh míi, thêi h¹n
cho vay ®èi víi lo¹i tÝn dông nµy thêng lµ trung vµ dµi h¹n.
C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p cho vay :
+ TÝn dông trùc tiÕp : Lµ lo¹i tÝn dông mµ ngêi vay trùc tiÕp nhËn tiÒn
vay vµ trùc tiÕp tr¶ nî vay Ng©n hµng
+ TÝn dông gi¸n tiÕp : Lµ lo¹i tÝn dông mµ quan hÖ tÝn dông cã liªn quan
(th«ng qua) ®Õn ngêi thø ba.
C¨n cø vµo h×nh th¸i gi¸ trÞ :
+ TÝn dông b»ng tiÒn : Lµ lo¹i cho vay mµ Ng©n hµng cho kh¸ch hµng
vay b»ng tiÒn mÆt
+ TÝn dông b»ng tµi s¶n : lµ lo¹i tÝn dông mµ Ng©n hµng cho kh¸ch hµng
vay b»ng tµi s¶n (chñ yÕu lµ h×nh thøc tÝn dông thuª mua- leasing)
C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p hoµn tr¶ :
+ TÝn dông tr¶ gãp : lµ lo¹i tÝn dông mµ kh¸ch hµng ph¶i hoµn tr¶ kho¶n
vay thµnh nhiÒu lÇn theo ®Þnh k×.
+ TÝn dông hoµn tr¶ mét lÇn : lµ lo¹i tÝn dông ®îc thanh to¸n mét lÇn
theo k× h¹n ®· tho¶ thuËn.
+ TÝn dông hoµn tr¶ theo yªu cÇu : lµ lo¹i tÝn dông mµ ngêi vay cã thÓ
hoµn tr¶ bÊt cø lóc nµo tuú ý khi cã thu nhËp trong thêi h¹n tÝn dông
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3. Nh÷ng qui ®Þnh chung vÒ tÝn dông.
Nguyªn t¾c tÝn dông
-
Sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn
-
Hoµn tr¶ nî gèc vµ l·i vèn vay ®óng thêi h¹n ®· tho¶ thuËn trong
dông
hîp ®ång tÝn dông
§iÒu kiÖn vay vèn
-
Cã n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù, n¨ng lùc hµnh vi d©n sù vµ chÞu
tr¸ch nhiÖm d©n sù theo ph¸p luËt qui ®Þnh.
-
Môc ®Ých sö dông vèn vay hîp ph¸p
-
Cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®¶m b¶o tr¶ nî trong thêi h¹n cam kÕt.
-
Cã dù ¸n ®Çu t, ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô kh¶ thi
vµ cã hiÖu qu¶; hoÆc cã dù ¸n ®Çu t, ph¬ng ¸n phôc vô ®êi sèng kh¶ thi
vµ phï hîp víi qui ®Þnh cña ph¸p luËt.
-
Thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay theo qui ®Þnh cña
chÝnh phñ vµ híng dÉn cña Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt nam.
ThÓ lo¹i cho vay
-
Cho vay ng¾n h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n cho vay ®Õn 12
th¸ng
-
Cho vay trung h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n tõ trªn 12 th¸ng
®Õn 60 th¸ng.
-
Cho vay dµi h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n cho vay tõ trªn 60
th¸ng trë lªn.
L·i suÊt cho vay
-
Møc l·i suÊt cho vay do Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn phï
hîp víi qui ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt nam.
-
Møc l·i suÊt ¸p dông ®èi víi kho¶n nî gèc qu¸ h¹n do Ng©n hµng
Ên ®Þnh vµ tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng trong hîp ®ång tÝn dông nhng
kh«ng vît qu¸ 150% l·i suÊt cho vay ¸p dông trong thêi h¹n cho vay ®·
®îc kÝ kÕt hoÆc ®iÒu chØnh trong hîp ®ång tÝn dông
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Møc cho vay
-
Ng©n hµng c¨n cø vµo nhu cÇu vay vèn vµ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî
cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng nguån vèn cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh møc cho vay.
-
Tæng d nî cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng ®îc vît qu¸
15% vèn tù cã cña Ng©n hµng trõ trêng hîp ®èi víi nh÷ng kho¶n cho vay
tõ c¸c nguån vèn uû th¸c cña ChÝnh phñ, cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n.
Tr¶ nî gèc vµ vèn vay
-
Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn vÒ: c¸c k× h¹n tr¶ nî gèc,
c¸c k× h¹n tr¶ l·i vèn vay cïng víi k× h¹n tr¶ nî gèc hoÆc theo k× h¹n riªng,
®ång tiÒn tr¶ nî vµ viÖc b¶o toµn gi¸ trÞ nî gèc b»ng c¸c h×nh thøc phï
hîp.
-
Khi ®Õn k× h¹n tr¶ nî gèc vµ l·i nÕu kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî
®óng h¹n vµ kh«ng ®îc ®iÒu chØnh k× h¹n nî hoÆc kh«ng ®îc gia h¹n nî
th× Ng©n hµng chuyÓn toµn bé sè d nî sang nî qu¸ h¹n
-
Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cã thÓ tho¶ thuËn vÒ ®iÒu kiÖn, sè l·i
vèn vay phÝ ph¶i tr¶ trong trêng hîp kh¸ch hµng tr¶ nî tríc h¹n.
Ph¬ng thøc cho vay
Ng©n hµng tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng vay viÖc ¸p dông c¸c ph¬ng
thøc cho vay :
-
Cho vay tõng lÇn
-
Cho vay theo h¹n møc tÝn dông
-
Cho vay theo dù ¸n ®Çu t
-
Cho vay hîp vèn
-
Cho vay tr¶ gãp
-
Cho vay theo h¹n møc tÝn dông dù phßng
-
Cho vay th«ng qua nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ sö dông thÎ tÝn dông
-
Cho vay theo h¹n møc thÊu chi
-
C¸c ph¬ng thøc cho vay kh¸c mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
4.
Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi doanh nghiÖp doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh
TÝn dông lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng ho¸, b¶n chÊt cña tÝn dông lµ
quan hÖ vay mîn cã hoµn tr¶ sè vèn vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a
c¸c doanh nghiÖp.
Trong ho¹t ®éng cña m×nh, Ng©n hµng lµ ngêi huy ®éng nguån vèn
nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ råi cho vay. ChÝnh v× vai trß trung gian ®ã mµ ho¹t
®éng kinh doanh cña Ng©n hµng mµ ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng tÝn dông chÞu rÊt
nhiÒu rñi ro do ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ g©y ra.
Ngîc l¹i, chÊt lîng tÝn dông ng©n hµng t¸c ®éng m¹nh ®Õn ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. V× vËy, n©ng cao
chÊt lîng tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng lµ mèi quan t©m kh«ng chØ cña b¶n
th©n Ng©n hµng th¬ng m¹i mµ cßn lµ mèi quan t©m chung cña ChÝnh phñ,
cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña c¸c thµnh viªn kh¸c trong x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ngµy cµng
ph¸t triÓn th× tÝn dông ng©n hµng cµng cã vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh nãi riªng. Vèn vay ng©n hµng lµ nguån vèn quan träng cña c¸c
doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh :
TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn bï ®¾p nguån vèn lu ®éng thiÕu
hôt t¹m thêi cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh sÏ kh«ng tr¸nh khái cã lóc c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn do hµng cha
b¸n hÕt hoÆc kh¸ch hµng cha tr¶ ®îc nî hoÆc cha ®Õn thêi h¹n thanh to¸n
tiÒn hµng, hoÆc doanh nghiÖp bÞ ph¸t sinh mét kho¶n chi phÝ nµo ®ã mµ tiÒn
mÆt t¹i doanh nghiÖp cha ®ñ ®Ó chi tr¶. lóc nµy vai trß cña Ng©n hµng hÕt
søc quan träng, Ng©n hµng sÏ gióp doanh nghiÖp nµy chi tr¶ hay bï ®¾p nh÷ng
kho¶n vèn thiÕu hôt ®ã, gióp doanh nghiÖp vÉn tiÕp tôc s¶n xuÊt kinh doanh
TÝn dông Ng©n hµng lµ c«ng cô huy ®éng vèn ®Ó hç trî vèn cho
c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu réng
vµ chiÒu s©u
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ cã thÓ ph¸t triÓn vµ ®ñ søc c¹nh
tranh trªn thÞ trêng khi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®îc sè lîng s¶n phÈm
nhiÒu, chÊt lîng cao. Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i më réng s¶n xuÊt c¶
chiÒu réng vµ chiÒu s©u. §iÒu nµy ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh lµ cÇn ph¶i cã vèn, vèn cña doanh nghiÖp cã thÓ do tÝch luü ®Çn tõ lîi
nhuËn thu ®îc hµng n¨m ®Ó t¸i s¶n xuÊt kinh doanh, nhng lîng vèn nµy
thêng kh«ng nhiÒu nªn kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ vèn cho c¸c doanh
nghiÖp, cho nªn doanh nghiÖp rÊt cÇn sù hç trî vÒ vèn cña tÝn dông ng©n
hµng.
Lµ mét trung gian tµi chÝnh, Ng©n hµng cã vai trß quan träng tËp trung
mäi nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c tæ chøc
v¨n ho¸ x· héi, c¸c tÇng líp d©n c trong vµ ngoµi níc, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
vèn cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng hoÆc bï
®¾p mét phÇn vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp t¹m thêi thiÕu hôt ®¶m b¶o qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra b×nh thêng
TÝn dông ng©n hµng gióp c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã
c¬ héi tiÕp xóc víi c¸c c«ng nghÖ míi lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt
Qua viÖc vay vèn Ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã thÓ
tiÕn hµnh chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ míi nhÊt. Tõ ®ã, ®Èy nhanh viÖc hoµn
thiÖn chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m gi¸ b¸n. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh
sÏ cã nhiÒu c¬ héi h¬n trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ trêng, gãp phÇn quan träng
vµo c«ng cuéc ®æi míi ®i lªn chñ nghÜa x· héi vµ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta.
TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch luü cña x·
héi
Qu¸ tr×nh tÝch luü vèn cña x· héi ®îc chia thµnh hai ho¹t ®éng chÝnh:
+ Qu¸ tr×nh tÝch tô vèn : lµ qu¸ tr×nh tiÕt kiÖm nh÷ng kho¶n tiÒn nhá t¹m
thêi nhµn rçi nh»m héi ®ñ cho mét nhu cÇu ®Çu t hoÆc tiªu dïng nµo ®ã. §èi
víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hä cã thÓ rót ng¾n thêi gian tÝch tô vèn
nÕu lùa chän sù tµi trî cña Ng©n hµng
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Qu¸ tr×nh tËp trung vèn : lµ qu¸ tr×nh tËp hîp nh÷ng nguån vèn kh¸c
nhau trong x· héi lËp thµnh c¸c quü (nh quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quü ®Çu t).
C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh tËp trung vèn cña
x· héi vµ gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh nµy. Sau ®ã Ng©n hµng tiÕn hµnh ph©n
phèi l¹i nh÷ng kho¶n tiÒn nµy phôc vô cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh
doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ nhiÒu c¹nh tranh hiÖn nay, vai trß luång vèn
tÝn dông ng©n hµng lµ rÊt quan träng vµ thiÕt yÕu víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh, cÇn cã ®îc sù quan t©m ®óng møc vµ cÇn thiÕt.
III.
dông Ng©n hµng
1.
ChÊt lîng tÝn
Quan niÖm vÒ chÊt lîng tÝn dông Ng©n hµng
ChÊt lîng tÝn dông lµ mét chØ tiªu tæng hîp, nã ph¶n ¸nh møc ®é thÝch
nghi cña Ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña m«i trêng bªn ngoµi, thÓ hiÖn
søc m¹nh cña Ng©n hµng trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®Ó tån t¹i. Quan niÖm vÒ
chÊt lîng tÝn dông võa cô thÓ - biÓu hiÖn qua c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n ®îc, võa
trõu tîng - thÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng thu hót kh¸nh hµng, t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh
tÕ.
Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng rÊt ®a d¹ng, bao gåm c¸c ho¹t ®éng
nh cho vay, chݪt khÊu, b¶o l·nh. Ph¹m vi bµi viÕt nµy chØ tËp trung vµo ho¹t
®éng cho vay, chØ tiªu chÊt lîng tÝn dông ë ®©y tËp trung nghiªn cøu chÊt
lîng kho¶n vay ®èi víi kh¸ch hµng. §Ó hiÓu râ chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông
tríc hÕt ta nghiªn cøu mét sè yÕu tè cÊu thµnh chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn
dông.
* C¸c yÕu tè cÊu thµnh chÊt lîng tÝn dông
Møc ®é an toµn tÝn dông : Tríc khi quyÕt ®Þnh cho vay mét kho¶n vay
nµo ®ã ®îc xem xÐt thËn träng vµ liÖu kho¶n vay ®ã cã ®îc hoµn tr¶ ®Çy ®ñ
vµ ®óng thêi h¹n kh«ng ? Møc ®é an toµn cña kho¶n vay (hay møc ®é rñi ro
tÝn dông) lµ bao nhiªu ? khi mét kho¶n vay bÞ rñi ro hoÆc chøa ®ùng nhiÒu
nguy c¬ rñi ro ngêi ta nãi kho¶n vay cã chÊt lîng kÐm. Trong kinh tÕ thÞ
trêng “ rñi ro” lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lÝ Ng©n hµng vµ c¸c nhµ khoa häc rÊt
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
quan t©m nghiªn cøu, trong ph¹m vi bµi viÕt nµy chØ ®Ò cËp rñi ro tÝn dông lµ
rñi ro lín nhÊt cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. Rñi ro tÝn dông bao gåm c¸c
kho¶n vay ®Õn k× h¹n mµ ngêi vay kh«ng tr¶ ®îc nî th× Ng©n hµng mÊt c¶
vèn lÉn l·i, nÕu kho¶n thiÖt h¹i lín Ng©n hµng cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ dÉn
tíi ph¸ s¶n.
TÝn dông dùa vµo lßng tin vµ sù hoµn tr¶ trong t¬ng lai kho¶n nî t¹i mét
thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. Lßng tin nµy xuÊt ph¸t tõ 2 chñ thÓ cña mèi quan hÖ tÝn
dông, ®ã lµ ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ uy tÝn cña
mçi chñ thÓ lµ c¬ së t¹o nªn lßng tin gi÷a hä. Nhng t¬ng lai lu«n chøa ®ùng
nh÷ng rñi ro, tÊt c¶ nh÷ng dù ®o¸n, dù tÝnh trong t¬ng lai chØ lµ t¬ng ®èi do
vËy khã cã thÓ kh¼ng ®Þnh kho¶n vay ®îc tr¶ ®óng thêi h¹n hay kh«ng, lßng
tin vµ sù rñi ro lu«n lu«n lµ ngêi b¹n ®êng trong quan hÖ tÝn dông. Rñi ro
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ kh¸ch quan vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Rñi ro vµ
an toµn lµ 2 thuËt ng÷ cã ý nghÜa tr¸i ngîc nhau, h¹n chÕ rñi ro tÝn dông lµ
n©ng cao møc ®é an toµn tÝn dông. Rñi ro lu«n tiÒm Èn do vËy trong ho¹t ®éng
tÝn dông chóng ta ph¶i t×m ra ®îc nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn
dông ®Ó tõ ®ã cã thÓ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c nguyªn nh©n vµ
®Ò ra c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro, n©ng cao chÊt
lîng tÝn dông.
Kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c Ng©n hµng do tÝn dông mang l¹i: Kh¶ n¨ng
sinh lêi cña c¸c Ng©n hµng do ho¹t ®éng tÝn dông mang l¹i ®îc thÓ hiÖn ë
gãc ®é sau :
ChÊt lîng tÝn dông tèt gãp phÇn t¨ng d nî tÝn dông, tõ ®ã t¨ng l·i thu
®îc tõ ho¹t ®éng tÝn dông. Do tÝn dông lµ ho¹t ®éng chñ yÕu t¹o ra lîi nhuËn
cho Ng©n hµng th¬ng m¹i nªn chÊt lîng ho¹t ®éng rÊt quan träng nã ®ãng
vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi cña Ng©n hµng, chÊt lîng
tÝn dông tèt gãp phÇn gi¶m tØ lÖ nî qu¸ h¹n, gi¶m rñi ro tÝn dông ng©n hµng
gióp Ng©n hµng tr¸nh ®îc nh÷ng tæn thÊt do rñi ro tÝn dông mang l¹i, nh÷ng
tæn thÊt nµy thêng rÊt lín, nÕu chÊt lîng tÝn dông kh«ng ®îc ®¶m b¶o
Ng©n hµng cã nguy c¬ mÊt vèn vµ dÉn tíi kh¶ n¨ng thua lç, ph¸ s¶n. ChÊt
lîng tÝn dông tèt còng gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña Ng©n hµng trªn thÞ
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
trêng gióp Ng©n hµng thu hót ®îc ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng, t¨ng cêng
kh¶ n¨ng huy ®éng vèn, t¨ng kh¶ n¨ng thanh kho¶n, t¨ng kh¶ n¨ng sö dông
vèn, t¨ng d nî tÝn dông, t¨ng thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay vµ t¨ng thu nhËp
tõ viÖc b¸n c¸c dÞch vô ®i kÌm nh : dÞch vô chuyÓn tiÒn, thanh to¸n quèc tÕ,
ngo¹i hèi ....
Tãm l¹i, chÊt lîng tÝn dông lµ mét thuËt ng÷ ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ cña ho¹t
®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i, nã ®îc cÊu thµnh bëi 2 yÕu tè :
møc ®é an toµn vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña Ng©n hµng do ho¹t ®éng tÝn dông
mang l¹i. “HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông” lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®èi víi sù tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng v× ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng chñ yÕu
mang l¹i lîi nhuËn cho Ng©n hµng, nhng còng chøa ®Çy rñi ro lín ®e do¹ møc
®é an toµn trong ho¹t ®éng tÝn dông. Do vËy viÖc t¨ng cêng qu¶n lÝ chÊt lîng
ho¹t ®éng tÝn dông, h¹n chÕ rñi ro trong ho¹t ®éng t¹i c¸c Ng©n hµng th¬ng
m¹i lu«n lµ mét yªu cÇu bøc xóc, lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cho b¶n th©n mçi Ng©n
hµng, cho hÖ thèng Ng©n hµng vµ réng h¬n n÷a lµ cho c¶ nÒn kinh tÕ.
2.
C¸c chØ tiªu biÓu hiÖn chÊt lîng tÝn dông Ng©n hµng
ChÊt lîng tÝn dông ®îc ®¸nh gi¸ chñ yÕu th«ng qua c¸c chØ tiªu sau
2.1. ChØ tiªu tæng d nî trong h¹n
Tæng d nî bao gåm cho vay ng¾n, trung vµ dµi h¹n, cho vay uû th¸c.
Tæng d nî thÊp ph¶n ¸nh d nî tÝn dông thÊp, Ng©n hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng
më réng ho¹t ®éng cho vay, kh¶ n¨ng tiÕp thÞ kh¸ch hµng kÐm, tr×nh ®é ®éi
ngò nh©n viªn thÊp ...Tuy vËy tæng d nî cao cha ch¾c ®· ph¶n ¸nh chÊt
lîng ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng cao, v× vËy ta sö dông chØ tiªu thø hai lµ
chØ tiªu tØ lÖ nî qu¸ h¹n.
2.2. ChØ tiªu tû lÖ nî qu¸ h¹n
Nî qu¸ h¹n
Tû lÖ nî qu¸ h¹n =
-------------------Tæng d nî
§©y lµ chØ tiªu quan träng h¬n ®¸nh gi¸ ®óng h¬n chÊt lîng ho¹t ®éng
tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. TØ lÖ nî qu¸ h¹n thÊp biÓu hiÖn chÊt
lîng tÝn dông t¹i Ng©n hµng cao, ®é an toµn cña Ng©n hµng cao (hay møc ®é
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
rñi ro trong Ng©n hµng thÊp). TØ lÖ nî qu¸ h¹n cao biÓu hiÖn chÊt lîng tÝn
dông thÊp, rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cao. PhÇn lín c¸c kho¶n nî qu¸
h¹n lµ c¸c kho¶n nî “cã vÊn ®Ò” cã thÓ bÞ mÊt toµn bé vèn cho vay hoÆc mÊt
mét phÇn, ®Ó ®¸nh gÝa chÊt lîng tÝn dông cña mét Ng©n hµng ngêi ta thêng
dïng chØ tiªu nµy. Ng©n hµng th¬ng m¹i cã nhiÒu kho¶n nî qu¸ h¹n cã nguy
c¬ bÞ mÊt vèn. Khi ®ã Ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ bÞ ®¸nh gi¸ lµ cã chÊt lîng
tÝn dông thÊp. Khi ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông ngêi ta thêng
ph©n nî qu¸ h¹n theo c¸c tiªu thøc sau:
+ Nî qu¸ h¹n theo lo¹i h×nh kinh tÕ vµ thêi gian qu¸ h¹n
Nî qu¸ h¹n ph©n theo thêi gian qu¸ h¹n gåm cã : nî qu¸ h¹n díi 180
ngµy, tõ 180 ngµy ®Õn 360 ngµy vµ trªn 360 ngµy. Víi mçi lo¹i nî qu¸ h¹n cã
mét møc l·i suÊt ph¹t kh¸c nhau, thêi gian qu¸ h¹n cµng l©u th× l·i suÊt ph¹t
cµng lín v× ®é rñi ro cµng lín, c¸c mãn nî trªn 360 ngµy ®Òu ®îc coi lµ c¸c
kho¶n nî khã ®ßi.
+ Nî qu¸ h¹n theo lo¹i h×nh kinh tÕ vµ thêi gian cho vay
Trong tõng lo¹i h×nh kinh tÕ nî qu¸ h¹n ®îc chia thµnh nî qu¸ h¹n ng¾n
h¹n (bao gåm nî qu¸ h¹n ®èi víi lo¹i h×nh cho vay ng¾n h¹n), nî qu¸ h¹n
trung vµ dµi h¹n (bao gåm nî qu¸ h¹n ®èi víi lo¹i h×nh cho vay trung vµ dµi
h¹n)
2.3. Tû lÖ nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi
§Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n chÊt lîng tÝn dông cÇn sö dông thªm chØ tiªu
nî cã kh¶ n¨ng thu håi, chØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh nh sau :
Tû lÖ nî qu¸ h¹n
cã kh¶ n¨ng
Nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi
=
--------------------------------------
thu håi
Nî qu¸ h¹n
Ng©n hµng cã tû lÖ nî qu¸ h¹n cao nhng bao nhiªu phÇn tr¨m trong tæng
nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi, bao nhiªu phÇn tr¨m kh«ng cã kh¶ n¨ng thu
håi. Do vËy sö dông thªm chØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ
chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.4. ChØ tiªu thêi h¹n hoµn vèn vµ vßng quay vèn tÝn dông
§Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông ®îc ®óng ®¾n th× ngoµi c¸c
chØ tiªu trªn cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn vßng quay vèn tÝn dông vµ thêi h¹n hoµn tr¶
+ Thêi h¹n hoµn tr¶ : lµ mét qu¸ tr×nh tõ lóc cho vay ®Õn khi thu håi hÕt
nî. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n hoµn tr¶ lµ rÊt quan träng. NÕu x¸c ®Þnh
®îc ®óng vµ hîp lÝ doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch
thuËn lîi vµ ®¶m b¶o tr¶ ®îc nî Ng©n hµng ®óng k× h¹n. NÕu thêi h¹n hoµn
tr¶ x¸c ®Þnh lín h¬n tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp sÏ dÉn ®Õn viÖc
doanh nghiÖp sö dông vèn vay sang môc ®Ých kh¸c, g©y khã kh¨n cho Ng©n
hµng trong viÖc thu nî khi ®Õn h¹n, cã thÓ g©y tæn thÊt. NÕu thêi h¹n cho vay
ng¾n h¬n sÏ g©y c¨ng th¼ng cho doanh nghiÖp vÒ vèn dÉn ®Õn doanh nghiÖp
kh«ng thÓ tr¶ ®îc nî Ng©n hµng ®óng h¹n c¶ gèc vµ l·i.
V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay ph¶i cã sù tÝnh to¸n dùa trªn c¬ së
khoa häc, ®¶m b¶o sè tiÒn cho vay ®îc sö dông ®óng môc ®Ých, ph¸t huy cã
hiÖu qu¶ tèt ®Ó Ng©n hµng thu ®îc gèc vµ l·i ®Çy ®ñ, ®óng h¹n. ViÖc x¸c
®Þnh thêi h¹n cho vay c¨n cø vµo :
- §Æc ®iÓm kinh doanh cña Ng©n hµng
- Tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña kh¸ch hµng
- Kh¶ n¨ng thu nhËp cña kh¸ch hµng
+ Vßng quay vèn tÝn dông : §îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc díi ®©y
Vßng quay
vèn
tÝn dông
=
Doanh sè thu nî trong k×
---------------------------------D nî b×nh qu©n trong k×
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn nhanh hay chËm, sè vßng
quay cµng lín th× tèc ®é lu©n chuyÓn ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt. Song nÕu qu¸
nhanh thÓ hiÖn c¬ cÊu tÝn dông cha hîp lÝ. V× vËy cã mét nh©n tè cÇn xem xÐt
n÷a lµ thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay.
2.5. ChØ tiªu thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay
ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Thu nhËp
tõ ho¹t ®éng
cho vay
L·i tõ ho¹t ®éng cho vay
= ---------------------------------Tæng thu nhËp
20