Tài liệu Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác huy động vốn tại nhtm cp xnk chi nhánh hà nội

tailieuonthi lêi më ®Çu 1- TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Tr­íc t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ®ang cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p, ®an xen gi÷a khã kh¨n vµ thuËn lîi, nguy c¬ vµ thêi c¬. §Ó tiÕn hµnh CNH, H§H ®Êt n­íc cÇn ph¶i ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng c«ng nghÖ, ph¸t huy tèi ®a mäi nguån lùc mµ quan träng nhÊt lµ vèn. Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc, cã n­íc ®· sö dông nguån vèn bªn ngoµi lµm chñ lùc, nguån vèn trong n­íc lµm bæ trî cho sù ph¸t triÓn, tËn dông lîi thÕ chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn, rót ng¾n thêi gian b¾t kÞp víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Cã n­íc l¹i lùa chän nguån vèn néi ®Þa lµm chñ ®¹o, b»ng c¸ch nµy tèc ®é ph¸t triÓn th­êng chËm, nh­ng h¹n chÕ ®­îc sù phô thuéc vµo bªn ngoµi, t¹o thÕ chñ ®éng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu chiÕn l­îc, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ trong l©u dµi. N»m trªn vßng cung kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng, trong c«ng cuéc ®æi míi, ViÖt Nam cßn vÊp ph¶i nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn thiÕu thèn, l¹c hËu, tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé lao ®éng cßn nhiÒu h¹n chÕ, nÒn t¶ng cho mäi ho¹t ®éng kinh doanh cßn thiÕu rÊt nhiÒu. §øng tr­íc xu thÕ më cöa hîp t¸c, ®Ó v÷ng b­íc trªn con ®­êng ph¸t triÓn CNXH theo ®Þnh h­íng cña §¶ng, chóng ta ph¶i biÕt n¾m b¾t thêi c¬, ®i t¾t ®ãn ®Çu tËn dông khai th¸c mäi nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc. Víi chñ tr­¬ng ®Ò ra ë §¹i Héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII vµ ®­îc kh¼ng ®Þnh l¹i ë §¹i Héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX: “Vèn trong n­íc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, vèn n­íc ngoµi cã ý nghÜa quan träng kÕt hîp tiÒm n¨ng søc m¹nh bªn trong víi kh¶ n¨ng cã thÓ tranh thñ bªn ngoµi”. Nh­ng b»ng c¸ch nµo ®Ó kh¬i th«ng thu hót ®­îc nguån lùc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ c¹nh tranh hiÖn nay. C©u hái ®­îc gi¶i ®¸p b»ng sù ra ®êi cña c¸c trung gian tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ c¸c NHTM. tailieuonthi Lµ mét trong nh÷ng NHTM CP ®i ®Çu trong lÜnh vùc huy ®éng vèn, võa thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh, võa thùc hiÖn vai trß thµnh viªn ®ãng gãp mét phÇn vèn ®iÒu hoµ cho c¶ hÖ thèng NHTM CP XNK ViÖt Nam. Tuy nhiªn c«ng t¸c nµy vÉn cßn mét sè h¹n chÕ cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn. §Ó thùc hiÖn tèt vai trß vµ chøc n¨ng cña m×nh viÖc t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó lµm tèt h¬n c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i ng©n hµng trong thêi gian tíi lµ rÊt cÇn thiÕt. Lµ mét sinh viªn chuyªn ngµnh tµi chÝnh tÝn dông, b»ng nh÷ng vèn kiÕn thøc ®· ®­îc tiÕp thu ë tr­êng céng víi sù hiÓu biÕt cã h¹n tõ thùc tÕ trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i NHTM CP XNK Hµ Néi, t«i ®· chän ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i NHTM CP XNK chi nh¸nh Hµ Néi lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. 2- Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së x¸c ®Þnh néi dung, vai trß cña NHTM th«ng qua ho¹t ®éng huy ®éng vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, dÞch vô, kho¸ luËn nghiªn cøu thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña NHTM CP XNK chi nh¸nh Hµ Néi nãi chung vµ lÜnh vùc huy ®éng vèn nãi riªng. Tõ ®ã, ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ nh»m më réng huy ®éng vèn t¹i Eximbank Hµ Néi, ®¸p øng vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ trªn ®Þa bµn. 3- §èi t­îng vµ ph¹m vÞ nghiªn cøu §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn vµ sö dông vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. Trong ®ã träng t©m lµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c huy ®éng vèn. Ph¹m vÞ nghiªn cøu lµ kh¶o s¸t ho¹t ®éng cña NHTM CP XNK Hµ Néi trong 3 n¨m tõ 2002 ®Õn 2004. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn t¹i Eximbank Hµ Néi. 4- Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Kho¸ luËn sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, ph­¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö cña Chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh kÕt hîp víi c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp tailieuonthi 5- KÕt cÊu cña kho¸ luËn Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn chia thµnh 3 ch­¬ng. Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i NHTM CP XNK chi nh¸nh Hµ Néi. Ch­¬ng 3: Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i NHTM CP XNK chi nh¸nh Hµ Néi. tailieuonthi ch­¬ng 1 lý luËn chung vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1.1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©u dµi víi nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. Trong thêi kú ®Çu vµo kho¶ng thÕ kû XV ®Õn thÕ kû XVIII, c¸c ng©n hµng cßn ho¹t ®éng ®éc lËp víi nhau vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nh­ nhau ®ã lµ trung gian tÝn dông, trung gian thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ vµ ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng. Sang thÕ kû XVIII, l­u th«ng hµng ho¸ ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn. ViÖc c¸c ng©n hµng cïng thùc hiÖn chøc n¨ng ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng lµm cho l­u th«ng cã nhiÒu lo¹i giÊy b¹c ng©n hµng kh¸c nhau ®· g©y c¶n trë cho qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ trong hÖ thèng ng©n hµng. Lóc nµy hÖ thèng ng©n hµng ®­îc ph©n thµnh hai nhãm: thø nhÊt lµ nhãm ng©n hµng ®­îc ®­îc phÐp ph¸t hµnh tiÒn ®­îc gäi lµ ng©n hµng ph¸t hµnh, sau chuyÓn thµnh NHTW. Thø hai lµ c¸c ng©n hµng kh«ng ®­îc phÐp ph¸t hµnh tiÒn, chØ lµm trung gian tÝn dông vµ trung gian thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ . Ngµy nay, hÖ thèng ng©n hµng cña hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ ng©n hµng hai cÊp trong ®ã cã viÖt nam: NHTW lµ chñ thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, lµ ng©n hµng ph¸t hµnh, ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng vµ lµ ng©n hµng cña chÝnh phñ cßn c¸c NHTM thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ. Do vËy ë mçi quèc gia kh¸c nhau, h×nh thµnh mét kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ NHTM. ë ViÖt Nam, Ph¸p lÖnh Ng©n hµng ban hµnh ngµy 23/5/1990 x¸c ®Þnh : “ Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng tailieuonthi chñ yÕu vµ th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi tõ kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n . LuËt c¸c TCTD ®­îc bæ sung söa ®æi n¨m 2004, ®iÒu 20 gi¶i thÝch: “ TCTD lµ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo qui ®Þnh cña luËt nµy vµ c¸c qui ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó ho¹t ®éng ng©n hµng. vµ “ Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng víi néi dung th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi, sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n . 1.1.2. Vai trß cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é cao cña kinh tÕ hµng ho¸, ng©n hµng ®ãng vai trß quan träng, nã lµ hÖ thèng thÇn kinh, hÖ thèng tuÇn hoµn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÒn kinh tÕ chØ cã thÓ cÊt c¸nh, ph¸t triÓn víi tèc ®é cao nÕu cã mét hÖ thèng ng©n hµng v÷ng m¹nh. Ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ cã mèi quan hÖ h÷u c¬ lÉn nhau. Do ®ã, vai trß cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau: 1.1.2.1. NHTM lµ n¬i cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ Khi nh¾c tíi vai trß cña ng©n hµng th­¬ng m¹i th× kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi vai trß cung øng vèn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ. §Ó cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®iÒu ®Çu tiªn c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®ã lµ vèn. NÕu kh«ng cã vèn th× doanh nghiÖp sÏ bÞ mÊt c¬ héi ®Çu t­, mÊt ®i lîi nhuËn mµ lÏ ra cã thÓ thu ®­îc. Do nh­îc ®iÓm cña thÞ tr­êng tµi chÝnh dÉn ®Õn ¶nh h­ëng tíi tÝnh liªn tôc cña chu tr×nh tµi chÝnh nh­ sù kh«ng khíp nhÞp gi÷a cung vèn vµ cÇu vèn qua vÊn ®Ò thêi gian vµ l­îng vèn, rñi ro ®¹o ®øc, rñi ro mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, NHTM víi t­ c¸ch lµ mét chñ thÓ kinh doanh trªn lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm trªn. NHTM chÝnh lµ ng­êi ®øng ra tiÕn hµnh kh¬i th«ng nguån vèn nhµn rçi ë mäi tæ chøc, c¸ nh©n, mäi thµnh phÇn kinh tÕ h×nh thµnh nªn quü cho vay vµ sö dông chóng ®Ó ®¸p øng tailieuonthi nhu cÇu vèn cho nÒn kinh tÕ. Lµ mét kªnh ph©n phèi vèn cã hiÖu qu¶ NHTM ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt kinh doanh c¶i tiÕn qui tr×nh c«ng nghÖ, tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng tr­íc sù c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt cña thÞ tr­êng. Víi kh¶ n¨ng cung cÊp vèn, NHTM ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ®iÓm khëi ®Çu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. 1.1.2.2. NHTM lµ cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp víi thÞ tr­êng §Ó cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ tr­êng ®Çu ra vµ t×m kiÕm lîi nhuËn c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan t©m tíi thÞ tr­êng ®Çu vµo cña m×nh mµ yÕu tè ®Çu vµo quan träng nhÊt chÝnh lµ vèn, ®©y lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ kinh doanh v× nã ®Æt nÒn t¶ng ®Çu tiªn cho mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ chØ tr«ng chê vµo vèn tù cã mµ ph¶i biÕt khai th¸c c¸c nguån vèn kh¸c tµi trî cho ho¹t ®éng cña m×nh. Nguån vèn tÝn dông cña NHTM sÏ gióp doanh nghiÖp gi¶i quyÕt ®­îc khã kh¨n ®ã. Nh­ vËy, ng©n hµng chÝnh lµ cÇu nèi ®­a doanh nghiÖp ®Õn víi thÞ tr­êng gióp doanh nghiÖp t×m kiÕm ®­îc ®Çu vµo, b«i tr¬n ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµm cho nã ph¸t huy hiÖu qu¶ mét c¸ch tèt nhÊt trªn thÞ tr­êng, gióp doanh nghiÖp vµ thÞ tr­êng gÇn nhau h¬n c¶ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. 1.1.2.3. NHTM lµ c«ng cô ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ NÕu NHTW cã nhiÖm vô x©y dùng vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c¸c c«ng cô nh­: thÞ tr­êng më, dù tr÷ b¾t buéc, l·i suÊt, th× c¸c NHTM mét mÆt chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c céng cô nµy mÆt kh¸c nã cßn tham gia ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n vÒ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh tÝn dông. Nãi c¸ch kh¸c, th«ng qua ho¹t ®éng cña NHTM víi c¸c chñ thÓ kh¸c trong nÒn kinh tÕ, mäi th«ng tin cã liªn quan ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ sÏ ®­îc ph¶n håi l¹i NHTW, gióp NHTW cã thÓ ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« phï hîp trong tõng thêi kú ®Ó ®¶m b¶o thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh. tailieuonthi 1.1.2.4. NHTM lµ cÇu nèi nÒn tµi chÝnh quèc gia víi nÒn tµi chÝnh quèc tÕ Trªn thÕ giíi, trong thêi ®¹i ngµy nay, mçi quèc gia ®éc lËp th­êng xuyªn tiÕn hµnh nh÷ng mèi quan hÖ ®a d¹ng vµ phøc t¹p trªn nhiÒu lÜnh vùc : kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, ngo¹i giao, v¨n ho¸, khoa häc- kü thuËt, trong ®ã quan hÖ kinh tÕ th­êng chiÕm vÞ trÝ quan träng. ¸p lùc c¹nh tranh buéc nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia khi më cöa héi nhËp ph¶i cã tiÒm lùc lín m¹nh vµ toµn diÖn vÒ mäi mÆt mµ quan träng nhÊt lµ tµi chÝnh. Nh­ng lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ hoµ nhËp nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi ? C©u hái nµy sÏ ®­îc gi¶i ®¸p th«ng qua vai trß cña hÖ thèng NHTM víi hµng lo¹t c¸c nghiÖp vô kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn: thanh to¸n quèc tÕ, kinh doanh ngo¹i hèi, uû th¸c ®Çu t­, HÖ thèng NHTM trong n­íc ®· ®iÒu tiÕt tµi chÝnh trong n­íc phï hîp víi sù vËn ®éng cña nÒn tµi chÝnh quèc tÕ, ®­a nÒn tµi chÝnh trong n­íc b¾t kÞp víi nÒn tµi chÝnh quèc tÕ. 1.1.3. C¸c chøc n¨ng cña NHTM 1.1.3.1. Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n Ng©n hµng lµm chøc n¨ng trung gian thanh to¸n khi nã thùc hiÖn thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh­ trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña hä ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô hoÆc nhËp tiÒn vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng tiÒn thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo lÖnh cña hä. ViÖc nhËn tiÒn göi vµ theo dâi c¸c kho¶n thu chi trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng lµ tiÒn ®Ò ®Ó ng©n hµng thùc hiÖn vai trß lµ trung gian thanh to¸n. MÆt kh¸c, viÖc thanh to¸n trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt gi÷a c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ cã nhiÒu h¹n chÕ ®ã lµ rñi ro ph¶i vËn chuyÓn tiÒn, chi phÝ thanh to¸n lín, ®Æc biÖt lµ víi kh¸ch hµng ë c¸ch xa nhau ®· t¹o nªn nhu cÇu thanh to¸n qua ng©n hµng. Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ. Tr­íc hÕt thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng tiÒn mÆt vµ ®¶m b¶o thanh to¸n an toµn. NHTM sÏ cung cÊp cho kh¸ch hµng nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n nhanh chãng vµ thuËn tiÖn nh­ : sÐc, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, thÎ thanh to¸n, thanh tailieuonthi to¸n ®iÖn tö, thanh to¸n bï trõ, cho phÐp kh¸ch hµng lùa chän h×nh thøc thanh to¸n mµ theo hä lµ hiÖu qu¶ vµ an toµn nhÊt. §iÒu nµy gãp phÇn t¨ng nhanh tèc ®é l­u th«ng hµng ho¸, tèc ®é lu©n chuyÓn vèn vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c, chøc n¨ng nµy cßn gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho ng©n hµng th«ng qua viÖc thu phÝ thanh to¸n lµm t¨ng uy tÝn cña ng©n hµng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng thu hót nguån vèn tiÒn göi. Chu chuyÓn tiÒn tÖ hiÖn nay chñ yÕu th«ng qua hÖ thèng NHTM nªn c¸c NHTM kh«ng ngõng ®æi míi vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng thanh to¸n ®¸p øng nhu cÇc cña kh¸ch hµng ngµy cµng tèt h¬n. 1.1.3.2. Chøc n¨ng lµm trung gian tÝn dông Chøc n¨ng trung gian tÝn dông lµ kh¸i niÖm c¬ b¶n vµ ®Æc tr­ng nhÊt cña NHTM vµ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Ng©n hµng lµm chøc n¨ng trung gian tÝn dông khi nã lµ “cÇu nèi gi÷a ng­êi thõa vèn vµ ng­êi thiÕu vèn”. Nãi c¸ch kh¸c, ng©n hµng sau khi huy ®éng ®­îc c¸c nguån tiÒn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ sÏ h×nh thµnh nªn quü cho vay cña ng©n hµng vµ sÏ sö dông nã ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ mµ chñ yÕu lµ cho vay ng¾n h¹n. Víi chøc n¨ng nµy ng©n hµng ®ãng vai trß võa lµ ng­êi ®i vay, võa lµ ng­êi cho vay. Hay nãi c¸ch kh¸c, nghiÖp vô tÝn dông ng©n hµng cña NHTM ®i vay lµ ®Ó cho vay. Chøc n¨ng trung gian tÝn dông xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vèn tiÒn tÖ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Së dÜ kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc nµo kh¸c trong nÒn kinh tÕ mµ l¹i lµ ng©n hµng ®øng ra thùc hiÖn chøc n¨ng nµy v× ng©n hµnh lµ mét tæ chøc chuyªn kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông, hä cã ®Çy ®ñ kinh nghiÖm vµ sù hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh cung cÇu tÝn dông trong nÒn kinh tÕ do vËy hä cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ®ã lµ sù kh«ng khíp nhÞp gi÷a cung cÇu tÝn dông vÒ thêi h¹n vµ sè l­îng tøc lµ th«ng qua viÖc thu hót tiÒn göi víi mét sè l­îng lín ng©n hµng cã thÓ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a cung cÇu tÝn dông c¶ vÒ khèi l­îng vèn cho vay vµ thêi gian cho vay . tailieuonthi Th«ng qua chøc n¨ng trung gian tÝn dông, NHTM ®· gãp phÇn t¹o ra lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c bªn trong quan hÖ lµ ng­êi göi tiÒn, ng©n hµng vµ ng­êi ®i vay vµ ®¶m b¶o lîi Ých cho nÒn kinh tÕ. 1.1.3.3. Chøc n¨ng t¹o tiÒn Vµo cuèi thÕ kû XIX, khi mµ hÖ th«ng ng©n hµng hai cÊp ®­îc h×nh thµnh trong ®ã NHTW cã nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ cßn c¸c NHTM thùc hiÖn vai trß kinh doanh tiÒn tÖ. Khi ®ã, c¸c NHTM th«ng qua chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ trung gian tÝn dông ®· t¹o ra tiÒn ghi sæ trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña kh¸ch hµng t¹i NHTM. Nãi c¸ch kh¸c, nhê ho¹t ®éng trªn hÖ thèng c¸c NHTM ®· t¹o ra bót tÖ thay thÕ cho tiÒn mÆt . C¸c ng©n hµng cã kh¶ n¨ng më réng tiÒn göi kh«ng kú h¹n tõ mét kho¶n tiÒn göi ban ®Çu, hoÆc tõ kho¶n tiÒn nhËn ®­îc tõ NHTW th«ng qua viÖc cÊp tÝn dông cho c¸c kh¸ch hµng lµ tæ chøc phi ng©n hµng. BÊt kú ng©n hµng nµo ®­îc phÐp huy ®éng tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng ®Òu cã kh¶ n¨ng t¹o tiÒn. Sù kÕt hîp gi÷a chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ trung gian tÝn dông lµm cho hÖ thèng NHTM cã kh¶ n¨ng t¹o tiÒn göi thanh to¸n. Tõ mét kho¶n tiÒn göi ban ®Çu th«ng qua lµm chøc n¨ng trung gian tÝn dông ng©n hµng sö dông ®Ó cho vay, sè tiÒn cho vay ra l¹i ®­îc kh¸ch hµng sö dông ®Ó mua hµng ho¸, thanh to¸n dÞch vô trong khi sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña kh¸ch hµng vÉn ®­îc coi lµ mét bé phËn cña tiÒn giao dÞch, ®­îc hä sö dông ®Ó mua hµng ho¸, thanh to¸n dÞch vô tøc lµ ng©n hµng ®· t¹o tiÒn. Cßn ng­îc l¹i khi ng©n hµng huy ®éng ®­îc sè vèn mµ ch­a cho vay ng©n hµng ch­a hÒ t¹o tiÒn. Sù t¹o tiÒn cña NHTM chØ x¶y ra khi mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM thùc hiÖn b»ng chuyÓn kho¶n ghi nî cho tµi kho¶n nay vµ ghi cã cho tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan. Thùc hiÖn chøc n¨ng t¹o tiÒn, víi viÖc cho vay kh«ng cã sù xuÊt hiÖn cña tiÒn mÆt, c¸c NHTM ®· gi¶m ®­îc khèi l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, gióp ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng phï hîp chÝnh s¸ch tailieuonthi æn ®Þnh gi¸ c¶, t¨ng tr­ëng kinh tÕ, gi¶m thÊt nghiÖp, lµm t¨ng tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ ®¸p øng nhu cÇu chi tr¶ cña x· héi. C¸c chøc n¨ng cña NHTM cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, bæ sung, hç trî cho nhau trong ®ã chøc n¨ng trung gian tÝn dông lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt, t¹o c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sau. §ång thêi, khi NHTM thùc hiÖn tèt chøc n¨ng thñ quü vµ trung gian thanh to¸n gãp phÇn lµm t¨ng nguån vèn tÝn dông, më réng qui m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng. 1.1.4. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1.4.1. NghiÖp vô tµi s¶n nî Tµi s¶n nî bao gåm nh÷ng kho¶n nî mµ ng©n hµng nî thÞ tr­êng vµ vèn cña ng©n hµng. C¸c kho¶n nî ®­îc thÞ tr­êng biÓu hiÖn th«ng qua nh÷ng kho¶n vèn mµ d©n chóng göi vµo NHTM hoÆc NHTM ®i vay c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ nh­ c¸c c¸ nh©n, c¸c hé gia ®×nh, doanh nghiÖp, n­íc ngoµi, c¸c trung gian tµi chÝnh kh¸c, NHTW a-Vèn tiÒn göi §©y lµ nghiÖp vô ph¶n ¸nh ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña NHTM d­íi d¹ng nhËn c¸c kho¶n tiÒn göi cña DN vµo ng©n hµng ®Ó thanh to¸n nh»m môc ®Ých an toµn hay h­ëng l·i. §ång thêi ng©n hµng cßn huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong d©n c­ göi vµo ng©n hµng víi môc ®Ých h­ëng l·i. Bao gåm: + TiÒn göi thanh to¸n: Lµ kho¶n tiÒn t¹m thêi nhµn rçi cña TCKT vµ c¸ nh©n trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña m×nh göi vµo ng©n hµng ®Ó chñ ®éng thanh to¸n hoÆc sinh lêi. Tuú theo tÝnh chÊt nhµn rçi cña c¸c nguån vèn c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã thÓ göi kh«ng kú h¹n hoÆc cã kú h¹n vµo ng©n hµng. Ng©n hµng cã thÓ sö nguån vèn nµy vµo cho vay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. + TiÒn göi tiÕt kiÖm: §©y lµ h×nh thøc huy ®éng vèn truyÒn thèng cña NHTM. TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ kho¶n ®Ó dµnh hoÆc t¹m thêi nhµn rçi cña d©n c­ göi vµo ng©n hµng víi môc ®Ých h­ëng l·i theo ®Þnh kú hoÆc tiÕt kiÖm chi tiªu cho t­¬ng lai. §©y lµ nguån vèn quan träng cã tÝnh chÊt æn ®Þnh cao vµ cã qui tailieuonthi m« lín trong tæng nguån vèn huy ®éng cña NHTM. Kh¸ch hµng cã thÓ göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n hoÆc cã kú h¹n tuú theo nhu cÇu sö dông. b- Ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ NghiÖp vô nµy ®­îc thùc hiÖn mang tÝnh chÊt thêi vô, nã ph¸t sinh khi cã nhu cÇu vÒ vèn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, nh»m thu hót c¸c kho¶n vèn trung dµi h¹n ®Ó ®Çu t­ ®Ó ®Çu t­ vµo nÒn kinh tÕ, do huy ®éng cã thêi h¹n nªn nguån vèn nµy t¨ng c­êng tÝnh æn ®Þnh vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM. Bao gåm: kú phiÕu ng©n hµng, tr¸i phiÕu ng©n hµng, chøng chØ tiÒn göi. c-Vèn ®i vay Tuy nguån tiÒn göi lµ nguån tiÒn quan träng nhÊt cña NHTM nh­ng sau khi ®· sö dông hÕt vèn vµ tiÒn göi mµ ng©n hµng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng hoÆc ph¶i ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n vµ chi tr¶ cña kh¸ch hµng NHTM cã thÓ ®i vay ë NHTW, ë c¸c NHTM kh¸c trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, vay ë c¸c tæ chøc n­íc ngoµi Vèn ®i vay chØ chiÕm mét tû träng nhá cã thÓ chÊp nhËn ®­îc trong kÕt cÊu nguån vèn cña ng©n hµng nh­ng nã rÊt cÇn thiÕt vµ cã vÞ trÝ quan träng ®Ó ®¶m b¶o cho ng©n hµng ho¹t ®éng b×nh th­êng. NHNN cã thÓ cho c¸c NHTM vay d­íi c¸c h×nh thøc : cho vay chiÕt khÊu, cho vay cøu c¸nh vµ cho vay theo thêi vô. - Cho vay chiÕt khÊu: c¸c th­¬ng phiÕu ®· ®­îc c¸c NHTM chiÕt khÊu vµ trë thµnh tµi s¶n cña hä khi cÇn thiÕt NHTM sÏ mang nh÷ng th­¬ng phiÕu nµy ®Õn xin chiÕt khÊu t¹i NHTW. Th«ng th­êng NHNN chØ t¸i chiÕt khÊu cho nh÷ng th­¬ng phiÕu cã chÊt l­îng vµ phï hîp víi môc tiªu cña NHNN trong tõng thêi kú vµ NHNN chñ yÕu chØ cho vay ng¾n h¹n ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu cÊp b¸ch cña NHTM . - Cho vay cøu c¸nh: NHNN sÏ cho vay cøu c¸nh khi NHTM bÞ khñng ho¶ng trÇm träng vµ cã nguy c¬ ph¸ s¶n g©y ¶nh h­ëng tíi toµn hÖ thèng vµ ®ang bÞ ®Æt trong t×nh tr¹ng “kiÓm so¸t ®Æc biÖt” theo quyÕt ®Þnh cña thèng ®èc. tailieuonthi - Cho vay theo thêi vô : t¹i NHTM cã nh÷ng thêi kú nhu cÇu vay vèn vµ thanh to¸n cña kh¸ch hµng khi diÔn ra nhiÒu mµ nguån vèn cña ng©n hµng kh«ng ®¸p øng ®ñ thi NHTW cã thÓ cho vay ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng. Ngoµi ra khi cã nhu cÇu NHTM cßn cã thÓ ®i vay tõ c¸c NHTM kh¸c. §©y lµ nguån c¸c NHTM vay m­în lÉn nhau vµ vay cña c¸c TCTD kh¸c trªn thÞ tr­êng . C¸c NHTM ®ang thiÕu hôt dù tr÷ cã thÓ vay m­în tõ c¸c NHTM vµ TCTD kh¸c trªn thÞ tr­êng ®Ó ®¶m b¶o thanh kho¶n cßn c¸c ng©n hµng ®ang cã dù tr÷ vuît yªu cÇu do cã sù gia t¨ng bÊt ngê vÒ nguån vèn huy ®éng cho c¸c ng©n hµng kh¸c vay ®Ó t×m kiÕm l·i suÊt cao h¬n. Qu¸ tr×nh vay m­în diÔn ra rÊt ®¬n gi¶n ng©n hµng vay chØ cÇn liªn hÖ trùc tiÕp víi ng©n hµng cho vay hoÆc th«ng qua NHTW. Kho¶n vay cã thÓ kh«ng cÇn ®­îc ®¶m b¶o hoÆc ®­îc ®¶m b¶o b»ng c¸c chøng kho¸n cña kho b¹c. KÕt qu¶ lµ dù tr÷ cña ng©n hµng cho vay gi¶m ®i vµ dù tr÷ cña ng©n hµng ®i vay t¨ng lªn. Cã 2 lo¹i vay tõ NHTM kh¸c : - Vay qua ®ªm. - Vay cã kú h¹n. C¸c kho¶n ®i vay th­êng lµ víi quy m« vµ thêi h¹n x¸c ®Þnh tr­íc do vËy t¹o thµnh nguån vèn æn ®Þnh cho ng©n hµng. Kh¸c víi nhËn tiÒn göi ng©n hµng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®i vay th­êng xuyªn: ng©n hµng chØ vay lóc cÇn thiÕt vµ hoµn toµn chñ ®éng vÒ khåi l­îng vay cho phï hîp víi nhu cÇu sö dông. Tuy nhiªn, do rñi ro lín h¬n nªn l·i suÊt tr¶ cho tiÒn vay th­êng lín h¬n l·i suÊt tr¶ cho tiÒn göi víi cïng kú h¹n. H¬n n÷a viÖc ®i vay th­êng xuyªn còng sÏ lµm cho uy tÝn cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ bÞ gi¶m sót g©y ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng. d- Vèn kh¸c Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô trung gian, NHTM còng t¹o ®­îc mét kho¶n vèn gäi lµ vèn trong thanh to¸n nh­: vèn trªn tµi kho¶n më th­ tÝn dông, tµi kho¶n sÐc b¶o chi, sÐc ®Þnh møc vµ c¸c kho¶n tiÒn phong to¶ do ng©n hµng chÊp nhËn hèi phiÕu thanh to¸n tailieuonthi Th«ng qua c¸c nghiÖp vô ®¹i lý, dÞch vô NHTM còng thu hót ®­îc mét l­îng vèn nh­ trong qu¸ tr×nh thu hoÆc chi hé kh¸ch hµng, lµm ®¹i lý cho c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, nhËn chuyÓn vèn cho kh¸ch hµng Do ph¸t tiÒn theo tiÕn ®é nªn th­êng xuyªn cã mét bé phËn vèn kÕt d­ trªn tµi kho¶n ng©n hµng cã thÓ sö dông t¹m thêi nguån vèn ®ã vµo kinh doanh. PhÇn lín c¸c nguån vèn kh¸c kh«ng ph¶i tr¶ l·i hoÆc tr¶ l·i rÊt thÊp. Tuy nhiªn, chi phÝ ®Ó cã vµ duy tr× chóng lµ rÊt ®¸ng kÓ. §Ó cã ®­îc nguån vèn nµy, c¸c ng©n hµng cÇn kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng dÞch vô, ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô tµi chÝnh, n©ng cao uy tÝn cña nh©n hµng nh»m thu hót kh¸ch hµng. e-Vèn tù cã vµ coi nh­ tù cã cña cña ng©n hµng Vèn tù cã lµ nh­ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ mµ ng©n hµng t¹o lËp ®­îc thuéc vÒ së h÷u cña ng©n hµng. Vèn tù cã mang tÝnh chÊt æn ®Þnh, nã th­êng chiÕm mét tû träng nhá trong tæng nguån vèn cña ng©n hµng (d­íi 10%), nh­ng nã cã mét vÞ trÝ quan träng quyÕt ®Þnh qui m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng, lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng tiÕn hµnh kinh doanh, huy ®éng vèn vµ cho vay. Nã ®ãng vai trß lµ “ tÊm ®Öm gióp chèng ®ì rñi ro ph¸ s¶n”. Vèn tù cã cña ng©n hµng gãp phÇn tho¶ m·n c¸c c¬ quan qu¶n lý ng©n hµng khi hä xem xÐt c¸c ®iÒu kiÖn cña ng©n hµng trong viÖc thiÕt lËp c¸c chi nh¸nh, giíi h¹n tÝn dông, ®Çu t­ vµ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þng cña ng©n hµng. Vèn cung cÊp n¨ng lùc tµi chÝnh cho sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc dÞch vô míi, cho nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ trang thiÕt bÞ míi. Nguån h×nh thµnh vèn tù cã gåm hai nguån chÝnh sau: -Vèn tù cã ban ®Çu lµ vèn mµ NHTM ph¶i cã ®Ó ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc quy ®Þnh trong nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy. §©y lµ phÇn vèn mµ ng©n hµng thùc cã trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ thuéc quyÒn së h÷u cña ng©n hµng. Tuú theo tÝnh chÊt mçi ng©n hµng mµ nguån vèn h×nh thµnh ban ®Çu kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n : + NHTM quèc doanh: vèn ®iÒu lÖ do NSNN cÊp. + NHTM cæ phÇn: vèn ®iÒu lÖ do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp. tailieuonthi + NH liªn doanh: vèn ®iÒu lÖ do c¸c bªn tham gia liªn doanh ®ãng gãp. +NH t­ nh©n: vèn ®iÒu lÖ thuéc së h÷u t­ nh©n. - Vèn tù cã bæ sung trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng: + Vèn tù cã bæ sung tõ nguån néi bé: tû lÖ bæ sung vµo vèn tù cã tõ lîi nhuËn tuú thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña chñ ng©n hµng vÒ tÝch luü vµ tiªu dïng. + Vèn tù cã bæ sung tõ bªn ngoµi b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu th­êng, cæ phiÕu ­u ®·i, tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi. + Vèn tù cã bæ sung tõ c¸c quü trÝch tõ lîi nhuËn cña ng©n hµng. 1.1.4.2.NghiÖp vô tµi s¶n cã Tµi s¶n cã ph¶n ¸nh viÖc sö dông vèn cña NHTM hay nh÷ng kho¶n mµ thÞ tr­êng nî NHTM. §ã lµ nh÷ng kho¶n mµ ng©n hµng cho thÞ tr­êng vay hay ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng. a-NghiÖp vô ng©n quü NghiÖp vô nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n vÒ dù tr÷ cña ng©n hµng bao gåm: - TiÒn mÆt t¹i quü - TiÒn göi ë ng©n hµng kh¸c - TiÒn göi ë NHTW MÆc dï dù tr÷ cña ng©n hµng kh«ng t¹o nªn lîi nhuËn cho ng©n hµng nh­ng nã ®¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n vµ c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh kh¸c cho ng©n hµng ( thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ DTBB do NHTW ®Ò ra). V× thÕ nã h¹n chÕ rñi ro thanh kho¶n, n©ng cao uy tÝn cho ng©n hµng t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho kh¶ n¨ng sinh lêi cña ng©n hµng. Trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng uy tÝn sÏ quyÕt ®Þnh ng©n hµng ®ã cã tån t¹i ®­îc hay kh«ng v× thÕ nÕu ng©n hµng kh«ng duy tr× ®ñ l­îng tiÒn mÆt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng th× uy tÝn cña ng©n hµng sÏ bÞ gi¶m sót trÇm träng. Nh­ng duy tr× mét l­îng tiÒn mÆt bao nhiªu lµ ®ñ th× l¹i lµ ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n. NÕn dù tr÷ d­ thõa th× sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng sinh lêi cña tµi s¶n cã, ng­îc l¹i dù tr÷ qu¸ Ýt sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng khi cã nhu cÇu. Do tailieuonthi vËy, møc dù tr÷ phï hîp sÏ phô thuéc vµo quy m«, nhu cÇu thanh to¸n vµ tÝnh thêi vô cña c¸c kho¶n thu chi tiÒn mÆt. b-NghiÖp vô cho vay NghiÖp vô cho vay lµ nghiÖp vô cung øng vèn cña ng©n hµng trùc tiÕp cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu dïng trªn c¬ së tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn cña ng©n hµng. §©y lµ nghiÖp vô c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM, bëi mét mÆt th«ng qua nghiÖp vô tÝn dông ng©n hµng cung øng mét l­îng vèn lín cho nÒn kinh tÕ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt, t¨ng tr­ëng kinh tÕ; mÆt kh¸c lµ nghiÖp vô sinh lêi lín nhÊt cña c¸c NHTM do ®ã c¸c NHTM ®· t×m kiÕm mäi c¸ch huy ®éng nguån vèn ®Ó cho vay. V× vËy quy m« cña c¸c kho¶n cho vay chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng tµi s¶n cã cña NHTM vµ còng chøa ®ùng rñi ro rÊt cao cho nªn c¸c ng©n hµng lu«n xem xÐt kü l­ìng tíi tõng mãn vay vµ tõng ®èi t­îng cho vay ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho kho¶n vay. NghiÖp vô cho vay cña NHTM cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau. Th«ng th­êng, ng­êi ta th­êng ph©n lo¹i theo tiªu thøc thêi gian gåm: - Cho vay ng¾n h¹n : lµ lo¹i h×nh cho vay cã thêi h¹n d­íi 12 th¸ng. - Cho vay trung h¹n : lµ lo¹i h×nh cho vay cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m. - Cho vay dµi h¹n : lµ lo¹i h×nh cho vay cã thêi h¹n trªn 5 n¨m. c-NghiÖp vô ®Çu t­ NghiÖp vô ®Çu t­ lµ nghiÖp vô sinh lêi cña NHTM ë nghiÖp vô nµy NHTM ®Çu t­ vµo chøng kho¸n vµ gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c TCTD vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ víi môc ®Ých kiÕm lêi, ph©n t¸n rñi ro qua viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h¹ot ®éng kinh doanh. §Çu t­ vµo chøng kho¸n lµ h×nh thøc phæ biÕn trong nghiÖp vô tµi s¶n cã cña c¸c NHTM vµ c¸c TCTD. Ng©n hµng cã thÓ ®Çu t­ vµo chøng kho¸n ChÝnh phñ, tr¸i kho¸n c«ng ty ®Ó thu lîi tøc ®Çu t­, do ®ã mang l¹i thu nhËp cho ng©n hµng. NghiÖp vô nµy còng n©ng cao kh¶ n¨ng thanh to¸n, b¶o tån ng©n quü. d-Nh÷ng tµi s¶n cã kh¸c §ã lµ nh÷ng hiÖn vËt nh­ nhµ lµm viÖc, m¸y tÝnh vµ nh÷ng trang thiÕt bÞ kh¸c do ng©n hµng së h÷u. tailieuonthi 1.1.4.3. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng §©y lµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ngoµi tÝn dông nh­: dÞch vô thanh to¸n, ®¹i lý, t­ vÊn, b¶o l·nh, cho thuª tµi s¶n nh»m t¹o ra c¸c kho¶n thu nhËp t¨ng thªm n¨ng lùc tµi chÝnh cho c¸c NHTM. Xu thÕ chung hiÖn nay c¸c ng©n hµng tËp trung hoµn thiÖn tèt h¬n c¸c dÞch vô cña m×nh nh»m kh«ng ngõng t¨ng nhanh tû lÖ thu dÞch vô trong tæng thu nhËp cña ng©n hµng. §©y lµ nh÷ng nghiÖp vô thuéc tµi s¶n cã cña NHTM. 1.2. Vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ vèn cña ng©n hµng th­¬ng m¹i Vèn cña NHTM lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do NHTM t¹o lËp th«ng qua viÖc huy ®éng, ®i vay ®Ó cho vay, ®Çu t­ hoÆc thùc hiÖn c¸c dÞch vô kinh doanh kh¸c. Thùc chÊt vèn cña NHTM lµ mét bé phËn thu nhËp quèc d©n t¹m thêi nhµn rçi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ph©n phèi, tiªu dïng, mµ ng­êi chñ së h÷u göi vµo ng©n hµng víi c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, hä chØ cã quyÒn së h÷u cßn quyÒn sö dông vèn tiÒn tÖ hä chuyÓn nh­îng cho ng©n hµng, ®Ó råi ng©n hµng ph¶i tr¶ cho hä mét kho¶n thu nhËp. Nh­ vËy ng©n hµng ®· thùc hiÖn vai trß tËp trung vèn vµ ph©n phèi vèn d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ, lµm t¨ng nhanh qu¶ tr×nh lu©n chuyÓn vèn, phôc vô vµ kÝch thÝch mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t triÓn. §ång thêi, chÝnh c¸c ho¹t ®éng ®ã l¹i quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM. 1.2.2. Vai trß cña nguån vèn huy ®éng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM Ng©n hµng lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ“ tiÒn tÖ’’ víi ®Æc thï ho¹t ®éng kinh doanh lµ “®i vay ®Ó cho vay’’ nªn nguån vèn ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng cµng cã vai trß hÕt søc quan träng, nã ph¶n ¸nh n¨ng lùc chñ yÕu ®Ó quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng kinh doanh cña mçi ng©n hµng. Vèn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng sinh lêi, kh¶ n¨ng c¹nh tranh còng nh­ kh¶ n¨ng phßng chèng rñi ro cña ng©n hµng. tailieuonthi 1.2.2.1. Vèn huy ®éng quyÕt ®Þnh ®Õn quy m« ho¹t ®éng vµ quy m« tÝn dông cña ng©n hµng Cô thÓ, nÕu ng©n hµng cã nguån vèn lín, dåi dµo th× ch¾c ch¾n ng©n hµng sÏ cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña m×nh ®Ó ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu dÞch vô cña kh¸ch hµng. §ång thêi nguån vèn lín cßn cã thÓ gióp ng©n hµng më réng m¹ng l­íi chi nh¸nh, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt, Kh«ng nh÷ng vËy, víi tiÒm n¨ng vèn lín c¸c NHTM cã thÓ hoµn toµn tù quyÕt ®Þnh lÊy c¬ héi kinh doanh cña m×nh, tù t¹o ra mét h×nh ¶nh riªng cho ng©n hµng, tõ ®ã sÏ t¹o ra ®ù¬c søc hót ®èi víi kh¸ch hµng. Mét ng©n hµng cã nguån vèn lín cã thÓ cïng mét lóc phôc vô nhiÒu nhu cÇu vay vèn cña c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau qua ®ã ®em l¹i lîi nhuËn vµ n©ng cao h×nh ¶nh cho ng©n hµng, gióp ng©n hµng kh«ng ngõng më réng quy m« ho¹t ®éng vµ quy m« tÝn dông cña m×nh. 1.2.2.2. Vèn huy ®éng quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ®¶m b¶o uy tÝn cña c¸c ng©n hµng trªn thÞ tr­êng Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng uy tÝn lµ vÊn ®Ò mµ bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu ®Æc biÖt ®èi víi c¸c NHTM th× nã l¹i cµng lµ vÊn ®Ò sèng cßn. Mét ng©n hµng cã uy tÝn tèt trªn thÞ tr­êng ng©n hµng ®ã cã thÓ dÔ dµng huy ®éng ®­îc nguån tiÒn nhµn rçi tõ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ Nh­ng ®Ó cã ®­îc uy tÝn ®ã tr­íc hÕt ng©n hµng ph¶i lu«n cã kh¶ n¨ng s½n sµng chi tr¶ c¸c kho¶n tiÒn göi cho kh¸ch hµng. Nguån vèn lín sÏ gióp ng©n hµng cã kh¶ n¨ng chèng ®ì ®èi víi viÖc rót tiÒn cña d©n lín h¬n v× dù tr÷ s¬ cÊp cña hä lín. Vèn lín NHTM cßn cã thÓ quyÕt ®Þnh dù tr÷ thø cÊp lín tøc lµ ®Çu t­ vµo c¸c giÊy tê cã gi¸ cã tÝnh láng cao. Khi ng©n hµng cã nguån vèn lín thÓ hiÖn ng©n hµng lín nªn kh¶ n¨ng ®i vay chèng ®ì rñi ro còng dÔ dµng h¬n. 1.2.2.3. Vèn huy ®éng ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng Khi NHTM cã nguån vèn lín cã thÓ c¹nh tranh vµ dµnh ­u thÕ so víi c¸c ng©n hµng kh¸c c¶ vÒ gi¸ vµ chÊt l­îng dÞch vô. Cô thÓ, khi ng©n hµng cã tailieuonthi nguån vèn lín ng©n hµng cã thÓ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸c nhau cña kh¸ch hµng tõ ®ã cã thÓ thu hót kh¸ch hµng ®Õn víi ng©n hµng v× hä cã thÓ ®­îc h­ëng nhiÒu dÞch vô h¬n so víi ng©n hµng kh¸c. Vèn lín ng©n hµng cã thÓ ®Èy l·i suÊt ®Çu vµo cao còng nh­ gi¶m l·i suÊt cho vay so víi c¸c ng©n hµng kh¸c ®Ó thu hót kh¸ch hµng. C¸c NHTM ®Òu hiÓu r»ng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th× søc m¹nh c¹nh tranh mang ý nghÜa sèng cßn, v× vËy c¸c ng©n hµng lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó n¨ng cao kh¶ n¨ng nµy. 1.2.3. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña NHTM Vèn huy ®éng lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng huy ®éng th«ng qua c¸c nghiÖp vô chñ yÕu nh­: nghiÖp vô tiÒn göi, nghiÖp vô ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ vµ c¸c nghiÖp vô trung gian kh¸c.Vèn huy ®éng lµ nguån vèn mµ ng©n hµng cã thÓ chñ ®éng t×m kiÕm hoÆc bÞ ®éng trong viÖc t¹o nguån. Vèn huy ®éng chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng nguån vèn kinh doanh cña ng©n hµng th­êng ë møc 70 – 80%, ®©y chÝnh lµ nguån chñ yÕu ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông cña kh¸ch hµng vµ còng lµ nguån mang l¹i thu nhËp chñ yÕu cho ng©n hµng. V× vËy, ng©n hµng th«ng qua c¸c c«ng cô tµi chÝnh víi møc l·i suÊt kh¸c nhau, thêi h¹n hoµn tr¶ kh¸c nhau ®Ó cã thÓ huy ®éng tíi møc tèi ®a nguån tiÒn t¹m thêi nhµn rçi cña kh¸ch hµng. C¸c NHTM ph¶i lµm sao thu hót ®­îc nhiÒu tiÒn cña ng­êi tiªu dïng vµ c¸c doanh nghiÖp dï ng©n hµng ph¶i tr¶ l·i cho lo¹i tiÒn göi nµy song viÖc thu hót nhanh vµ biÕt sö dông vÉn mang l¹i nguån lîi lín cho ng©n hµng. B¶n chÊt cña vèn huy ®éng lµ tµi s¶n thuéc c¸c së h÷u kh¸c nhau, ng©n hµng chØ cã quyÒn sö dông mµ kh«ng cã quyÒn së h÷u vµ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ c¶ gèc lÉn l·i khi ®Õn h¹n hoÆc khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu rót vèn ®Ó chi tr¶ tr­íc h¹n. V× vËy ng©n hµng kh«ng ®­îc phÐp sö dông hÕt sè vèn ®ã vµo ho¹t ®éng kinh doanh mµ ph¶i dù tr÷ víi mét tû lÖ hîp lý ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ng©n hµng . tailieuonthi * Sù cÇn thiÕt cña vèn huy ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng: Nh­ ®· ®Ò cËp trong tæng nguån vèn cña mét ng©n hµng, vèn chñ së h÷u chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá, cßn ®¹i bé phËn lµ nguån vèn huy ®éng tõ c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau. Ph¶i cã vèn huy ®éng ng©n hµng míi cã thÓ ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ ph¸t triÓn bëi chøc n¨ng chñ yÕu cña nguån vèn chñ së h÷u lµ b¶o vÖ an toµn vµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ng©n hµng. Nh­ vËy trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh c¸c ng©n hµng dùa vµo nguån vèn chñ së h÷u ®Ó ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ cho phï hîp víi c¸c qui ®Þnh cña luËt ph¸p. Cßn nguån vèn ®­îc sö dông vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh sinh lêi cña mét ng©n hµng chÝnh lµ tõ vèn huy ®éng. Nguån vèn huy ®éng cµng nhiÒu ng©n hµng cµng cã kh¶ n¨ng cung øng vèn kÞp thêi cho nÒn kinh tÕ tõ ®ã thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng còng nh­ lµm giµu cho ng©n hµng. Nh­ vËy chØ víi vèn huy ®éng ng©n hµng míi cã thÓ lµm tèt chøc n¨ng trung gian tÝn dông- chøc n¨ng quyÕt ®Þnh sù duy tr× vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng, ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cßn l¹i. * ý nghÜa cña vèn huy ®éng trong ho¹t ®éng ng©n hµng: Tr­íc hÕt cÇn kh¼ng ®Þng r»ng vèn huy ®éng sÏ quyÕt ®Þnh tíi kh¶ n¨ng më réng qui m« vµ ph¹m vi kinh doanh, kÕt qu¶ kinh doanh cña NHTM. Mét ng©n hµng thµnh c«ng trong c«ng t¸c huy ®éng vèn sÏ cã tiÒm lùc tµi chÝnh ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh: më thªm nhiÒu ®iÓm giao dÞch víi kh¸ch hµng, nghiªn cøu vµ ®­a ra thÞ tr­êng nh÷ng s¶n phÈm míi bªn c¹nh nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng Nhê vËy ng©n hµng cã thÓ thu hót thªm nhiÒu kh¸ch hµng. §iÒu nµy cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cuèi kú cña ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã, vèn huy ®éng còng ®Èm b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng. Nguån vèn dåi dµo gióp c¸c ng©n hµng lóc nµo còng cã thÓ phôc vô nhu cÇu thanh to¸n chi tr¶ cña kh¸ch hµng, khiÕn kh¸ch hµng yªn t©m giao dÞch, tin t­ëng vµo ng©n hµng. Tõ ®ã, uy tÝn cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng còng ®­îc n©ng cao, cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng ho¹t ®éng vµ n©ng cao vÞ thÕ. Do nguån vèn huy ®éng lµ nguån vèn c¬ b¶n vµ quan träng ®Ó ng©n hµng dïng vµo ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ cña m×nh nªn ®Ó ®¶m b¶o ®ñ vèn tailieuonthi cho ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt c¸c NHTM kh«ng ngõng më réng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn nh­ng vÒ c¬ b¶n c¸c ng©n hµng th­êng sö dông huy ®éng vèn qua tµi kho¶n tiÒn göi, huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ vµ huy ®éng th«ng qua c¸c kho¶n ®i vay. 1.2.3.1. Huy ®éng tõ tµi kho¶n tiÒn göi TiÒn göi cña ng©n hµng lµ nguån tµi nguyªn quan träng nhÊt cña NHTM. Khi mét ng©n hµng b¾t ®Çu ho¹t ®éng nghiÖp vô ®Çu tiªn lµ më c¸c tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó gi÷ hé vµ thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng, b»ng c¸ch ®ã ng©n hµng huy ®éng tiÒn cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc vµ d©n c­. §Ó gia t¨ng tiÒn göi trong m«i tr­êng c¹nh tranh vµ ®Ó cã ®­îc nguån tiÒn cã chÊt l­îng ngµy cµng cao c¸c ng©n hµng ®· ®­a ra vµ thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc huy ®éng kh¸c nhau do ®ã còng cã nhiÒu lo¹i tiÒn göi kh¸c nhau. * Tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n : TiÒn göi kh«ng kú h¹n lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ mµ kh¸ch hµng göi vµo ng©n hµng nh­ng cã thÓ rót ra bÊt cø lóc nµo vµ ng©n hµng ph¶i ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu nµy cña ng­êi göi tiÒn. §©y lµ tiÒn cña c¸ nh©n, doanh nghiÖp göi vµo ng©n hµng víi môc ®Ých chÝnh lµ ®Ó h­ëng dÞch vô thanh to¸n cña ng©n hµng. Trong ph¹m vi sè d­ cho phÐp c¸c nhu cÇu chi tr¶ cña doanh nghiÖp , c¸ nh©n ®Òu ®­îc ng©n hµng thùc hiÖn vµ c¸c kho¶n thu b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n ®Òu ®­îc ng©n hµng thùc hiÖn nhËp vµo tµi kho¶n thanh to¸n theo yªu cÇu. TiÒn göi kh«ng kú h¹n lµ lo¹i tiÒn göi kh¸ch hµng cã thÓ rót ra bÊt cø lóc nµo. Do vËy nã lµ nguån vèn biÕn ®éng nhiÒu nhÊt mµ ng©n hµng khã cã thÓ dù ®o¸n vÒ quy m« tiÒn göi kh«ng kú h¹n ng©n hµng cã thÓ huy ®éng ®­îc, ®ång thêi kú h¹n tiÒm n¨ng cña lo¹i lo¹i tiÒn nµy còng lµ ng¾n nhÊt . * Tµi kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n: TiÒn göi cã kú h¹n lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ mµ kh¸ch hµng göi vµo ng©n hµng nh­ng cã tho¶ thuËn thêi gian rót tiÒn vµ kh¸ch hµng kh«ng ®­îc phÐp rót tiÒn tr­íc thêi h¹n. Môc ®Ých chÝnh cña ng­êi göi tiÒn lµ sinh lêi vµ ng©n hµng cã thÓ chñ ®éng trong viÖc sö dông nguån vèn nµy v× tÝnh thêi h¹n cña nguån vèn. Møc l·i suÊt cô thÓ phô thuéc vµo thêi h¹n göi tiÒn vµ sù tho¶