Tài liệu Giáo án tích hợp liên môn đía lý 12 bài 15 bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai

/ SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƯỜNG THPT THƯỢNG CÁT …………..o0o………….. HỒ SƠ DỰ THI CUỘC THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP DÀNH CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Hiền Chức vụ: Giáo viên Địa lí Đơn vị công tác: Trường THPT Thượng Cát Năm học 2014 – 2015 PHỤ LỤC 1 PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Trường: THPT Thượng Cát Địa chỉ: Phường Thượng Cát – Quận Bắc Từ Liêm – Thành phố Hà Nội Điện thoại: (04)37511480; Email: [email protected] Thông tin cá nhân: Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Hiền Ngày sinh: 08/09/1985; Môn: Địa lí Điện thoại: 0985.266.825; Email: [email protected] PHỤ LỤC 2 PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI CỦA GIÁO VIÊN I. Tên hồ sơ dạy học: Tích hợp giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trong dạy học Địa lí THPT BÀI 15: BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI II. Mục tiêu dạy học Sau bài học, học sinh có khả năng: 1. Về kiến thức - Biết được một số vấn đề chính về bảo vệ môi trường ở nước ta: mất cân bằng sinh thái và ô nhiễm môi trường (nước, không khí, đất). - Trình bày được sự phân bố và một số tác động tiêu của một số loại thiên tai chủ yếu (bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán, động đất) thường xuyên gây tác hại đến đời sống kinh tế ở nước ta. Biết cách phòng chống đối với mỗi loại thiên tai. - Hiểu được nội dung Chiến lược Quốc gia về bảo vệ tài nguyên và mới trường. 2. Về kĩ năng - Kĩ năng liên hệ thực tế để giải thích nguyên nhân phát sinh và tác hại của mỗi loại thiên tai. - Kĩ năng vận dụng vào thực tiễn các biện pháp phòng tránh thiên tai. - Viết báo cáo - Tìm và chọn lọc tư liệu có nội dung liên quan đến bài học. - Rèn luyện kĩ năng thảo luận nhóm - Rèn luyện kĩ năng thuyết trình - Rèn luyện kĩ năng phân tích bản đồ và hình ảnh có liên quan - Tư duy logic, năng lực vận dụng các vấn đề liên quan giữa các môn giáo dục biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trong bài học Địa lí. III. Đối tượng dạy học Lớp 12D2. Sĩ số 42 học sinh IV. Ý nghĩa của bài học - Giúp học sinh xây dựng ý thức bảo vệ môi trường xung quanh, gìn giữ sự đa dạng sinh vật. - Hiểu được ý nghĩa của cuộc sống hòa bình, không chiến tranh. - Nhận thức được: để giải quyết các vấn đề toàn cầu cần phải có sự đoàn kết và hợp tác của toàn nhân loại. V. Thiết bị dạy học, học liệu - Máy tính, máy chiếu. - Sách giáo khoa - Bản đồ Tự nhiên Việt Nam. - Atlat địa lí Việt Nam. - Một số hình ảnh, tư liệu, video về bão, lũ quét, suy thoái tài nguyên, phá hủy cảnh quan thiên nhiên và ô nhiễm môi trường. VI. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức (5 phút) 2. Định hướng bài học Trên đất nước có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, tài nguyên phong phú, điều kiện tự nhiên có nhiều thuận lợi song cũng có không ít khó khăn gây ra bởi các tai biến thiên nhiên như đất nước ta, vấn đề bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai là một yêu cầu rất bức thiết. Các nội dung này sẽ được chúng ta tìm hiểu trong bài học hôm nay. 3. Tiến trình bài học (40 phút) Hoạt động của GV và HS Nội dung chính * Hoạt động 1: Tìm hiểu vấn đề bảo vệ 1. Bảo vệ môi trường môi trường ở nước ta Có 2 vấn đề môi trường đáng quan tâm ở - Hình thức: Cả lớp nước ta hiện nay: - Thời gian: 10 phút - Tình trạng mất cân bằng sinh thái môi - Phương pháp: Đàm thoại gợi mở trường làm gia tăng bão, lũ lụt, hạn hán - Tư liệu: Sách giáo khoa và các hiện tượng biến đổi bất thường về - Đồ dùng: tranh ảnh về ô nhiễm môi trường thời tiết , khí hậu… - Nội dung tích hợp GD ứng phó với BĐKH - Tình trạng ô nhiễm môi trường nước, và bảo vệ môi trường: Nguyên nhân, biểu không khí, đất… hiện, hậu quả, biện pháp ứng phó với BĐKH. Bước 1: GV yêu cầu HS đọc SGK mục 1, kết hợp hiểu biết của bản thân, hãy: + Cho biết những vấn đề về MT đáng quan tâm hiện nay? + Nêu những diễn biến bất thường về thời tiết khí hậu xảy ra ở nước ta trong những năm qua? + Nêu hiểu biết của em về tình trạng ô nhiễm môi trường ở nước ta. Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường? Bước 2: Một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 3: GV nhận xét phần trình bày của HS và bổ sung kiến thức. *GD ứng phó với BĐKH và bảo vệ môi trường: Nguyên nhân, biểu hiện, hậu quả, biện pháp ứng phó với BĐKH và bảo vệ MT? GV yêu cầu HS tìm hiểu về vấn đề bảo vệ môi trường ở nước ta: - Tình trạng mất cân bằng sinh thái môi trường: + GV lấy ví dụ để HS hiểu về mất cân bằng sinh thái. Ví dụ: Phá rừng-> Phá vỡ cân bằng sinh thái là cho đất bị xói mòn rửa trôi, hạ mức nước ngầm, tăng tốc độ dòng chảy của sông, làm khí hậu Trái Đất nóng lên, mất nơi sinh sống của nhiều loài động vật…. + Từ ví dụ trên, GV yêu cầu HS nêu những nguyên nhân gây ra mất cân bằng sinh thái? Nêu các biểu biện của tình trạng này ở nước ta? + Nguyên nhân: -> Đốt rừng làm nương rẫy. -> Khai thác củi, gỗ, lâm sản. -> Cháy rừng. + Biểu hiện: -> Gia tăng thiên tai bão lụt, hạn hán -> Sự biến đổi thất thường về thời tiết, khí hậu. + GV đặt câu hỏi: Nêu những diễn biến thất thường về thời tiết, khí hậu xảy ra ở nước ta? -> Mưa, lũ lụt xảy ra với tần suất ngày càng cao. -> Mưa đá diễn ra trên diện rộng ở miền Bắc năm 2006 và những năm gần đây. -> Lũ lụt nghiêm trọng ở Tây Nguyên năm 2007. -> Rét đậm, rét hại kỉ lục ở miền Bắc năm 2008 làm HS không thể đến trường… + Hậu quả của BĐKH: -> Tác động mạnh mẽ đến hoạt động sản xuất nông nghiệp, giao thông, dịch vụ, sức khỏe con người. -> Diện tích đất ngập lụt ngày càng lớn. - Tình trạng ô nhiễm môi trường: đất, nước, không khí + GV yêu cầu HS nêu những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. + Nguyên nhân: Chất thải trong hoạt động kinh tế (công nghiệp, nổng nghệp, giao thông vận tải…), chất thải sinh hoạt chưa qua xử lí, do các hiện tượng như gió, mưa, bão, cháy rừng, núi lửa….làm suy thoái tầng ozon, hiệu ứng nhà kính, mưa axit,….và làm biến đổi khí hậu. + GV nhấn mạnh: Tình trạng ô nhiễm môi trường không khí, nước, đất đã trở thành vấn đề nghiêm trọng ở các thành phố lớn, các khu công nghiệp, các khu tập trung đông dân cư và một số vùng cửa sông, ven biển. Ở nhiều nơi, nông độ các chất gây ô nhiễm vượt tiêu chuẩn cho phép nhiều lần. Chính vì vậy, bên cạnh việc sử dụng tài nguyên hợp lí cần bảo vệ môi trường sống của con người. + Từ đó, GV yêu cầu HS tìm những biện pháp để bảo vệ môi trường môi trường, phòng chống, ứng phó với các thiên tai ở các vùng lãnh thổ khác nhau: -> Vùng đồi núi: xây dựng công trình lợi thủy lợi, trồng rừng, kĩ thuật canh tác trên đất dốc, sử dụng đất hợp lí và quy hoach các điểm dân cư tránh các vùng có thể xảy ra lũ quét, động đất nguy hiểm. -> Vùng đồng bằng: xây đập, hồ chứa nước, cống cấp nước, tháo lũ, đê sông, đê biển…đồng thời kết hợp với việc sử dụng hợp lí đất, rừng, nguồn nước, dự báo và phòng tránh kịp thời các trận bão, lụt, hạn hán để giảm thiểu tác hại cho nhân dân. -> Vùng ven biển và biển: thau chua, rửa mặn, lai tạo các giống chịu mặn chịu phèn. + Ngoài ra sau khi học nội dung này, GV có thể sử dụng phương pháp hoạt động thực tiễn: Tổ chức cho HS cắt dọn cỏ, trồng hàng cây ven đường, khuyến khích các em thường xuyên quét dọn đường làng, ngõ xóm, thu gom rác thải ở địa phương. Trong trường học, HS tự giác bỏ rác vào thùng rác công cộng. Chuyển ý: Là một đất nước nhiệt đới ẩm gió mùa, nằm gần Biển Đông, bên cạnh các thuận lợi, thiên nhiên cũng gây khó khăn cho chúng ta với nhiều thiên tai to lớn. Chúng ta sẽ tìm hiểu một số thiên tai và biện pháp phòng chống trong mục 2 sau đây. * Hoạt động 2: Một số thiên tai chủ yếu và 2. Một số thiên tai chủ yếu và biện biện pháp phòng chống pháp phòng chống - Hình thức: Nhóm a. Bão - Thời gian: 25 phút b. Ngập lụt - Phương pháp: Thảo luận, thuyết trình c. Lũ quyét - Tư liệu: Sách giáo khoa d. Hạn hán - Đồ dùng: bản đồ tự nhiên Việt Nam, Átlát, (Bảng thông tin phản hồi) tranh ảnh, video về hậu quả của các thiên tai. - Nội dung tích hợp GD ứng phó với BĐKH và bảo vệ môi trường: Biểu hiện, 1 số biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. * GV đưa ra vấn đề: bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán, động đất, mưa đá, sương muối,... là những mối đe dọa thường trực đối với môi trường và cuộc sống người dân * Yêu cầu học sinh: chuẩn bị trước ở nhà, giao nhiệm vụ cho các nhóm: Tìm các tư liệu liên quan về hình ảnh, video, hãy trình bày về: nơi xảy ra, thời gian hoạt động, nguyên nhân, hậu quả, giải pháp của các thiên tai là: bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán. Nhóm 1: Tìm hiểu về bão Nhóm 2: Tìm hiểu về ngập lụt Nhóm 3: Tìm hiểu về lũ quét Nhóm 4: Tìm hiểu về hạn hán * Đại diện nhóm trình bày kết quả trước lớp *GD ứng phó với BĐKH và bảo vệ môi trường: Em hãy nêu các giải pháp ứng phó và thích nghi, các nội dung cần thực hiện nhằm hạn chế tối đa những tác động xấu của thiên tai. *GD ứng phó với BĐKH và bảo vệ môi trường: - Sau khi HS hoàn thành bảng trên, GV có thể hỏi thêm: Các em có nhận xét gì về số lượng và tần suất các thiên tai trên hiện nay ở địa phương nơi em đang sinh sống? Nguyên nhân do đâu? Hậu quả gây ra? - Qua đó rèn luyện cho HS một số kĩ năng cần thiết về ứng phó với BĐKH và bảo vệ môi trường: + Kĩ năng nhận biết và phát hiện tác động của BĐKH tới cuộc sống, sản xuất: như số lượng các cơn bão nhiều hơn, cường độ mạnh hơn, nhiều đợt mưa lớn hoặc nắng nóng kéo dài, mưa đá, sương muối diễn ra trên diện rộng…. + Kĩ năng thực hiện các hoạt động ứng phó với thiên tai do BĐKH gây ra: HS nên biết bơi trong những đợt lũ lụt, chuẩn bị đầy đủ trang phục ấm vào mùa đông rét đậm rét hại (quần, áo ấm, tất tay, tất chân, giày, khăn, mũ…)… Chuyển ý: Trên đất nước có nhiều thiên tai như nước ta, cần làm gì để bảo vệ tài nguyên và môi trường? Câu hỏi mà chúng ta sẽ giải đáp trong mục 3 sau đây. * Hoạt động 3: Tìm hiểu Chiến lược quốc 3. Chiến lược quốc gia về bảo vệ tài gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường - Hình thức: Cả lớp nguyên và môi trường (Xem phần phụ lục) - Thời gian: 05 phút - Phương pháp: Thảo luận, thuyết trình. - Tư liệu: SGK - Đồ dùng: Bản đồ tự nhiên VN, Átlát, tranh ảnh * Trò chơi: Xây dựng “Ngôi nhà Việt Nam phát tnển bền vững”. * Cách chơi: Bước 1: GV yêu cầu HS đọc mục 3 SGK để nhớ được các chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường. Giải thích ý nghĩa các chiến lược gắn với bảo vệ tài nguyên và môi trường. Bước 2: GV tổ chức HS thành 2 đội chơi, mỗi đội gồm 4 HS. Các đội lên bảng xây dựng ngôi nhà phát triển bền vững (Xem mẫu phần phụ lục). Bước 3: Đại diện các đội trình bày ý nghĩa của các chiến lược. Bước 4: HS cả lớp đánh giá đội nào làm nhanh hơn, trình bày tốt hơn. GV chốt lại kiến thức toàn bài: Các loại hình thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán, động đất, cháy rừng là những mối đe dọa thường trực đối với môi trường và cuộc sống người dân Việt Nam. Vì vậy, chúng ta cần phải chuẩn bị sẵn sàng và ứng phó có hiệu quả với thiên tai. VII. Kiểm tra - Đánh giá - GV cho học sinh hoàn thành trò chơi ô chữ nhằm kiểm tra độ nắm kiến thức của học sinh ngay tại lớp. Học sinh làm việc theo bàn. - GV đặt mục tiêu cho HS ghi đầy đủ các câu trả lời ra giấy, nhóm hoàn thành nhanh nhất được 10 điểm. VIII. Các sản phẩm của học sinh. - Phần làm việc theo nhóm được các nhóm trình bày bằng trình chiếu powerpoint (có file đi kèm). - Phần kiểm tra đánh giá bài học được học sinh thể hiện qua các phiếu đi kèm, bàn hoàn thành nhanh nhất được điểm 10 PHỤ LỤC PHẦN LÀM VIỆC THEO NHÓM CỦA HỌC SINH (xem trong đĩa CD) PHIẾU TRẢ LỜI CÂU HỎI CỦA HỌC SINH Bàn …... Tổ …. Họ và tên thành viên: ĐÁP ÁN: Ô CHỮ HÀNG NGANG: Câu 1: Câu 2: Câu 3: Câu 4: Câu 5: Câu 6: Câu 7: Câu 8: Câu 9: Ô CHỮ HÀNG DỌC: ĐIỂM: BẢNG THÔNG TIN PHẢN HỒI Nội dung Bão Biểu hiện Gió Thời gian xảy ra mạnh, Mùa hạ mưa lớn (VI - XII) Nơi hay xảy ra Cả nước, Gây Nam Bộ rất ít Nguyên Hậu quả Biện pháp nhân thiệt Giáp biển, Dự báo kịp hại rất lớn ảnh hưởng thời, chính cho sản xuất ATNĐ Ngập Mực nước Mùa mưa lụt dâng cao (VI - X) ĐBSH, và sinh hoạt Phá hủy ĐH tắc GT, nghẽn triều ô cường nhiễm MT... và chống lũ lụt thấp, Làm tốt ĐBSCL, ven mùa màng, mưa biển xác lớn, thuỷ lợi, xây dựng hệ thống đê Dòng nước Bất thường Vùng đồi núi Nhà chảy mạnh và trung du (VI - X) cửa, Do cầu, cống,... lớn, bị cuốn trôi Hạn Không khí Mùa khô DHNTB, Tây hán khô, cạn (II - IV) Nguyên nước ĐB NB Thiếu nước mưa Dự báo kịp địa thời, hình dốc Mưa & cho sản xuất cân trồng & bảo vệ rừng ít, Xây dựng bằng và sinh hoạt ẩm < 00C các công trình thuỷ lợi hợp lí TRÒ CHƠI: “Ngôi nhà Việt Nam phát triển bền vững” PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRÒ CHƠI: “Ngôi nhà Việt Nam phát triển bền vững” PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG Duy trì MT sống và các quá trình sinh thái chủ yếu Đảm bảo sự giàu có của đất nước về vốn gen các loài nuôi trồng cũng như các loài hoang dại. Slide 1 Đảm bảo việc sử dụng hợp lí TNTN, điều khiển việc sử dụng trong giới hạn có thể phục hồi được. Đảm bảo chất lượng MT phù hợp với yêu cầu về đời sống con người Ổn định dân số ở mức cân bằng với khả năng sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên. Slide 5 Ngăn ngừa ô nhiễm MT, kiểm soát và cải tạo môi trường. Slide 2 Slide 6 Slide 3 Slide 7 Slide 4 Slide 9 Slide 8 Slide 13 Slide 14 Slide 10 Slide 11 Slide 12 Slide 17 Slide Slide Slide 201918 Slide 15 Slide 16 Slide 21 Slide 22 Slide 23 Slide 24 Slide 25 Slide Slide Slide 282726 Slide 29 Slide 30 Slide 31 PHỤ LỤC III HỒ SƠ DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Tên chủ đề dạy học: Tích hợp giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trong dạy học Địa lí THPT. Môn học chính của chủ đề: Địa lí Các môn được tích hợp: giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.