Tài liệu Giáo án tích hợp liên môn lịch sử 10 bài 25 tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều nguyễn (nửa đầu thế kỉ xix)

BÀI 25 TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Về kiến thức: 1.1 Kiến thức môn Lịch sử - Tình hình chung về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa ở nước ta nửa đầu thế kỉ XIX dưới vương triều Nguyễn trước khi diễn ra cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. - Chế độ phong kiến nước ta đã bước vào giai đoạn suy vong. Nhà Nguyễn không tạo được điều kiện đưa đất nước bước sang một giai đoạn phát triển mới phù hợp với hoàn cảnh của thế giới. 1.2 Kiến thức môn Ngữ văn - Bài: Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX - Ngữ văn 10 - Bài: Tác gia Nguyễn Du, các đoạn trích Truyện Kiều - Ngữ văn 10 - Bài: Tự tình- Hồ Xuân Hương - Ngữ văn 11 + Nắm được sự tác động của bối cảnh lịch sử, xã hội đối với sự phát triển của văn học + Nắm những thành tựu rực rỡ về nội dung và nghệ thuật của văn học giai đoạn nửa đầu thế kỉ XIX với các tác giả tác phẩm tiêu biểu 1.3 Kiến thức Âm nhạc - Nắm được sự phát triển và ảnh hưởng của nghệ thuật âm nhạc cung đình và dân gian trong đời sống văn hóa của nhân dân. - Hiểu biết về một trong những di sản văn hóa đặc sắc dưới triều Nguyễn - Nhã nhạc cung đình Huế - di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. 2. Về tư tưởng, tình cảm 2.1 Môn Lịch sử - Nhận thức được những cống hiến văn hóa đầu thời Nguyễn vào kho tàng văn hóa dân tộc chủ yếu thuộc về quần chúng nhân dân lao động - Giáo dục học sinh ý thức quan tâm đến đời sống của nhân dân đất nước mà trước hết là những người xung quanh 2.2 Môn Ngữ văn và Âm nhạc - Có ý thức trân trọng, giữ gìn và phát huy những di sản văn hóa tinh thần của dân tộc - Tự hào về truyền thống văn hóa và danh nhân của đất nước 3. Về kĩ năng Phát triển một số năng lực cho học sinh: - Năng lực phân tích, so sánh, gắn sự kiện với thực tế cụ thể 1 - Năng lực khai thác và sử dụng hợp lí các kiến thức của nhiều lĩnh vực có lien quan đến bài học - Năng lực làm việc nhóm, trình bày một vấn đề II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Chuẩn bị của giáo viên 1.1. Thiết bị dạy học - Bản đồ Việt Nam (thời Minh Mạng sau cải cách hành chính) - Một số tranh ảnh về kinh thành Huế, tranh dân gian, các tác giả, tác phẩm văn học. - Máy tính - Máy chiếu - Mạng Internet 1. 2. Học liệu dạy học - Sách giáo khoa và sách giáo viên Lịch sử lớp 10 - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ văn lớp 10,11 - Tài liệu có liên quan đến lịch sử Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX 1. 3. Ứng dụng công nghệ thông tin - Soạn bài giảng điện tử 2. Chuẩn bị của học sinh - Đọc sách giáo khoa theo yêu cầu của giáo viên - Tìm kiếm các tài liệu có liên quan đến bài học - Hoạt động nhóm theo phân công của giáo viên - Hoàn thiện và báo cáo kết quả hoạt động nhóm III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC 1. Giới thiệu bài học GV sử dụng đoạn clip biểu diễn Nhã nhạc cung đình Huế để dẫn vào bài mới. Giáo viên hỏi: Các em hãy quan sát và cho cô biết đây là loại hình âm nhạc gì? Gắn liền với triều đại phong kiến nào của Việt Nam? Học sinh trả lời: Giáo viên dẫn dắt: - Đoạn clip là loại hình âm nhạc: Nhã nhạc cung đình Huế. Đây cũng chính là một trong những thành tựu tiêu biểu của nước ta dưới triều đại nhà Nguyễn, hiện nay đã được UNESCO công nhận là kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể vào năm 2003. 2 - Bên cạnh Nhã nhạc cung đình Huế, triều Nguyễn còn có những đóng góp to lớn cho lịch sử dân tộc Việt Nam. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ hơn về giai đoạn lịch sử này trong bài học hôm nay: Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn ( Nửa đầu thế kỉ XIX). 2. Tổ chức các hoạt động dạy và học Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1: Tìm hiểu phần 1. Xây dựng và củng cố Kết quả cần đạt 1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao bộ máy nhà nước - chính sách ngoại a. Sự thành lập vương triều Nguyễn giao - Bối cảnh lịch sử: - Giáo viên cho học sinh quan sát hình + Thế giới: Chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế ảnh về kinh thành Huế, lăng tẩm các vua quốc chủ nghĩa nên tăng cường xâm lược các nước Á, chúa nhà Nguyễn và lí giải sự thành lập Phi, Mĩ La Tinh vương triều Nguyễn. + Trong nước: Chế độ phong kiến lâm vào tình trạng khủng hoảng, sau khi đánh bại nhà Tây Sơn, Nguyễn Ánh lên ngôi vua - Thời gian: 1802 - Giáo viên yêu cầu 1 học sinh có năng - Kinh đô: Phú Xuân (Huế) lực học tập tốt và có hứng thú về lịch sử + Tên nước : Việt Nam triều Nguyễn lên thuyết trình bằng b. Nhà Nguyễn củng cố bộ máy nhà nước Powpoint về vấn đề: Nhà Nguyễn củng - Bộ máy hành chính cố bộ máy nhà nước và thi hành chính + Bộ máy hành chính thời Vua Gia Long sách ngoại giao + Bộ máy hành chính thời Vua Minh Mạng: Vua Minh - Giáo viên yêu cầu học sinh trong lớp Mạng tiến hành cải cách hành chính, chia đất nước nhận xét - Giáo viên kết luận ð thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên Ý nghĩa: Nền hành chính được thống nhất, khoa học, phù hợp về địa lý dân cư, phong tục tập quán; đặt cơ sở 3 cho nền hành chính quốc gia sau này - Tuyển chọn quan lại: Ban đầu tuyển chọn người đi theo Nguyễn Ánh, về sau tuyển chọn qua giáo dục và khoa cử - Luật pháp: 1815 ban hành Hoàng Việt luật lệ. - Quân đội: Được tổ chức quy củ, trang bị khá nhiều vũ khí nhưng về cơ bản còn thô sơ lạc hậu. c. Chính sách ngoại giao: - Đối với nhà Thanh: Thần phục - Đối với Chân Lạp, Lào: Bắt họ thần phục - Đối với phương Tây: Đóng cửa, không giao lưu, khiến cho đất nước bị cô lập, tụt hậu so với các nước Hoạt động 2: phương Tây. 2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn Tìm hiểu phần 2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn - Giáo viên yêu cầu các nhóm đọc sách giáo khoa: + Nhóm 1: Tìm hiểu tình hình nông nghiệp + Nhóm 2: Tìm hiểu tình hình thủ công nghiệp + Nhóm 3: Tìm hiểu tình hình thương nghiệp - Các nhóm làm việc nhóm và hoàn thành trên phiếu học tập. - Các nhóm dán kết quả làm việc nhóm và cử đại diện trình bày. Giáo 4 viên kết luận. 5 2.3 Hoạt động 3: 3. Tình hình văn hóa - giáo dục Tìm hiểu phần 3: Tình hình văn hóa - a. Về tôn giáo, tư tưởng giáo dục - Độc tôn Nho giáo - Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm - Hạn chế Thiên chúa giáo chuẩn bị ở nhà tìm hiểu các nội dung b. Về giáo dục liên quan đến tình hình văn hóa- giáo - Nho học được củng cố nhưng không phát triển như dục: trước + Nhóm 1: Tìm hiểu về lĩnh vực tôn - Tổ chức các kì thi nhưng số người đi thi và đỗ đạt giáo, tư tưởng - Đóng thành tập san không nhiều so với thời kì trước + Nhóm 2: Tìm hiểu về lĩnh vực giáo c. Về văn học dục - Thể hiện trên Báo tường - Văn học chữ Hán kém phát triển + Nhóm 3: Tìm hiểu về lĩnh vực văn - Văn học chữ Nôm ngày càng phong phú và hoàn học - Đóng kịch: Tóm tắt truyện Kiều thiện, xuất hiện những tác giả lớn với các tác phẩm + Nhóm 4 : Tìm hiểu về lĩnh vực nghệ văn học xuất sắc: Truyện Kiều- Nguyễn Du, thơ Nôm thuật - Làm clip giới thiệu Hồ Xuân Hương, thơ Nôm Bà Huyện Thanh Quan, hát - Học sinh 4 nhóm lần lượt trình bày kết nói Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát... quả. - Giáo viên yêu cầu học sinh nhận xét. d. Về nghệ thuật - Kiến trúc: Xây dựng cung điện, lăng tẩm, thành lũy - Giáo viên kết luận tình hình văn hóa - (cột cờ Hà Nội), rạp hát đầu tiên được xây dựng. giáo dục dưới triều Nguyễn nửa đầu thế - Nghệ thuật dân gian tiếp tục phát triển: Ca Huế, ví, kỉ XIX. 3. Củng cố tuồng, hò, vè, nhã nhạc cung đình - Ưu điểm và hạn chế của kinh tế triều Nguyễn - Đánh giá chung về nhà Nguyễn 4. Dặn dò - Học sinh học bài - Đọc và chuẩn bị bài 26: Tình hình xã hội ở nửa đầu thế kỉ XIX và cuộc đấu tranh của nhân dân 6