Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Văn học Hệ thống hóa kiến thức văn 9...

Tài liệu Hệ thống hóa kiến thức văn 9

.DOC
35
4184
145

Mô tả:

B¶ng hÖ thèng ho¸ c¸c t¸c phÈm th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i.(NV9) T¸c phÈm - ThÓ th¬ - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c T¸c gi¶ PTB§ - T¸c dông §ång chÝ Tù do- biÓu - §îc viÕt ®Çu n¨m 1948, sau khi t¸c gi¶ tham gia chiÕn dÞch ViÖt c¶m, tù sù, B¾c (thu ®«ng 1947). In trong tËp “§Çu sóng tr¨ng treo” (1966) ChÝnh H÷u miªu t¶ - Hoµn c¶nh ®ã gióp cho ta hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ cuéc sèng chiÕn ®Êu gian khæ cña nh÷ng ngêi lÝnh vµ ®Æc biÖt lµ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi thiªng liªng cao c¶. Bµi th¬ vÒ KÕt hîp thÓ - ViÕt n¨m 1969 khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ ®ang trong gian tiÓu ®éi xe th¬ 7 ch÷ vµ ®o¹n v« cïng ¸c liÖt. N»m trong chïm th¬ ®îc tÆng gi¶i NhÊt kh«ng kÝnh- thÓ t¸m ch÷ cuéc thi th¬ B¸o V¨n nghÖ (1969) ®îc ®a vµo tËp th¬ “VÇng tr¨ng Ph¹m TiÕn (tù do)- BiÓu quÇng löa” DuËt c¶m, tù sù, - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®ã gióp em hiÓu thªm vÒ cuéc kh¸ng chiÕn miªu t¶ gian khæ, ¸c liÖt cña d©n téc vµ tinh thÇn dòng c¶m, l¹c quan cña nh÷ng ngêi lÝnh trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n. §oµn ThÊt ng«n tr- - Gi÷a n¨m 1958, Huy CËn cã chuyÕn ®i thùc tÕ dµi ngµy ë vïng thuyÒn ®¸nh êng thiªn (7 má Qu¶ng Ninh. Tõ chuyÕn ®i thùc tÕ nµy, hån th¬ Huy CËn míi c¸- Huy ch÷)BiÓu thùc sù n¶y në trë l¹i vµ dåi dµo c¶m høng vÒ thiªn nhiªn ®Êt níc, CËn. c¶m, miªu t¶ vÒ lao ®éng vµ niÒm vui cña con ngêi tríc cuéc sèng míi. Bµi th¬ ®îc viÕt vµo th¸ng 10/1958. In trong tËp “Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng” (1958) - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®ã gióp ta hiÓu thªm vÒ h×nh ¶nh con ngêi lao ®éng míi, niÒm vui, niÒm tù hµo cña nhµ th¬ ®èi víi ®Êt níc vµ cuéc sèng míi. BÕp löaKÕt hîp 7 ch÷ - §îc viÕt n¨m 1963, khi t¸c gi¶ ®ang lµ sinh viªn häc ngµnh LuËt B»ng ViÖt vµ 8 ch÷- BiÓu ë níc ngoµi (Liªn X« cò). Bµi th¬ ®îc ®a vµo tËp “H¬ng c©y- BÕp c¶m, miªu t¶, löa” (1968) tËp th¬ ®Çu tay cña B»ng ViÖt- Lu Quang Vò. tù sù, nghÞ - Hoµn c¶nh nµy cho ta hiÓu thªm t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc vµ gia luËn. ®×nh cña t¸c gi¶ qua nh÷ng kØ niÖm cô thÓ vÒ ngêi bµ vµ bÕp löa. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑNguyÔn Khoa §iÒm ¸nh tr¨ng -NguyÔn Duy Con ChÕ viªn Néi dung c¬ b¶n NghÖ thuËt Bµi th¬ ca ngîi t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi thiªng liªng cña nh÷ng ngêi lÝnh vµo thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. - H×nh ¶nh th¬ méc m¹c, gi¶n dÞ, cã søc gîi c¶m lín. -Sö dông bót ph¸p t¶ thùc, cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a yÕu tè hiÖn thùc vµ l·ng m¹n - Giäng ®iÖu ngang tµng, phãng kho¸ng pha chót nghÞch ngîm. - H×nh ¶nh th¬ ®éc ®¸o, ng«n tõ cã tÝnh khÈu ng÷ gÇn víi v¨n xu«i. - Nhan ®Ò ®éc ®¸o. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n trong nh÷ng n¨m chèng MÜ víi t thÕ hiªn ngang, tinh thÇn l¹c quan, dòng c¶m, bÊt chÊp khã kh¨n nguy hiÓm vµ ý chÝ chiÕn ®Êu gi¶i phãng MiÒn Nam. Bµi th¬ lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¶m høng vÒ thiªn nhiªn vò trô vµ c¶m høng vÒ lao ®éng vµ cuéc sèng míi. Qua ®ã, béc lé niÒm vui, niÒm tù hµo cña con ngêi lao ®éng ®îc lµm chñ thiªn nhiªn vµ lµm chñ cuéc sèng cña m×nh. - ¢m hëng th¬ võa khoÎ kho¾n s«i næi, võa ph¬i ph¬i bay bæng. - C¸ch gieo vÇn cã nhiÒu biÕn ho¸ linh ho¹t c¸c vÇn tr¾c xen lÉn vÇn b»ng, vÇn liÒn xen víi vÇn c¸ch. - NhiÒu h×nh ¶nh tr¸ng lÖ, trÝ tëng tîng phong phó. - H×nh tîng th¬ s¸ng t¹o “BÕp löa” mang nhiÒu ý nghÜa biÓu tîng. - Giäng ®iÖu vµ thÓ th¬ phï hîp víi c¶m xóc håi tëng vµ suy ngÉm. - §îc viÕt n¨m 1971, khi t¸c gi¶ ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu miÒn T©y Thõa Thiªn. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®ã gióp ta hiÓu ®îc t×nh yªu con g¾n liÒn víi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc cña ngêi ngêi phô n÷ d©n téc Tµ-«i. Gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm ®Çy xóc ®éng vÒ ngêi bµ vµ t×nh bµ ch¸u, ®ång thêi thÓ hiÖn lßng kÝnh yªu tr©n träng vµ biÕt ¬n cña ch¸u ®èi víi bµ vµ còng lµ ®èi víi gia ®×nh, quª h¬ng, ®Êt níc. ThÓ hiÖn t×nh yªu th¬ng con cña ngêi mÑ d©n téc Tµ-«i g¾n víi lßng yªu níc, tinh thÇn chiÕn ®Êu vµ kh¸t väng vÒ t¬ng lai. ThÓ th¬ 5 ch÷- - §îc viÕt n¨m 1978, 3 n¨m sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam thèng BiÓu c¶m, tù nhÊt ®Êt níc. In trong tËp th¬ cïng tªn cña t¸c gi¶. sù. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c gióp ta hiÓu ®îc cuéc sèng trong hoµ b×nh víi ®Çy ®ñ c¸c tiÖn nghi hiÖn ®¹i khiÕn con ngêi dÔ quªn ®i qu¸ khø gian khæ khã kh¨n; hiÓu ®îc c¸i giËt m×nh, tù vÊn l¬ng t©m ®¸ng tr©n träng cña t¸c gi¶ cña t¸c gi¶. Nh mét lêi nh¾c nhë cña t¸c gi¶ vÒ nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cña cuéc ®êi ngêi lÝnh g¾n bã víi thiªn nhiªn ®Êt níc. Qua ®ã, gîi nh¾c con ngêi cã th¸i ®é ©n nghÜa thuû chung víi thiªn nhiªn víi qu¸ khø. - Nh mét c©u chuyÖn riªng cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh. - Giäng ®iÖu t©m t×nh, tù nhiªn, hµi hoµ, s©u l¾ng. - NhÞp th¬ tr«i ch¶y, nhÑ nhµng, thiÕt tha c¶m xóc khi trÇm l¾ng suy t. - KÕt cÊu giäng ®iÖu t¹o nªn sù ch©n thµnh, cã søc truyÒn c¶m s©u s¾c. - VËn dông s¸ng t¹o h×nh ¶nh vµ giäng ®iÖu lêi ru cña ca dao. - Liªn tëng, tëng tîng phong phó, s¸ng t¹o. - H×nh ¶nh biÓu tîng hµm chøa ý nghÜa míi cã gi¸ trÞ biÓu c¶m, giµu Chñ yÕu lµ 8 ch÷- BiÓu c¶m, tù sù cß- ThÓ th¬ tù do- - §îc s¸ng t¸c 1962, in trong tËp “Hoa ngµy thêng- Chim b¸o Tõ h×nh tîng con cß trong nh÷ng lêi Lan BiÓu c¶m, tù b·o” (1967) h¸t ru, ngîi ca t×nh mÑ vµ ý nghÜa sù, miªu t¶. cña lêi ru ®èi víi ®êi sèng cña mçi con ngêi. Giäng ®iÖu ngät ngµo, tr×u mÕn, mang ©m hëng cña lêi ru. Mïa xu©n - Th¬ 5 ch÷ - §îc viÕt vµo th¸ng 11/1980, khi t¸c gi¶ ®ang n»m trªn giêng nho nhá- - BiÓu c¶m, bÖnh kh«ng bao l©u tríc khi nhµ th¬ qua ®êi. T¸c phÈm ®îc in Thanh H¶i miªu t¶. trong tËp th¬ “Th¬ ViÖt Nam 1945- 1985” NXB-GD Hµ Néi. - §îc s¸ng t¸c vµo hoµn c¶nh ®Æc biÖt ®ã, bµi th¬ gióp cho ngêi ®äc hiÓu ®îc tiÕng lßng tri ©n, thiÕt tha yªu mÕn vµ g¾n bã víi ®Êt níc víi cuéc ®êi; thÓ hiÖn íc nguyÖn ch©n thµnh ®îc cèng hiÕn cho ®Êt níc, gãp mét mïa xu©n nho nhá cña m×nh vµo mïa xu©n réng lín cña ®Êt níc. ViÕng l¨ng Th¬ 8 ch÷ - N¨m 1976, sau khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ kÕt thóc th¾ng B¸c- ViÔn - BiÓu c¶m, lîi, ®Êt níc thèng nhÊt, l¨ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng võa Ph¬ng miªu t¶ kh¸nh thµnh, ViÔn Ph¬ng ra th¨m miÒn B¾c, vµo l¨ng viÕng B¸c Hå. Bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” ®îc s¸ng t¸c trong dÞp ®ã vµ in trong tËp th¬ “Nh m©y mïa xu©n” (1978) - Hoµn c¶nh ®ã gióp ta hiÓu ®îc tÊm lßng thµnh kÝnh vµ niÒm xóc ®éng s©u s¾c cña nhµ th¬, cña ®ång bµo miÒn Nam, cña d©n téc ViÖt Nam ®èi víi B¸c Hå kÝnh yªu. Sang thu- Th¬ 5 ch÷- -ViÕt vµo n¨m 1977, ®îc in lÇn ®Çu trªn b¸o V¨n nghÖ, sau ®îc in H÷u ThØnh BiÓu c¶m, trong tËp th¬ “Tõ chiÕn hµo ®Õn thµnh phè” miªu t¶. Nãi víi con- Y Ph¬ng Tù do- BiÓu c¶m, miªu t¶ - Sau 1975. - In trong tËp th¬ “ViÖt Nam 1945- 1985” C¶m xóc tríc mïa xu©n cña thiªn nhiªn vµ ®Êt níc, thÓ hiÖn t×nh yªu tha thiÕt víi cuéc ®êi vµ íc nguyÖn ch©n thµnh gãp mïa xu©n nho nhá cña ®êi m×nh vµo cuéc ®êi chung, cho ®Êt níc. tÝnh triÕt lÝ. -ThÓ th¬ 5 ch÷ cã ©m hëng nhÑ nhµng, tha thiÕt, giµu chÊt nh¹c vµ g¾n víi c¸c lµn ®iÖu d©n ca. - H×nh ¶nh tiªu biÓu, sö dông biÖn ph¸p chuyÓn ®æi c¶m gi¸c vµ thay ®æi c¸ch xng h« hîp lÝ. NiÒm xóc ®éng thµnh kÝnh, thiªng liªng, lßng biÕt ¬n, tù hµo pha lÉn ®au xãt cña t¸c gi¶ khi vµo l¨ng viÕng B¸c - Giäng ®iÖu trang träng, tha thiÕt, s©u l¾ng. - NhiÒu h×nh ¶nh Èn dô ®Ñp, giµu tÝnh biÓu tîng võa gÇn gòi th©n quen, võa s©u s¾c. C¶m nhËn tinh tÕ vÒ nh÷ng chuyÓn biÕn nhÑ nhµng mµ râ rÖt cña ®Êt trêi tõ h¹ sang thu, qua ®ã béc lé lßng yªu thiªn nhiªn g¾n bã víi quª h¬ng ®Êt níc cña t¸c gi¶. Lµ lêi t©m t×nh cña ngêi cha dÆn con thÓ hiÖn t×nh yªu th¬ng con cña ngêi miÒn nói, vÒ t×nh c¶m tèt ®Ñp vµ truyÒn thèng cña ngêi ®ång m×nh vµ mong íc con xøng ®¸ng víi truyÒn thèng ®ã. - Dïng nh÷ng tõ ng÷ ®éc ®¸o, c¶m nhËn tinh tÕ s©u s¾c. - Tõ ng÷, h×nh ¶nh gîi nhiÒu nÐt ®Ñp vÒ c¶nh vÒ t×nh. HÖ thèng ho¸ c¸c t¸c phÈm truyÖn ViÖt Nam. (NV9) T¸c phÈm- T¸c gi¶ ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng- NguyÔn D÷ ThÓ lo¹i- PTB§ - TruyÖn truyÒn k×. - Tù sù, biÓu c¶m - ThÕ kØ 16 ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh (Vò trung tuú bót)Ph¹m §×nh Hæ - Tuú bót - ThÕ kØ 18 Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (håi 14)- Ng« gia v¨n ph¸i - ThÓ chÝ- TiÓu thuyÕt lÞch sö - Tù sù, miªu t¶ - TK 18 TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du - TruyÖn th¬ N«m - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. - TK 18- 19 ChÞ em Thuý KiÒu- TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du -Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m (næi bËt lµ miªu t¶) - TK 18- 19 HCST (xuÊt xø) Néi dung Kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp t©m hån truyÒn thèng cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam, niÒm c¶m th¬ng sè phËn bi kÞch cña hä díi chÕ ®é phong kiÕn. Ph¶n ¸nh ®êi sèng xa hoa v« ®é, sù nhòng nhiÔu nh©n d©n cña bän vua chóa quan l¹i phong kiÕn thêi vua Lª chóa TrÞnh suy tµn. H×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc NguyÔn HuÖ- Quang Trung víi chiÕn c«ng thÇn tèc ®¹i ph¸ qu©n Thanh; sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña qu©n Thanh vµ sè phËn bi ®¸t cña vua t«i Lª Chiªu Thèng ph¶n níc h¹i d©n. - Thêi ®¹i, gia ®×nh vµ cuéc ®êi cña NguyÔn Du. - Tãm t¾t TruyÖn KiÒu. - Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o. - Tr©n träng ngîi ca vÎ ®Ñp cña chÞ em Thuý KiÒu, dù c¶m vÒ sè phËn nh©n vËt. -> c¶m høng nh©n v¨n s©u s¾c. - ThÓ th¬ tù do thÓ hiÖn c¸ch nãi cña ngêi miÒn nói, h×nh ¶nh phãng kho¸ng võa cô thÓ võa giµu søc kh¸i qu¸t võa méc m¹c nhng còng giµu chÊt th¬. - Giäng ®iÒu thiÕt tha tr×u mÕn, lêi dÉn d¾t tù nhiªn. NghÖ thuËt -TruyÖn truyÒn k× viÕt b»ng ch÷ H¸n; kÕt hîp c¸c yÕu tè hiÖn thùc vµ yÕu tè hoang ®êng k× ¶o víi c¸ch kÓ chuyÖn, x©y dùng nh©n vËt rÊt thµnh c«ng. - Tuú bót ch÷ H¸n, ghi chÐp theo c¶m høng sù viÖc, c©u chuyÖn con ngêi ®¬ng thêi mét c¸ch cô thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng TiÓu thuyÕt lÞch sö ch¬ng håi viÕt b»ng ch÷ H¸n; c¸ch kÓ chuyÖn nhanh gän, chän läc sù viÖc, kh¾c ho¹ nh©n vËt chñ yÕu qua hµnh ®éng vµ lêi nãi. - TruyÖn th¬ N«m lôc b¸t. - Ng«n ng÷ cã chøc n¨ng biÓu ®¹t, biÓu c¶m vµ thÈm mÜ. - NghÖ thuËt tù sù: dÉn chuyÖn, x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ thiªn nhiªn… - Bè côc chÆt chÏ, hoµn chØnh; bót ph¸p íc lÖ tîng trng; ng«n ng÷ tinh luyÖn, giµu c¶m xóc; khai th¸c triÖt ®Ó biÖn C¶nh ngµy xu©n- TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du M· Gi¸m Sinh mua KiÒuTrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du - Tù sù, miªu t¶ (næi bËt lµ miªu t¶) - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m - TK 18- 19 KiÒu ë lÇu Ngng BÝch- TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du - Tù sù, biÓu c¶m, miªu t¶ (næi bËt lµ biÓu c¶m) - TK 18- 19 Lôc V©n Tiªn Cøu KiÒu NguyÖt Nga- TrÝch truyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n- TrÝch TruyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu - TruyÖn th¬ N«m. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m - TK 18- 19 - TruyÖn th¬ N«m. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m - TK 18- 19 Lµng- Kim L©n - TruyÖn ng¾n - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m LÆng lÏ Sa Pa- NguyÔn Thµnh Long - TruyÖn ng¾n - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn. ChiÕc lîc ngµ- NguyÔn Quang S¸ng - TruyÖn ng¾n. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn. Nh÷ng ng«i sao xa x«i- Lª Minh Khuª - TruyÖn ng¾n. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. - N¨m 1948. Thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®¨ng lÇn ®Çu trªn t¹p chÝ V¨n nghÖ n¨m 1948. - Hoµn c¶nh ®ã gióp ta hiÓu ®îc cuéc sèng vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn, ®Æc biÖt lµ nÐt chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ngêi n«ng d©n ®ã lµ t×nh yªu lµng g¾n bã, thèng nhÊt víi t×nh yªu ®Êt níc. - §îc viÕt vµo mïa hÌ n¨m 1970, lµ kÕt qu¶ cña chuyÕn thùc tÕ ë Lµo Cai cña t¸c gi¶, khi miÒn B¾c tiÕn lªn x©y dùng CNXH, x©y dùng cuéc sèng míi. Rót tõ tËp “Gi÷a trong xanh” (1972). - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®ã gióp ta hiÓu ®ùîc cuéc sèng, vÎ ®Ñp cña nh÷ng con ngêi lao ®éng thÇm lÆng, cã c¸ch sèng ®Ñp, cèng hiÕn søc m×nh cho ®Êt níc. - §îc viÕt n¨m 1966, khi t¸c gi¶ ®ang ho¹t ®éng ë chiÕn trêng Nam Bé, t¸c phÈm ®îc ®a vµo tËp truyÖn cïng tªn. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®ã gióp ta hiÓu ®îc cuéc sèng chiÕn ®Êu vµ ®êi sèng t×nh c¶m cña ngêi lÝnh, cña nh÷ng gia ®×nh Nam Bé - t×nh cha con s©u nÆng vµ cao ®Ñp trong c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. - ViÕt n¨m 1971, khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc ®ang diÔn ra ¸c liÖt. In trong tËp truyÖn ng¾n cña Lª Minh Khuª, NXB Kim §ång, Hµ Néi 2001. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®ã gióp ta hiÓu h¬n vÒ cuéc sèng chiÕn ®Êu vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña nh÷ng n÷ thanh niªn xung phong trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n trong - TK 18- 19 Bøc tranh thiªn nhiªn, lÔ héi mïa xu©n t¬i ®Ñp, trong s¸ng. - Bãc trÇn b¶n chÊt xÊu xa, ®ª tiÖn cña M· Gi¸m Sinh, qua ®ã lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o chµ ®Ñp lªn s¾c tµi vµ nh©n phÈm cña ngêi phô n÷. - Hoµn c¶nh ®¸ng thîng téi nghiÖp cña Thuý KiÒu C¶nh ngé c« ®¬n, buån tñi vµ tÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o cña Thuý KiÒu. Kh¾c ho¹ nh÷ng phÈm chÊt ®Ñp ®Ï cña hai nh©n vËt: Lôc V©n Tiªn tµi ba dòng c¶m, träng nghÜa khinh tµi; KiÒu NguyÖt Nga hiÒn hËu, nÕt na, ©n t×nh. Sù ®èi lËp gi÷a c¸i thiÖn vµ c¸i ¸c, gi÷a nh©n c¸ch cao c¶ vµ nh÷ng toan tÝnh thÊp hÌn, ®ång thêi thÓ hiÖn th¸i ®é quÝ träng vµ niÒm tin cña t¸c gi¶ Qua t©m tr¹ng ®au xãt, tñi hæ cña «ng Hai ë n¬i t¶n c khi nghe tin ®ån lµng m×nh theo giÆc, truyÖn thÓ hiÖn t×nh yªu lµng quª s©u s¾c thèng nhÊt víi lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña ngêi n«ng d©n. ph¸p tu tõ Tõ ng÷ bót ph¸p miªu t¶ giµu chÊt t¹o h×nh. NghÖ thuËt t¶ thùc, kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt b»ng viÖc miªu t¶ ngo¹i h×nh, cö chØ vµ ng«n ng÷ ®èi tho¹i. NghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh, miªu t¶ néi t©m, sö dông ng«n ng÷ ®éc tho¹i, ®iÖp tõ, ®iÖp cÊu tróc… Ng«n ng÷ gi¶n dÞ méc m¹c mang mµu s¾c Nam Bé; x©y dùng nh©n vËt qua hµnh ®éng, cö chØ lêi nãi. Ng«n ng÷ giµu c¶m xóc, kho¸ng ®¹t, b×nh dÞ, d©n d·; nghÖ thuËt kÓ chuyÖn theo m« tÝp d©n gian, miªu t¶ nh©n vËt qua hµnh ®éng, lêi nãi; c¶m høng thiªn nhiªn tr÷ t×nh, d¹t dµo… X©y dùng cèt truyÖn t©m lÝ, t×nh huèng truyÖn ®Æc s¾c; miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt s©u s¾c, tinh tÕ; ng«n ng÷ nh©n vËt sinh ®éng, giµu tÝnh khÈu ng÷, thÓ hiÖn c¸ tÝnh cña nh©n vËt; c¸ch trÇn thuËt linh ho¹t, tù nhiªn. Cuéc gÆp gì t×nh cê cña «ng ho¹ sÜ, c« kÜ s míi ra trêng víi ngêi thanh niªn lµm viÖc mét m×nh t¹i tr¹m khÝ tîng trªn nói cao Sa Pa. Qua ®ã, truyÖn ca ngîi nh÷ng ngêi lao ®éng thÇm lÆng, cã c¸ch sèng ®Ñp, cèng hiÕn søc m×nh cho ®Êt níc. TruyÖn x©y dùng t×nh huèng hîp lÝ, c¸ch kÓ chuyÖn hîp lÝ, tù nhiªn; miªu t¶ nh©n vËt tõ nhiÒu ®iÓm nh×n; ng«n ng÷ ch©n thùc giµu chÊt th¬ vµ chÊt ho¹; cã sù kÕt hîp gi÷a tù sù, tr÷ t×nh víi b×nh luËn. C©u chuyÖn Ðo le vµ c¶m ®éng vÒ hai cha con: «ng S¸u vµ bÐ Thu trong lÇn «ng vÒ th¨m nhµ vµ ë khu c¨n cø. Qua ®ã truyÖn ca ngîi t×nh cha con th¾m thiÕt trong hoµn c¶nh chiÕn tranh. NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ, tÝnh c¸ch nh©n vËt, ®Æc biÖt lµ nh©n vËt trÎ em; x©y dùng t×nh huèng truyÖn bÊt ngê mµ tù nhiªn. Cuéc sèng chiÕn ®Êu cña 3 c« g¸i TNXP trªn mét cao ®iÓm ë tuyÕn ®êng Trêng S¬n trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc. TruyÖn lµm næi bËt t©m hån trong s¸ng, giµu m¬ méng, tinh thÇn dòng c¶m, cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ, hi sinh nhng rÊt hån nhiªn l¹c quan cña hä. Sö dông vai kÓ lµ nh©n vËt chÝnh; c¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, ng«n ng÷ sinh ®éng trÎ trung; nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt s¾c tinh tÕ, s¾c s¶o. BÕn quª- NguyÔn Minh Ch©u - TruyÖn ng¾n. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. nh÷ng n¨m chèng MÜ. - In trong tËp “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Ch©u n¨m 1985 Qua c¶m xóc vµ suy ngÉm cña nh©n vËt NhÜ vµo lóc cuèi ®êi trªn giêng bÖnh truyÖn thøc tØnh ë mäi ngêi sù tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ vµ vÎ ®Ñp b×nh dÞ, gÇngòi cña cuéc sèng cña quª h¬ng. - T¹o t×nh huèng nghÞch lÝ; trÇn thuËt qua dßng néi t©m nh©n vËt; miªu t¶ t©m lÝ tinh tÕ; h×nh ¶nh giµu tÝnh biÓu tîng; ng«n ng÷ vµ giäng ®iÖu giµu chÊt suy t. B¶ng hÖ thèng ho¸ c¸c t¸c gi¶ v¨n häc (NV 9) T¸c gi¶ NguyÔn D÷ TiÓu sö Sèng ë thÕ kØ 16, thêi k× chÕ ®é phong kiÕn ®ang tõ ®Ønh cao cña sù thÞnh vîng cuèi TK 15, b¾t ®Çu l©m vµo t×nh tr¹ng lo¹n l¹c suy yÕu. Thi ®Ëu cö nh©n, ra lµm quan mét n¨m råi lui vÒ sèng Èn dËt ë quª nhµ nu«i mÑ giµ, ®ãng cöa viÕt s¸ch. Ph¹m §×nh - Sinh 1768, mÊt 1839; tªn ch÷ lµ Hæ Tïng Niªn hoÆc B×nh Trùc, hiÖu §«ng D· TiÒu. Quª §an Loan- §êng An- H¶i D¬ng (nay lµ Nh©n QuyÒn- B×nh Giang- H¶i D¬ng); Sinh ra trong mét gia ®×nh khoa b¶ng, cha tõng ®ç cö nh©n, lµm quan díi triÒu Lª. Ng« gia v¨n Mét nhãm c¸c t¸c gi¶ thuéc dßng ph¸i hä Ng« Th× ë lµng T¶ Thanh Oai, huyÖn Thanh Oai tØnh Hµ T©y. Trong ®ã cã hai t¸c gi¶ chÝnh lµ Ng« Th× ChÝ (1758- 1788) lµm quan díi thêi Lª Chiªu Thèng vµ Ng« Th× Du (1772- 1840) lµm quan díi thêi NguyÔn. NguyÔn Du - Tªn ch÷ lµ Tè Nh, hiÖu lµ Thanh Hiªn (1765- 1820), quª ë x· Tiªn §iÒn, huyÖn Nghi Xu©n, tØnh Hµ TÜnh. - ¤ng sinh ra trong mét gia ®×nh quÝ téc cã nhiÒu ®êi lµm quan vµ cã truyÒn thèng v¨n häc, cha «ng lµ NguyÔn NghiÔm lµm ®Õn chøc tÓ tíng. B¶n th©n «ng còng thi ®Ëu tam trêng vµ lµm quan díi triÒu Lª vµ NguyÔn. Cã cuéc ®êi tõng tr¶i, tõng ch¹y vµo Nam theo NguyÔn ¸nh, bÞ §Æc ®iÓm, phong c¸ch s¸ng t¸c. - Lµ nhµ v¨n lçi l¹c, lµ häc trß xuÊt s¾c cña NguyÔn BØnh Khiªm. - Lµ ngêi më ®Çu cho dßng v¨n xu«i ViÖt Nam, víi bót lùc giµ dÆn, th«ng minh vµ tµi hoa. T¸c phÈm chÝnh TruyÒn k× m¹n lôc: viÕt b»ng ch÷ H¸n; ghi chÐp t¶n m¹n nh÷ng truyÖn k× l¹ ®îc lu truyÒn. Lµ mét nho sÜ sèng trong thêi chÕ ®é phong kiÕn ®· khñng ho¶ng trÇm -Vò trung tuú bót (Tuú bót viÕt träng nªn cã t tëng muèn Èn c vµ s¸ng t¸c nh÷ng t¸c phÈm v¨n ch¬ng, trong nh÷ng ngµy ma)- T¸c phÈm kh¶o cøu vÒ nhiÒu lÜnh vùc: v¨n häc, triÕt häc, lÞch sö, ®Þa lÝ… ch÷ H¸n, ®îc viÕt ®Çu thÕ kØ 19. - Tang th¬ng ngÉu lôc. Lµ dßng hä næi tiÕng vÒ khoa b¶ng vµ lµm quan. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (t¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n ghi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v¬ng triÒu nhµ Lª vµo thêi ®iÓm T©y S¬n diÖt TrÞnh tr¶ l¹i B¾c Hµ cho vua Lª) Lµ ngêi cã kiÕn thøc s©u réng, am hiÓu v¨n ho¸ d©n téc vµ v¨n ch¬ng Trung Quèc. Cuéc ®êi tõng tr¶i, ®i nhiÒu, tiÕp xóc nhiÒu ®· t¹o cho NguyÔn Du mét vèn sèng phong phó vµ niÒm c¶m th«ng s©u s¾c víi nh÷ng ®au khæ cña nh©n d©n. NguyÔn Du lµ mét thiªn tµi v¨n häc, lµ ®¹i thi hµo d©n téc, lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi vµ lµ mét nhµ nh©n ®¹o chñ nghÜa lín. - T¸c phÈm ch÷ H¸n: Thanh Hiªn thi tËp, B¾c hµnh t¹p lôc, Nam trung t¹p ng©m. - T¸c phÈm ch÷ N«m: TruyÖn KiÒu, V¨n chiªu hån, V¨n tÕ sèng hai c« g¸i Trêng Lu….. b¾t giam råi ®îc th¶. Khi lµm quan díi triÒu NguyÔn ®îc cö lµm ch¸nh sø ®i Trung Quèc 2 lÇn, nhng lÇn thø 2 cha kÞp ®i th× bÞ bÖnh mÊt t¹i HuÕ. NguyÔn §×nh Sinh 1822 mÊt 1888, quª cha ë ChiÓu Phong §iÒn- Thõa Thiªn HuÕ, quª mÑ ë lµng T©n Kh¸nh, phñ T©n B×nh, tØnh Gia §Þnh (nay lµ TP Hå ChÝ Minh). XuÊt th©n tõ mét gia ®×nh quan l¹i nhá, cuéc ®êi «ng gÆp nhiÒu bÊt h¹nh, khæ ®au nhng víi ý chÝ vµ nghÞ lùc m¹nh mÏ, sèng v¬n lªn sè phËn, cã Ých cho ®êi. ChÝnh H÷u Tªn thËt lµ TrÇn §×nh §¾c (19262007) quª ë Can Léc- Hµ tÜnh. N¨m 1946 «ng gia nhËp trung ®oµn thñ ®«. Ph¹m TiÕn DuËt - Sinh n¨m 1941 mÊt 2007, quª ë Thanh Ba- Phó Thä. Huy CËn Tªn thËt lµ Cï Huy CËn (19192005), quª ë lµng ¢n Phó- Vò Quang- Hµ TÜnh. B»ng ViÖt Tªn khai sinh lµ NguyÔn ViÖt B»ng sinh 1941, quª ë Th¹ch ThÊt- Hµ T©y. NguyÔn Khoa Sinh n¨m 1943, quª ë x· Phong §iÒm Hoµ- Phong §iÒn tØnh Thõa ThiªnHuÕ. NguyÔn Duy Kim L©n Tªn khai sinh lµ NguyÔn Duy NhuÖ sinh n¨m 1948, quª ë Qu¶ng X¸ nay lµ phêng §«ng VÖ, thµnh phè Thanh Ho¸. Tªn khai sinh lµ NguyÔn V¨n Tµi (1920- 2007), quª ë Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh.. - Lµ tÊm g¬ng s¸ng ngêi vÒ lßng yªu níc vµ tinh thÇn bÊt khuÊt chèng D¬ng Tõ - Hµ MËu, TruyÖn Lôc giÆc ngo¹i x©m. ¤ng lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc, nhµ th¬ yªu níc. V©n Tiªn, V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn - Th¬ v¨n cña «ng mang phong c¸ch cña ngêi d©n Nam Bé, lµ vò khÝ Giuéc, V¨n tÕ Tr¬ng §Þnh… chiÕn ®Êu s¾c bÐn. - Lµ nhµ th¬ qu©n ®éi, tham gia c¶ hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ. ¤ng ®îc nhµ níc trao tÆng Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (2000) - Th¬ «ng thêng viÕt vÒ ngêi lÝnh vµ chiÕn tranh, víi c¶m xóc dån nÐn, ng«n ng÷ vµ h×nh ¶nh chän läc, hµm sóc. - Thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ. - Th¬ «ng thêng thêng tËp trung thÓ hiÖn h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ víi giäng ®iÖu s«i næi, trÎ trung hån nhiªn, tinh nghÞch mµ s©u s¾c. - Lµ mét trong nh÷ng c©y bót næi tiÕng trong phong trµo Th¬ míi, ®ång thêi lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña nÒn th¬ HiÖn ®¹i ViÖt Nam. Huy CËn ®îc tÆng Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ VHNT (1996) - C¶m høng chÝnh trong trong s¸ng t¸c cña «ng lµ c¶m høng vÒ thiªn nhiªn, vò trô vµ c¶m høng vÒ con ngêi lao ®éng. - Thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. Tõng lµ Chñ tÞch Héi liªn hiÖp VHNT Hµ Néi. - Th¬ cña B»ng ViÖt thêng khai th¸c nh÷ng kØ niÖm vµ gîi íc m¬ cña tuæi trÎ víi giäng th¬ trÇm l¾ng, mît mµ, trong trÎo, ttrµn ®Çy c¶m xóc. TËp th¬: §Çu sóng tr¨ng treo (1966) VÇng tr¨ng quÇng löa (1970), Th¬ mét chÆng ®êng (1971) ë hai ®Çu nói (19981) TuyÓn tËp Ph¹m TiÕn DuËt (2007)... Löa thiªng (1940), Vò trô ca (1942), Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng (1958), §Êt në hoa (1960)… TËp th¬: H¬ng c©y- BÕp löa (B»ng ViÖt - Lu Quang Vò) Nh÷ng g¬ng mÆt, nh÷ng kho¶ng trêi (1973). Kho¶ng c¸ch gi÷a lêi (1983), C¸t s¸ng (1986), BÕp löaKho¶ng trêi (1988) - Lµ nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, tõng lµ Trêng ca MÆt ®êng kh¸t väng, Tæng th kÝ Héi nhµ v¨n ViÖt Nam, tõ n¨m 2000 «ng gi÷ c¬ng vÞ Uû §Êt níc…. viªn Bé ChÝnh TrÞ, Trëng ban t tëng v¨n ho¸ Trung ¬ng. - Th¬ «ng giµu chÊt suy t, dån nÐn c¶m xóc, thÓ hiÖn t©m t cña ngêi trÝ thøc tham gia vµo cuéc chiÕn ®Êu cña nh©n d©n. - Lµ nhµ th¬ qu©n ®éi, trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu n- C¸c tËp th¬ C¸t tr¾ng, ¸nh íc. §îc trao gi¶i NhÊt cuéc thi th¬ B¸o V¨n nghÖ n¨m 1972- 1973. tr¨ng… - Th¬ «ng thêng giµu chÊt triÕt lÝ, thiªn vÒ chiÒu s©u néi t©m víi nh÷ng tr¨n trë day døt suy t. - Lµ nhµ v¨n cã së trêng viÕt truyÖn ng¾n, lµ ngêi am hiÓu vµ g¾n bã víi Con chã xÊu xÝ, Nªn vî nªn n«ng th«n vµ ngêi n«ng d©n. chång, Vî nhÆt… - §Ò tµi chÝnh trong s¸ng t¸c cña Kim L©n lµ sinh ho¹t lµng quª vµ c¶nh NguyÔn Thµnh Long ngé cña ngêi n«ng d©n sau luü tre lµng. Sinh 1925 mÊt 1991, quª ë Duy - Lµ c©y bót chuyªn viÕt truyÖn ng¾n vµ kÝ tõ thêi kh¸ng chiÕn chèng Xuyªn, tØnh Qu¶ng Nam. thùc d©n Ph¸p. - TruyÖn cña «ng thêng giµu chÊt th¬ trong trÎo, nhÑ nhµng, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng c¶m nhËn ®êi sèng phong phó. NguyÔn Quang S¸ng Sinh n¨m 1932, quª ë huyÖn Chî Míi, tØnh An Giang. ChÕ Lan Viªn Tªn khai sinh lµ Phan Ngäc Hoan (1920- 1989), quª ë Cam LéQu¶ng TrÞ nhng lín lªn ë B×nh §Þnh. Tªn khai sinh lµ Ph¹m B¸ Ngo·n (1930- 1980), quª ë Phong §iÒn, tØnh Thõa thiªn - HuÕ Thanh H¶i ViÔn Ph¬ng H÷u ThØnh Tªn khai sinh lµ Phan Thanh ViÔn (1928- 2005) quª ë Chî Míi- An Giang. Tªn khai sinh lµ NguyÔn H÷u ThØnh sinh n¨m 1942 quª ë Tam D¬ng VÜnh Phóc. Y Ph¬ng Tªn khai sinh lµ Høu VÜnh Síc sinh n¨m 1948, quª ë huyÖn Trïng Kh¸nh, tØnh Cao B»ng. Lª Minh Khuª Sinh n¨m 1949, quª ë TÜnh Gia Thanh Ho¸. NguyÔn Minh Sinh n¨m 1930- mÊt n¨m 1989, quª Ch©u ë huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An. - KÝ: B¸t c¬m cô Hå (1952, Giã bÊc giã nåm (1956)… - TruyÖn: ChuyÖn nhµ chuyÖn xëng (1962) Trong giã b·o (1963) TiÕng gäi (1966), Gi÷a trong xanh (1972)… - Lµ mét nhµ v¨n Nam Bé, am hiÓu vµ g¾n bã víi m¶nh ®Êt Nam Bé. §Êt löa, C¸nh ®ång hoang, Mïa - S¸ng t¸c cña «ng chñ yÕu tËp trung viÕt vÒ cuéc sèng vµ con ngêi giã chíng, ChiÕc lîc ngµ… Nam Bé trong chiÕn tranh vµ sau hoµ b×nh. - ¤ng lµ nhµ th¬ xuÊt s¾c cña nÒn th¬ ca hiÖn ®¹i ViÖt nam. ®îc nhµ n- Hoa ngµy thêng,chim b¸o b·o; íc truy tÆng Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ VHNT (1996) §iªu tµn; Di c¶o…. - Th¬ «ng giµu chÊt triÕt lÝ chøa ®ùng nhiÒu suy tëng ®Ëm tÝnh trÝ tuÖ vµ hiÖn ®¹i. - Lµ nhµ th¬ c¸ch m¹ng tham gia hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ Nh÷ng ®ång chÝ trung kiªn chèng MÜ, lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn v¨n häc (1962), HuÕ mïa xu©n, DÊu vâng c¸ch m¹ng miÒn nam tõ nh÷ng ngµy ®Çu. Trêng S¬n (1977), Mïa xu©n ®Êt - Th¬ Thanh H¶i thêng ca ngîi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, ca ngîi sù nµy (1982) hy sinh cña nh©n d©n miÒn Nam vµ kh¼ng ®Þnh niÒm tin vµo chiÕn th¾ng cña c¸ch m¹ng. - Lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã mÆt sím nhÊt cña lùc lîng v¨n nghÖ Nh m©y mïa xu©n (1978) M¨t gi¶i phãng MiÒn Nam thêi k× chèng MÜ. s¸ng häc trß, Nhí lêi di chóc... - Th¬ ViÔn Ph¬ng thêng nhÑ nhµng, giµu chÊt tr÷ t×nh s©u l¾ng. - Lµ nhµ th¬- chiÕn sÜ viÕt hay, viÕt nhiÒu vÒ con ngêi, cuéc sèng n«ng TËp th¬ Tõ chiÕn hµo ®Õn thµnh th«n, vÒ mïa thu. phè… - Th¬ «ng Êm ¸p t×nh ngêi vµ giµu søc gîi c¶m. NhiÒu vÇn th¬ thu cña H÷u ThØnh mang c¶m xóc b©ng khu©ng vÊn v¬ng tríc ®Êt trêi trong trÎo ®ang biÕn chuyÓn nhÑ nhµng. - Lµ nhµ th¬ ngêi d©n téc Tµy. ¤ng cã nhiÒu bµi viÕt vÒ quª h¬ng m×nh, Ngêi hoa nói(kÞch b¶n s©n khÊu, d©n téc m×nh. 1982), TiÕng h¸t th¸ng Giªng(th¬, -Th¬ «ng hån nhiªn mµ trong s¸ng, ch©n thËt mµ m¹nh mÏ. C¸ch t duy 1986), Löa hång mét gãc(th¬, trong th¬ «ng ®éc ®¸o, giµu h×nh ¶nh, thÓ hiÖn phong c¸ch cña ngêi 1987),Nãi víi con... miÒn nói. - Bµ thuéc thÕ hÖ nh÷ng nhµ v¨n b¾t ®Çu s¸ng t¸c trong thêi k× kh¸ng Nh÷ng ng«i sao xa x«i, Nh÷ng chiÕn chèng MÜ. §¹t gi¶i thëng VH quèc tÕ mang tªn v¨n hµo Hµn ng«i sao, tr¸i ®Êt, dßng Quèc Byeong Ju Lee(2008) s«ng(tuyÓn tËp truyÖn ng¾n)... - Lµ nhµ v¨n cã së trêng viÕt truyÖn ng¾n víi ngßi bót miªu t¶ t©m lÝ tinh tÕ s¾c s¶o, ®Æc biÖt lµ t©m lÝ nh©n vËt phô n÷. - ¤ng lµ c©y bót xuÊt s¾c cña v¨n häc hiÖn ®¹i, lµ hiÖn tîng næi bËt cña D©u ch©n ngêi lÝnh, Cá lau, M¶nh v¨n häc ViÖt Nam thêi k× ®æi míi, «ng ®îc Nhµ níc truy tÆng Gi¶i thtr¨ng cuèi rõng… ëng Hå ChÝ Minh vÒ VHNT (2000) - TruyÖn cña «ng thêng mang ý nghÜa triÕt lÝ mang ®Ëm tÝnh nh©n sinh. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ truyÖn hiÖn ®¹i ViÖt Nam (tãm t¾t, t×nh huèng truyÖn, ng«i kÓ) - (NV9) TruyÖn Tãm t¾t T×nh huèng T¸c dông Ng«i kÓ T¸c dông Lµng (Kim l©n) LÆng lÏ (NguyÔn Long) Sa Pa Thµnh ChiÕc lîc ngµ (NguyÔn Quang S¸ng) Nh÷ng ng«i sao xa x«i (Lª Minh Khuª) - Trong kh¸ng chiÕn, «ng Hai- ngêi lµng Chî DÇu, buéc ph¶i rêi lµng. ë n¬i t¶n c, «ng lu«n nhí vµ tù hµo vÒ lµng m×nh, «ng vui víi nh÷ng tin kh¸ng chiÕn qua c¸c b¶n th«ng tin. ¤ng lÊy lµm vui síng vµ h·nh diÖn vÒ tinh thÇn anh dòng kh¸ng chiÕn cña d©n lµng... - GÆp nh÷ng ngêi díi xu«i lªn, qua trß chuyÖn nghe tin lµng m×nh theo ViÖt gian, «ng Hai s÷ng sê võa xÊu hæ võa c¨m. - ChØ khi tin nµy ®îc c¶i chÝnh, «ng míi trë l¹i vui vÎ, phÊn chÊn vµ cµng tù hµo vÒ lµng cña m×nh. - TruyÖn kÓ vÒ mét chuyÕn ®i thùc tÕ ë Lµo Cai cña ngêi ho¹ sÜ vµ cuéc sèng, c«ng viÖc cña ngêi thanh niªn trÎ trªn ®Ønh Yªn S¬n. Qua trß chuyÖn, ngêi ho¹ sÜ vµ c« g¸i biÕt anh thanh niªn lµ “ngêi c« ®éc nhÊt thÕ gian”, anh lµm c«ng t¸c khÝ tîng kiªm vËt lÝ ®Þa cÇu. - Víi t×nh yªu cuéc sèng, lßng say mª c«ng viÖc anh thanh niªn ®· t¹o cho m×nh mét cuéc sèng ®Ñp vµ kh«ng c« ®¬n... - Cuéc gÆp gì vµ trß chuyÖn vui vÎ cña b¸c l¸i xe, ngêi ho¹ sÜ, c« kÜ s trÎ vµ anh thanh niªn vÒ cuéc sèng, c«ng viÖc...Anh thanh niªn biÕu quµ cho b¸c l¸i xe, tÆng hoa cho c« g¸i tríc c¨n nhµ gän gµng, ng¨n n¾p víi bµn ghÕ, tñ s¸ch, biÓu ®å, thèng kª ®· lµm cho nh÷ng ngêi kh¸ch thÝch thó vµ hÑn ngµy sÏ trë l¹i... - Chia tay nhau, nhng h×nh ¶nh vÒ con ngêi, cuéc sèng cña anh thanh niªn ®· ®Ó l¹i trong hä niÒm c¶m phôc vµ mÕn yªu... TruyÖn kÓ vÒ t×nh c¶m cha con «ng S¸u trong chiÕn tranh chèng MÜ. ¤ng S¸u xa nhµ ®i kh¸ng chiÕn, m·i cho ®Õn khi con g¸i (bÐ Thu) lªn 8 tuæi «ng míi cã dÞp vÒ th¨m nhµ vµ th¨m con víi tÊt c¶ lßng mong nhí cña m×nh... - Khi gÆp «ng S¸u, bÐ Thu kh«ng chÞu nhËn «ng lµ cha cña m×nh, v× vÕt sÑo trªn mÆt ®· lµm cho «ng kh«ng gièng víi ngêi cha trong bøc ¶nh mµ em ®· biÕt. BÐ Thu ®· c xö víi «ng S¸u nh mét ngêi xa l¹... - §Õn lóc bÐ Thu nhËn «ng S¸u lµ ngêi cha th©n yªu cña m×nh th× còng lµ lóc «ng ph¶i chia tay con trë l¹i chiÕn khu, t×nh c¶m cha con trogn bÐ Thu trçi dËy mét c¸ch m·nh liÖt, thiÕt tha. Tríc lóc chia tay, bÐ Thu dÆn «ng S¸u lµm cho m×nh mét chiÕc lîc b»ng ngµ voi... - Nhí lêi dÆn cña con, ë chiÕn khu, «ng S¸u ®· dµnh t×nh c¶m th¬ng yªu cña m×nhh ®Ó lµm mét chiÕc lîc ngµ tÆng con g¸i yªu cña m×nh. Nh÷ng trong mét trËn cµn, «ng ®· hy sinh. Tríc lóc nh¾m m¾t, «ng ®· trao c©y lîc cho mét ngêi ®ång ®éi nhê vÒ trao tËn tay cho bÐ Thu... - TruyÖn kÓ vÒ ba c« g¸i TNXP lµ Thao, Ph¬ng §Þnh vµ Nho; c¶ ba ngêi lµm thµnh mét tæ trinh s¸t mÆt ®êng t¹i mét träng ®iÓm ¸c liÖt trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n nh÷ng n¨m ®¸nh Mü... - C«ng viÖc cña tæ rÊt nguy hiÓm, lu«n lu«n ®èi mÆt víi c¸i chÕt nhÊt lµ trong mçi lÇn ph¸ bom... - Tæ trinh s¸t ë trong mét c¸i hang, díi ch©n cao ®iÓm, c¸ch xa Tin xÊu vÒ lµng chî DÇu theo giÆc ®· lµm «ng Hai d»n vÆt, khæ së ®Õn khi sù thËt ®ù¬c s¸ng tá. T×nh yªu lµng vµ t×nh yªu níc ®îc biÓu hiÖn râ nÐt vµ s©u s¾c. Ng«i thø 3, theo c¸i nh×n vµ giäng ®iÖu cña nh©n vËt «ng Hai Kh«ng gian truyÖn ®îc më réng h¬n, tÝnh kh¸ch quan cña hiÖn thùc dêng nh ®îc t¨ng cêng h¬n; ngêi kÓ dÔ dµng linh ho¹t ®iÒu khiÓn m¹ch kÓ. Cuéc gÆp gì bÊt ngê gi÷a ba ngêi trªn ®Ønh Yªn S¬n 2600m. PhÈm ch©t cña c¸c nh©n vËt ®îc béc lé râ nÐt ®Æc biÖt lµ nh©n vËt anh thanh niªn Ng«i thø 3, ®Æt vµo nh©n vËt «ng ho¹ sÜ. §iÓm nh×n trÇn thuËt ®Æt vµo nh©n vËt «ng ho¹ sÜ, cã ®o¹n lµ c« kÜ s, lµm cho c©u chuyÖn võa cã tÝnh ch©n thùc, kh¸ch quan, võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi lµm næi bËt chÊt tr÷ t×nh. ¤ng S¸u vÒ th¨m vî con, con kiªm quyÕt kh«ng nhËn ba; ®Õn lóc nhËn th× ®· ph¶i chia tay; ®Õn lóc hy sinh «ng S¸u vÉn kh«ng ®îc gÆp l¹i bÐ Thu lÇn nµo Lµm cho c©u chuyÖn trë nªn bÊt ngê, hÊp dÉn nhng vÉn ch©n thùc v× phï hîp víi l« gÝc cuéc sèng thêi chiÕn tranh vµ tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt. Nguyªn nh©n ®îc lÝ gi¶i thó v× (c¸i thÑo) Ng«i thø nhÊt; Nh©n vËt ngêi kÓ chuyÖn xng “t«i” (b¸c Ba) C©u chuyÖn trë nªn ch©n thùc h¬n, gÇn gòi h¬n qua c¸i nh×n vµ giäng ®iÖu cña chÝnh ngêi chøng kiÕn c©u chuyÖn. Mét lÇn ph¸ bom næ chËm, Nho bÞ søc Ðp, Thao vµ Ph¬ng §Þnh rÊt lo l¾ng vµ ch¨m rÊt tËn t×nh. BÊt ngê cã HiÖn râ cuéc Ng«i thø Phï hîp víi néi dung sèng sinh ho¹t, nhÊt; Ngêi t¸c phÈm, t¹o ®iÒu kiÖn chiÕn ®Êu hµng kÓ chuyÖn thuËn lîi ®Ó miªu t¶ vµ ngµy trªn cao xng “t«i” biÓu hiÖn thÕ giíi t©m ®iÓm v« cïng hån, nh÷ng c¶m xóc suy ¸c liÖt, hiÓm nghÜ cña nh©n vËt. ®¬n vÞ. Cuéc sèng n¬i träng ®iÓm, mÆc dï nguy hiÓm nhng hä vÉn vui nhén, hån nhiªn yªu ®êi víi nh÷ng gi©y phót thanh th¶n, m¬ méng vµ ®Æc biÖt lµ hä rÊt yªu th¬ng g¾n bã víi nhau trong t×nh ®ång ®éi... - Trong mét lÇn ®i ph¸ bom, kh«ng may Nho bÞ th¬ng, c« ®· ®îc chÞ Thao, Ph¬ng §Þnh tËn t×nh ch¨m sãc víi mét t×nh c¶m yªu th¬ng cña nh÷ng ngêi ®ång ®éi trong khãi löa ¸c liÖt cña chiÕn tranh... BÕn quª (NguyÔn Sau bao n¨m tõng ®Æt ch©n lªn nhiÒu miÒn ®Êt kh¸c nhau, cuèi Minh Ch©u) cïng NhÜ bÞ cét chÆt vµo giêng bÖnh, mäi sinh ho¹t ®Òu ph¶i nhê sù gióp ®ì cña ngêi kh¸c mµ chñ yÕu lµ vî con anh. Vµo mét buæi s¸ng ®Çu thu, NhÜ nh×n qua cöa sæ, ng¾m nh÷ng b«ng hoa b»ng l¨ng, ng¾m c¶nh bªn kia bê s«ng Hång. Trß chuyÖn vµ quan s¸t, NhÜ chît nhËn ra sù tÇn t¶o, chÞu ®ùng, hy sinh ®Çy t×nh th¬ng cña Liªn. C¶nh thiªn nhiªn ë quª h¬ng khiÕn anh båi håi vµ khao kh¸t ®îc ®Æt ch©n lªn b·i båi bªn kia s«ng, nhng kh«ng thÓ. NhÜ nhê TuÊn, con trai thø hai cña m×nh sang bªn kia s«ng hé anh, nhng ®øa con trai l¹i sa vµo ®¸m ch¬i ph¸ cê thÕ trªn hÌ phè vµ cã thÓ sÏ lì chuyÕn ®ê ngang duy nhÊt trong ngµy . TT 1 2 T¸c phÈm (®o¹n trÝch) ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng (NguyÔn D÷) ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh (Ph¹m §×nh Hæ) mét trËn ma ®¸ ®æ nguy cã thÓ hy xuèng trªn cao sinh bÊt cø lóc ®iÓm khiÕn hä vui nµo, nhng t©m t¬i trë l¹i. hån 3 TNXP vÉn thanh th¶n vui t¬i, hä vÉn kiªn cêng. Mét ngêi bÖnh nÆng, s¾p chÕt, kh«ng ®i ®©u ®îc, nghÜ l¹i cuéc ®êi m×nh vµ hoµn c¶nh hiÖn t¹i. Rót ra nh÷ng tr¶i nghiÖm vÒ cuéc ®êi m×nh, vÒ qui luËt cuéc sèng. T©m tr¹ng vµ t×nh c¶m ®èi víi quª h¬ng, gia ®×nh. Ng«i thø 3, Kh«ng gian truyÖn ®îc ®Æt vµo më réng h¬n, tÝnh kh¸ch nh©n vËt quan cña hiÖn thùc dêng NhÜ. nh ®îc t¨ng cêng h¬n. HÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø cña c¸c v¨n b¶n Ng÷ v¨n 9 LuËn ®iÓm- luËn cø c¬ b¶n * Gi¸ trÞ néi dung: - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: + T¸c phÈm ®Ò cËp tíi sè phËn bi kÞch cña mét ngêi phô n÷ díi chÕ ®é phong kiÕn qua nh©n vËt Vò N¬ng. + Ph¶n ¸nh hiÖn thùc vÒ x· héi phong kiÕn ViÖt Nam bÊt c«ng, v« lÝ. - Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: + Ca ngîi, tr©n träng vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷ th«ng qua h×nh tîng nh©n vËt Vò N¬ng. + Th¬ng c¶m cho sè phËn ®au khæ bi kÞch cña ngêi phô n÷ díi chÕ ®é p/k qua nh©n vËt Vò N¬ng. + Lªn tiÕng tè c¸o x· héi phong kiÕn bÊt c«ng tµn b¹o. + §Ò cao nh©n nghÜa “ë hiÒn gÆp lµnh” qua phÇn kÕt thóc cã hËu. * Nh©n vËt Vò N¬ng: - Vò N¬ng lµ ngêi phô n÷ thuú mÞ, nÕt na, l¹i thªm t dung tèt ®Ñp. + Khi chång ë nhµ nµng hÕt mùc gi÷ g×n khu«n phÐp, gia ®×nh ªm Êm hoµ thuËn. + Khi chång ®i lÝnh nµng ë nhµ nu«i d¹y con th¬, ch¨m sãc mÑ giµ. + Tríc sau vÉn trän t×nh, vÑn nghÜa, thuû chung. - Vò N¬ng cã sè phËn ®au khæ, oan khuÊt.. + Sèng c« ®¬n trong c¶nh thiÕu phô v¾ng chång. + BÞ chång nghi oan, ruång rÉy vµ ®¸nh ®uæi ®i. + Tù vÉn ë bÕn s«ng Hoµng Giang. * Thãi ¨n ch¬i xa xØ, v« ®é cña chóa ThÞnh V¬ng (TrÞnh S©m) vµ c¸c quan hÇu cËn trong phñ chóa. - Chóa cho x©y dùng nhiÒu cung ®iÖn, ®×nh ®µi ë c¸c n¬i ®Ó tho¶ m·n ý thÝch “®i ch¬i ng¾m c¶nh ®Ñp”, ý thÝch ®ã cø triÒn miªn, nèi tiÕp ®Õn kh«ng cïng, hao tiÒn tèn cña. - Nh÷ng cuéc rong ch¬i cña chóa ThÞnh V¬ng diÔn ra thêng xuyªn “th¸ng 3, 4 lÇn” huy ®éng rÊt ®«ng ngêi hÇu h¹, c¸c néi thÇn, c¸c quan hé gi¸ nh¹c c«ng...bµy ra nhiÒu trß gi¶i trÝ lè l¨ng vµ tèn kÐm. - Thó ch¬i c©y c¶nh: trong phñ chóa víi bao nhiªu “tr©n cÇm dÞ thó, cæ méc qu¸i th¹ch” ®iÓm xuyÕt bµy vÏ ra h×nh non bé tr«ng nh bÕn bÓ 3 Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (Ng« gia v¨n ph¸i) 4 ChÞ em Thuý KiÒu (TruyÖn KiÒuNguyÔn Du) 5 C¶nh ngµy xu©n (TruyÖn KiÒuNguyÔn Du) 6 M· Gi¸m Sinh mua KiÒu (TruyÖn KiÒuNguyÔn Du) ®Çu non... * Thãi tham lam, nhòng nhiÔu cña quan l¹i trong phñ chóa. - Dïng thñ ®o¹n “nhê giã bÎ m¨ng” ra do¹ dÉm, cíp bãc cña d©n. - LËp mu ®ªm ®Õn cho tay ch©n sai lÝnh lÎn vµo “lÊy ph¨ng ®i, råi buéc cho téi ®em giÊu vËt cung phông ®Ó do¹ giÉm lÊy tiÒn”. - Ngang ngîc “ph¸ nhµ, huû têng” cña d©n ®Ó khiªng hßn ®¸ hoÆc c©y cèi mµ chóng cíp ®îc. * H×nh tîng ngêi anh hïng ¸o v¶i NguyÔn HuÖ- Quang Trung. - NguyÔn HuÖ lµ ngêi cã lßng yªu níc nång nµn. + C¨m thï vµ cã ý chÝ quyÕt t©m diÖt giÆc + Lêi chØ dô. - Quang Trung lµ ngêi quyÕt ®o¸n, trÝ th«ng minh s¸ng suèt, cã tµi mu lîc vµ cÇm qu©n. + Tù m×nh “®èc suÊt ®¹i binh” ra B¾c, tuyÓn mé qu©n sÜ vµ më cuéc duyÖt binh lín, ®Ých th©n dô tíng sÜ, ®Þnh kÕ ho¹ch tÊn c«ng vµo ®óng dÞp TÕt Nguyªn §¸n. + Cã tµi ph¸n ®o¸n, tµi ®iÒu binh khiÓn tíng. + ChiÕn thuËt linh ho¹t, xuÊt quû nhËp thÇn, biÕt tËp trung vµo nh÷ng kh©u hiÓm yÕu, then chèt. + Cã tÇm nh×n chiÕn lîc, tríc khi tiÕn c«ng ®¸nh giÆc ®· ®Þnh ®îc ngµy chiÕn th¾ng. -> NguyÔn HuÖ- Quang Trung tiªu biÓu cho truyÒn thèng yªu níc, nh©n nghÜa, anh hïng d©n téc. * Bé mÆt bän x©m lîc, bän b¸n níc vµ sù thÊt b¹i cña chóng. - B¶n chÊt kiªu c¨ng, tù phô nhng rÊt hÌn nh¸t cña bän x©m lîc, thÓ hiÖn qua nh©n vËt T«n SÜ NghÞ vµ mét sè tíng cña y. - Sè phËn bi ®¸t cña bän vua quan b¸n níc h¹i d©n. * Giíi thiÖu kh¸i qu¸t nÐt ®Ñp chung vµ riªng cña hai chÞ em Thuý V©n vµ Thuý KiÒu. + VÎ ®Ñp vÒ h×nh d¸ng (mai cèt c¸ch), vÎ ®Ñp vÒ t©m hån (tuyÕt tinh thÇn)-> hoµn mÜ “mêi ph©n vÑn mêi” + Mçi ngêi cã vÎ ®Ñp riªng. * Nhan s¾c cñaThuý V©n: + VÎ ®Ñp cao sang, quÝ ph¸i “trang träng kh¸c vêi”: khu«n mÆt, nÐt ngµi, tiÕng cêi, giäng nãi, m¸i tãc, lµn da ®îc so s¸nh víi tr¨ng, hoa, m©y tuyÕt-> vÎ ®Ñp phóc hËu ®oan trang. + VÎ ®Ñp gÇn gòi víi thiªn nhiªn, hoµ hîp víi thiªn nhiªn-> sè phËn b×nh lÆng su«n sÎ. * VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu: + §Ñp s¾c s¶o, mÆn mµ (trÝ tuÖ vµ t©m hån), ®Ñp nghiªng níc, nghiªng thµnh. + §Ñp ®Õn nçi thiªn nhiªn ph¶i ghen ghÐt, ®è kÞ-> sè phËn ®au khæ, tru©n chuyªn, sãng giã. + Thuý KiÒu lµ con ngêi ®a tµi, hoµn thiÖn, xuÊt chóng. + Tr¸i tim ®a sÇu, ®a c¶m. * Khung c¶nh mïa xu©n b¸t ng¸t, trµn ®Çy søc sèng. + NÒn xanh ngót m¾t, ®iÓm vµi b«ng lª tr»ng-> mµu s¾c hµi hoµ, sèng ®éng míi mÎ, tinh khiÕt. + Bót ph¸p íc lÖ cæ ®iÓn: pha mµu hµi hoµ. * Kh«ng khÝ lÔ héi ®«ng vui, n¸o nhiÖt, nÐt v¨n ho¸ truyÒn thèng. - LÔ t¶o mé - Héi ®¹p thanh *C¶nh thiªn nhiªn buæi chiÒu ®Ñp nhng tho¸ng buån cã d¸ng ngêi bu©ng khu©ng, bÞn rÞn, xao xuyÕn. * M· Gi¸m Sinh vµ b¶n chÊt cña y. + ¦a chng diÖn, ch¶i chuèt, mÆc dï ®· ngoµi 40: trang phôc, diÖn m¹o. + ThiÕu v¨n ho¸, th« lç, sç sµng: nãi n¨ng céc lèc, hµnh ®éng, cö chØ sç sµng “ngåi tãt”. + Gian x¶o, dèi tr¸, ®ª tiÖn, bØ æi, t¸ng tËn l¬ng t©m-> tªn bu«n thÞt b¸n ngêi. * C¶nh ngé vµ t©m tr¹ng cña Thuý KiÒu. + Nhôc nh·, ª chÒ: “Ngõng hoa bãng thÑn tr«ng g¬ng mÆt dµy” + §au ®ín, tñi hæ. 7 KiÒu ë lÇu Ngng BÝch (NguyÔn Du) 8 Lôc V©n Tiªn cøu kiÒu NguyÖt Nga (TruyÖn Lôc V©n TiªnNguyÔn §×nh ChiÓu) Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n (TruyÖn Lôc V©n TiªnNguyÔn §×nh ChiÓu) §ång chÝ (ChÝnh H÷u) 9 10 11 Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh (Ph¹m TiÕn DuËt) * Thiªn nhiªn hoang v¾ng, bao la ®Õn rîn ngîp; sù c« ®¬n tr¬ träi, cay ®¾ng, xãt xa cña Thuý kiÒu. * T©m tr¹ng ®au buån, lo l¾ng sî h·i cña Thuý KiÒu: nçi buån trµo d©ng, lan to¶ vµo thiªn nhiªn nh tõng ®ît sãng. + Cöa bÓ chiÒu h«m: b¬ v¬, l¹c lâng. + ThuyÒn ai thÊp tho¸ng xa xa: v« ®Þnh. + Ngän níc míi sa, hoa tr«i: t¬ng lai mê mÞt, kh«ng søc sèng. + TiÕng sãng: sî h·i, dù c¶m vÒ cuéc sèng. + Buån tr«ng: ®iÖp tõ-> nçi buån d»ng dÆc, triÒn miªn, liªn tiÕp... * H×nh ¶nh Lôc V©n Tiªn - ngêi anh hïng nghÜa hiÖp - Lµ anh hïng tµi n¨ng cã tÊm lßng v× nghÜa vong th©n. - Lµ con ngêi chÝnh trùc, hµo hiÖp, träng nghÜa khinh tµi, tõ t©m nh©n hËu. - Lµ ngêi cã lý tëng sèng sèng cao ®Ñp : “ Nhí c©u kiÕn nghÜa bÊt vi, Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng”. * H×nh ¶nh KiÒu NguyÖt Nga: - Lµ c« g¸i khuª c¸c, thuú mÞ nÕt na, cã häc thøc . - Lµ ngêi rÊt mùc ®»m th¾m vµ träng ©n t×nh. * Nh©n vËt Ng ¤ng: - Cã tÊm lßng l¬ng thiÖn , sèng nh©n nghÜa . - Cã mét cuéc sèng trong s¹ch, ngoµi vßng danh lîi. * Nh©n vËt TrÞnh H©m: - Lµ ngêi cã t©m ®Þa ®éc ¸c, gian ngoan x¶o quyÖt. - Lµ kÎ bÊt nh©n, bÊt nghÜa. * H×nh ¶nh ngêi lÝnh thêi k× ®Çu kh¸ng chiÕn. - Hä lµ nh÷ng ngêi n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh, ra ®i tõ nh÷ng miÒn quª nghÌo khã “níc mÆn ®ång chua”, “®Êt cµy lªn sái ®¸”. - §Êt níc cã chiÕn tranh, hä s½n sµng cÇm sóng lªn ®êng, ®Ó l¹i sau lng quª h¬ng, c«ng viÖc vµ t×nh c¶m nhí th¬ng cña ngêi th©n . - Hä lµ nh÷ng ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng tr¶i qua nh÷ng gian khæ, thiÕu thèn cña cuéc ®êi ngêi lÝnh. - §Ñp nhÊt ë hä lµ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi s©u s¾c, th©n thiÕt. * T×nh ®ång chÝ cña nh÷ng ngêi lÝnh (chñ ®Ò chÝnh) - C¬ së h×nh thµnh t×nh ®ång chÝ cña nh÷ng ngêi lÝnh. + T×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi b¾t nguån s©u xa tõ sù t¬ng ®ång vÒ c¶nh ngé xuÊt th©n nghÌo khã. + T×nh ®ång chÝ ®îc n¶y sinh tõ sù cïng chung nhiÖm vô, s¸t c¸nh bªn nhau trong chiÕn ®Êu. + T×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi n¶y në vµ trë thµnh bÒn chÆt trong sù chan hoµ, chia sÎ mäi gian lao còng nh niÒm vui, ®ã lµ mèi t×nh tri kØ cña nh÷ng ngêi b¹n chÝ cèt. - BiÓu hiÖn vµ søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ. + §ång chÝ, ®ã lµ sù c¶m th«ng s©u xa nh÷ng t©m t, nçi lßng cña nhau. + §ång chÝ lµ cïng nhau chia sÎ nh÷ng thiÕu thèn, gian khæ cña cuéc ®êi ngêi lÝnh. + T×nh c¶m g¾n bã s©u nÆng “tay n¾m lÊy bµn tay” cö chØ mµ nh÷ngngêi lÝnh nh ®îc tiÕp thªm søc m¹nh vît qua mäi gian khæ. + VÎ ®Ñp cña t×nh ®ång chÝ: “§ªm nay rõng hoang s¬ng muèi....§Çu sóng tr¨ng treo” * H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh: - H×nh ¶nh ®éc ®¸o “ Nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh” lµ mét h×nh ¶nh thùc, bom ®¹n chiÕn tranh ®· lµm cho nh÷ng chiÕc xe biÕn d¹ng. - Lµ mét h×nh tîng th¬ ®éc ®¸o cña thêi chiÕn tranh chèng MÜ. * H×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe. - T thÕ hiªn ngang, tinh thÇn dòng c¶m coi thêng gian khæ hiÓm nguy. + Ung dung, hiªn ngang. + Th¸i ®é bÊt chÊp khã kh¨n gian khæ, hiÓm nguy. - T©m hån s«i næi, t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã th©n thiÕt. + T¸c phong rÊt lÝnh, s«i næi, nhanh nhÑn, tinh nghÞch, l¹c quan yªu ®êi. + G¾n bã th©n thiÕt nh anh em mét nhµ: Chung b¸t ®òa nghÜa lµ gia ®×nh ®Êy. 12 13 - ý chÝ quyÕt t©m chiÕn ®Êu v× gi¶i phãng MiÒn Nam, thèng nhÊt Tæ Quèc. §oµn thuyÒn * C¶nh biÓn vµo ®ªm vµ ®oµn thuyÒn ra kh¬i ( 2 khæ ®Çu ). ®¸nh c¸ - Bøc tranh léng lÉy hoµnh tr¸ng vÒ c¶nh thiªn nhiªn trªn biÓn. - §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ lªn ®êng ra kh¬i cïng cÊt cao tiÕng h¸t. (Huy CËn) * VÎ ®Ñp cña biÓn c¶ vµ cña nh÷ng ngêi lao ®éng ( 4 khæ th¬ tiÕp ) - Thiªn nhiªn bõng tØnh, cïng hoµ nhËp vµo niÒm vui cña con ngêi - VÎ ®Ñp lung linh huyÒn ¶o cña biÓn, c¶nh ®¸nh c¸ ®ªm trªn biÓn. - Bµi h¸t c¶m t¹ biÓn kh¬i hµo phãng, nh©n hËu, bao dung. - Kh«ng khÝ lao ®éng víi niÒm say mª, hµo høng, khoÎ kho¾n, thiªn nhiªn ®· thùc sù hoµ nhËp vµo nhau, hç trî cho nhau, t¹o thµnh søc m¹nh trong cuéc chinh phôc biÓn c¶. * C¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ trong buæi b×nh minh ( khæ cuèi ) - C¶nh ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸ trë vÒ sau mét ®ªm lao ®éng khÈn tr¬ng. - TiÕng h¸t diÔn t¶ sù phÊn khëi cña nh÷ng con ngêi chiÕn th¾ng. BÕp löa * Håi tëng vÒ bµ vµ t×nh bµ ch¸u. (B»ng ViÖt) - Sù håi tëng b¾t ®Çu tõ h×nh ¶nh th©n th¬ng vÒ bÕp löa. - Thêi Êu th¬ bªn bµ lµ mét tuæi th¬ nhiÒu gian khæ , thiÕu thèn nhäc nh»n - KØ niÖm vÒ bµ vµ nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ lu«n g¾n víi h×nh ¶nh bÕp löa. - ¢m thanh cña tiÕng chim tu hó. * Nh÷ng suy ngÉm vÒ bµ vµ h×nh ¶nh bÕp löa. 14 ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) 15 Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ (NguyÔn - Cuéc ®êi bµ khã nhäc, lËn ®Ën , chÞu ®ùng nhiÒu mÊt m¸t. - Sù tÇn t¶o , ®øc hy sinh ch¨m lo cho mäi ngêi cña bµ. - BÕp löa tay bµ nhãm lªn mçi sím mai lµ nhãm lªn niÒm yªu th¬ng, niÒm vui sëi Êm, san sÎ vµ cßn “ Nhãm dËy c¶ nh÷ng t©m t×nh tuæi nhá”; ngän löa bµ nhen lµ ngän löa cña søc sèng, lßng yªu th¬ng vµ niÒm yªu th¬ng bÊt diÖt. * Nçi nhí mong cña ngêi ch¸u ®èi víi bµ còng lµ ®èi víi gia ®×nh, quª h¬ng vµ ®Êt níc. - Cuéc sèng sung síng ®Çy ®ñ vµ trµn niÒm vui. - Kh«ng ngu«i quªn nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ ë víi bµ vµ t×nh c¶m Êm ¸p cña bµ víi lßng biÕt ¬n... * H×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong c¶m xóc cña t¸c gi¶. - VÇng tr¨ng lµ mét h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn t¬i m¸t, mét vÎ ®Ñp b×nh dÞ vµ vÜnh h»ng cña vò trô. - Tr¨ng lµ ngêi b¹n tri kØ cña thêi th¬ Êu vµ nh÷ng ngµy chiÕn ®Êu ë rõng - Hoµn c¶nh sèng thay ®æi, con ngêi quen víi tiÖn nghi hiÖn ®¹i, ®iÖn ®· lµm lu mê ¸nh tr¨ng, tr¨ng trë thµnh ngêi dng qua ®êng. - BÊt ngê ®Ìn ®iÖn t¾t, vÇng tr¨ng ®ét ngét hiÖn ra qua « cöa sæ, ®¸nh thøc bao kØ niÖm tëng ®a l·ng quªn trong lßng ngêi, khiÕn cho con ngêi c¶m thÊy “rng rng” mét nçi nhí kh¾c kho¶i vµ da diÕt ®èi víi qu¸ khø b×nh dÞ, méc m¹c mµ thiªng liªng. * Suy t cña t¸c gi¶ mang ý nghÜa nh©n sinh s©u s¾c. - VÇng tr¨ng kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ vÇng tr¨ng thiªn nhiªn mµ nã ®· trë thµnh mét biÓu tîng cho nh÷ng g× thuéc vÒ qu¸ khø cña con ngêi. - Bíc qua thêi chiÕn tranh, sèng trong c¶nh hoµ b×nh, cuéc sèng cña con ngêi ®æi thay, ngËp ch×m trong h¹nh phóc, kh«ng Ýt ngêi ®· v« t×nh l·ng quªn qu¸ khø. - Trong kho¶nh kh¾c hiÖn t¹i, h×nh ¶nh vÇng tr¨ng ®ét ngét xuÊt hiÖn trong ®ªm ®iÖn t¾t ®· ®¸nh thøc trong t©m hån con ngêi bao kØ niÖm... - Con ngêi ngì ngµng ®Õn th¶ng thèt, råi rng rng hoµi niÖm, ®Ó ®äng l¹i cuèi cïng lµ nçi niÒm day døt, ©n hËn: “giËt m×nh” soi l¹i m×nh, suy ngÉm vÒ qu¸ khø, cÇn sèng cã tr¸ch nhiÖm víi qu¸ khø, vÒ hiÖn t¹i, vÒ sù v« t×nh v« nghÜa ®¸ng tr¸ch giËn. - “GiËt m×nh” nh¾c nhë kh«ng ®îc phÐp l·ng quªn qu¸ khø, cÇn cã tr¸ch nhiÖm víi qu¸ khø, coi qu¸ khø lµ ®iÓm tùa cho hiÖn t¹i, lÊy qu¸ khø ®Ó soi vµo hiÖn t¹i. Sèng thuû chung, nghÜa t×nh víi qu¸ khø. §ã lµ mét ®¹o lÝ truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam: ®¹o lÝ thuû chung, ©n t×nh, nghÜa t×nh. * Khóc ca thø nhÊt lµ tiÕng ru khi mÑ ®Þu con gi· g¹o. - Tr¸i tim yªu th¬ng mªnh m«ng cña ngêi mÑ nghÌo. - H¹t g¹o hËu ph¬ng, h¹t g¹o cña mÑ nÆng t×nh nÆng nghÜa. * Khóc ca thø hai lµ tiÕng ru khi mÑ tØa b¾p trªn nói Ka-li. Khoa §iÓm) - Ngêi mÑ cÇn cï vµ ®¶m ®ang võa ®Þu con, võa lµm rÉy. - T×nh yªu th¬ng, niÒm tù hµo cña mÑ ®èi víi cu Tai - MÑ nh©n hËu, lßng mÑ bao la mang nÆng t×nh lµng nghÜa xãm. * Khóc ca thø 3 lµ khóc ca chiÕn ®Êu. - C¶ gia ®×nh mÑ cïng ra trËn, mang tÇm vãc anh hïng. - MÑ ®Þu con ra trËn, ®i tiÕp tÕ, ®i t¶i ®¹n v× sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt níc. * GiÊc m¬ t×nh th¬ng, giÊc m¬ vÒ Êm no, h¹nh phóc, giÊc m¬ chiÕn th¾ng-> t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, ý chÝ chiÕn ®Êu cho ®éc lËp tù do vµ kh¸t väng thèng nhÊt níc nhµ. * §o¹n 1: H×nh ¶nh con cß qua nh÷ng lêi ru b¾t ®Çu ®Õn b¾t ®Çu ®Õn víi tuæi Êu th¬. - H×nh ¶nh con cß tõ lêi h¸t ru gîi lªn cuéc sèng thanh b×nh, gîi lªn cuéc sèng lam lò, vÊt v¶, cùc nhäc xa kia. - H×nh ¶nh con cß ®· ®Õn víi t©m hån tuæi Êu th¬ mét c¸ch v« thøc. - Con ®îc ®ãn nhËn t×nh yªu vµ sù che chë cña ngêi mÑ. * §o¹n 2: H×nh ¶nh con cß trong tiÒm thøc cña tuæi th¬ vµ trong mçi bíc ®êng kh«n lín cña con ngêi. - C¸nh cß tõ trong lêi ru ®· ®i vµo tiÒm thøc cña tuæi th¬, trë nªn gÇn gòi th©n thiÕt vµ sÏ theo cïng con ngêi ®Õn suèt cuéc ®êi. - H×nh ¶nh con cß ®· gîi ý nghÜa biÓu tîng vÒ lßng mÑ, vÒ sù d×u d¾t, n©ng ®ì dÞu dµng vµ bÒn bØ cña ngêi mÑ. - C¸nh cß ®· trë thµnh b¹n ®ång hµnh cña con ngêi trªn suèt chÆng ®êng ®êi tõ tuæi Êu th¬ trong n«i ®Õn khi trëng thµnh. * §o¹n 3: Tõ h×nh ¶nh con cß, suy ngÉm vµ triÕt lý vÒ ý nghÜa cña lêi ru vµ lßng mÑ ®èi víi cuéc ®êi mçi con ngêi. - H×nh ¶nh con cß ®îc nhÊn m¹nh ë ý nghÜa biÓu tîng cho tÊm lßng ngêi mÑ, lóc nµo còng ë bªn con ®Õn suèt cuéc ®êi. - Qui luËt cña t×nh c¶m cã ý nghÜa bÒn v÷ng, réng lín vµ s©u s¾c “ Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ, §i hÕt ®êi lßng mÑ vÉn theo con.” - NghÜ vÒ con cß trong ca dao, nghÜ vÒ cuéc ®êi con mai sau, ngêi mÑ nghÜ vÒ th©n phËn, sè phËn nh÷ng con cß nhá bÐ ®¸ng th¬ng, ®¸ng träng. * Mïa xu©n cña thiªn nhiªn, ®Êt trêi ( khæ ®Çu ) - Mïa xu©n thiªn nhiªn xø HuÕ t¬i ®Ñp, rén r· vµ trµn ®Çy søc sèng. - T©m tr¹ng n¸o nøc, x«n xao, say sa, ng©y ngÊt tríc søc xu©n. * Mïa xu©n cña ®Êt níc ( khæ 2,3 ) - H×nh ¶nh “ngêi cÇm sóng”, “ngêi ra ®ång” biÓu trng cho hai nhiÖm vô chiÕn ®Êu vµ lao ®éng x©y dùng ®Êt níc. - - Søc sèng bÒn v÷ng cña ®Êt níc bèn ngh×n n¨m qua bao vÊt v¶, gian lao vÉn vît lªn vµ mçi mïa xu©n vÒ ®îc tiÕp thªm søc sèng ®Ó bõng dËy víi nhÞp diÖu hèi h¶, s«i ®éng. * T©m niÖm cña nhµ th¬ d©ng trän “ mïa xu©n nho nhá” cña m×nh cho ®Êt n íc, cho cuéc ®êi ( cßn l¹i ) - Kh¸t väng ®îc hoµ nhËp vµo cuéc sèng cña ®Êt níc, cèng hiÕn phÇn tèt ®Ñp - dï nhá bÐ cña m×nh cho cuéc ®êi chung, cho ®Êt níc. - §iÖu Nam ai, Nam b×nh mªnh mang, tha thiÕt ®îc cÊt lªn ngîi ca quª h¬ng ®Êt níc, thÓ hiÖn niÒm tin yªu, g¾n bã s©u nÆng . * TÝn hiÖu cña sù chuyÓn mïa tõ cuèi h¹ sang ®Çu thu. - Ngän giã se nhÑ nhµng, mang theo h¬ng æi, mµn s¬ng gi¨ng qua ngâ. - Nh©n ho¸ lµn s¬ng: mïa thu mang ®Ëm hån ngêi víi t©m tr¹ng ngì ngµng, b©ng khu©ng (bçng, h×nh nh) * Sù vËt ë thêi ®iÓm giao mïa. - Dßng s«ng kh«ng cuån cuén d÷ déi vµ gÊp g¸p nh nh÷ng ngµy ma lò mïa h¹, mµ ªm ¶, dÒnh dµng, s«ng ®anh l¾ng l¹i, ®ang trÇm xuèng trong trong l÷ng lê nh ngÉm nghÜ, suy t . - T¬ng ph¶n víi s«ng, chim l¹i b¾t ®Çu véi v·, h¬ng thu l¹nh lµm cho chóng ph¶i khÈn tr¬ng chuÈn bÞ cho chuyÕn bay tr¸nh rÐt . - §¸m m©y nh mét d¶i lôa trªn bÇu trêi nöa ®ang cßn lµ mïa h¹, nöa ®· nghiªng vÒ mïa thu. BÇu trêi mét nöa thu. §¸m m©y mïa h¹ ®ang nhuèm s¾c thu. * Suy ngÉm triÕt lý sang thu cña hån ngêi. - VÉn lµ n¾ng ma, sÊm chíp, b·o d«ng nh mïa h¹, nhng møc ®é ®· kh¸c. - Sang thu kh«ng nh÷ng dÞu n¾ng, bít ma mµ còng tha vµ nhá dÇn, kh«ng ®ñ søc lay ®éng nh÷ng hµng c©y cæ thô khi ®· tr¶i qua hai mïa xu©n, h¹. - Còng gièng nh “ hµng c©y ®øng tuæi ”, khi con ngêi ®· tõng va ch¹m, nÕm tr¶i trong cuéc sèng th× sÏ v÷ng vµng h¬n, chÝn ch¾n h¬n tríc mäi t¸c ®éng bÊt thêng cña ngo¹i c¶nh. 16 Con cß (ChÕ Lan Viªn) 17 Mïa xu©n nho nhá (Thanh H¶i) 18 Sang thu (H÷u ThØnh) 19 Nãi víi con * T×nh yªu th¬ng cña cha mÑ, sù ®ïm bäc cña quª h¬ng ®èi víi con. (Y Ph¬ng) - Kh«ng khÝ gia ®×nh trµn ®Çy niÒm vui vµ h¹nh phóc, con lín lªn tõng ngµy trong t×nh yªu th¬ng cña mäi ngêi . - Con lín lªn trong cuéc sèng lao ®éng, trong thiªn nhiªn th¬ méng vµ nghÜa t×nh cña quª h¬ng; ®©y lµ n¬i che chë, ®ïm bäc vµ nu«i dìng con ngêi tõ t×nh c¶m ®Õn lèi sèng. * Ca ngîi nh÷ng ®øc tÝnh cao ®Ñp cña ngêi miÒn nói vµ thÓ hiÖn mong íc cña ngêi cha qua lêi t©m t×nh víi con. 20 ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph¬ng) 21 Lµng- Kim L©n (Nh©n vËt «ng Hai) 22 LÆng lÏ Sa Pa- NguyÔn Thµnh Long ( Nh©n vËt Anh thanh niªn) - Ca ngîi nh÷ng ®øc tÝnh cao ®Ñp cña “ngêi ®ång m×nh”: sèng thuû chung n¬i ch«n rau c¾t rèn, cuéc sèng m¹nh mÏ vµ trµn ®Çy niÒm tin. - Ngêi cha muèn truyÒn vµo con lßng chung thuû víi quª h¬ng, biÕt chÊp nhËn vµ vît qua mäi khã kh¨n thö th¸ch b»ng niÒm tin cña m×nh. Cuéc sèng dï cã ®ãi nghÌo, con ngêi dÉu “ th« s¬ da thÞt”, nhng kh«ng hÒ nhá bÐ vÒ t©m hån. Hä biÕt lo toan vµ mong íc, biÕt tù lùc, tù cêng x©y dùng quª h¬ng, duy tr× nh÷ng tËp qu¸n tèt ®Ñp. - Ngêi cha mong muèn con m×nh ph¶i tù hµo vÒ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña quª h¬ng, lÊy ®ã lµm hµnh trang ®Ó v÷ng bíc trªn ®êng ®êi . -> Søc sèng , vÎ ®Ñp ®¸ng yªu vµ t©m hån cña mét d©n téc miÒn nói. * Nçi niÒm xóc ®éng khi vµo l¨ng viÕng B¸c. - C¸ch xng h« “con” vµ “B¸c” rÊt gÇn gòi, th©n th¬ng võa tr©n träng thµnh kÝnh; Thay tõ “viÕng” b»ng tõ “th¨m” nh dïng lÝ trÝ ®Ó chÕ ngù t×nh c¶m, cè k×m nÐn nçi xóc ®éng. - H×nh ¶nh hµng tre quanh l¨ng B¸c hiÖn lªn trong mµn s¬ng sím, mét h×nh ¶nh th©n thuéc cña quª h¬ng ViÖt Nam. Mét t×nh c¶m võa th©n quen võa tù hµo bëi c©y tre lµ biÓu tîng cña con ngêi ViÖt Nam víi b¶n lÜnh, søc sèng bÒn bØ, kiªn cêng. * Tù hµo, t«n kÝnh vµ lßng biÕt ¬n s©u l¾ng khi vµo l¨ng viÕng b¸c. - Sù vÜ ®¹i cña B¸c Hå (nh mÆt trêi) võa thÓ hiÖn ®îc sù t«n kÝnh cña nh©n d©n, cña nhµ th¬ ®èi víi B¸c. - NiÒm xóc ®éng, lßng thµnh kÝnh cña nh©n d©n, cña nhµ th¬ ®èi víi B¸c: * T×nh c¶m cña t¸c gi¶, cña nh©n d©n - Kh«ng gian yªn tÜnh thiªng liªng vµ ¸nh s¸ng thanh khiÕt, dÞu nhÑ: Èn dô “vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn” n©ng niu giÊc ngñ b×nh yªn cña B¸c; t©m hån cao ®Ñp, s¸ng trong vµ nh÷ng vÇn th¬ trµn ®Çy ¸nh tr¨ng cña Ngêi. - NiÒm xóc ®éng thµnh kÝnh vµ nçi xãt ®auv× ra ®i cña B¸c: LÝ trÝ th× tin r»ng b¸c vÉn cßn sèng m·i víi non sèng ®Êt níc nh trêi xanh m·i m·i nhng tr¸i tim l¹i kh«ng thÓ kh«ng ®au nhãi, xãt xa v× sù ra ®i cña B¸c. * T©m tr¹ng vµ íc mong cña t¸c gi¶ khi ph¶i rêi l¨ng B¸c. - T©m tr¹ng lu luyÕn cña nhµ th¬ muèn ®îc ë m·i bªn l¨ng B¸c: nçi xãt th¬ng trµo níc m¾t. - Nçi xãt th¬ng nh nÐn gi÷a t©m hån, lµm n¶y sinh bao íc muèn tha thiÕt vµ ch©n thµnh. * ¤ng Hai lµ ngêi n«ng d©n cÇn cï chÊt ph¸c, t×nh t×nh xëi lëi, vui chuyÖn: ¤ng hay lam hay lµm, hay kÓ vÒ lµng * Lµ ngêi yªu lµng thiÕt tha, mÆn mµ, s©u s¾c g¾n víi t×nh yªu níc vµ t×nh c¶m kh¸ng chiÕn. + Tù hµo, h·nh diÖn vÒ lµng: thêng xuyªn khoe lµng cho ®ì nhí, thêng xuyªn quan t©m ®Õn lµng, nghÜ ®Õn nh÷ng ngµy ho¹t ®éng kh¸ng chiÕn gi÷ lµng cïng anh em. + QuyÕt t©m kh¸ng chiÕn, tin tëng vµo sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña cô Hå, kh«ng muèn rêi lµng ®i t¶n c. + O¸n giËn, ®au khæ khi nghe tin lµng Chî DÇu theo giÆc: bÏ bµng, ®au ®ín; «ng xÊu hæ, tñi th©n, lóc nµo còng lo l¾ng, chét d¹, n¬m níp; thï lµng; trß chuyÖn víi ®øa con nhá vîi bít nçi khæ ®au, trót g¸nh nÆng mÆc c¶m vµ ®Ó thæ lé t×nh yªu c¸ch m¹ng. + Vui mõng phÊn khëi khi nghe tin lµng ®îc minh oan: mÆt vui t¬i, r¹ng rì h¼n lªn, mua quµ cho con; lËt ®Ët sang nhµ «ng Thø, ®i lªn nhµ trªn, bá ®i n¬i kh¸c, móa c¸i tay lªn mµ khoe nhµ «ng bÞ ®èt, lµng «ng bÞ ch¸y-> thµ mÊt m¸t, hi sinh ®Ó ®¸nh ®æi danh dù cho lµng. -> ¤ng hai tiªu biÓu cho h×nh ¶nh ngêi n«ng d©n ViÖt Nam yªu lµng, t×nh yªu Êy g¾n bã vµ thèng nhÊt víi t×nh yªu níc vµ t×nh c¶m kh¸ng chiÕn trong buæi ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. * Anh lµ ngêi sèng vµ lµm viÖc trong mét hoµn c¶nh ®Æc biÖt: - Lµ “ngêi c« ®éc nhÊt thÕ gian”: sèng mét m×nh trªn ®Ønh Yªn S¬n, quanh n¨m suèt th¸ng sèng gi÷a “bèn bÒ chØ c©y cá vµ m©y mï l¹nh lÏo”, c« ®¬n ®Õn møc “thÌm ngêi” qu¸ ph¶i kiÕm kÕ dõng xe qua ®êng ®Ó ®îc gÆp ngêi. - C«ng viÖc cña anh lµ “lµm c«ng t¸c khÝ tîng kiªm vËt lÝ ®Þa cÇu”, c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i tØ mØ, chÝnh x¸c “®o giã, ®o ma, ®o n¾ng, tÝnh m©y, chÊn ®éng mÆt ®Êt” * Anh lµ ngêi cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ say mª víi c«ng viÖc. - Lu«n say mª c«ng viÖc vµ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh bëi anh ý thøc ®îc c«ng viÖc m×nh lµm gióp Ých cho s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu cña Tæ Quèc. - Kiªn tr× kh«ng ng¹i gian khæ, khã kh¨n mÆc dï sèng trong hoµn c¶nh ®Æc biÖt: lµm viÖc mét m×nh trªn nói cao, gian khæ nhÊt lµ lÇn ghi vµ b¸o vÒ lóc mét giê s¸ng. 23 - Th¹o viÖc vµ lµm viÖc mét c¸ch tØ mØ vµ chÝnh x¸c: kh«ng nh×n m¸y ch¸u nh×n giã lay l¸, nh×n sao trêi cã thÓ nãi ®îc m©y, tÝnh ®îc giã. * Lµ ngêi gi¶n dÞ, khiªm tèn, lÆng lÏ cèng hiÕn cho ®Êt níc, cho cuéc ®êi. + Sèng gi¶n dÞ “Cuéc ®êi riªng cña anh thanh niªn thu gän l¹i mét gãc tr¸i gian víi chiÕc giêng con, mét chiÕc bµn häc, mét gi¸ s¸ch”. + Sèng víi lÝ tëng vµ hoµi b·o phôc vô ®Êt níc” “...khi ta lµm viÖc, ta víi c«ng viÖc lµ ®«i, sao gäi mét m×nh ®îc? + Khiªm tèn kh«ng ®Ó cho ho¹ sÜ vÏ m×nh vµ giíi thiÖu nh÷ng con ngêi lao ®éng kh¸c * Lµ ngêi cã t©m hån nh¹y c¶m, trong s¸ng vµ cã cuéc sèng hÕt søc phong phó. + Lu«n cëi më, ch©n thµnh, quan t©m, chu ®¸o víi mäi ngêi: tÆng vî b¸c l¸i xe cñ tam thÊt, tÆng hoa cho c« g¸i, biÕu mäi ngêi lµn trøng ®Ó ¨n tra-> tÊm lßng nh©n hËu. + Tæ chøc cuéc sèng ng¨n n¾p, phong phó: ®äc s¸ch, trång hoa, nu«i gµ... -> Anh lµ ngêi tiªu biÓu cho nh÷ng con ngêi lÆng lÏ cèng hiÕn cho ®Êt níc ë miÒn lÆng lÏ Sa Pa, lµ h×nh ¶nh tèt ®Ñp cña thÕ hÖ trÎ- nh÷ng con ngêi míi trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc. ChiÕc lîc *Nh©n vËt bÐ Thu. ngµ (NguyÔn - KÝnh yªu, t«n thê ngêi cha cña m×nh. Quang S¸ng) + L¹ lïng, sî h·i vµ xa l¹ ®èi víi ngêi cha: nghe gäi con bÐ giËt m×nh, trßn xoe m¾t nh×n, ng¬ ng¸c, l¹ lïng, t¸i mÆt ®i, vôt ch¹y vµ thÐt lªn. + Kiªn quyÕt kh«ng chÞu nhËn ba v× Thu ®· kh¾c ghi trong lßng h×nh ¶nh vÒ ng¬× cha trong tÊm h×nh. - T×nh yªu cha s©u s¾c vµ m·nh liÖt. + Gi÷ m·i h×nh ¶nh vÒ ngêi cha ®Ñp vµ hoµn h¶o nªn quyÕt kh«ng gäi “ba”, nãi træng, hÊt trøng c¸, cù tuyÖt, xa l¸nh cha. + N»m im, l¨n lén, thë dµi khi nghe bµ ngo¹i lÝ gi¶. + LÆng lÏ ®øng ë gãc nhµ, ®«i m¾t buån víi vÎ nghÜ ngîi s©u xa. + CÊt tiÕng gäi ba nh xÐ ruét: “ Ba...a...a...ba”. TiÕng gäi “ba” nh thÐt sau 3 ngµy, sau 8 n¨m k×m nÐn trong lång ngùc, trong tr¸i tim chan chøa t×nh yªu th¬ng, lµ tiÕng gäi ba lÇn ®Çu vµ còng lµ lÇn cuèi cïng- thËt c¶m ®éng vµ ®au ®ín. + H«n cha cïng kh¾p, h«n lªn c¶ vÕt thÑo trªn mÆt ba, vÕt thÑo - thñ ph¹m g©y nghi ngê, chia rÏ t×nh c¶m cha con, vÕt th¬ng chiÕn tranh. - Lµ c« bÐ ng©y th¬, ¬ng ng¹nh, cóng cái. m¹nh mÏ vµ s©u s¾c. + Sù ng©y th¬, ch©n thµnh cña ®øa bÐ 8 tuæi, ®øa trÎ Nam bé trong hoµn c¶nh chiÕn tranh ¸c liÖt. + Døt kho¸t, r¹ch rßi, quyÕt liÖt: nhÊt quyÕt kh«ng gäi “ba”, ph¶n øng m¹nh mÏ... + Kiªu h·nh vÒ mét t×nh yªu, niÒm tù hµo dµnh cho ngêi cha cña m×nh, ngêi cha chôp h×nh chung víi m¸. + TËn hëng mét c¸ch vå vËp, hèi tiÕc c¸i t×nh cha con m¸u mñ trong giê phót ng¾n ngñi lóc chia tay. * Nh©n vËt «ng S¸u: Lµ ngêi cha th¬ng yªu con v« cïng. - ¤ng h¸o høc, chê ®îi gi©y phót ®îc gÆp con vµ khao kh¸t ®îc nghe tiÕng gäi “ ba” cña ®øa con. + C¸i t×nh cha con cø n«n nao trong con ngêi anh, kh«ng chê xuång cËp bÕn anh nhón ch©n nh¶y thãt lªn, anh bíc véi vµng nh÷ng bíc dµi, võa bíc võa khom lng ®a tay ®ãn chê con. + Anh mong ®îc nghe mét tiÕng gäi “ba” cña con bÐ, nh÷ng con bÐ ch¼ng bao giê chÞu gäi. - T×m ®ñ mäi c¸ch ®Ó gÇn gòi con, th¬ng yªu con. + Suèt ngµy anh ch¼ng ®i ®©u xa, lóc nµo còng vç vÒ con. + Anh ngåi im gi¶ vê kh«ng nghe chê nã gäi “ Ba v« ¨n c¬m” + Trong b÷a c¬m, anh g¾p trøng c¸ cho con. - Hôt hÉng, ®au khæ khi con kh«ng nhËn m×nh lµ cha. + Anh kh«ng gh×m næi xóc ®éng, vÕt thÑo dµi bªn m¸ ®á öng, giÇn giËt, giäng lÆp bÆp, run run; Ba ®©y con... + Anh ®øng s÷ng, nh×n theo con, nçi ®au ®ín khiÕn mÆt anh sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh bÞ g·y. + Anh quay l¹i nh×n con võa khe khÏ l¾c ®Çu cêi. Cã lÏ v× khæ t©m ®Õn nçi kh«ng khãc ®îc nªn ph¶i cêi vËy th«i. - Bùc m×nh tríc sù th¸i qu¸ cña bÐ Thu, qu¸ th¬ng con «ng kh«ng åim næi c¶m xóc vµ ®· ®¸nh con: Gi¹n qua kh«ng kÞp suy nghÜ, anh vung tay ®¸nh vµo m«ng con bÐ vµ hÐt lªn: - Sao mµy cøng ®Çu qu¸ vËy, h¶? - H¹nh phóc tét cïng, nhí th¬ng tét ®é khi con nhËn ra anh lµ “ba” trong tiÕng thÐt; anh «m con “rót kh¨n lau níc m¾t råi hån lªn m¸i tãc con” - Vµo chiÕn trêng: + Hèi hËn, day døt v× ®¸nh con. + Dån toµn bé niÒm say mª, t×nh yªu th¬ng ®Ó lµm chiÕc lîc cho con, anh kh¾c lªn chiÕc lîc dßng ch÷” Yªu nhí tÆng Thu, con cña ba” dßng 24 BÕn quªNguyÔn Minh Ch©u 25 Nh÷ng ng«i sao xa x«i (Lª Minh Khuª) ch÷ chøa bao nhiªu t×nh c¶m s©u nÆng cña ngêi cha. + Tríc khi hy sinh, «ng nhê b¹n m×nh chuyÓn c©y lîc ®Õn cho bÐ Thu. ChiÕc lîc lµ biÓu tîng cña t×nh phô tö, lµ chiÕc lîc yªu th¬ng. * Hoµn c¶nh Ðo le cña nh©n vËt NhÜ: tõng ®i nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi nhng vµo nh÷ng ngµy cuèi ®êi l¹i bÞ buéc chÆt vµo giêng bÖnh. * T©m tr¹ng cña NhÜ trong buæi s¸ng ®Çu thu n¬i bÕn quª: - C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn vµo mét buæi s¸ng ®Çu thu ë bÕn quª. §ã lµ vÎ ®Ñp gi¶n dÞ nhng trêng cöu, c¸i ®Ñp cña quª h¬ng . - Mét kh«ng gian cã chiÒu s©u , réng vµ sèng ®éng l¹ thêng: hoa b»ng l¨ng tÝm, tia n¾ng sím, mµu vµng thau, mµu xanh non cña b·i båi th©n thuéc nh da thÞt, h¬i thë cña ®Êt ®ai mµu mì. - Kh«ng gian vµ nh÷ng c¶nh s¾c Êy c¶nh s¾c Êy vèn quen thuéc, gÇn gòi, nhng l¹i rÊt míi mÎ víi NhÜ, tëng chõng nh lÇn ®Çu tiªn anh c¶m nhËn ®îc tÊt c¶ vÎ ®Ñp vµ sù giµu cã cña nã. * NhÜ c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp t©m hån cña vî m×nh. Anh hiÓu r»ng gia ®×nh lµ ®iÓm tùa v÷ng ch¾c nhÊt cña cuéc ®êi mçi con ngêi. - Sù kh¾c khæ ,vÊt v¶ cña Liªn qua c¸i ¸o v¸,vµ nh÷ng ngãn tay gÇy guéc cña chÞ: “lÇn ®Çu tiªn NhÜ ®Ó ý thÊy Liªn ®ang mÆc tÊm ¸o v¸” - T×nh yªu th¬ng , sù tÇn t¶o vµ ®øc hy sinh thÇm lÆng cña Liªn. - Thùc sù thÊu hiÓu vµ sù biÕt ¬n s©u s¾c ngêi vî cña m×nh: “Suèt ®êi anh chØ lµm em khæ t©m... mµ em vÉn nÝn thinh ” * NhÜ c¶m nhËn ®îc sù quan t©m, t×nh yªu th¬ng, lßng nh©n hËu cña cô gi¸o KhuyÕn vµ lò trÎ con hµng xãm. * NhÜ khao kh¸t muèn ®Æt ch©n lªn b·i båi bªn kia s«ng. - Khao kh¸t muèn t×m ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ gÇn gòi nhng ®Ých thùc vµ s©u xa trong cuéc sèng n¬i quª h¬ng mµ con ngêi v× nh÷ng bång bét vµ nh÷ng ham muèn xa vêi lóc cßn trÎ ®· bá qua. - Kh«ng thùc hiÖn ®îc niÒm khao kh¸t anh ®µnh nhê con trai nhng ®øa con kh«ng hiÓu ®· thùc hiÖn mét c¸ch miÔn cìng vµ l¹i sa vµo ®¸m ph¸ cê thÕ trªn hÌ phè, cã thÓ bÞ lì chuyÕn ®ß ngang duy nhÊt trong ngµy. - Hµnh ®éng cuèi cïng cña NhÜ thÓ hiÖn t©m tr¹ng gi»ng xÐ ®au khæ võa tuyÖt väng, bÊt lùc võa thóc dôc, thøc tØnh mäi ngêi híng tíi nh÷ng gi¸ trÞ ®Ých thùc cña cuéc sèng. * ý nghÜa triÕt lÝ: t¸c phÈm chøa ®ùng nh÷ng nhËn thøc s©u s¾c vÒ cuéc ®êi, cuéc sèng vµ sè phËn con ng êi chøa ®Çy nh÷ng ®iÒu bÊt thêng, nh÷ng ®iÒu nghÞch lý, ngÉu nhiªn, vît ra ngoµi nh÷ng dù ®Þnh vµ íc muèn, c¶ nh÷ng hiÓu biÕt vµ toan tÝnh cña ngêi ta(vßng vÌo, chïng ch×nh) * Nh÷ng tr¶i nghiÖm cña ®êi ngêi: bÕn ®Ëu b×nh yªn nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt, chç dùav÷ng ch¾c nhÊt cña ®êi ngêi lµ gia ®×nh vµ quª h¬ng. * Nh÷ng c« g¸i TNXP trong tæ trinh s¸t mÆt ®êng. - Hoµn c¶nh sèng vµ chiÕn ®Êu n¬i tuyÕn löa ®· g¾n bã hä thµnh mét khèi. + Hoµn c¶nh sèng v« cïng gian khæ, ¸c liÖt: ®ãng qu©n ë mét c¸i hang gi÷a mét vïng träng ®iÓm. + C«ng viÖc ph¶i m¹o hiÓm víi c¸i chÕt, lu«n c¨ng th¼ng thÇn kinh, ®ßi hái sù dòng c¶m vµ b×nh tÜnh hÕt søc: ch¹y trªn cao ®iÓm gi÷a ban ngµy, ph¬i m×nh ra gi÷a vïng träng ®iÓm ®¸nh ph¸ cña m¸y bay ®Þch... - Hä ®Òu cã phÈm chÊt chung cña nh÷ng chiÕn sÜ TNXP ë chiÕn trêng. + Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi nhiÖm vô . + Lßng dòng c¶m kh«ng sî hy sinh . + Cã t×nh ®ång ®éi g¾n bã. - Hä lµ nh÷ng c« g¸i trÎ yªu ®êi, dÔ rung c¶m, l¾m íc m¬ vµ thÝch lµm ®Ñp cho cuéc sèng. - Mçi ngêi cã mét tÝnh c¸ch vµ së thÝch riªng: + ChÞ Thao tõng tr¶i, ch¨m chÐp bµi h¸t dï giäng chua vµ h¸t sai nhÞp. + Nho v« t hån nhiªn, thÝch thªu thïa. + Ph¬ng §Þnh m¬ méng, thÝch h¸t vµ ngåi bã gèi m¬ mµng, hay soi g¬ng. * Nh©n vËt Ph¬ng §Þnh. - Lµ ngêi con g¸i nh¹y c¶m, hån nhiªn vµ thÝch m¬ méng. + Thêng sèng víi kû niÖm n¬i thµnh phè quª h¬ng m×nh, cã mét thêi häc sinh hån nhiªn, sèng v« t bªn mÑ. Nh÷ng kû nÖm Êy võa lµ niÒm khao kh¸t, gióp Ph¬ng §Þnh cã ®ñ nghÞ lùc vît lªn mäi khã kh¨n thö th¸ch. + Gi¸p mÆt víi ®¹n bom, quen víi sù nguy hiÓm vÉn gi÷ ®îc nÐt hån nhiªn con g¸i: hay h¸t vµ thÝch h¸t, hay chó ý ®Õn h×nh thøc b¶n th©n... + Mét c¬n ma ®· trªn cao ®iÓm còng lµm sèng dËy trong c« bao kØ niÖm... - Lµ mét thanh niªn xung phong rÊt dòng c¶m, gan d¹, s½n sµng hy sinh ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô: Mét m×nh ph¸ qu¶ bom trªn ®åi, b×nh tÜnh trong c¸c thao t¸c ch¹y ®ua víi thêi gian ®Ó vît qua c¸i chÕt “ThØnh tho¶ng lìi xÎng ch¹m vµo qu¶ bom . Mét tiÕng ®éng s¾c ®Õn gai ngêi, cøa vµo da thÞt t«i. T«i rïng m×nh vµ bçng thÊy t¹i sao m×nh lµm qu¸ chËm . Nhanh lªn mét tÝ! Vá qu¶ bom nãng. Mét dÊu hiÖu ch¼ng lµnh.” - Ph¬ng ®Þnh yªu mÕn nh÷ng ngêi ®ång ®éi vµ c¶ ®¬n vÞ m×nh, ®Æc biÖt c« dµnh t×nh yªu vµ niÒm c¶m phôc cho tÊt c¶ nh÷ng ngêi chiÕn sÜ mµ h»ng ®ªm c« gÆp trªn träng ®iÓm cña con ®êng vµo mÆt trËn. -> Ph¬ng §Þnh tiªu biÓu cho thÕ hÖ thanh niªn thêi kh¸ng chiÕn chèng Mü: dòng c¶m, cã t©m hån trong s¸ng, chÝnh hä ®· lµm nªn th¾ng lîi cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü vÜ ®¹i cña d©n téc. T¸c phÈm V¨n häc trung ®¹i T¸c phÈm- T¸c gi¶ ThÓ lo¹i- PTB§ ChuyÖn ngêi con g¸i - TruyÖn truyÒn k×. Nam X¬ng- NguyÔn - Tù sù, biÓu c¶m D÷ H/ c¶nh s¸ng t¸c (xuÊt xø) - ThÕ kØ 16 Néi dung Kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp t©m hån truyÒn thèng cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam, niÒm c¶m th¬ng sè phËn bi kÞch cña hä díi chÕ ®é phong kiÕn. ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh (Vò trung tuú bót)- Ph¹m §×nh Hæ - Tuú bót - ThÕ kØ 18 Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (håi 14)- Ng« gia v¨n ph¸i - ThÓ chÝ- TiÓu thuyÕt lÞch sö - Tù sù, miªu t¶ - TK 18 Ph¶n ¸nh ®êi sèng xa hoa v« ®é, sù nhòng nhiÔu nh©n d©n cña bän vua chóa quan l¹i phong kiÕn thêi vua Lª chóa TrÞnh suy tµn. H×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc NguyÔn HuÖ- Quang Trung víi chiÕn c«ng thÇn tèc ®¹i ph¸ qu©n Thanh; sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña qu©n Thanh vµ sè phËn bi ®¸t cña vua t«i Lª Chiªu Thèng ph¶n níc h¹i d©n. - Thêi ®¹i, gia ®×nh vµ cuéc ®êi cña NguyÔn Du. - Tãm t¾t TruyÖn KiÒu. - Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o. TruyÖn KiÒu- NguyÔn - TruyÖn th¬ N«m Du - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. - TK 18- 19 ChÞ em Thuý KiÒu- - TK 18- 19 -Tù sù, miªu t¶, NghÖ thuËt -TruyÖn truyÒn k× viÕt b»ng ch÷ H¸n; kÕt hîp c¸c yÕu tè hiÖn thùc vµ yÕu tè hoang ®êng k× ¶o víi c¸ch kÓ chuyÖn, x©y dùng nh©n vËt rÊt thµnh c«ng. - Tuú bót ch÷ H¸n, ghi chÐp theo c¶m høng sù viÖc, c©u chuyÖn con ngêi ®¬ng thêi mét c¸ch cô thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng TiÓu thuyÕt lÞch sö ch¬ng håi viÕt b»ng ch÷ H¸n; c¸ch kÓ chuyÖn nhanh gän, chän läc sù viÖc, kh¾c ho¹ nh©n vËt chñ yÕu qua hµnh ®éng vµ lêi nãi. - TruyÖn th¬ N«m lôc b¸t. - Ng«n ng÷ cã chøc n¨ng biÓu ®¹t, biÓu c¶m vµ thÈm mÜ. - NghÖ thuËt tù sù: dÉn chuyÖn, x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ thiªn nhiªn… - Tr©n träng ngîi ca vÎ ®Ñp cña - Bè côc chÆt chÏ, hoµn TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du biÓu c¶m (næi bËt lµ miªu t¶) C¶nh ngµy xu©nTrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du M· Gi¸m Sinh mua KiÒu- TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du - Tù sù, miªu t¶ (næi - TK 18- 19 bËt lµ miªu t¶) - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m - TK 18- 19 KiÒu ë lÇu Ngng BÝch- TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du - Tù sù, biÓu c¶m, miªu t¶ (næi bËt lµ biÓu c¶m) - TK 18- 19 Lôc V©n Tiªn Cøu KiÒu NguyÖt NgaTrÝch truyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu - TruyÖn th¬ N«m. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m - TK 18- 19 Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n- TrÝch TruyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu - TruyÖn th¬ N«m. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m - TK 18- 19 T¸c gi¶ NguyÔn D÷ TiÓu sö chÞ em Thuý KiÒu, dù c¶m vÒ chØnh; bót ph¸p íc lÖ tîng sè phËn nh©n vËt. trng; ng«n ng÷ tinh luyÖn, -> c¶m høng nh©n v¨n s©u s¾c. giµu c¶m xóc; khai th¸c triÖt ®Ó biÖn ph¸p tu tõ Bøc tranh thiªn nhiªn, lÔ héi Tõ ng÷ bót ph¸p miªu t¶ mïa xu©n t¬i ®Ñp, trong s¸ng. giµu chÊt t¹o h×nh. - Bãc trÇn b¶n chÊt xÊu xa, ®ª tiÖn cña M· Gi¸m Sinh, qua ®ã lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o chµ ®Ñp lªn s¾c tµi vµ nh©n phÈm cña ngêi phô n÷. - Hoµn c¶nh ®¸ng thîng téi nghiÖp cña Thuý KiÒu C¶nh ngé c« ®¬n, buån tñi vµ tÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o cña Thuý KiÒu. Kh¾c ho¹ nh÷ng phÈm chÊt ®Ñp ®Ï cña hai nh©n vËt: Lôc V©n Tiªn tµi ba dòng c¶m, träng nghÜa khinh tµi; KiÒu NguyÖt Nga hiÒn hËu, nÕt na, ©n t×nh. Sù ®èi lËp gi÷a c¸i thiÖn vµ c¸i ¸c, gi÷a nh©n c¸ch cao c¶ vµ nh÷ng toan tÝnh thÊp hÌn, ®ång thêi thÓ hiÖn th¸i ®é quÝ träng vµ niÒm tin cña t¸c gi¶ T¸c gi¶ trung ®¹i §Æc ®iÓm, phong c¸ch s¸ng t¸c. NghÖ thuËt t¶ thùc, kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt b»ng viÖc miªu t¶ ngo¹i h×nh, cö chØ vµ ng«n ng÷ ®èi tho¹i. NghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh, miªu t¶ néi t©m, sö dông ng«n ng÷ ®éc tho¹i, ®iÖp tõ, ®iÖp cÊu tróc… Ng«n ng÷ gi¶n dÞ méc m¹c mang mµu s¾c Nam Bé; x©y dùng nh©n vËt qua hµnh ®éng, cö chØ lêi nãi. Ng«n ng÷ giµu c¶m xóc, kho¸ng ®¹t, b×nh dÞ, d©n d·; nghÖ thuËt kÓ chuyÖn theo m« tÝp d©n gian, miªu t¶ nh©n vËt qua hµnh ®éng, lêi nãi; c¶m høng thiªn nhiªn tr÷ t×nh, d¹t dµo… T¸c phÈm chÝnh Sèng ë thÕ kØ 16, thêi k× chÕ ®é - Lµ nhµ v¨n lçi l¹c, lµ häc trß xuÊt s¾c cña NguyÔn BØnh TruyÒn k× m¹n lôc: viÕt b»ng phong kiÕn ®ang tõ ®Ønh cao Khiªm. ch÷ H¸n; ghi chÐp t¶n m¹n cña sù thÞnh vîng cuèi TK 15, b¾t ®Çu l©m vµo t×nh tr¹ng lo¹n l¹c suy yÕu. Thi ®Ëu cö nh©n, ra lµm quan mét n¨m råi lui vÒ sèng Èn dËt ë quª nhµ nu«i mÑ giµ, ®ãng cöa viÕt s¸ch. Ph¹m §×nh - Sinh 1768, mÊt 1839; tªn ch÷ Hæ lµ Tïng Niªn hoÆc B×nh Trùc, hiÖu §«ng D· TiÒu. Quª §an Loan- §êng An- H¶i D¬ng (nay lµ Nh©n QuyÒn- B×nh Giang- H¶i D¬ng); Sinh ra trong mét gia ®×nh khoa b¶ng, cha tõng ®ç cö nh©n, lµm quan díi triÒu Lª. Ng« gia v¨n Mét nhãm c¸c t¸c gi¶ thuéc ph¸i dßng hä Ng« Th× ë lµng T¶ Thanh Oai, huyÖn Thanh Oai tØnh Hµ T©y. Trong ®ã cã hai t¸c gi¶ chÝnh lµ Ng« Th× ChÝ (1758- 1788) lµm quan díi thêi Lª Chiªu Thèng vµ Ng« Th× Du (1772- 1840) lµm quan díi thêi NguyÔn. NguyÔn Du - Tªn ch÷ lµ Tè Nh, hiÖu lµ Thanh Hiªn (1765- 1820), quª ë x· Tiªn §iÒn, huyÖn Nghi Xu©n, tØnh Hµ TÜnh. - ¤ng sinh ra trong mét gia ®×nh quÝ téc cã nhiÒu ®êi lµm quan vµ cã truyÒn thèng v¨n häc, cha «ng lµ NguyÔn NghiÔm lµm ®Õn chøc tÓ tíng. B¶n th©n «ng còng thi ®Ëu tam trêng vµ lµm quan díi triÒu Lª vµ NguyÔn. Cã cuéc ®êi tõng tr¶i, tõng ch¹y vµo Nam theo NguyÔn ¸nh, bÞ b¾t giam råi ®îc th¶. Khi lµm quan díi triÒu NguyÔn ®îc cö lµm ch¸nh sø - Lµ ngêi më ®Çu cho dßng v¨n xu«i ViÖt Nam, víi bót lùc giµ dÆn, th«ng minh vµ tµi hoa. nh÷ng truyÖn k× l¹ ®îc lu truyÒn. Lµ mét nho sÜ sèng trong thêi chÕ ®é phong kiÕn ®· khñng ho¶ng trÇm träng nªn cã t tëng muèn Èn c vµ s¸ng t¸c nh÷ng t¸c phÈm v¨n ch¬ng, kh¶o cøu vÒ nhiÒu lÜnh vùc: v¨n häc, triÕt häc, lÞch sö, ®Þa lÝ… -Vò trung tuú bót (Tuú bót viÕt trong nh÷ng ngµy ma)T¸c phÈm ch÷ H¸n, ®îc viÕt ®Çu thÕ kØ 19. - Tang th¬ng ngÉu lôc. Lµ dßng hä næi tiÕng vÒ khoa b¶ng vµ lµm quan. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (t¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n ghi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v¬ng triÒu nhµ Lª vµo thêi ®iÓm T©y S¬n diÖt TrÞnh tr¶ l¹i B¾c Hµ cho vua Lª) Lµ ngêi cã kiÕn thøc s©u réng, am hiÓu v¨n ho¸ d©n téc vµ v¨n ch¬ng Trung Quèc. Cuéc ®êi tõng tr¶i, ®i nhiÒu, tiÕp xóc nhiÒu ®· t¹o cho NguyÔn Du mét vèn sèng phong phó vµ niÒm c¶m th«ng s©u s¾c víi nh÷ng ®au khæ cña nh©n d©n. NguyÔn Du lµ mét thiªn tµi v¨n häc, lµ ®¹i thi hµo d©n téc, lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi vµ lµ mét nhµ nh©n ®¹o chñ nghÜa lín. - T¸c phÈm ch÷ H¸n: Thanh Hiªn thi tËp, B¾c hµnh t¹p lôc, Nam trung t¹p ng©m. - T¸c phÈm ch÷ N«m: TruyÖn KiÒu, V¨n chiªu hån, V¨n tÕ sèng hai c« g¸i Trêng Lu….. NguyÔn §×nh ChiÓu ®i Trung Quèc 2 lÇn, nhng lÇn thø 2 cha kÞp ®i th× bÞ bÖnh mÊt t¹i HuÕ. Sinh 1822 mÊt 1888, quª cha ë Phong §iÒn- Thõa Thiªn HuÕ, quª mÑ ë lµng T©n Kh¸nh, phñ T©n B×nh, tØnh Gia §Þnh (nay lµ TP Hå ChÝ Minh). XuÊt th©n tõ mét gia ®×nh quan l¹i nhá, cuéc ®êi «ng gÆp nhiÒu bÊt h¹nh, khæ ®au nhng víi ý chÝ vµ nghÞ lùc m¹nh mÏ, sèng v¬n lªn sè phËn, cã Ých cho ®êi. - Lµ tÊm g¬ng s¸ng ngêi vÒ lßng yªu níc vµ tinh thÇn bÊt khuÊt chèng giÆc ngo¹i x©m. ¤ng lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc, nhµ th¬ yªu níc. - Th¬ v¨n cña «ng mang phong c¸ch cña ngêi d©n Nam Bé, lµ vò khÝ chiÕn ®Êu s¾c bÐn. D¬ng Tõ - Hµ MËu, TruyÖn Lôc V©n Tiªn, V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc, V¨n tÕ Tr¬ng §Þnh… HÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø TT 1 2 T¸c phÈm (®o¹n trÝch) ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng (NguyÔn D÷) LuËn ®iÓm- luËn cø c¬ b¶n * Gi¸ trÞ néi dung: - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: + T¸c phÈm ®Ò cËp tíi sè phËn bi kÞch cña mét ngêi phô n÷ díi chÕ ®é phong kiÕn qua nh©n vËt Vò N¬ng. + Ph¶n ¸nh hiÖn thùc vÒ x· héi phong kiÕn ViÖt Nam bÊt c«ng, v« lÝ. - Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: + Ca ngîi, tr©n träng vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷ th«ng qua h×nh tîng nh©n vËt Vò N¬ng. + Th¬ng c¶m cho sè phËn ®au khæ bi kÞch cña ngêi phô n÷ díi chÕ ®é p/k qua nh©n vËt Vò N¬ng. + Lªn tiÕng tè c¸o x· héi phong kiÕn bÊt c«ng tµn b¹o. + §Ò cao nh©n nghÜa “ë hiÒn gÆp lµnh” qua phÇn kÕt thóc cã hËu. * Nh©n vËt Vò N¬ng: - Vò N¬ng lµ ngêi phô n÷ thuú mÞ, nÕt na, l¹i thªm t dung tèt ®Ñp. + Khi chång ë nhµ nµng hÕt mùc gi÷ g×n khu«n phÐp, gia ®×nh ªm Êm hoµ thuËn. + Khi chång ®i lÝnh nµng ë nhµ nu«i d¹y con th¬, ch¨m sãc mÑ giµ. + Tríc sau vÉn trän t×nh, vÑn nghÜa, thuû chung. - Vò N¬ng cã sè phËn ®au khæ, oan khuÊt.. + Sèng c« ®¬n trong c¶nh thiÕu phô v¾ng chång. + BÞ chång nghi oan, ruång rÉy vµ ®¸nh ®uæi ®i. + Tù vÉn ë bÕn s«ng Hoµng Giang. ChuyÖn cò * Thãi ¨n ch¬i xa xØ, v« ®é cña chóa ThÞnh V¬ng (TrÞnh S©m) vµ c¸c quan hÇu cËn trong phñ chóa. trong phñ - Chóa cho x©y dùng nhiÒu cung ®iÖn, ®×nh ®µi ë c¸c n¬i ®Ó tho¶ m·n ý thÝch “®i ch¬i ng¾m c¶nh ®Ñp”, ý thÝch ®ã cø triÒn miªn, 3 4 5 chóa TrÞnh nèi tiÕp ®Õn kh«ng cïng, hao tiÒn tèn cña. (Ph¹m §×nh - Nh÷ng cuéc rong ch¬i cña chóa ThÞnh V¬ng diÔn ra thêng xuyªn “th¸ng 3, 4 lÇn” huy ®éng rÊt ®«ng ngêi hÇu h¹, c¸c néi thÇn, Hæ) c¸c quan hé gi¸ nh¹c c«ng...bµy ra nhiÒu trß gi¶i trÝ lè l¨ng vµ tèn kÐm. - Thó ch¬i c©y c¶nh: trong phñ chóa víi bao nhiªu “tr©n cÇm dÞ thó, cæ méc qu¸i th¹ch” ®iÓm xuyÕt bµy vÏ ra h×nh non bé tr«ng nh bÕn bÓ ®Çu non... * Thãi tham lam, nhòng nhiÔu cña quan l¹i trong phñ chóa. - Dïng thñ ®o¹n “nhê giã bÎ m¨ng” ra do¹ dÉm, cíp bãc cña d©n. - LËp mu ®ªm ®Õn cho tay ch©n sai lÝnh lÎn vµo “lÊy ph¨ng ®i, råi buéc cho téi ®em giÊu vËt cung phông ®Ó do¹ giÉm lÊy tiÒn”. - Ngang ngîc “ph¸ nhµ, huû têng” cña d©n ®Ó khiªng hßn ®¸ hoÆc c©y cèi mµ chóng cíp ®îc. Hoµng Lª * H×nh tîng ngêi anh hïng ¸o v¶i NguyÔn HuÖ- Quang Trung. nhÊt thèng - NguyÔn HuÖ lµ ngêi cã lßng yªu níc nång nµn. + C¨m thï vµ cã ý chÝ quyÕt t©m diÖt giÆc chÝ (Ng« + Lêi chØ dô. gia v¨n - Quang Trung lµ ngêi quyÕt ®o¸n, trÝ th«ng minh s¸ng suèt, cã tµi mu lîc vµ cÇm qu©n. ph¸i) + Tù m×nh “®èc suÊt ®¹i binh” ra B¾c, tuyÓn mé qu©n sÜ vµ më cuéc duyÖt binh lín, ®Ých th©n dô tíng sÜ, ®Þnh kÕ ho¹ch tÊn c«ng vµo ®óng dÞp TÕt Nguyªn §¸n. + Cã tµi ph¸n ®o¸n, tµi ®iÒu binh khiÓn tíng. + ChiÕn thuËt linh ho¹t, xuÊt quû nhËp thÇn, biÕt tËp trung vµo nh÷ng kh©u hiÓm yÕu, then chèt. + Cã tÇm nh×n chiÕn lîc, tríc khi tiÕn c«ng ®¸nh giÆc ®· ®Þnh ®îc ngµy chiÕn th¾ng. -> NguyÔn HuÖ- Quang Trung tiªu biÓu cho truyÒn thèng yªu níc, nh©n nghÜa, anh hïng d©n téc. * Bé mÆt bän x©m lîc, bän b¸n níc vµ sù thÊt b¹i cña chóng. - B¶n chÊt kiªu c¨ng, tù phô nhng rÊt hÌn nh¸t cña bän x©m lîc, thÓ hiÖn qua nh©n vËt T«n SÜ NghÞ vµ mét sè tíng cña y. - Sè phËn bi ®¸t cña bän vua quan b¸n níc h¹i d©n. ChÞ em * Giíi thiÖu kh¸i qu¸t nÐt ®Ñp chung vµ riªng cña hai chÞ em Thuý V©n vµ Thuý KiÒu. Thuý KiÒu + VÎ ®Ñp vÒ h×nh d¸ng (mai cèt c¸ch), vÎ ®Ñp vÒ t©m hån (tuyÕt tinh thÇn)-> hoµn mÜ “mêi ph©n vÑn mêi” (TruyÖn + Mçi ngêi cã vÎ ®Ñp riªng. KiÒu* Nhan s¾c cñaThuý V©n: NguyÔn + VÎ ®Ñp cao sang, quÝ ph¸i “trang träng kh¸c vêi”: khu«n mÆt, nÐt ngµi, tiÕng cêi, giäng nãi, m¸i tãc, lµn da ®îc so s¸nh víi Du) tr¨ng, hoa, m©y tuyÕt-> vÎ ®Ñp phóc hËu ®oan trang. + VÎ ®Ñp gÇn gòi víi thiªn nhiªn, hoµ hîp víi thiªn nhiªn-> sè phËn b×nh lÆng su«n sÎ. * VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu: + §Ñp s¾c s¶o, mÆn mµ (trÝ tuÖ vµ t©m hån), ®Ñp nghiªng níc, nghiªng thµnh. + §Ñp ®Õn nçi thiªn nhiªn ph¶i ghen ghÐt, ®è kÞ-> sè phËn ®au khæ, tru©n chuyªn, sãng giã. + Thuý KiÒu lµ con ngêi ®a tµi, hoµn thiÖn, xuÊt chóng. + Tr¸i tim ®a sÇu, ®a c¶m. C¶nh ngµy * Khung c¶nh mïa xu©n b¸t ng¸t, trµn ®Çy søc sèng. xu©n + NÒn xanh ngót m¾t, ®iÓm vµi b«ng lª tr»ng-> mµu s¾c hµi hoµ, sèng ®éng míi mÎ, tinh khiÕt. (TruyÖn + Bót ph¸p íc lÖ cæ ®iÓn: pha mµu hµi hoµ. KiÒu* Kh«ng khÝ lÔ héi ®«ng vui, n¸o nhiÖt, nÐt v¨n ho¸ truyÒn thèng. NguyÔn - LÔ t¶o mé Du) - Héi ®¹p thanh *C¶nh thiªn nhiªn buæi chiÒu ®Ñp nhng tho¸ng buån cã d¸ng ngêi bu©ng khu©ng, bÞn rÞn, xao xuyÕn.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan