Tài liệu Hình thái kinh tế xã hội

tailieuonthi më ®Çu N¨m 1975, gi¶i phãng miÒn Nam, ®Êt n­íc viÖt Nam hoµn toµn ®éc lËp, hai miÒn Nam B¾c thèng nhÊt, c¸ch m¹ng n­íc ta chuyÓn sang giai ®o¹n míi, ®ã lµ c¶ n­íc x©y dùng chñ nghÜa x· héi (CNXH). Sù lùa chän con ®­êng ®i lªn CNXH ë n­íc ta lµ sù lùa chän ®óng ®¾n hay sai lÖch? V× sao kh«ng ®i theo con ®­êng TBCN mµ kiªn ®Þnh ®i theo CNXH ? trong khi ®©y lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn kú diÖu,lµ thµnh tùu cña nh©n lo¹i.Bªn c¹nh ®ã lÞch sö thÕ giíi ®· cho thÊy nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm vÒ sù sôp ®æ CNXH ë Liªn X« ®· tån t¹i h¬n 70 n¨m,ë c¸c n­íc §«ng ¢u h¬n 40 n¨m kÓ tõ 1945.§ã lµ nh÷ng n­íc ®Òu ®¹t nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ khoa häc kü thuËt,vÒ kinh tÕ x· héi.Trong khi,x· héi ViÖt Nam lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ nghÌo nµn,l¹c hËu ë §«ng Nam ¸.Vèn lµ mét x· héi phong kiÕn trong h¬n 1000 n¨m,vµ chÞu ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n Ph¸p trong gÇn 100 n¨m, cho nªn x· héi VÖt Nam mang tÝnh chÊt thô«c ®Þa nöa phong kiÕn. Sau khi dµnh ®éc lËp, nÒn kinh tÕ ë tr¹ng th¸i kiÖt quÖ, bé m¸y nhµ n­íc cång kÒnh,kÐm n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, hÖ thèng vËt chÊt kÜ thuËt cßn th« s¬ l¹c hËu, ®êi sèng ng­êi d©n nghÌo nµn...VËy v× sao ®¶ng ta l¹i kiªn quyÕt x©y dùng ®Êt n­íc theo con ®­êng CNXH mµ kh«ng ph¶i con ®­êng nµo kh¸c? Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy d­íi gãc ®é triÕt häc mµ cô thÓ lµ lý luËn c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nh»m kh¼ng ®Þnh sù lùa chän cña ®¶ng ta hoµn toµn ®óng ®¾n. Thùc tÕ h¬n 15 n¨m ®æi míi , nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ ,chÝnh trÞ , khoa häc x· héi ®· chøng minh mét c¸ch hïng hån nhÊt vÒ sù lùa chän cña nh©n d©n ta , cña ®¶ng ta lµ ®óng ®¾n vµ kh¼ng ®Þnh sù lùa chän con ®­êng x©y dùng ®Êt n­íc theo CNXH lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. tailieuonthi PhÇn néi dung Ch­¬ng I: Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi 1-Kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ x· héi H×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng nÊc thang lÞch sö nhÊt ®Þnh , víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc tr­ng cho x· héi ®ã, phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ víi mét kiÕn tróc th­îng tÇng t­¬ng øng ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy. 2- Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn X· héi ®· ph¸t triÓn tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau, øng víi mçi giai ®o¹n cña sù ph¸t triÓn lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh. C¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi vËn ®éng vµ ph¸t triÓn do t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan, ®ã lµ qu¸ tr×nh tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn. C M¸c viÕt : “ T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn” , tøc lµ muèn nãi ®Õn quy luËt kh¸ch quan cña lÞch sö, quy luËt ®ã ®­îc coi lµ sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt , xÐt ®Õn cïng lµ do m©u thuÉn bªn trong gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , do tÝnh tÊt yÕu kinh tÕ quy ®Þnh. C¸c quy luËt x· héi chÝnh lµ hiÖn th©n cña c¸c quy luËt tù nhiªn ®­îc con ng­êi sö dông nã ®Ó kiÕn t¹o nªn x· héi loµi ng­êi. TiÕn tr×nh lÞch sö lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn biÖn chøng võa bao hµm sù ph¸t triÓn ®øt ®o¹n vµ liªn tôc. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , con ng­êi cã nh÷ng quan hÖ víi nhau, ®ã chÝnh lµ quan hÖ s¶n xuÊt. Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã do tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt quy ®Þnh. ®Õn l­ît nã quan hÖ s¶n xuÊt l¹i quy ®Þnh c¸c quan hÖ x· héi kh¸c nh­ : chÝnh trÞ, luËt ph¸p, ®¹o ®øc Khi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo ®ã th× nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt m©u thuÉn gay g¾t víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cã, dÉn ®Õn ®ßi hái kh¸ch quan lµ thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi th«ng qua cuéc c¸ch m¹ng x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt thay ®æi th× toµn bé c¸c quan hÖ tailieuonthi s¶n xuÊt kh¸c còng thay ®æi. Nh­ vËy, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt thay ®æi, c¸c quan hÖ x· héi, chÝnh trÞ, tinh thÇn thay ®æi dÉn ®Õn sù thay ®æi cña h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. ChÝnh v× thÕ, V.I.Lªnin viÕt:”ChØ cã ®em quy nh÷ng quan hÖ x· héi vµo nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, vµ ®em quy nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt vµo tr×nh ®é cña nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt th× ng­êi ta míi cã thÓ cã ®­îc nh÷ng c¬ s¬ v÷ng ch¾c ®Ó quan niÖm sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. Qu¸ tr×nh tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn lÞch sö ®­îc chia ra thµnh nh÷ng bËc thang lÞch sö kh¸c nhau, øng víi mét tr×nh ®é kinh tÕ, kü thuËt nhÊt ®Þnh trong tõng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Thùc tiÔn ®· cho thÊy, loµi ng­êi ®·, ®ang vµ sÏ tr¶i qua 5 h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi theo thø tù tõ thÊp ®Õn cao. §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn lÞch sö, thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc cña lÞch sö. Tuy nhiªn, ®èi víi mçi n­íc cô thÓ, do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan riªng th× mét n­íc nµo ®ã, mét d©n téc nµo ®ã cã thÓ “ bá qua” nh÷ng chÕ ®é x· héi nhÊt ®Þnh. Sù kh¸c nhau vÒ trËt tù ph¸t triÓn ë ph¹m vi toµn nh©n lo¹i vÉn lµ qu¸ tr×nh lÞch sö – tù nhiªn, cßn ®èi víi tõng quèc gia, d©n téc cô thÓ bá qua nh÷ng “ nÊc thang ”nhÊt ®Þnh. V.I.Lªnin viÕt: “ tÝnh quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn trong lÞch sö toµn thÕ giíi ®· kh«ng lo¹i trõ mµ tr¸i l¹i, cßn bao hµm mét sè giai ®o¹n ph¸t triÓn mang nh÷ng ®Æc ®iÓm hoÆc vÒ h×nh thøc, hoÆc vÒ tr×nh tù cña sù ph¸t triÓn ®ã . Thùc tÕ lÞch sö cña mét sè n­íc ®i theo con ®­êng XHCN®· chøng minh tÝnh ®óng ®¾n, khoa häc cña h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi vµ lý luËn vÒ kh¶ n¨ng “bá qua” mét chÕ ®é x· héi nhÊt ®Þnh. Tõ viÖc nghiªn cøu häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi chóng ta cã thÓ rót ra mét sè ®iÓm cã ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn sau:  ViÖc v¹ch ra nguån gèc, ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn x· héi, nh÷ng nguyªn nh©n vµ c¬ së cña sù xuÊt hiÖn, biÕn ®æi cña c¸c hiÖn t­îng x· héi ®· biÕn ®æi x· héi häc thµnh mét khoa häc thùc sù, kh¾c phôc mäi quan ®iÓm duy t©m vÒ lÞch sö. Tõ ®ã tailieuonthi cã mét c¸ch nh×n ®óng ®¾n, thÊy ®­îc vai trß thùc sù cña LLSX, QHSX, mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a chóng vµ c¸c mèi quan hÖ kh¸c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi.  Lµ c«ng cô lý luËn gióp chóng ta nhËn thøc nh÷ng quy luËt phæ biÕn ®ang t¸c ®éng vµ chi phèi sù vËn ®éng cña x· héi. Vò trang cho chóng ta ph­¬ng ph¸p khoa häc ®Ó nghiªn cøu x· héi vµ chØ ®¹o thùc tiÔn ë tÇm vÜ m« vµ vi m«.  Lµ c¬ së lý luËn cña viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c ®­êng lèi c¸ch m¹ng cña §¶ng Céng S¶n. lµ c¬ së lý luËn cho viÖc triÓn khai ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ë tÇm quèc gia vµ mçi ®Þa ph­¬ng nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc.  Gióp chóng ta mét c¸i nh×n biÖn chøng vÒ sù ph¸t triÓn liªn tôc cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi, cña c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, khoa häc , kÜ thuËt vµ cña chÝnh b¶n th©n thÕ hÖ con ng­êi. Tõ ®ã gióp chóng ta kh«ng nãng véi chñ quan, kh«ng ®èt ch¸y giai ®o¹n, biÕt kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu chung cña v¨n minh nh©n lo¹i.  Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi ®ßi hái chóng ta ph¶i thÊu triÖt nguyªn lý ®ã, vËn dông mét c¸ch chñ ®éng s¸ng t¹o vµ kiÕn thøc tæng qu¸t cña nhiÒu m«n khoa häc kh¸c vµo c«ng viÖc hµng ngµy cña mçi ng­êi, mçi ®Þa ph­¬ng ph¶i nh×n nhËn c¸c vÊn ®Ò trong dßng ch¶y liªn tôc cña nã. Ch­¬ng II Sù lùa chän con ®­êng x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam I- Qóa ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë n­íc ta Tõ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nµy chuyÓn sang h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi kh¸c cã mét giai ®o¹n lÞch sö ®Æc biÖt víi ®é dµi ng¾n kh¸c nhau, kÕt cÊu vµ h×nh thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau, ®ã lµ “ thêi kú qu¸ ®é”. Tuú theo ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi cña m×nh mµ c¸c n­íc c¸c d©n téc sÏ thùc hiÖn sù qu¸ ®é lªn CNXH d­íi nh÷ng h×nh thøc, b­íc ®i kh¸c nhau, do tr×nh ®é xuÊt ph¸t kh¸c nhau. Cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh 3 lo¹i n­íc t­¬ng øng víi 3 kiÓu qu¸ ®é:  Nh÷ng n­íc TBCN ph¸t triÓn cao tailieuonthi  Nh÷ng nø¬c ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn TBCN ë møc trung b×nh thÊp  Nh÷ng n­íc ch­a tr¶i qua giai ®o¹n TBCN cña sù ph¸t triÓn lÞch sö N­íc ta thuéc lo¹i n­íc thø ba. Do toµn bé nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ nh©n tè chñ quan quy ®Þnh, n­íc ta ®i theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu cña lÞch sö. §Ó “nhËn d¹ng”con ®­êng ®i lªn cña n­íc ta, tr­íc hÕt cÇn ph©n tÝch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c ®iÓm xuÊt ph¸t tõ ®ã n­íc ta qu¸ ®é lªn CNXH. §Ó x¸c ®Þnh con ®­êng ®i lªn cña m×nh, cô thÓ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay chÝnh lµ thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc th× ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm LLSX vµ QHSX ë n­íc ta ®Ó lùa chän ®óng h×nh thøc kinh tÕ cho hiÖu qu¶, x¸c ®Þnh râ nh÷ng b­íc ®i cô thÓ theo môc tiªu ®· chän. NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 5 vÒ v¨n ho¸ vµ NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 6(lÇn1) kho¸ VIII vÒ kinh tÕ gÇn ®©y ®· kh¼ng ®Þnh cÇn ph¶i ®Èy m¹nh viÖc ph¸t huy néi lùc kinh tÕ, t¨ng c­êng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, më réng thÞ tr­êng tiªu thô, m¹nh d¹n héi nhËp vµo thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. §ã chÝnh lµ nh÷ng nghÞ quyÕt s¸t thùc víi cuéc sèng, ®· khuyÕn khÝch QHSX ph¸t triÓn trªn c¬ së phï hîp víi tr×nh ®é cña LLSX ë n­íc ta hiÖn nay. II- Sù lùa chän con ®­êng x©y dùng CNXH ë n­íc ta §Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta: §óng hay chÖch? Tr­íc ®©y, sau mÊy n¨m kh«i phôc kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¶i t¹o XHCN, c«ng cuéc x©y dùng CNXH trªn ®Êt n­íc ta cã thÓ nãi xuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm ®¬n gi¶n, duy ý chÝ vÒ CNXH. Chóng ta t­ëng r»ng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ngay mäi ®Æc tr­ng cña CNXH sau khi tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸, c«ng h÷u ho¸ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n mµ kh«ng cÇn biÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ Êy thùc hiÖn nh­ thÕ nµo. DÇn dÇn tõ thùc tiÔn khñng ho¶ng vµ tr× trÖ vÒ kinh tÕ chóng ta míi hay r»ng: kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ngay mäi ®Æc tr­ng cña CNXH trªn c¬ së mét nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ theo kiÓu h×nh thøc, mét nÒn s¶n xuÊt gäi lµ”x· héi ho¸”nh­ng tr×nh ®é cña LLSX cßn rÊt thÊp, cßn xa míi ®¹t tíi x· héi ho¸ ®­îc coi nh­ mét tÊt yÕu kinh tÕ. tailieuonthi Møc ®é thùc hiÖn nh÷ng ®Æc tr­ng cña CNXH kh«ng thÓ ¸p ®Æt theo ý muèn chñ quan mµ ph¶i c¨n cø vµo tr×nh ®é thùc tÕ cña LLSX vµ n¨ng suÊt lao ®éng trong tõng thêi kú lÞch sö cô thÓ. NghÜa lµ: chØ cã thÓ thùc hiÖn tõng b­íc nh÷ng ®Æc tr­ng cña CNXH. Víi ý nghÜa trªn, ®Þnh h­íng XHCN chÝnh lµ sù quay trë vÒ víi luËn ®iÓm sau cña Lªnin:” danh tõ n­íc céng hoµ x« viÕt XHCN cã nghÜa lµ chÝnh quyÒn x« viÕt quyÕt t©m thùc hiÖn b­íc chuyÓn lªn CNXH, chø hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ ®· thõa nhËn chÕ ®é kinh tÕ míi lµ chÕ ®é XHCN”. Bëi vËy, qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng XHCN trªn ®Êt n­íc ta lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH – cèt lâi cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong thùc tÕ. §Ó cã ®­îc nÒn mãng cña CNXH, chóng ta chØ cã thÓ rót ng¾n c¸i ph¶i tr¶i qua theo quy luËt lÞch sö tù nhiªn, chø kh«ng thÓ bá qua c¸i ph¶i tr¶i qua. C¸i ph¶i tr¶i qua Êy lµ g×? Lµ ph¸t triÓn m¹nh LLSX , lµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong thùc tÕ th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, tõ m« h×nh n«ng th«n sang m« h×nh ®« thÞ, tõ tæ chøc céng ®ång xãm sang céng ®ång d©n téc, quèc tÕ Còng v× vËy, qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta tÊt yÕu ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh ®an xen gi÷a nhiÖm vô trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp x©y dùng CNXH, lµ qu¸ tr×nh cßn nhiÒu m©u thuÉn, nghÞch lý, bÊt c«ng mµ t¹m thêi ph¶i chÊp nhËn, vµ cuéc vËn ®éng cña lÞch sö CNXH trªn thùc tÕ sÏ xo¸ bá dÇn nh÷ng m©u thuÉn, nghÞch lý, bÊt c«ng Êy. Sù ®Þnh h­íng XHCN cßn chøa ®ùng mét vÊn ®Ò c¬ b¶n kh«ng thÓ nÐ tr¸nh. §ã lµ thêi kú “ai th¾ng ai”. Cho nªn, kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng ®i ®óng h­íng mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®i chÖch h­íng. ChÖch h­íng lµ mét nguy c¬ cã thËt. Qu¸ tr×nh ®i theo con ®­êng XHCN quyÕt kh«ng ph¶i lµ sù chuyÓn ®éng ph¼ng lÆng theo mét chiÒu mong muèn, ®Æc biÖt c¬ chÕ thÞ tr­êng ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn kh¸ch quan ®Ó x©y dùng CNXH. Nã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, nh­ng sù ph¸t triÓn Êy l¹i tiÒm Èn nguy c¬ CNXH bÞ huû ho¹i. C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh 6 ®Æc tr­ng cña x· héi XHCN mµ nh©n d©n ta x©y dùng. Nãi ®Þnh h­íng XHCN tailieuonthi nghÜa lµ nãi môc tiªu chóng ta ®¹t tíi. §ã còng lµ hµnh lang cña sù ph¸t triÓn , sù s¸ng t¹o. C­¬ng lÜnh v¹ch ra nh÷ng ph­¬ng h­íng c¬ b¶n chØ ®¹o qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh÷ng ®Æc tr­ng cña CNXH trªn ®Êt n­íc ta. Nh÷ng ph­¬ng h­íng ®ã võa mang tÝnh b¶o ®¶m kh«ng chÖch h­íng XHCN, võa qu¸n triÖt tinh thÇn ®æi míi cho phÐp kh«ng lÆp l¹i nh÷ng sai lÇm cò, tinh thÇn tõng b­íc thùc hiÖn nh÷ng ®Æc tr­ng cña CNXH. Ch¼ng h¹n, trong c¸ch m¹ng QHSX, sù ®Þnh h­íng XHCN cã nghÜa lµ thiÕt lËp tõng b­íc QHSX XHCN phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña LLSX. Do ®ã,QHSX XHCN sÏ ®­îc h×nh thµnh tõ thÊp ®Õn cao, råi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u. Sau c­¬ng lÜnh, c¸c héi nghÞ cña Trung ¦¬ng §¶ng tõ §¹i Héi VII ®Õn nay ®· cô thÓ ho¸ thªm mét b­íc sù ®Þnh h­íng XHCN trªn c¸c mÆt ®êi sèng x· héi. Sau 12 n¨m ®æi míi, ®Êt n­íc ta ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín cã ý nghÜa rÊt quan träng. §Êt n­íc ta, nhê ®ã cã thÓ chuyÓn sang thêi kú míi : ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. NhËn ®Þnh chung vÒ qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng XHCN sau 12 n¨m ®æi míi §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: vÒ c¬ b¶n viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi nh÷ng n¨m qua lµ ®óng ®¾n, ®óng ®Þnh h­íng XHCN. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã mét sè khuyÕt ®iÓm, lÖch l¹c kÐo dµi, dÉn ®Õn chÖch h­íng ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c. NhËn ®Þnh ®ã lµ ®óng ®¾n vµ s¸ng suèt , ph¶n ¸nh tinh thÇn ®Çy tr¸ch nhiÖm cña §¶ng ta ®èi víi vËn mÖnh cña d©n téc, cña hµng triÖu quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng – nÒn t¶ng cña chÕ ®é ta. Tõ ®ã, mét mÆt cæ vò cho nh©n d©n ta ph¸t huy tinh thÇn tù lùc tù cõ¬ng ®Ó ®­a ®Êt n­íc ra khái c¶nh nghÌo nµn l¹c hËu,mÆt kh¸c ®ßi hái mäi ng­êi ph¸t huy tinh thÇn tr¸ch nhiÖm kh¾c phôc mäi trë ng¹i trªn con ®­êng ®i tíi mét chÕ ®é do nh©n d©n lao ®éng lµm chñ. tailieuonthi Nh­ vËy con ®­êng ®i lªn CNXH lµ con ®­êng ®óng ®¾n mÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n tr­íc m¾t nh­ng d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©n d©n ta kh«ng chÞu lïi b­íc tr­íc bÊt cø khã kh¨n , thö th¸ch nµo. Ch­¬ng III Qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë n­íc ta Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p I Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh ®i CNXH ë n­íc ta Sau c­¬ng lÜnh, c¸c héi nghÞ cña Trung ¦¬ng §¶ng tõ §¹i Héi VII ®Õn nay ®· cô thÓ ho¸ thªm mét b­íc sù ®Þnh h­íng XHCN trªn c¸c mÆt ®êi sèng x· héi. Sau 12 n¨m ®æi míi, ®Êt n­íc ta ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín cã ý nghÜa rÊt quan träng. Tuy nhiªn trong thùc tiÔn, bªn c¹nh thõa nhËn nh÷ng thµnh tùu ®¸ng mõng ,còng cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc. Ch¼ng h¹n :  Sù t¨ng tr­ëng GDP ë n­íc ta võa qua lµ nhanh hay chËm? Theo tÝnh to¸n chØ cÇn ®­a vµo nÒn kinh tÕ cña ta 1 tû USD th«i th× møc t¨ng tr­ëng cã thÓ ®¹t 6 %. VËy sù t¨ng tr­ëng GDP võa qua ë ta chñ yÕu do ®©u? Do ®­êng lèi chÝnh trÞ hay do ho¹t ®éng kinh tÕ mµ gèc rÔ lµ qu¶n lý tèt mang l¹i?  Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng cã chªnh lÖch lín. Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh cã møc t¨ng tr­ëng tõ 15% trë lªn, c¸c vïng kh¸c cã møc t¨ng tr­ëng 7% liªn tôc mÊy chôc n¨m, nh­ng do sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a hai vïng trong n­íc mµ ®ang ®øng tr­íc nguy c¬ mét n­íc chia thµnh hai miÒn “ph¸t triÓn vµ l¹c hËu”  T¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp ngµy cµng lín. Kinh tÕ t¨ng tr­ëng nh­ng møc sèng thùc tÕ cña mét bé phËn h­ëng l­¬ng gi¶m 1\3. G¹o xuÊt khÈu ®¹t møc cao nhÊt, nh­ng møc sèng n«ng d©n qu¸ thÊp so víi c«ng nh©n vµ ng­êi d©n thµnh thÞ( n¨m 1995, thu nhËp cña ng­êi d©n ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ 200USD/n¨m trong khi ë TP Hå ChÝ Minh lµ 920USD/n¨m). §iÒu ®¸ng quan t©m lµ sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp trong x· héi ngµy cµng lín. tailieuonthi  §Õn nay møc th©m hôt bu«n b¸n t¨ng gÊp ®«i n¨m 1995 vµ lªn tíi 2,3 tû USD. Nguyªn nh©n do khèi l­îng nhËp khÈu thiÕt bÞ vµ hµng tiªu dïng tiÕp tôc t¨ng.  Së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai trªn thùc tÕ ®ang bÞ t­ nh©n ho¸. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp tÝnh theo ®Çu ng­êi gi¶m 300m^2 trong 10n¨m.  1/3 vèn ®Çu t­ vµo dÞch vô. Khuynh h­íng ®Çu t­ cña n­íc ngoµi lµ nh»m thu håi vèn nhanh, khai th¸c tµi nguyªn nhiÒu cßn kü thuËt tiªn tiÕn kh«ng cã lµ bao.  Vèn huy ®éng trong d©n cßn ë tû lÖ qu¸ thÊp: 7% GDP (trong khi Th¸i Lan 37%; Philippin 15%) Vèn ®Çu t­ trong n­íc chñ yÕu vÉn lµ vèn cña nhµ n­íc.  “Chñ nghÜa tiªu thô” ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong giíi trung, th­îng l­u. Sù lÖ thuéc cña hÖ t­ t­ëng vµo tÝnh thùc dông kinh tÕ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng.  Tham nhòng, hèi lé, bu«n lËu, tÖ n¹n x· héi kh«ng gi¶m.  Trong c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, c«ng nghiÖp hãa cã nhiÒu chØ tiªu ph¶n ¸nh kh«ng râ nh÷ng b­íc ®i ®Ó kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ tËp thÓ thùc sù lµ nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. II Tõng b­íc kh¾c phôc khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë n­íc ta 1- Më réng hîp t¸c quèc tÕ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸(CNH), hiÖn ®¹i ho¸(H§H) ®Êt n­íc. CNH, H§H ë n­íc ta nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cho CNXH, t¹o nÒn t¶ng cho sù t¨ng tr­ëng nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh CNH,H§H ®Êt n­íc ngoµi viÖc lÊy néi lùc lµm nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Èy m¹nh më réng hîp t¸c quèc tÕ tiÕp thu tèi ®a nguån ngo¹i lùc, coi ®©y lµ nh©n tè quan träng ®Ó cñng cè v÷ng ch¾c ®éc lËp d©n téc, thóc ®Èy sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc thµnh c«ng ®Ó ®­a ®Êt n­íc ngµy cµng hiÖn ®¹i h¬n, v¨n minh h¬n. Më réng hîp t¸c quèc tÕ trong sù nghiÖp CNH, H§H nh»m ®¸p øng nhu cÇu :  Thu hót ®­îc nhiÒu vèn n­íc ngoµi. tailieuonthi Do nÒn kinh tÕ cña chóng ta xuÊt ph¸t thÊp. LLSX ®an xen cña nhiÒu lo¹i tr×nh ®é, trong ®ã chiÕm ®¹i bé phËn lµ kü nghÖ vµ c«ng nghÖ cò kü, do ®ã thu hót vèn ®Ó thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn, nhËp khÈu m¸y mãc hiÖn ®¹i, më réng thÞ tr­êng  ChuyÓn giao m¸y mãc, c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i  §Èy m¹nh bu«n b¸n th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc  Häc tËp kinh nghiÖm vµ c¸ch thøc qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi  T¹o m«i tr­êng æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn  TiÕp thu v¨n ho¸ nh©n lo¹i ®Ó x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc HiÖn nay xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸LLSX cña nh©n lo¹i do cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi hiÖn nay ®em l¹i, ®ang chøa ®ùng nh÷ng ph­¬ng tiÖn, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña nh÷ng QHSX cao h¬n mµ nh÷ng n­íc l¹c hËu ch­a tr¶i qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, cã thÓ t×m thÊy vµ vËn dông vµo n­íc m×nh th«ng qua sù giao l­u hîp t¸c quèc tÕ d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tõ ®ã tËn dông nguån c«ng nghÖ, vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý. Tõ ®ã c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn vÉn cã thÓ b­íc vµo con ®­êng ph¸t triÓn “rót ng¾n” ngay c¶ khi CNTB cßn ch­a bÞ ®¸nh b¹i t¹i quª h­¬ng cña nã vµ thËm chÝ khi thiÕu c¶ sù gióp ®ì trùc tiÕp cña mét n­íc XHCN tiªn tiÕn. Khi c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn ®i sau nhËn thÊy s¶n xuÊt TBCN cßn thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh th× c¸c n­íc ®i theo con ®­êng XHCN l¹i kh«ng cã lý do g× kh«ng gi¸m sö dông nã nh­ mét thµnh phÇn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. TÊt nhiªn lµ d­íi sù dÉn d¾t cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN . 2-ThiÕt lËp tõng b­íc QHSX XHCN tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u Ph¶i tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX mµ thiÕt lËp h×nh thøc QHSX sao cho phï hîp. Ph¶i chèng t­ t­ëng nãng véi muèn xo¸ bá ngay chÕ ®é t­ h÷u vµ x¸c lËp ngay chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX víi h×nh thøc vµ quy m« qu¸ lín. XuÊt ph¸t tõ mét tailieuonthi nÒn kinh tÕ l¹c hËu, chóng ta ph¶i thõa nhËn sù tån t¹i l©u dµi cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, ph¶i ph¸t huy tÝch cùc c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kÓ c¶ thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n TBCN nh­ng ph¶i x©y dùng kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng lín m¹nh ®Ó trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh h­íng XHCN, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Ph¶i thùc hiÖn h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm chñ yÕu. tailieuonthi PhÇn kÕt luËn ë n­íc ta, qu¸ tr×nh ®i lªn con ®­êng XHCN lµ qu¸ tr×nh ®Çy th¸ch thøc khã kh¨n. Nh­ng thùc tÕ h¬n 15 n¨m ®æi míi ®· cho chóng ta thÊy sù lùa chän x©y dùng ®Êt n­íc CNXH ë n­íc ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. ngoµi con ®­êng ®ã kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c. VËn dông quan ®iÓm lý luËn triÕt häc M¸c Lªnin x©y dùng ®Êt n­íc ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN mét c¸ch khoa häc vµ hiÖu qu¶ nhÊt. 15 n¨m ®æi míi(19862001) ®· cho nh©n d©n ta nhiÒu bµi häc quý gi¸. Nh÷ng bµi häc ®æi míi do §¹i Héi VI, VII, VIII, IX nªu lªn cã gi¸ trÞ v« cïng to lín. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt n­íc theo CNXH ph¶i kiªn tr× môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ CNXH trªn nÒn t¶ng t­ t­ëng lµ chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. §øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc, §¶ng ta lu«n kiªn ®Þnh môc tiªu c¸ch m¹ng, vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c Lªnin trªn c¬ së x©y dùng c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®æi míi. Chóng ta nhËn thøc r»ng nh÷ng thµnh tùu mµ chóng ta ®¹t ®­îc qua 15 n¨m lµ sù nç lùc cña toµn ®¶ng toµn d©n. §ång thêi nh÷ng tån t¹i vµ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc mµ chóng ta ®ang vµ sÏ gÆp ph¶i còng hÕt søc to lín ®ßi hái chóng ta ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a. §i lªn CNXH ë n­íc ta ®o× hái tr­íc hÕt lµ ®æi míi t­ duy nhËn thøc vÒ CNXH vµ con ®­êng ®i lªn XHCN ë ViÖt Nam ngµy mét râ rµng vµ ®Çy ®ñ h¬n. cã ý nghÜa b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cô thÓ trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. NhËn thøc bao giê còng lµ qu¸ tr×nh ®i lªn tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ ch­a hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn. H¬n n÷a CNXH lµ mét hiÖn t­îng míi mÎ, ®ang vËn ®éng, h×nh rhµnh trong lÞch sö loµi ng­êi. Bëi vËy b¸m s¸t thùc tiÔn nghiªn cøu, tæng kÕt thùc tiÔn ®Ó ph¸t triÓn lý luËn ®ã lµ yªu cÇu to lín mµ thùc tiÔn ®Æt ra cho ho¹t ®éng cña §¶ng ta hiÖn nay. tailieuonthi Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh triÕt häc Maclªnin 2. T¹p chÝ céng s¶n sè 5 - 96 3. T¹p chÝ céng s¶n sè 3 - 2001 4. TËp bµi gi¶ng triÕt häc Maclªnin TËp II chñ nghÜa DVLS tailieuonthi Môc lôc A, PhÇn më ®Çu: ................................................................................................ 1 B, PhÇn néi dung: Ch­¬ng I: Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi : 1. Kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ............................................................... 2 2. Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ............................................. 2 Ch­¬ng II Sù lùa chon con ®­êng x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam 1. Qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë n­íc ta ................................ 4 2. Sù lùa chän con ®­êng x©y dùng CNXH ë n­íc ta ................................ 5  §Þnh h­íng x©y dùng CNXH ë n­íc ta: §óng hay chÖch?  Cã ng­êi lo ng¹i r»ng: hiÖn nay ë nhiÒu n­íc, chÕ ®é XHCN bÞ sôp ®æ, liÖu chóng ta cã thÓ ®i lªn CNXH ®­îc kh«ng?  §i lªn CNXH ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan Ch­¬ng III: Qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë n­íc ta thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 2. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë n­íc ta .......................................... 8 3. Tõng b­íc kh¾c phôc khã kh¨n trong trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë n­íc ta ....................................................................................................... 9  ThiÕt lËp tõng b­íc QHSX XHCN tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u C, KÕt luËn ....................................................................................................... 12