Tài liệu hoàn thiện công tác tạo động lực lao động cho cán bộ nhân viên ở ngân hang công thương cầu giấy

Lêi më ®Çu Con ngêi lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n ®Ó qu¸ tr×nh lao ®éng diÔn ra. Nh vËy yÕu tè con ngêi kh«ng thÓ thiÕu ®Ó qu¸ tr×nh lao ®éng ®îc thùc hiÖn. Mçi ngêi lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng víi nhiÒu lý do môc ®Ých kh¸c nhau. VËy lµ mét nhµ qu¶n lý lµm thÕ nµo ®Ó ngêi lao ®éng lµm viÖc hÕt kh¶ n¨ng vµ cèng hiÕn cho tæ chøc gióp tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra. §iÒu nµy ®ßi hái nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i hiÓu ®îc ngêi lao ®éng mong muèn ®iÒu g× tõ tæ chøc. §Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ngêi lao ®éng nhµ qu¶n lý cÇn t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng, nhê ®ã tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu ®Æt ra víi hiÖu qu¶ cao. NHCT CÇu GiÊy lµ mét chi nh¸nh cÊp mét cña NHCTVN. HiÖn nay chi nh¸nh ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc cho ngßi lao ®éng gióp chi nh¸nh ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao gãp phÇn hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®Æt ra cña NHCTVN. Víi ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn trÎ tuæi n¨ng ®éng cã tr×nh ®é cao do vËy NHCT CÇu GiÊy cÇn quan t©m nhiÒu h¬n n÷a ®Õn c«ng t¸c t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng, ®iÒu nµy sÏ lµm cho ngêi lao ®éng nhiÖt t×nh lµm viÖc cèng hiÕn cho chi nh¸nh còng nh gi÷ ngêi lao ®éng ë l¹i lµm viÖc cho chi nh¸nh. Thùc vËy qua nghiªn cøu t×nh h×nh t¹o ®éng lùc cho c¸n bé nh©n viªn t¹i chi nh¸nh NHCT CÇu GiÊy nh»m gióp chi nh¸nh hoµn thiÖn tèt h¬n n÷a c«ng t¸c nµy em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn c«ng t¸c t¹o ®éng lùc lao ®éng cho c¸n bé nh©n viªn ë NHCT CÇu GiÊy“ Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu: §Ò tµi nghiªn cøu tõ n¨m 2001 ®Õn nay t¹i NHCT CÇu GiÊy. §èi tîng: Toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn t¹i chi nh¸nh, lao ®éng ë chi nh¸nh chñ yÕu lµ lao ®éng trÝ ãc. Do ®ã trong qu¸ tr×nh lµm viÖc c¸c c¸n bé nh©n viªn kh«ng nh÷ng ho¹t ®éng ch©n tay mµ cßn lao ®éng vÒ trÝ ãc. §iÒu nµy cho thÊy viÖc t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng t¹i chi nh¸nh lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi sö dông c¸c ph¬ng ph¸p: Kh¶o s¸t b»ng phiÕu ®iÒu tra Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch Ph¬ng ph¸p tæng hîp, thèng kª, so s¸nh. 4. Nguån sè liÖu C¸c gi¸o tr×nh. S¸ch chuyªn ngµnh. S¸ch b¸o t¹p chÝ. KÕt qña ph©n tÝch b¶ng hái. Nguån sè liÖu tõ NHCT CÇu GiÊy. 1 PhÇn I: C¬ së lý luËn chung vÒ t¹o ®éng lùc trong lao ®éng. I. §éng lùc vµ t¹o ®éng lùc 1. §éng lùc lao ®éng: 1.1. §éng c¬ lao ®éng. §Ó nghiªn cøu vÒ ®éng c¬ t×m hiÓu qu¸ tr×nh cña ®éng c¬ S¬ ®å 1: Qu¸ tr×nh cña ®éng c¬ 1. Nhu cÇu kh«ng ®îc tho¶ m·n 3. Tho¶ m·n nhu cÇu (khen thëng nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu) 2. Hµnh vi híng ®Õn môc tiªu (nh÷ng hµnh ®éng nh»m híng ®Õn môc tiªu) (Nguån: Qu¶n trÞ häc c¬ b¶n, trang 336) §éng c¬ lao ®éng lµ sù ph¶n ¸nh thÕ giíi kh¸ch quan vµo con ngêi. §éng c¬ ®îc b¾t ®Çu tõ nhu cÇu kh«ng ®îc tho¶ m·n nã thóc ®Èy hµnh vi nh»m híng ®Õn môc tiªu ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu ®ã. Qua nghiªn cøu ®éng c¬ cña ngêi lao ®éng ta cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ®éng c¬: §éng c¬ cña con ngêi rÊt ®a d¹ng vµ thêng biÕn ®æi theo thêi gian. §éng c¬ phô thuéc vµo tõng con ngêi trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau th× con ngêi sÏ thay ®æi ®éng c¬ cña m×nh. Bëi vËy khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c ®éng c¬ mµ ph¶i dùa vµo viÖc ph¸n ®o¸n ®iÒu tra. §éng c¬ x¶y ra bªn trong con ngêi rÊt khã nhËn biÕt. §Ó nhËn biÕt ®éng c¬ cña con ngêi ®ßi hái nhµ qu¶n lý cÇn quan s¸t hµnh vi cña hä. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i lóc nµo ®éng c¬ vµ hµnh vi bªn ngoµi còng ®ång nhÊt víi nhau nªn rÊt dÔ dÉn ®Õn viÖc nhµ qu¶n lý ®¸nh gi¸ sai ®éng c¬ cña ngêi lao ®éng. §éng c¬ cã khi lµ mét hµnh ®éng v« thøc. Khi nghiªn cøu vÒ ®éng c¬ rÊt khã cã thÓ nhËn biÕt ®©u lµ ®éng c¬ thùc cña con ngêi. Do ®ã c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i n¾m râ c¸c ®Æc ®iÓm tõ ®ã nhµ qu¶n lý sÏ n¾m b¾t vµ hiÓu ®îc nh÷ng mong muèn cña ngêi lao ®éng, nh÷ng ®éng c¬ chÝnh cña ngêi lao ®éng vµ ®éng c¬ nµo lµ cÇn thiÕt ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc. 1.2. §éng lùc lao ®éng. 2 1.2.1. Kh¸i niÖm Theo gi¸o tr×nh qu¶n trÞ nh©n lùc: ®éng lùc lao ®éng lµ sù khao kh¸t vµ tù nguyÖn cña ngêi lao ®éng ®Ó t¨ng cêng nç lùc nh»m híng tíi viÖc ®¹t c¸c môc tiªu cña tæ chøc. Theo gi¸o tr×nh hµnh vi tæ chøc: §éng lùc cña ngêi lao ®éng lµ nh÷ng nh©n tè bªn trong kÝch thÝch con ngêi nç lùc lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn cho phÐp t¹o ra n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao. BiÓu hiÖn cña ®éng lùc lµ sù s½n sµng nç lùc, say mª lµm viÖc nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc còng nh cña b¶n th©n ngêi lao ®éng. Mét sè ®Æc ®iÓm cña ®éng lùc: + §éng lùc g¾n liÒn víi c«ng viÖc, víi tæ chøc vµ m«i trêng lµm viÖc kh«ng cã ®éng lùc chung chung kh«ng g¾n víi mét c«ng viÖc cô thÓ nµo. +§éng lùc kh«ng ph¶i lµ ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch c¸ nh©n. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng cã ngêi cã ®éng lùc vµ ngêi kh«ng cã ®éng lùc. + Trong trêng hîp c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, ®éng lùc sÏ dÉn tíi n¨ng suÊt hiÖu qu¶ c«ng viÖc cao h¬n. 1.2.2. Mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu, lîi Ých víi ®éng c¬ vµ ®éng lùc lao ®éng a. HÖ thèng nhu cÇu §Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn con ngêi bao giê còng ph¶i cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã lµ nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu ®Ó con ngêi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nhu cÇu lµ tr¹ng th¸i ®ßi hái bªn trong cña chñ thÓ ®èi víi mét sù vËt hay mét hiÖn tîng kh¸ch quan nh»m cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi hÖ thèng nhu cÇu cña con ngêi ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng, khi nhu cÇu nµy ®îc tho¶ m·n th× ngay lËp tøc sÏ xuÊt hiÖn c¸c nhu cÇu kh¸c cao h¬n vµ ë bÊt cø x· héi nµo còng ®Òu g¾n víi viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña con ngêi trong x· héi ®ã. Con ngêi tån t¹i vµ ph¸t triÓn cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu lµ ¨n, mÆc, ë. Tuy nhiªn con ngêi l¹i lu«n trong sù thiÕu hôt nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ®ã nªn x¶y ra tr¹ng th¸i mÊt c©n b»ng. Sù mÊt c©n b»ng nµy ®· g©y ra nhu cÇu lµm cho con ngêi t×m mäi c¸ch ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu ®ã ®Ó ®a vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng. Qu¸ tr×nh ®ã thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu. MÆt kh¸c ®èi víi con ngêi kh«ng chØ dõng l¹i ë sù tån t¹i mµ lu«n ®ßi hái ph¶i ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nµy cña con ngêi ®îc thùc hiÖn ë sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña hÖ thèng nhu cÇu. Khi nhu cÇu nµy ®îc tho¶ m·n sÏ n¶y sinh nh÷ng nhu cÇu 3 kh¸c cao h¬n ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vµ m«i trêng sèng cña con ngêi. Nhu cÇu kh«ng bao giê tån t¹i biÖt lËp, nã lu«n n»m trong mèi quan hÖ gi÷a tr¹ng th¸i ®ßi hái bªn trong cña chñ thÓ vµ m«i trêng xung quanh ta gäi ®ã lµ quan hÖ nhu cÇu. §Ó hiÓu râ h¬n khi nghiªn cøu vÒ hÖ thèng nhu cÇu c¸c nhµ nghiªn cøu ®· ph©n nhu cÇu thµnh: + Nhu cÇu vËt chÊt: Lµ nh÷ng ®ßi hái vÒ ®iÒu kiÖn vËt chÊt gióp cho con ngêi tån t¹i vµ ph¸t triÓn vÒ mÆt thÓ lùc. + Nhu cÇu tinh thÇn : Lµ nh÷ng ®ßi hái vÒ ®iÒu kiÖn gióp con ngêi tån t¹i vµ ph¸t triÓn vÒ mÆt trÝ lùc. XÐt theo møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu ngêi ta chia hÖ thèng nhu cÇu ra lµm 3 lo¹i lµ nhu cÇu bËc thÊp, nhu cÇu vËn ®éng vµ nhu cÇu s¸ng t¹o. + Nhu cÇu bËc thÊp hay cßn gäi lµ nhu cÇu sinh lý : Lµ hÖ thèng nhu cÇu nh»m duy tr× sù tån t¹i cña con ngêi nh ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i, b¶o vÖ søc khoÎ... ®©y lµ nhu cÇu quan träng nhÊt song còng lµ nhu cÇu dÔ tho¶ m·n nhÊt. + Nhu cÇu bËc thø 2 hay cßn gäi lµ nhu cÇu vËn ®éng: VËn ®éng lµ ph¬ng thøc biÓu hiÖn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ngêi bao gåm c¸c lo¹i vËn ®éng trong s¶n xuÊt, trong vui ch¬i gi¶i trÝ, vËn ®éng di chuyÓn tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c ... + Nhu cÇu bËc cao nhÊt cßn ®îc gäi lµ nhu cÇu s¸ng t¹o: Lµ nhu cÇu ®îc ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng, n¨ng lùc trong ho¹t ®éng cña con ngêi. Trong hÖ thèng nhu cÇu trªn th× cÊp bËc thø 2 vµ thø 3 lµ khã tho¶ m·n h¬n. Do ®ã ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu, con ngêi ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Còng v× thÕ mµ nhu cÇu cña con ngêi ®· t¹o ra sù thóc ®Èy hä tham gia vµo nÒn s¶n xuÊt x· héi nh»m tho¶ m·n hÖ thèng nhu cÇu cña b¶n th©n. Do vËy ®Ó ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn cña mét x· héi hay mét tæ chøc nµo ®ã cÇn ph¶i chó ý t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh. a. HÖ thèng lîi Ých vµ ®éng lùc lao ®éng. Lîi Ých lµ tÊt c¶ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc tõ tæ chøc cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña con ngêi. Nhu cÇu nh ®· xÐt ë trªn sau khi n¶y sinh lµ ®éng lùc hÕt søc quan träng thóc ®Èy con ngßi ta hµnh ®éng nh»m t×m ph¬ng tiÖn tho¶ m·n nhu cÇu. Ph¬ng tiÖn tho¶ m·n nhu cÇu Êy ®èi víi chñ thÓ hµnh ®éng chÝnh lµ lîi Ých Lîi Ých cña ngêi lao ®éng ®îc biÓu hiÖn ®ã lµ tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, c¸c phóc lîi vµ dÞch vô kh¸c, viÖc lµm æn ®Þnh, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ m«i trêng lµm 4 viÖc æn ®Þnh....mµ tæ chøc mang l¹i cho ngêi lao ®éng nh»m ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña ngêi lao ®éng. Tuy nhiªn gi÷a c¸c chñ thÓ cã thÓ cã cïng lîi Ých khi cïng tham gia ho¹t ®éng còng cã thÓ cã lîi Ých tr¸i ngîc nhau lµm xuÊt hiÖn m©u thuÉn. Do ®ã ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nhÊt ®Þnh c¸c chñ thÓ nhu cÇu ph¶i thùc hiÖn c¸c quan hÖ x· héi kh¸c nh»m ®¹t ®îc nh÷ng lîi Ých cô thÓ. §Ó thùc hiÖn ®îc c¸c nhu cÇu riªng cña b¶n th©n ®ßi hái hä ph¶i quan hÖ víi nhau. C¸c chñ thÓ cã cïng chung lîi Ých th× sÏ hîp t¸c víi nhau trong c¸c quan hÖ x· héi vµ ngîc l¹i hä sÏ ®Êu tranh víi nhau. Lîi Ých ®îc t¹o ra tõ viÖc tho¶ m·n c¸c nhu cÇu do vËy nhu cÇu cµng phong phó ®a d¹ng bao nhiªu th× lîi Ých còng cµng phong phó vµ ®a d¹ng bÊy nhiªu. Còng nh nhu cÇu lîi Ých cã thÓ ®îc chia thµnh lîi Ých vËt chÊt vµ lîi Ých tinh thÇn, lîi Ých x· héi, lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ nhng dÔ nhËn biÕt h¬n c¶ lµ lîi Ých c¸ nh©n. §iÒu nµy cho thÊy nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i nhËn biÕt lo¹i lîi Ých nµo ®ãng vai trß quan träng nh thÕ nµo trong c«ng t¸c t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng. Lîi Ých vµ nhu cÇu cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, kh«ng cã nhu cÇu th× kh«ng cã lîi Ých, lîi Ých lµ biÓu hiÖn cña nhu cÇu. Lîi Ých chØ cã ý nghÜa khi ®Æt trong mèi quan hÖ víi nhu cÇu, ngoµi mèi quan hÖ nµy th× lîi Ých kh«ng cßn lµ lîi Ých n÷a Lîi Ých t¹o ®éng lùc thóc ®Èy ngßi lao ®éng h¨ng say lµm viÖc vµ lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. Møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cµng lín th× ®éng lùc t¹o ra cµng lín vµ ngîc l¹i møc ®é tho¶ m·n cµng yÕu th× ®éng lùc t¹o ra cµng yÕu thËm chÝ bÞ triÖt tiªu. Nh vËy ®éng c¬ lao ®éng cña con ngêi lµ do nhu cÇu t¹o ra song chÝnh lîi Ých míi lµ ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy ngßi lao ®éng tham gia lµm viÖc víi hiÖu qu¶ cao. b. Lîi Ých cña ®éng lùc lao ®éng §èi víi ngêi lao ®éng: ®éng lùc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. tuy nhiªn kh«ng ph¶i cø cã ®éng lùc lao ®éng th× ngêi lao ®éng sÏ lµm viÖc cã hiÖu qu¶ ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo n¨ng lùc, tr×nh ®é cña b¶n th©n ngêi lao ®éng, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc. Bªn c¹nh ®ã tr×nh ®é cña ngêi lao ®éng l¹i phô thuéc vµo qu¸ tr×nh ngêi ®ã ®îc ®µo t¹o, kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ kh¶ n¨ng vËn dông c¸c lý thuyÕt ®· ®îc häc vµo thùc tÕ. N¨ng lùc cña ngêi lao ®éng l¹i ®îc thÓ hiÖn ë sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ søc lao ®éng. ChÝnh v× vËy ®Ó ngêi lao ®éng lµm viÖc h¨ng say h¬n, tËp trung h¬n vµ gi¶m bít sù c¨ng th¼ng mÖt mái th× cÇn cã ®éng lùc 5 lao ®éng. §éng lùc lao ®éng cßn gióp ngêi lao ®éng vît qua ®îc nhiÒu khã kh¨n trong c«ng viÖc nã kÝch thÝch tÝnh s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng. §èi víi tæ chøc: + Tæ chøc ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. + Cã ®îc nh÷ng lao ®éng giái, trung thµnh lµm viÖc hÕt m×nh ®ång thêi thu hót ®ùoc c¸c lao ®éng giái vÒ lµm viÖc cho tæ chøc. + C¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng víi tæ chøc, gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng víi nhau gãp phÇn x©y dùng nªn mét nÒn v¨n ho¸ ®Ñp. + Th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng h×nh ¶nh cña c«ng ty ®· ®îc qu¶ng b¸ réng r·i trªn thÞ trêng. §èi víi x· héi: ®éng lùc lao ®éng gióp c¸c c¸ nh©n cã thÓ tiÕn tíi c¸c môc ®Ých cña m×nh, tho¶ m·n ®îc c¸c nhu cÇu ®Æt ra trong cuéc sèng lµm phong phó h¬n cuéc sèng tinh thÇn cña b¶n th©n vµ dÇn h×nh thµnh nªn nh÷ng gi¸ trÞ x· héi míi cho cuéc sèng hiÖn ®¹i. MÆt kh¸c, ®éng lùc lao ®éng cßn gi¸n tiÕp x©y dùng x· héi ngµy mét phån vinh dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc kinh doanh. 2. T¹o ®éng lùc lao ®éng. 2.1. T¹o ®éng lùc lao ®éng. T¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng lµ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc thùc hiÖn ®èi víi ngßi lao ®éng nh (c¸c chÝnh s¸ch, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý, nghÖ thuËt l·nh ®¹o...) ®îc ¸p dông nh»m t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng trong c«ng viÖc gióp hä hoµn thµnh tèt nhiÖm vô lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n híng ®Õn viÖc ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc. T¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng lµ tr¸ch nhiÖm vµ lµ môc tiªu cña qu¶n lý. Khi ngêi lao ®éng cã ®éng lùc lµm viÖc th× sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng, tiÒm n¨ng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c. Qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc diÔn ra liªn tôc vµ cÇn ®Çu t nhiÒu ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý n¾m b¾t ®îc c¸c nhu cÇu cña ngêi lao ®éng tõ ®ã ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch mµ lîi Ých g¾n chÆt víi ho¹t ®éng cña tæ chøc. XÐt theo quan ®iÓm nhu cÇu qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc xÈy ra c¸c bíc: 6 Nhu cÇu kh«ng ® îc tho¶ m·n Sù c¨ng th¼ng C¸c ®éng c¬ Hµnh vi t×m kiÕm Nhu cÇu ® îc tho¶ m·n Gi¶m sù c¨ng th¼ng S¬ ®å 2 : Qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc Nhu cÇu kh«ng ®îc tho¶ m·n sÏ t¹o ra sù c¨ng th¼ng thêng kÝch thÝch nh÷ng ®éng c¬ bªn trong c¸c c¸ nh©n. Nh÷ng ®éng c¬ nµy t¹o ra mét cuéc t×m kiÕm nh»m cã ®îc c¸c môc tiªu cô thÓ mµ nÕu ®¹t ®îc sÏ tho¶ m·n nhu cÇu nµy vµ dÉn ®Õn gi¶m sù c¨ng th¼ng. C¸c nh©n viªn cã ®éng lùc lao ®éng thêng ë trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng. §Ó lµm gi¶m sù c¨ng th¼ng nµy, hä sÏ tham gia vµo ho¹t ®éng. Møc ®é c¨ng th¼ng cµng lín th× cµng cÇn ph¶i cã ho¹t ®éng ®Ó lµm dÞu sù c¨ng th¼ng. V× vËy, khi thÊy c¸c nh©n viªn lµm viÖc ch¨m chØ trong mét ho¹t ®éng nµo ®ã, chóng ta cã thÓ kÕt luËn r»ng hä bÞ chi phèi bëi mét sù mong muèn ®¹t ®îc mét môc tiªu nhÊt ®Þnh mµ hä cho lµ cã gi¸ trÞ. Nh vËy t¹o ®éng lùc nh»m môc ®Ých g×, hiÖn nay c«ng t¸c t¹o ®éng lùc lao ®éng trong c¸c c«ng ty cña ViÖt Nam cha ®îc quan t©m ®óng møc do vËy cÇn t×m hiÓu c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc. 2.2. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc Cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc 2.2.1. Nhãm nh©n tè thuéc vÒ ngêi lao ®éng HÖ thèng nhu cÇu: C¸ nh©n ai còng cã nhu cÇu ®îc sèng tèt ®Ñp h¬n vµ hÖ thèng nhu cÇu nµy kh¸c nhau ë mçi c¸ nh©n kh¸c nhau. §©y chÝnh lµ c¬ së ®Ó t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng bëi lÏ ®Ó tho¶ m·n ®îc nh÷ng nhu cÇu ®ã th× con ngêi ph¶i h¨ng h¸i lµm viÖc. Môc tiªu vµ c¸c gi¸ trÞ: Môc tiªu lµ tr¹ng th¸i mong ®îi, ®Ých muèn híng tíi cña c¸ nh©n, cßn gi¸ trÞ c¸ nh©n lµ c¸i mµ c¸ nh©n thÊy lµ thËt sù cã ý nghÜa, quan träng ®èi víi m×nh. Do vËy trong qu¶n lý c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt kÕt hîp c¸c môc tiªu c¸ nh©n vµ gi¸ trÞ c¸ nh©n trong mét tæ chøc t¹o thµnh hÖ thèng gi¸ trÞ chung cña tæ chøc. Nh vËy t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng míi ph¸t huy ®îc trong gi¸ trÞ môc tiªu cña tæ chøc Quan ®iÓm, th¸i ®é cña con ngêi tríc mét vÊn ®Ò nµo ®ã: Lµ c¸ch nh×n nhËn cña mçi c¸ nh©n ®èi víi sù vËt hiÖn tîng nµo ®ã theo híng ®µnh gi¸ tÝch cùc 7 hoÆc tiªu cùc. Nã ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng c«ng viÖc. Khi cã quan ®iÓm th¸i ®é ®óng ®¾n th× hµnh vi sÏ theo chiÒu híng tÝch cùc vµ ngîc l¹i. §Æc ®iÓm c¸ tÝnh c¸ nh©n: Víi mçi mét c¸ nh©n kh¸c nhau th× cã ®Æc ®iÓm, c¸ t×nh kh¸c nhau. §iÒu nµy cho thÊy viÖc t¹o ®éng lùc ë mçi c¸ nh©n lµ kh¸c nhau ®ái hái nhµ qu¶n lÝ ph¶i ®a ra c¸c biÖn ph¸p t¹o ®éng lùc phï hîp víi ®a sè ngêi lao ®éng trong tËp thÓ. Kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña c¸ nh©n: Lµ viÖc c¸ nh©n cã thÓ gi¶i quyÕt c«ng viÖc b»ng kiÕn thøc kÜ n¨ng ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao. Kh¶ n¨ng, n¨ng lùc tõng ngêi lµ kh¸c nhau nã phô thuéc vµo tè chÊt cña c¸ nh©n vµ m«i trêng x· héi. Nhµ qu¶n lý cÇn dùa vµo kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc cña tõng c¸ nh©n ®Ó ®a ra ph¬ng ph¸p kÝch thÝch hä ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng, së trêng cña m×nh. 2.2.2. Nhãm nh©n tè thuéc vÒ tæ chøc Kh«ng nh÷ng chÞu t¸c ®éng tõ nhãm nh©n tè bªn trong ngßi lao ®éng mµ ®éng lùc lao ®éng cßn chÞu t¸c ®éng rÊt lín tõ nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ tæ chøc nh: ChÝnh s¸ch nh©n sù, phong c¸ch l·nh ®¹o, v¨n ho¸ tæ chøc, c¬ cÊu vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña b¶n th©n. a. §iÒu kiÖn lµm viÖc vµ b¶n th©n c«ng viÖc: Tr¹ng th¸i tinh thÇn con ngßi khi lµm viÖc khi lµm viÖc chÞu ¶nh hëng cña b¶n th©n c«ng viÖc vµ ®iÒu kiÖn n¬i lµm viÖc. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc, nhiÖm vô th× ®iÒu kiÖn n¬i lµm viÖc t¸c ®éng ®Õn t©m sinh lý ngêi lao ®éng bao gåm m¸y mãc thiÕt bÞ, ¸nh s¸ng, ®é ån, chÕ ®é b¶o hé lao ®éng.... TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè nµy ®Òu cã t¸c ®éng 2 mÆt nã cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng hoµn thµnh c«ng viÖc mÆt kh¸c nã còng cã thÓ c¶n trë c«ng viÖc g©y øc chÕ thÇn kinh. B¶n th©n c«ng viÖc thÓ hiÖn ë sù yªu cÇu c«ng viÖc, c¸c néi dung c«ng viÖc cÇn ph¶i thùc hiÖn. Qua ®ã, x¸c ®Þnh xem c«ng viÖc cã g©y høng thó hay kh«ng, cã t¹o hÊp dÉn cho ngêi lao ®éng hay kh«ng? Tuú theo tõng møc ®é kh¸c nhau mµ kh¶ n¨ng t¹o ®éng lùc cña c«ng viÖc còng kh«ng gièng nhau. §©y lµ nh©n tè ®îc ®¸nh gi¸ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ nhÊt ®Õn ®éng lùc lµm viÖc. Do ®ã nhµ qu¶n lý cÇn quan t©m ®Õn ®iÒu kiÖn n¬i lµm viÖc gióp ngêi lao ®éng lµm viÖc mét c¸ch tho¶i m¸i tõ ®ã gióp hä h¨ng say víi c«ng viÖc. a. ChÝnh s¸ch nh©n sù. §©y lµ chÝnh s¸ch do ban l·nh ®¹o c«ng ty ®Ò ra trªn c¬ së phï hîp víi ph¸p luËt ¸p dông ®èi víi ngêi lao ®éng trong tæ chøc. Tuú thuéc vµo tæ chøc mµ møc ®é quan t©m kh¸c nhau ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch. Bao gåm c¸c vÊn ®Ò vÒ thuyªn chuyÓn ®Ò b¹t ngêi lao ®éng, khen thëng kØ luËt, tr¶ l¬ng....C¸c chÝnh 8 s¸ch nµy ®Òu hêng vµo viÖc ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc. C¸c chÝnh s¸ch nµy t¸c ®éng ®Õn ngêi lao ®éng khi hä lµm viÖc nÕu nã ®¸p øng nhu cÇu cña ngêi lao ®éng cao th× nã sÏ t¹o ra ®éng lùc cao vµ ngîc l¹i nã sÏ h¹n chÕ ho¹t ®éng vµ lµm gi¶m tinh thÇn cña ngêi lao ®éng. b. V¨n ho¸ tæ chøc. V¨n ho¸ tæ chøc ®ùoc hiÓu lµ nh÷ng gi¸ trÞ, nh÷ng niÒm tin, nh÷ng quy ph¹m ®ùoc chia sÎ bëi c¸c thµnh viªn trong tæ chøc vµ híng dÉn hµnh vi cña ngêi lao ®éng theo híng nµo ®ã. BÊt kú mét tæ chøc nµo còng ®Òu muèn t¹o cho m×nh mét nÐt riªng mét phong c¸ch riªng. ViÖc t¹o ra mét v¨n ho¸ riªng, mét bÇu kh«ng khÝ vui vÎ, tinh thÇn ®oµn kÕt gióp ®ì lÉn nhau trong c«ng viÖc sÏ t¹o cho ngêi lao ®éng tr¹ng th¸i t©m lý tèt g©y høng thó l«i cuèn mäi ngêi tíi lµm viÖc. c. Phong c¸ch l·nh ®¹o. Phong c¸ch l·nh ®¹o lµ tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p, c¸c thãi quen c¸c c xö ®Æc trng mµ ngêi qu¶n lý t¸c ®éng ®Õn nh©n viªn cña m×nh trong gi¶i quyÕt c«ng viÖc. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc phong c¸ch qu¶n lý cña ngêi l·nh ®¹o sÏ ¶nh hëng rÊt lín ®Õn nh©n viªn cña hä. Mét ngêi l·nh ®¹o cëi më, gÇn gòi, quan t©m ®Õn nh©n viªn, biÕt ®éng viªn khuyÕn khÝch kÞp thêi sÏ gióp nh©n viªn hoµn thµnh tèt nhiÖm vô tõ ®ã gióp tæ chøc ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra vµ ngîc l¹i. §éng lùc lµm viÖc chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc cho ngßi lao ®éng ®ßi hái nhµ qu¶n lý ph¶i hiÓu râ tõng nh©n tè vµ c¸c híng t¸c ®éng cña chóng tõ ®ã kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp m×nh mµ t×m ra c¸c biÖn ph¸p hîp lý thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng còng nh ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc. 2.2.3. Nhãm nh©n tè thuéc vÒ c«ng viÖc Bªn c¹nh 2 nhãm nh©n tè trªn th× nhãm nh©n tè thuéc vÒ c«ng viÖc ®ãng vai trß kh«ng kÐm phÇn quan träng. §Æc ®iÓm cña tõng c«ng viÖc sÏ quyÕt ®Þnh hµnh ®éng cña con ngêi. Lµ mét nhµ qu¶n lý cÇn biÕt ®iÒu nµy ®Ó tæ chøc t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng. Mçi mét c«ng viÖc ®ßi hái vÒ kü n¨ng nghÒ nghiÖp, møc ®é chuyªn m«n ho¸, møc ®é phøc t¹p, sù hao phÝ vÒ trÝ lùc kh¸c nhau ®ßi hái ngêi lao ®éng ph¶i ®¸p øng. 2.3. Môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc lao ®éng. T¹o ®éng lùc lao ®éng lµ viÖc sö dông nguån lao ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt vµ ®ång thêi khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng nguån nh©n lùc cña tæ chøc. Khi ngêi lao ®éng cã ®éng lùc lao ®éng hä sÏ ph¸t huy mäi nç lùc, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o 9 tõ ®ã t¹o ra tiÒm n¨ng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn cho tæ chøc. T¹o ®éng lùc tèt sÏ gãp phÇn lµm gi¶m chi phÝ vÒ lao ®éng víi mét hÖ thèng c«ng nghÖ cho dï hiÖn ®¹i nh thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a th× còng cÇn ®Õn con ngêi, con ngêi chØ kh¸c nhau víi mçi lo¹i c«ng nghÖ lµ cÇn nhiÒu hay Ýt mµ th«i. N¨ng lùc cña con ngêi nÕu kh«ng biÕt sö dông th× nã sÏ t¹o ra cho tæ chøc mét kho¶n chi phÝ lín tõ ®ã lµm t¨ng chi phÝ lao ®éng lµm cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gi¶m ®i. T¹o ®éng lùc nh»m t¹o ra sù g¾n bã vµ thu hót lao ®éng giái vÒ víi tæ chøc. Mét ngêi lao ®éng cã lµm viÖc mét c¸ch tù nguyÖn kh«ng, nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc, hä cã yªu thÝch c«ng viÖc, yªu thÝch n¬i lµm viÖc hay kh«ng ®ßi hái nhµ qu¶n lý t¹o ®éng lùc cho hä. II. C¸c häc thuyÕt vÒ t¹o ®éng lùc Qua viÖc nghiªn cøu t¹o ®éng lùc c¸c nhµ qu¶n lý lu«n ph¶i ®Æt ra vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc ra sao vµ theo híng nµo. Trong qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng, c¸c nhµ qu¶n lý cÇn vËn dông nhiÒu c¸c häc thuyÕt. Cã rÊt nhiÒu häc thuyÕt ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng. Mçi häc thuyÕt sö dông nh÷ng c«ng cô kh¸c nhau vµ ®i theo c¸c híng còng hoµn toµn kh¸c nhau ®· thu ®îc nhiÒu thµnh c«ng song kh«ng cã mét häc thuyÕt nµo lµ hoµn thiÖn. Mçi mét häc thuyÕt ®Òu ®Ò cËp ®Õn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau, c¸c nhµ qu¶n lý cÇn nghiªn cøu c¸c häc thuyÕt rót ta ý nghÜa cña c¸c häc thuyÕt ®Ó tõ ®ã ®a ra c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é, quy ®Þnh nh»m môc ®Ých t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng sao cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tæ chøc m×nh phï hîp víi t©m lý, sinh lý, nh©n c¸ch cña mçi c¸ nh©n. 1. Häc thuyÕt nhu cÇu 1.1.Häc thuyÕt nhu cÇu cña Maslow Maslow cho r»ng nhu cÇu cña con ngêi rÊt ®a d¹ng vµ phong phó cã nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau vÒ nhu cÇu. Cã nhu cÇu ë møc ®é thÊp cã nhu cÇu ë møc ®é cao. Khi nh÷ng nhu cÇu ë cÊp ®é thÊp ®îc tho¶ m·n th× lËp tøc nh÷ng nhu cÇu ë møc ®é cao h¬n trë thµnh t¸c lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cao h¬n ®ã Qua nghiªn cøu vÒ nhu cÇu cña con ngêi ®· ®îc «ng chia thµnh 5 lo¹i vµ s¾p xÕp theo thø tù tõ thÊp tíi cao 10 Nhu cÇu tù hoµn ThiÖn Nhu cÇu ®îc T«n träng Nhu cÇu héi nhËp Nhu cÇu an toµn Nhu cÇu sinh lÝ Th¸p nhu cÇu cña Maslow Nhu cÇu vÒ sinh lý: §©y lµ nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña con ngêi bao gåm c¸c nhu cÇu vÒ ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i...¤ng cho r»ng nÕu nh÷ng nhu cÇu nµy cha ®îc tho¶ m·n tíi møc ®é cÇn thiÕt ®Ó duy tr× cuéc sèng th× nh÷ng nhu cÇu kh¸c sÏ kh«ng kh«ng thóc ®Èy ®îc mäi ngêi. Nhu cÇu an toÇn : Nhu cÇu nµy xuÊt hiÖn khi nhu cÇu sinh lý ®îc tho¶ m·n. §©y lµ nhu cÇu an ninh vµ ®îc b¶o vÖ khái nguy hiÓm vÒ th©n thÓ vµ c¸c nhu cÇu sinh lý c¬ b¶n. MÆt kh¸c nhu cÇu an toµn cßn ®ßi hái sù duy tr× vÒ tµi s¶n, an ninh n¬i ë vµ nÕu nh nhu cÇu nµy cha ®îc ®¸p øng th× nã trë nªn quan träng ®èi víi con ngêi. Nhu cÇu héi nhËp: Nhu cÇu giao tiÕp trong x· héi, con ngêi mong muèn ®îc hoµ nhËp vµo tËp thÓ, tæ chøc vµ ®îc sù chÊp nhËn. Khi nhu cÇu x· héi trë nªn næi tréi, mét ngêi sÏ cè g¾ng ®Ó cã ®îc quan hÖ tèt ®Ñp víi ngêi kh¸c. Nhu cÇu ®ùoc t«n träng: Mét khi con ngêi ®· b¾t ®Çu tho¶ m·n nhu cÇu cña hä ®îc chÊp nhËn lµ thµnh viªn trong x· héi th× hä cã xu thÕ tù träng vµ mong muèn ®îc ngêi kh¸c t«n träng. ViÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu ®îc t«n träng nµy sÏ t¹o ra c¶m gi¸c tù tin, uy tÝn, quyÒn lùc vµ sù kiÒm chÕ. Lóc nµy con ngêi c¶m thÊy hä cã Ých vµ g©y ra ¶nh hëng víi m«i trêng xung quanh. Nhu cÇu tù hoµn thiÖn: §©y lµ nhu cÇu cao nhÊt trong c¸ch ph©n cÊp nhu cÇu cña «ng, ®ã lµ sù mong muèn ®Ó ®¹t tíi chç mµ mét con ngêi cã thÓ ®¹t tíi tøc lµ lµm cho tiÒm n¨ng cña con ngêi ®¹t tíi møc ®é tèi ®a vµ hoµn thµnh ®îc môc tiªu nµo ®ã. T¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng sÏ xuÊt hiÖn khi nhu cÇu cha ®îc tho¶ m·n, c¸c c¸ nh©n cÇn ph¶i cè g¨ng thùc hiÖn ®Ó ®îc tho¶ m·n. 11 Maslow ®· kh¼ng ®Þnh: C¸c c¸ nh©n kh¸c nhau th× cã nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau do ®ã nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau cã thÓ ®îc tho¶ m·n b»ng c¸c ph¬ng tiÖn vµ c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau. VÒ nguyªn t¾c: C¸c nhu cÇu bËc thÊp sÏ ®îc tho¶ m·n tríc khi con ngêi ®îc khuyÕn khÝch tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu bËc cao h¬n. CÇn ph¶i quan t©m ®Õn tÊt c¶ c¸c nhu cÇu cña ngêi lao ®éng vµ t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¸p øng nã. Tuy vËy häc thuyÕt cña Maslow vÉn cßn mét sè h¹n chÕ. Häc thuyÕt nµy chØ ®óng víi c¸c níc phu¬ng t©y cßn ®èi víi mét sè níc kh¸c do quan ®iÓm truyÒn thèng nªn viÖc nhËn thøc vÒ nhu cÇu sÏ thay ®æi. §iÒu nµy ®ßi hái nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i biÕt ®îc nhu cÇu nµo cÇn tho¶ m·n trîc, nhu cÇu nµo tho¶ m·n sau vµ t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu ®ã mét c¸ch hîp lÝ nhÊt. 1. Häc thuyÕt ERG cña Clayton Anderfer Häc thuyÕt ERG chia ra lµm 3 lo¹i nhu cÇu: - Nhu cÇu tån t¹i: §ã lµ nh÷ng ®ßi hái vÒ vËt chÊt ®Ó cã thÓ tån t¹i nh: ¨n, mÆc, ë.... - Nhu cÇu quan hÖ: Lµ nhu cÇu mong muèn ®îc quan hÖ, giao lu x©y dùng mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a ngêi víi ngêi trong phèi hîp ho¹t ®éng. Nhu cÇu nµy bao gåm nhu cÇu x· héi vµ mét phÇn nhu cÇu ®îc t«n träng. - Nhu cÇu ph¸t triÓn: Lµ nhu cÇu mong muèn ®ùîc lµm viÖc s¸ng t¹o ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, cã n¨ng suÊt vµ ®îc ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc së trêng cña m×nh ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn b¶n th©n ®ùoc x· héi thõa nhËn vµ t«n träng. ý nghÜa cña häc thuyÕt: Theo ERG con ngêi cïng mét lóc cã thÓ tho¶ m·n c¶ 3 nhu cÇu chø kh«ng nh Maslow : Khi nhu cÇu bËc thÊp ®îc tho¶ m·n th× nh÷ng nhu cÇu bËc cao míi xuÊt hiÖn Häc thuyÕt nµy cho thÊy nhµ qu¶n lý nªn quan t©m tÊt c¶ nhu cÇu ngêi lao ®éng vµ chó ý ®Õn nhu cÇu ph¸t triÓn vµ giao tiÕp. 2. Häc thuyÕt vÒ sù thµnh ®¹t, liªn kÕt vµ quyÒn lùc Häc thuyÕt nµy ¸p dông ®èi víi ngêi lao ®éng ë n¬i lµm viÖc trong bé phËn doanh nghiÖp. Theo D.Celland tÊt c¶ mäi ngêi ®Òu cã nhu cÇu thµnh ®¹t, nhu cÇu liªn kÕt vµ nhu cÇu quyÒn lùc: Nhu cÇu liªn kÕt: trong bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao ®Òu cÇn ph¶i cã sù liªn kÕt, ph¶i cã sù phèi kÕt hîp gi÷a con ngêi víi nhau ë mét 12 bé phËn, phßng ban hay toµn tæ chøc. Nh÷ng quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ víi mäi ngêi, khi ®ã sÏ t×m thÊy niÒm vui trong c«ng viÖc vµ trong tËp thÓ. Nhu cÇu quyÒn lùc: Lµ nhu cÇu t¸c ®éng ®Õn ngêi kh¸c, tíi hoµn c¶nh, kiÓm so¸t vµ thay ®æi hoµn c¶nh. Nh÷ng ngêi cã nhu cÇu vÒ quyÒn lùc cao sÏ t¹o ¶nh hëng ®Õn ngêi kh¸c, môc tiªu quyÒn lùc thêng ®i liÒn víi sù theo ®uæi vÒ c«ng danh, chøc vô. Nhu cÇu thµnh ®¹t: Nh÷ng ngßi cã nhu cÇu cao vÒ sù thµnh ®¹t ®Òu cã mét mong muèn m¹nh mÏ vÒ sù thµnh c«ng vµ còng rÊt sî khi bÞ thÊt b¹i. Ngêi cã nhu cÇu nµy thêng lµ nh÷ng ngêi muèn ®îc thö th¸ch, hä lu«n ®Ó ra môc tiªu ®Ó v¬n tíi. §Ó tr¸nh m¹o hiÓm rñi ro, hä ph¶i ®i ph©n tÝch vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ mét c¸ch cÈn thËn vµ ®Ò cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. Trong mét tæ chøc cã thÓ c¸c c¸ nh©n kh¸c nhau sÏ cã c¸c nhu cÇu kh¸c nhau. TÊt c¶ c¸c xu híng quyÒn lùc, liªn kÕt, thµnh ®¹t ®Òu thÝch hîp ®Æc biÖt cho c«ng t¸c qu¶n lý v× vËy nhµ qu¶n lý cÇn nhËn thøc râ, kÕt hîp c¸c yÕu tè, nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó bæ xung cho nhau nh»m ®em l¹i cho ngêi lao ®éng sù tho¶ m·n ë møc ®é cao nhÊt. 3. Häc thuyÕt vÒ sù kú väng cñaV.room: Häc thuyÕt nµy cho r»ng cêng ®é cña xu híng hµnh ®éng theo mét c¸ch nµo ®ã phô thuéc vµo ®é kú väng r»ng hµnh ®éng ®ã sÏ ®em ®Õn mét kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, c¸i hä nhËn ®îc lµ sù tho¶ m·n mong muèn, sù hÊp dÉn tõ kÕt qu¶ ®ã. Trong lý thuyÕt nµy «ng ®· ®a ra 3 biÕn sè sau: TÝnh hÊp dÉn (søc ®am mª): Lµ tÇm quan träng mµ c¸ nh©n ®Æt vµo kÕt qu¶ hay phÇn thëng tiÒm tµng cã thÓ ®¹t ®îc trong mçi c«ng viÖc. BiÕn sè nµy xem xÐt c¸c nhu cÇu kh«ng ®îc tho¶ m·n cña c¸ nh©n. Mèi liªn hÖ gi÷a kÕt qu¶ - PhÇn thëng (hy väng): §ã lµ møc ®é c¸ nh©n tin r»ng thùc hiÖn c«ng viÖc ë mét møc ®é cô thÓ nµo ®ã sÏ dÉn ®Õn viÖc thu hót ®ùoc mét kÕt qu¶ nh mong muèn. Søc m¹nh (mèi liªn hÖ gi÷a nç lùc vµ kÕt qu¶): Lµ nh÷ng kh¶ n¨ng mµ mçi c¸ nh©n nhËn thøc ®îc r»ng bá ra mét nç lùc nhÊt ®Þnh sÏ ®em l¹i mét kÕt qu¶. Mèi quan hÖ gi÷a 3 biÕn sè cña häc thuyÕt ®îc thÓ hiÖn nh sau: Søc m¹nh = Søc ham mª + Hy väng §Ó diÔn gi¶i cô thÓ h¬n chóng ta h·y xem xÐt 4 bíc g¾n liÒn víi lÝ thuyÕt nµy trong s¬ ®å díi ®©y. KÕt qu¶ c¸ Nç lùc c¸ PhÇn thëng tæ Môc tiªu S¬ ®å 3: M« h×nhnh©n kú väng ®¬n gi¶n ho¸ cña Victor Vroom nh©n chøc c¸ nh©n 13 §iÒu tríc tiªn: ®ã lµ ngêi lao ®éng nhËn thÊy r»ng c«ng viÖc sÏ mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ g× cho m×nh. Ngêi lao ®éng cã thÓ coi nh÷ng kÕt qu¶ ®ã lµ tÝch cùc còng cã thÓ kÕt qu¶ ®ã lµ tiªu cùc. KÕt qu¶ tÝch cùc: L¬ng, sù b¶o ®¶m, sù tin cËy, tÝnh b»ng h÷u, phóc lîi, c¬ héi ®îc sö dông tµi n¨ng hay kü n¨ng vµ quan hÖ t¬ng t¸c. KÕt qu¶ tiªu cùc: mÖt mái, nhµm ch¸n, thÊt väng, lo ©u, gi¸m s¸t kh¾c nghiÖt vµ ®e do¹ ®uæi viÖc. Nhng ®iÒu quan träng lµ c¸ nh©n nhËn thøc g× vÒ kÕt qu¶ s¾p ®Õn bÊt kÓ nhËn thøc ®ã cã chÝnh x¸c hay kh«ng. §iÒu thø 2: Ngêi lao ®éng coi nh÷ng kÕt qu¶ nµy hÊp dÉn nh thÕ nµo? LiÖu hä cã ®¸nh gi¸ tÝch cùc hay tiªu cùc hay trung lËp? §©y lµ vÊn ®Ò néi bé cña c¸ nh©n vµ nã xem xÐt th¸i ®é, tÝnh c¸ch, nhu cÇu cña c¸ nh©n. C¸ nh©n nµo khi hä thÊy mét kÕt qu¶ nµo ®ã hÊp dÉn (kÕt qu¶ ®ã ®ùoc ®¸nh gi¸ lµ tÝch cùc sÏ cã mong muèn ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã) Khi nh÷ng ngßi kh¸c cã thÓ thÊy kÕt qu¶ nµy lµ tiªu cùc v× vËy hä sÏ kh«ng mong muèn ®¹t ®îc nã. Nh÷ng ngêi kh¸c sù nh×n nhËn cña hä sÏ lµ trung lËp. §iÒu thø 3: Ngêi lao ®éng ph¶i thÓ hiÖn nh÷ng hµnh vi nµo ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nµy? Nh÷ng kÕt qu¶ nµy dêng nh kh«ng thÓ cã bÊt kú t¸c ®éng nµo ®èi víi kÕt qu¶ c«ng viÖc cña c¸ nh©n ®ã trõ phi nh©n viªn ®ã biÕt mét c¸ch râ rµng vµ ®Ých x¸c m×nh ph¶i lµm g× ®Ó ®¹t ®îc chóng. Cuèi cïng ngêi lao ®éng nh×n nh©n ra sao vÒ nh÷ng c¬ héi lµm nh÷ng g× ®îc yªu cÇu? Sau khi d· xem xÐt c¸c tµi n¨ng vµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c biÕn sè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña m×nh ngêi lao ®éng sÏ ®i x¸c ®Þnh x¸c suÊt thµnh c«ng lµ bao nhiªu. Häc thuyÕt nµy nhÊn m¹nh ®Õn kú väng cña c¸ nh©n, kÕt qu¶, phÇn thëng hä mong ®îi. Khi nghiªn cøu vÒ lý thuyÕt kú väng ®· gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m ®Õn sù hÊp dÉn cña tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c phÇn thëng. §©y chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ngêi lao ®éng. Do vËy nhµ qu¶n lý ph¶i khuyÕn khÝch, khÝch lÖ ngêi lao ®éng ®Ó t¹o cho hä kú väng trong c«ng viÖc ®ång thêi ®Ó viÖc ®¸nh gi¸ ngêi lao ®éng vÒ kÕt qu¶, c«ng viÖc râ rµng, chÝnh x¸c ®Ó cã thëng phï hîp. NhËn thøc môc tiªu c¸ nh©n ngêi lao ®éng ph¶i kÕt hîp hµi hoµ trong môc tiªu chung cña tæ chøc. 4. Häc thuyÕt vÒ sù t¨ng cêng tÝch cùc cña B.S.Skinner Häc thuyÕt nµy bµn tíi vai trß cña thëng vµ ph¹t ®èi víi viÖc lÆp l¹i cña c¸c hµnh vi. 14 Quan ®iÓm cña häc thuyÕt lµ: Nh÷ng hµnh vi ®ùoc thëng cã xu híng ®îc lÆp l¹i, nh÷ng hµnh vi kh«ng ®îc thëng thËm chÝ bÞ ph¹t cã xu híng kh«ng lÆp l¹i. Ph¹t mang l¹i hiÖu qu¶ Ýt h¬n so víi thëng trong ®iÒu kiÖn hµnh vi c¸ nh©n. Kho¶ng thêi gian x¶y ra hµnh vi vµ thêi gian thëng cµng ng¾n bao nhiªu cµng cã t¸c dông thay ®æi hµnh vi bÊy nhiªu. Häc thuyÕt nµy cho thÊy ®Ó t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch khen thëng kÞp thêi, c«ng b»ng, kh¸ch quan h×nh thëng nhiÒu h¬n so víi h×nh thøc ph¹t. ViÖc ¸p dông h×nh thøc thëng ph¹t ®Óu ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña tõng ngêi lao ®éng lµ tèt hay xÊu tr¸nh ®¸nh gi¸ mét c¸ch sai lÖch. 5. Lý thuyÕt vÒ 2 nhãm yÕu tè cña Herzberg. §©y lµ häc thuyÕt t¹o ®éng lùc dùa trªn c¬ së c¸c yÕu tè t¹o nªn sù tho¶ m·n vµ kh«ng tho¶ m·n cña con ngêi trong c«ng viÖc. Theo «ng c¸c yÕu tè ®ã ®îc chia thµnh 2 nhãm. Nhãm c¸c yÕu tè thóc ®Èy: Bao gåm nh÷ng nh©n tè t¹o ra sù tho¶ m·n vÒ c«ng viÖc cña ngßi lao ®éng nh: thµnh tÝch, sù c«ng nhËn, b¶n th©n c«ng viÖc, tr¸ch nhiÖm vµ sù th¨ng tiÕn. Nhãm c¸c yÕu tè duy tr×: Bao gåm c¸c chÝnh s¸ch cña tæ chøc, c«ng t¸c qu¶n trÞ, gi¸m s¸t c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc, c¸c quan hÖ nh©n c¸ch, sù an toµn vµ l¬ng bæng. Theo «ng c¸c yÕu tè duy tr× cha ph¶i lµ nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy, nã chØ mang ®Æc trng lµ c¸c yÕu tè ®iÒu kiÖn. NÕu chóng tån t¹i trong mét m«i trêng lµm viÖc víi sè lîng vµ chÊt lîng cao th× chóng kh«ng dÉn ®Õn sù kh«ng võa lßng nhng còng kh«ng cã t¸c dông thóc ®Èy hay mang l¹i sù tho¶ m·n. Tuy nhiªn nÕu thiÕu sù tån t¹i cña chóng sÏ dÉn ®Õn sù bÊt m·n. Theo «ng ®Ó t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng trong c«ng viÖc cña m×nh th× nªn nhÊn m¹nh vµo c¸c yÕu tè thóc ®Èy. MÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ nhng häc thuyÕt cña Herzberg còng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc t¹o ®éng lùc lao ®éng. Tõ häc thuyÕt nµy gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý cÇn quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn c¶ 2 nh©n tè, kÕt hîp 2 nh©n tè ®Ó t¹o ®éng lùc cho ngßi lao ®éng. Qua nghiªn cøu cho thÊy bªn c¹nh c¸c lîi Ých vÒ vËt chÊt nh tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cßn cã mét lo¹t c¸c yÕu tè kh¸c t¹o ®éng lùc lao ®éng nh sù th¨ng tiÕn, b¶n th©n c«ng viÖc, thµnh tÝch, tr¸ch nhiÖm…tÊt c¶ ®Òu cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ®éng lùc lao ®éng. Khi ngêi lao ®éng c¶m nhËn ®îc vÞ trÝ c«ng viÖc cña m×nh, 15 tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi tæ chøc vµ c¶m thÊy m×nh ®îc t«n träng hä sÏ cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi c«ng viÖc lµm viÖc nhiÖt t×nh h¨ng say vµ hiÖu qu¶ h¬n. 6. Häc thuyÕt vÒ sù c«ng b»ng cña J. Stacy Adams Häc thuyÕt nµy dùa trªn gi¶ thuyÕt: Mäi ngêi trong tËp thÓ ®Òu muèn ®îc ®èi xö c«ng b»ng, hä lu«n cã sù so s¸nh trong c«ng viÖc nªn hä ®¸nh gi¸ nh÷ng g× hä bá ra víi nh÷ng g× hä nhËn ®îc víi ngõ¬i kh¸c ®îc thÓ hiÖn: Sù cèng hiÕn cña b¶n th©n m×nh Sù cèng hiÕn cña ngêi kh¸c Víi KÕt qu¶ nhËn ®ù¬c cña m×nh KÕt qu¶ nhËn ®îc cña ngêi kh¸c NÕu sù so s¸nh nµy ngang b»ng nhau tøc lµ ®ang tån t¹i mét tr¹ng th¸i c©n b»ng vµ ngîc l¹i khi ngßi lao ®éng c¶m nhËn ®îc sù bÊt c«ng cã thÓ x¶y ra 1 trong 5 kh¶ n¨ng sau: Lµm sai lÖch vÒ sù thËt, kÕt qu¶ cèng hiÕn cña b¶n th©n hoÆc cña ngêi kh¸c. G©y t¸c ®éng ®Õn ngêi kia ®Ó lµm thay ®æi yÕu tè. Hä c xö theo mét c¸ch kh¸c ®Ó lµm thay ®æi sù cèng hiÕn kÕt qu¶ cña b¶n th©n. Chän mét tiªu chÝ ®èi chiÕu kh¸c ®Ó so s¸nh Bá viÖc Häc thuyÕt nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng tiÒn c«ng ph¶i ®îc tr¶ mét c¸ch hîp lý dùa trªn sù so s¸nh møc l¬ng cña tæ chøc m×nh víi møc l¬ng trªn thÞ trêng, dùa trªn sù ®ãng gãp cña mçi c¸ nh©n víi nhau. Nh vËy ®èi víi nhµ qu¶n lý trong qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc cho nh©n viªn cÇn quan t©m ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cho ngêi lao ®éng mét c¸ch râ rµng kh¸ch quan vµ ®ång thêi ph¶i x©y dùng hÖ thèng th«ng tin ph¶n håi ®Ó mäi ngêi cã thÓ hiÓu râ h¬n vµ n¾m b¾t th«ng tin nhanh chãng. Khi ngêi lao ®éng c¶m thÊy tiÒn l¬ng cña m×nh xøng ®¸ng víi c«ng søc hä bá ra hä sÏ cã niÒm tin vµo tæ chøc. III. C¸c ph¬ng híng t¹o ®éng lùc lao ®éng. 1. X¸c ®Þnh nhiÖm vô vµ tiªu chuÈn thùc hiÖn c«ng viÖc: 1.1. X¸c ®Þnh môc tiªu vµ lµm cho ngêi lao ®éng hiÓu râ môc tiªu §Ó ho¹t ®éng kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao ®ßi hái víi bÊt kú tæ chøc nµo cÇn ph¶i lu«n ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña m×nh. Môc tiªu cã ®îc x¸c ®Þnh râ rµng vµ phæ biÕn ®Õn tõng ngêi lao ®éng míi gióp 16 hä nhËn thÊy r»ng ho¹t ®éng cña hä sÏ gãp phÇn vµo viÖc hoµn thµnh môc tiªu cña tæ chøc tõ ®ã hä sÏ cè g¾ng lµm viÖc tèt h¬n. 1.2. X¸c ®Þnh nhiÖm vô vµ tiªu chuÈn thùc hiÖn nhiÖm vô: Muèn cho ngêi lao ®éng thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh cña m×nh mét c¸ch tèt h¬n cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nhiÖm vô vµ tiªu chuÈn thùc hiÖn cho tõng ngêi. ViÖc nµy ®ùoc thÓ hiÖn qua b¶n m« t¶ c«ng viÖc vµ b¶n tiªu chuÈn thùc hiÖn c«ng viÖc. Qua b¶n m« t¶ c«ng viÖc gióp ngêi lao ®éng hiÓu ®îc néi dung c«ng viÖc cÇn lµm vµ b¶n tiªu chuÈn gióp hä thùc hiÖn c«ng viÖc tèt h¬n. §©y lµ c¬ së ®Ó nhµ qu¶n lý ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng. 1.3. §¸nh gi¸ thêng xuyªn, c«ng b»ng kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng: §¸nh gi¸ c«ng b»ng kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng võa ®Ó ghi nhËn sù ®ãng gãp cña hä trong ho¹t ®éng chung cña tæ chøc võa gióp cho hä thÊy ®îc møc ®é thùc hiÖn c«ng viÖc cña hä nh thÕ nµo, cã gÆp trë ng¹i kh«ng. Qua kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ sÏ gióp ®ùoc ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. V× vËy nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan vµ c«ng b»ng. §¸nh gi¸ hîp lý vµ kÞp thêi sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch ngßi lao ®éng. 2. T¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng lµm viÖc thuËn lîi ®Ó ngêi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm vô. 2.1. TuyÓn chän vµ bè trÝ ngêi lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu c«ng viÖc: §Ó ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng tÝnh s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng nhµ qu¶n lý cÇn tuyÓn chän vµ bè trÝ ngêi lao ®éng vµo vÞ trÝ thÝch hîp sao cho phï hîp víi n¨ng lùc chuyªn m«n, tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng c«ng viÖc. Ho¹t ®éng nµy thùc hiÖn tèt sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc. 2.2. Lo¹i trõ trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt Trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt cã thÓ lµ: §é ån, ¸nh s¸ng, m«i trêng, vÖ sinh, tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc…nh÷ng yÕu tè nµy nÕu kh«ng ®¶m b¶o hay tæ chøc cha tèt sÏ ¶nh hëng ®Õn thÓ lùc, tinh thÇn ngêi lao ®éng dÉn ®Õn l·ng phÝ søc lao ®éng, tinh thÇn lµm viÖc mÖt mái. Do vËy nhµ qu¶n lý lu«n chó ý vµ t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó lo¹i trõ nh÷ng trë ng¹i nµy. 3. KÝch thÝch lao ®éng. 3.1. KÝch thÝch vÒ vËt chÊt: KÝch thÝch vËt chÊt: lµ ®éng lùc quan träng thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, nhiÖt t×nh vµ h¨ng say trong c«ng viÖc. KÝch thÝch vÒ vËt chÊt bao gåm kÝch thÝch vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y 17 tÕ, c¸c phóc lîi vµ dÞch vô kh¸c. §©y lµ nh÷ng kho¶n sÏ gióp ngêi lao ®éng ®¶m b¶o cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh. 3.1.1. TiÒn l¬ng: TiÒn l¬ng: Lµ sè tiÒn mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc mét c¸ch cè ®Þnh vµ thêng xuyªn theo mét ®¬n vÞ thêi gian nh tuÇn, th¸ng, quý….tiÒn l¬ng thêng ®îc tr¶ cho c¸n bé qu¶n lý, l·nh ®¹o, nh©n viªn ngµnh kÜ thuËt…. TiÒn c«ng: Lµ sè tiÒn ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngßi lao ®éng tuú vµo sè lîng thêi gian lµm viÖc thùc tÕ hoÆc sè lîng s¶n phÈm lµm ra hay khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh. TiÒn c«ng thêng ®îc ¸p dông tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt, c«ng nh©n söa ch÷a…. TiÒn l¬ng lµ ®éng lùc chñ yÕu kÝch thÝch ngßi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. TiÒn l¬ng mét mÆt võa t¹o ra sù tho¶ m·n trong c«ng viÖc nÕu nh nã ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ ®ãng gãp cña mçi c¸ nh©n ngêi lao ®éng vµ ngîc l¹i nã sÏ t¹o ra sù bÊt m·n. TiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. TiÒn l¬ng cao sÏ thu hót vµ hÊp dÉn ngêi lao ®éng vÒ víi doanh nghiÖp, gi÷ ngêi lao ®éng g¾n bã víi tæ chøc. TiÒn l¬ng lµ kho¶n thu nhËp chÝnh cña ngêi lao ®éng gióp hä vµ gia ®×nh æn ®Þnh vµ n©ng cao møc sèng. Ngoµi ra tiÒn l¬ng cßn biÓu hiÖn gi¸ trÞ , uy tÝn , ®Þa vÞ cña ngêi lao ®éng do ®ã tiÒn l¬ng cã t¸c dông khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc vµ ngîc l¹i nÕu tiÒn l¬ng kh«ng tho¶ ®¸ng nã sÏ k×m h·m sù say mª cña ngêi lao ®éng víi c«ng viÖc. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp sö dông tiÒn l¬ng nh mét ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó thøc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt. §Ó cã mét hÖ thèng tr¶ l¬ng sao cho hîp vµ khoa häc mçi tæ chøc cÇn ph¶i x©y dùng hÖ thèng tr¶ l¬ng sao cho tiÒn l¬ng ph¶i cã t¸c dông kÝch thÝch t¹o ®éng lùc lao ®éng. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña tiÒn l¬ng ®èi víi c«ng t¸c t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c nguyªn t¾c sau: + Nguyªn t¾c c©n b»ng thÞ trêng: ViÖc tr¶ l¬ng ngang nhau ®èi víi c¸c lao ®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp, sù kh¸c biÖt nµy dùa trªn gi¸ c¶ thÞ trêng. + N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l¬ng b×nh qu©n ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. + §¶m b¶o tr¶ l¬ng ngang nhau cho nh÷ng lao ®éng nh nhau. ViÖc tr¶ l¬ng c«ng b»ng sÏ khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc. 3.1.2. TiÒn thëng 18 TiÒn thëng lµ kho¶n thï lao phô kiÖn thªm ngoµi tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng tr¶ thªm cho ngêi lao ®éng hoµn thµnh tèt c«ng viÖc. TiÒn thëng lµ ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, vÒ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc. TiÒn thëng cã t¸c dông kÝch thÝch tinh thÇn ®èi víi ngßi lao ®éng do ®ã thëng sÏ t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng. Khi thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn thëng ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c sau: TiÒn thëng ph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø nhÊt ®Þnh do ®ã cÇn ph¶i cã tiªu chuÈn thëng. Kho¶ng thêi gian gi÷a thêi ®iÓm diÔn ra hµnh vi vµ thêi ®iÓm thëng kh«ng qu¸ dµi. Møc tiÒn thëng qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao ®Òu lµm triÖt tiªu ®i vai trß cña tiÒn thëng. NÕu møc tiÒn thëng qu¸ thÊp sÏ kh«ng t¹o høng thó cho ngêi lao ®éng phÊn ®Êu. NÕu møc tiÒn thëng qu¸ cao th× dÔ dÉn ®Õn ngêi lao ®éng ch¹y theo sè lîng, ®ång thêi sÏ qu¸ ®Ò cao vai trß cña tiÒn thëng. C¸c tiªu chÝ thëng ph¹t ph¶i võa dÔ ®Ó ngêi lao ®éng chØ cÇn cè g¾ng mét chót lµ ®îc. NÕu tiªu chÝ thëng qu¸ cao, ngêi lao déng sÏ cè g¾ng hÕt søc mµ vÉn kh«ng ®¹t ®îc sÏ g©ý lùc c¶n. ngîc l¹i, nÕu tiªu chÝ thëng qu¸ thÊp ngßi lao ®éng kh«ng cÇn cè g¾ng còng dÔ dµng ®¹t ®îc sÏ kh«ng khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc hÕt m×nh. Thëng ph¶i dùa vµo thµnh tÝch cu¶ mçi ngêi. Thëng ph¶i ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, hîp lÝ khi ®ã ngêi lao ®éng sÏ thÊy ®îc kÕt qu¶ mµ hä nç lùc ®¹t ®îc xøng ®¸ng t¹o cho ngêi lao ®éng phÊn khëi tho¶ m·n víi c«ng viÖc. Víi møc tiÒn thëng nhËn ®îc ngêi lao ®éng sÏ thùc hiÖn ®îc mét viÖc nµo ®ã cã ý nghÜa trong cuéc sèng hµng ngµy. 3.1.2. C¸c phóc lîi vµ dÞch vô kh¸c. Phóc lîi lµ phÇn thï lao gi¸n tiÕp ®îc tr¶ díi d¹ng c¸c hç trî vÒ cuéc sèng cho ngêi lao ®éng. §©y chÝnh lµ kho¶n ngoµi tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng vµ c¸c khuyÕn khÝch tµi chÝnh. Phóc lîi cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc gióp ngêi lao ®éng b¶o ®¶m ®êi sèng ë møc ®é tèi thiÓu, yªn t©m lµm viÖc, n©ng cao kh¶ n¨ng lao ®éng. §ång thêi phóc lîi lµ mét c«ng cô quan träng gióp tæ chøc gi÷ ®îc lao ®éng giái cña m×nh vµ thu hót ®îc lao ®éng cã tr×nh ®é cao tõ bªn ngoµi. Phóc lîi cã 2 lo¹i: 19 Phóc lîi b¾t buéc: Lµ lo¹i phóc lîi tèi thiÓu mµ doanh nghiÖp b¾t buéc ph¶i ®a ra theo ®ßi hái cña ph¸p luËt. Phóc lîi b¾t buéc cã thÓ lµ: C¸c lo¹i b¶o ®¶m, trî cÊp thÊt nghiÖp, trî cÊp èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp…. Phóc lîi tù nguyÖn: Ngoµi c¸c kho¶n do ph¸p luËt qui ®Þnh, doanh nghiÖp cßn ¸p dông mét sè h×nh thøc phóc lîi tù nguyÖn nh»m khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n, yªn t©m c«ng t¸c vµ g¾n bã víi tæ chøc nhiÒu h¬n. §ã lµ c¸c ch¬ng tr×nh b¶o vÖ cho søc khoÎ c¸c lo¹i dÞch vô, trî cÊp ®éc h¹i vµ c¸c trî cÊp kh¸c. B¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ: B¶o hiÓm x· héi: lµ sù b¶o ®¶m vÒ nhu cÇu vËt chÊt cho ngêi lao ®éng khi hä bÞ èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, hu trÝ hoÆc khi chÕt ®Ó gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh hä. C¸c chÕ ®é BHXH bao gåm: ChÕ ®é trî cÊp èm ®au ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ChÕ ®é hu trÝ ChÕ ®é thai s¶n ChÕ ®é tö tuÊt 3.2. KÝch thÝch vÒ tinh thÇn Nhu cÇu tinh thÇn cña con ngêi rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, ngêi lao ®éng lµm viÖc tho¶i m¸i hay trong t×nh tr¹ng øc chÕ phô thuéc mét phÇn vµo møc ®é tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vÒ mÆt tinh thÇn . HiÖn nay ë c¸c níc ph¸t triÓn c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m ®Õn viÖc kÝch thÝch vÒ tinh thÇn cã xu híng m¹nh h¬n kÝch thÝch vËt chÊt, cã khi ngêi lao ®éng lµm viÖc lµ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tinh thÇn nh nhu cÇu giao tiÕp, häc tËp kh¼ng ®Þnh m×nh….h¬n lµ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vËt chÊt. §Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn cho ngêi lao ®éng th× nhµ qu¶n lý cÇn chó träng ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau: 3.2.1. S¾p xÕp vµ bè trÝ lao ®éng phï hîp víi c«ng viÖc §Ó bè trÝ lao ®éng phï hîp víi c«ng viÖc c¸c nhµ qu¶n lý tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®óng tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ngêi lao ®éng, tiªu chuÈn thùc hiÖn c«ng viÖc, x¸c ®Þnh ®îc møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc tõ ®ã s¾p xÕp bè trÝ lao ®éng phï hîp víi tõng c«ng viÖc cô thÓ. Ngêi lao ®éng ®îc bè trÝ phï hîp víi c«ng viÖc sÏ khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng cña hä g©y høng thó tho¶ m·n víi c«ng viÖc ®îc giao sÏ n©ng cao ®îc n¨ng suÊt hiÖu qu¶ lµm viÖc vµ ngîc l¹i nÕu bè trÝ kh«ng ®óng sÏ t¹o cho ngêi lao ®éng t©m lý ch¸n n¶n kh«ng muèn lµm viÖc. 20