Tài liệu Hướng dẫn tự ôn thi thpt quốc gia môn ngữ văn năm 2017 hay nhất

Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 HƯỚNG DẪN TỰ ÔN THI THPT QUỐC GIA MÔN NGỮ VĂN NĂM 2017 Ôn lý thuyết và bài tập thực hành có đáp án (Tài liệu phù hợp cho cả GV ôn thi và HS tự học) - Định hướng ôn tập phần đọc hiểu - Ôn tập phần nghị luận xã hội - Ôn tập phần nghị luận văn học - 30 số đề thi thử của các trường trong cả nước có đáp án chi tiết Tp. Hồ Chí Minh, 02/09/2016 Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 MỤC LỤC TT Chuyên đề Nội dung kiến thức, kĩ năng PHẦN I: ĐỌC HIỂU 1. Kĩ năng đọc hiểu theo các cấp độ 1 Kĩ năng đọc hiểu 2. Kĩ năng đọc hiểu văn bản văn học 3. Kĩ năng đọc hiểu văn bản 1. Các kiến thức về từ: từ đơn; từ ghép; từ láy... 2. Các kiến thức về câu: câu đơn, câu ghép... 3. Các biện pháp tu từ và các biện pháp nghệ thuật 2 Nội dung kiến khác thức 4. Đặc điểm diễn đạt và chức năng của các phong cách ngôn ngữ. 5. Những phương thức biểu đạt trong văn nghị luận. PHẦN II: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo 1 Nghị luận về một lí tư tưởng đạo lí 2. Hướng dẫn luyện tập làm bài nghị luận về tư tưởng đạo lí Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về một hiện tượng 2 Nghị luận về một đời sống hiện tượng đời 2. Hướng dẫn luyện tập làm bài nghị luận về hiện sồng tượng đời sống 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về vấn đề xã hội đặt 3 Nghị luận về vấn ra trong tác phẩm đề xã hội đặt ra 2. Hướng dẫn luyện tập làm bài nghị luận xã hội trong tác phẩm đặt ra trong tác phẩm PHẦN III: NGHỊ LUẬN VĂN HỌC 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về bài thơ, đoạn thơ 1 Nghị luận về bài thơ, đoạn thơ 2. Hướng dẫn luyện tập làm bài nghị luận về Bài thơ, đoạn thơ trong chương trình THPT 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về một tác phẩm, 2 Nghị luận về một đoạn trích văn xuôi tác phẩm, đoạn 2. Hướng dẫn luyện tập làm bài nghị luận về Tác trích văn xuôi phẩm, đoạn trích trong chương trình THPT 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về ý kiến bàn về văn 3 Nghị luận về ý học kiến bàn về văn 2. Luyện tập làm bài nghị luận ý kiến bàn về văn học học Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 4 Kiểu bài so sánh 1. Kĩ năng làm bài nghị luận so sánh văn học văn học 2. Những vấn đề so sánh trong văn học PHẦN IV: ĐỀ THI THAM KHẢO: RA BÀI TẬP VỀ NHÀ CHO HỌC SINH LÀM. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 CÁCH LÀM PHẦN ĐỌC – HIỂU TRONG ĐỀ THI ( Phần Tiếng Việt và làm văn ) A. MỤC TIÊU BÀI HỌC. Giúp học sinh nắm vững cấu trúc đề thi, các dạng câu hỏi, cách trả lời ngắn gọn mà đúng nhất. - Biết vận dụng kĩ năng trong làm bài thi. B.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: I. TIẾNG VIỆT VÀ LÀM VĂN. Nội dung kiến thức Cách xác định và trả lời 1. Các biện pháp tu từ. Trả lời ngắn gọn, chính xác dựa vào - Nhân hóa. các dấu hiệu trên bản thân từ ngữ. - So sánh. - Ẩn dụ. - Phép điệp, phép đối. 2. Xác định phong cách Trả lời ngắn gọn, chính xác dựa vào ngôn ngữ văn bản. các dấu hiệu trên bản thân từ ngữ. - Phong cách ngôn ngữ: chính luận, báo chí, nghệ thuật, khoa học 3. Xác định các thao tác Trả lời ngắn gọn, chính xác dựa vào lập luận: phân tích, giải các dấu hiệu trên bản thân từ ngữ. thích, chứng minh, bình luận. 4. Xác định phương thức Trả lời ngắn gọn, chính xác dựa vào biểu đạt: miêu tả, tự sự, các dấu hiệu trên bản thân từ ngữ. biểu cảm Ghi chú. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 5. Xác đinh thể thơ, nội Trả lời ngắn gọn, chính xác dựa vào dung, nghệ thuật các dấu hiệu trên bản thân từ ngữ. 6. Viết đoạn văn ngắn Trình bày ngắm gọn theo cấu trúc đoạn văn diễn dịch. II. CÁC BƯỚC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN VĂN HỌC Bước 1: Đọc - hiểu ngôn từ: Hiểu được các từ khó, từ lạ, các điển cố, các phép tu từ, hình ảnh… (đối với thơ). Đối với tác phẩm truyện phải nắm được cốt truyện và các chi tiết từ mở đầu đến kết thúc. Khi đọc văn bản cần hiểu được các diễn đạt, nắm bắt mạch văn xuyên suốt từ câu trước đến câu sau, từ ý này chuyển sang ý khác, đặc biệt phát hiện ra mạch ngầm – mạch hàm ẩn, từ đó mới phát hiện ra chất văn. Bởi thế, cần đọc kĩ mới phát hiện ra những đặc điểm khác thường, thú vị. Bước 2: Đọc - hiểu hình tượng nghệ thuật: Hình tượng trong văn bản văn học hàm chứa nhiều ý nghĩa. Đọc - hiểu hình tượng nghệ thuật của văn bản văn học đòi hỏi người đọc phải biết tưởng tượng, biết “cụ thể hóa” các tình cảnh để hiểu những điều mà ngôn từ chỉ có thể biểu đạt khái quát. Đọc - hiểu hình tượng nghệ thuật còn đòi hỏi phát hiện ra những mâu thuẫn tiềm ẩn trong đó và hiểu được sự lô gic bên trong của chúng. Bước 3: Đọc - hiểu tư tưởng, tình cảm của tác giả trong văn bản văn học: Phải phát hiện được tư tưởng, tình cảm của nhà văn ẩn chứa trong văn bản. Tuy nhiên tư tưởng, tình cảm của tác giả trong văn bản văn học thường không trực tiếp nói ra bằng lời. Chúng thường được thể hiện ở giữa lời, ngoài lời, vì thế người ta đọc – hiểu tư tưởng tác phẩm bằng cách kết hợp ngôn từ và phương thức biểu hiện hình tượng. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 Bước 4: Đọc - hiểu và thưởng thức văn học: Thưởng thức văn học là trạng thái tinh thần vừa bừng sáng với sự phát hiện chân lí đời sống trong tác phẩm, vừa rung động với sự biểu hiện tài nghệ của nhà văn, vừa hưởng thụ ấn tượng sâu đậm đối với các chi tiết đặc sắc của tác phẩm. Đó là đỉnh cao của đọc – hiểu văn bản văn học. Khi đó người đọc mới đạt đến tầm cao của hưởng thụ nghệ thuật. III. THỰC HÀNH: I.PHẦN ĐỌC-HIỂU ( 3 điểm): Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi bên dưới Kết thúc tiểu thuyết Suối nguồn , nhà văn Ayn Rand đã để cho nhân vật chính Howard Roark phát biểu như sau: “Trong những thế kỉ qua, đã có những người đặt bước chân đầu tiên của họ trên những con đường mới; họ không được trang bị vũ khí gì ngoài tầm nhìn riêng của họ. Họ có mục đích khác nhau, nhưng tất cả đều có một số điều chung: bước chân của họ là bước chân đầu tiên, con đường của họ là con đường hoàn toàn mới, nhãn quan của họ không hề do vay mượn, và phản ứng mà họ nhận được luôn là sự căm ghét. Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà tư tưởng… đều phải đơn độc chống lại những người cùng thời với họ. Động cơ máy đầu tiên bị coi là ngu xuẩn. Chiếc máy bay đầu tiên bị coi là không tưởng. Chiếc máy dệt đầu tiên bị coi là con ác quỷ. Việc gây mê bị coi là tội lỗi…Nhưng những người đó, với tầm nhìn không vay mượn, vẫn tiếp tục tiến lên. Họ đã chiến đấu, họ đã đau khổ và họ phải trả giá.Nhưng họ đã chiến thắng.” Câu hỏi 1: Đoạn văn trên được viết theo phong cách ngôn ngữ nào? (0.25 điểm) Câu hỏi 2: Đoạn văn trên nói lên điều gì? (0.25 điểm) Câu hỏi 3: Hãy đặt tên cho đoạn văn ấy? ( 0.5 điểm) Câu hỏi 4: Theo anh/chị vì sao “Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 tư tưởng…đều phải đơn độc chống lại những người cùng thời với họ”(0.5điểm) Đọc đoạn thơ sau (Trong bài “ Quê hương” của nhà thơ Giang Nam): Cô bé nhà bên ( có ai ngờ!) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi!) Câu hỏi 5: Phương thức biểu đạt mà tác giả sử dụng trong đoạn thơ trên? (0.25 điểm) Câu hỏi 6:Nghệ thuật được sử dụng ở hai cụm từ trong ngoặc đơn và ý nghĩa? ( 0.5 điểm) Câu hỏi 7: So sánh hai cách diễn đạt sau: “Thương quá đi thôi!” và “Thương thương quá đi thôi!”? (0.25 điểm) Câu hỏi 8: Điều gì ở cô gái khiến em ấn tượng nhất? Vì sao? ( 0.5 điểm) ĐÁP ÁN I. PHẦN ĐỌC- HIỂU (3.0 điểm) Câu 1 Đoạn văn trên được viết theo phong cách ngôn ngữ gì? - Đoạn văn trên được viết theo phong cách ngôn ngữ chính luận Câu 2 Đoạn văn trên nói lên điều gì? - Đoạn văn trên bàn về những người đi tiên phong, những người khai sáng. Những người đi tiên phong trong mọi lĩnh vực của cuộc sống (như khoa học, nghệ thuật, văn hoá…) ban đầu đều chịu thiệt thòi, đau khổ, thậm chí phải trả giá đắt…vì thường không được mọi người đương thời hiểu, đồng tình và ủng hộ ngay. - Nhưng với bản lĩnh, khát vọng cống hiến, đặc biệt là khả năng sáng tạo, những người đó thường đạt được thành công, trở thành người chiến thắng Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 và có những đóng góp to lớn cho cộng đồng, cho nhân loại. Câu 3 Hãy đặt tên cho đoạn văn ấy. - Những người đặt bước chân đầu tiên - Những người đi khai phá - Đi trước bình minh… Câu 4 Theo anh/chị vì sao “Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà tư tưởng... đều phải đơn độc chống lại những người cùng thời với họ” - Vì trong những bước chân đầu tiên trên con đường mới, những người sáng tạo thường đơn độc vì những ý tưởng, những công trình mà họ đưa ra thường không dễ chấp nhận ngay được, bởi nó vượt qua khỏi suy nghĩ, tầm nhìn của mọi người đương thời. Câu 5 - Phương thức biểu cảm, miêu tả. - Nghệ thuật được sử dụng ở phần ngoặc đơn: phép chêm xen. Câu 6 - Ý nghĩa: thể hiện thái độ ngạc nhiên cùng tình cảm yêu mến tự hào đối với cô gái láng giềng bé nhỏ mà dũng cảm: tham gia du kích đề bảo vệ quê hương - Từ “ thương” diễn tả tình thương mến song “ thương thương” da diết Câu 7 hơn, trong sáng hơn và giàu chất thơ hơn. Câu 8 - Ghi lại điều ấn tượng nhất về cô gái: nụ cười hoặc đôi mắt. BUỔI THỨ HAI: RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI VỀ MỘT VẤN ĐỀ CỦA CUỘC SỐNG. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp học sinh: - Nắm được cách làm bài nghị luận về một vấn đề của cuộc sống. - Có nhận thức, tư tưởng, thái độ và hành động đúng trước những hiện tượng của cuộc sống hằng ngày. - Rèn kĩ năng làm bài nghị luận về một vấn đề của đời sống. B. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: Tiến trình bài dạy. I. Ôn lại phần lí thuyết: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề của cuộc sống. Bài làm cần đảm bảo những nội dung sau: - Nêu rõ hiện tượng. - Phân tích các mặt đúng sai lợi hại. - Chỉ ra nguyên nhân. - Bày tỏ thái độ ý kiến của bản thân * Lưu ý: diễn đạt chuẩn xác, mạch lạc, có thể sử dụng một số phép tu từ, yếu tố biểu cảm. II. Thực hành: ĐỀ 1: Em có suy nghĩ và hành động như thế nào trước tình hình tai nạn giao thông hiện nay. a- Sau khi vào đề bài viết cần đạt được các ý. 1/ Xác định vấn đề cần nghị luận. + Tai nạn giao thông đây là vấn đề bức xúc đặt ra đối với mọi phương tiện, mọi người tham gia giao thông nhất là giao thông trên đường bộ. + Vấn đề ấy đặt ra đối với tuổi trẻ học đường. Chúng ta phải suy nghĩ và hành động như thế nào để làm giảm tới mức tối thiểu tai nạn giao thông. Vậy vấn đề cần bàn luận là: Vai trò trách nhiệm từ suy nghĩ đến hành động của tuổi trẻ học đường góp phần làm giảm thiểu tai nạn giao thông. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 2/ Giải thích, chứng minh vấn đề: Có thể triển khai các ý: + Tai nạn giao thông nhất là giao thông đường bộ đang diễn ra thành vấn đề lo ngại của xã hội. + Cả XH đang hết sức quan tâm. Giảm thiểu TNGT đây là cuộc vận động lớn của toàn xã hội. + Tuổi trẻ học đường là một lực lượng đáng kể trực tiếp tham gia giao thông. Vi thế tuổi trẻ học đường cần suy nghĩ và hành động phù hợp để góp phần làm giảm thiểu tai nạn giao thông. 3/ Suy nghĩ và hành động như thế nào trước vấn đề? + An toàn giao thông góp phần giữ gìn an ninh trật tự xã hội và đảm bảo hạnh phúc gia đình. Bất cứ trường hợp nào, ở đâu phải nhớ “an toàn là bạn tai nạn là thù”. + An toàn giao thông không chỉ có ý nghĩa xã hội mà còn có ý nghĩa quan hệ quốc tế nhất là trong thời buổi hội nhập này. + Bản thân chấp hành tốt luật lệ giao thông ( không đi dàn hàng ngang ra đường, không đi xe máy tới trường, không phóng xe đạp nhanh hoặc vượt ẩu, chấp hành các tín hiệu chỉ dẫn trên đường giao thông. Phương tiện bảo đảm an toàn… + Vận động mọi người chấp hành luật lệ giao thông. Tham gia nhiệt tình vào các phong trào tuyên truyền cổ động hoặc viết báo nêu điển hình người tốt , việc tốt trong việc giữ gìn an toàn giao thông. Đề 2: Suy nghĩ từ ý kiến:“Chỉ có vào đại học thì cuộc đời mới có tương lai”. 1/Giải thích ý kiến Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Câu nói thể hiện một tư tưởng không đúng về việc học và việc lập thân của con người: Quá coi trọng việc học ở bậc cao đến mức tuyệt đối hóa việc học ở đại học, coi đó là cứu cánh duy nhất cho cuộc đời của mỗi con người. 2/Bàn luận - Học đại học là cần, nhưng đó không phải là con đường duy nhất cho việc học của mỗi người. - Để lập thân, rất cần học vấn nhưng đó không phải là yếu tố duy nhất mà còn có nhiều yếu tố khác quan trọng và có tính chất quyết định hơn như ý chí, nghị lực, cách nhìn, cách nghĩ, sự sáng tạo, dám làm… + Học đại học mà không có các yếu tố khác thì cuộc đời chắc gì đã có tương lai? (dẫn chứng) + Ngược lại, có những nghười vốn không được học nhiều nhưng lại rất thành đạt, có phát minh sáng chế, có đóng góp cho phát triển nước và dân tộc. Thực tiễn của công cuộc đổi mới của đất nước hai chục năm qua đã nói rõ điều đó (dẫn chứng) 3/Bài học nhận thức và hành động. Nêu suy nghĩ riêng của bản thân về việc học và việc lập thân để có thể tự học suốt đời và đi lên bằng đôi chân của chính mình. BUỔI THỨ BA: RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÝ. A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp học sinh: - Nắm được cách làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo lý. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Có nhận thức, tư tưởng, thái độ và hành động đúng trước những vấn đề tư tưởng đạo lý. - Rèn kĩ năng làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo lý. B. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: Tiến trình bài dạy. I. Hướng dẫn luyện tập làm bài nghị luận về tư tưởng đạo lí. Đề số 1: Anh (chị) hãy cho biết ý kiến của mình về câu ngạn ngữ: “Đừng sống theo điều ta ước muốn. Hãy sống theo điều ta có thể ”. (Bài viết khoảng 600 từ). Phân tích đề - Yêu cầu về nội dung: con người cần chọn cách sống thực tế, phù hợp với khả năng của mình, để không rơi vào viễn vông. - Yêu cầu về thao tác lập luận: giải thích, chứng minh, bình luận. - Yêu cầu về phạm vi tư liệu: đời sống xã hội. Lập dàn ý a. Mở bài: Giới thiệu câu ngạn ngữ: “Đừng sống theo điều ta ước muốn. Hãy sống theo điều ta có thể ”. b. Thân bài: * Giải thích: - “ Điều ta ước muốn” là những khát vọng, ước mơ của con người. - “ Điều ta có thể” là những gì nằm trong khả năng của bản thân. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Ý nghĩa của câu ngạn ngữ: Con người cần chọn cách sống thực tế, phù hợp với khả năng của mình, để không rơi vào viễn vông. * Phân tích, chứng minh: - Câu nói nêu ra một quan niệm sống tích cực đem lại niềm vui, niềm tin cho con người. - Nếu “ước muốn” quá cao xa, không phù hợp với khả năng của bản thân thì việc làm không có kết quả. Từ đó, con người sẽ chán nản, mất niềm tin vào cuộc sống. - Sống theo những điều làm được trong khả năng của mình thì công việc có kết quả. Vì vậy, con người sẽ có niềm tin, phát huy năng lực đóng góp cho xã hội. (Đưa dẫn chứng chứng minh). * Bình luận (bàn bạc, mở rộng vấn đề): - Khẳng định câu nói hoàn toàn đúng. - Nêu ý nghĩa của câu nói. + Ước mơ có vai trò quan trọng trong đời sống con người. + Mơ ước, khát vọng tạo động lực cho con người phấn đấu vươn lên trong học tập và lao động. + Sống không có mơ ước, luôn vừa lòng với thực tại thì cuộc sống trở nên trì trệ. => câu ngạn ngữ: Là bài học cho con người trong cách chọn cách sống:biết ước mơ nhưng cần thực tế, phù hợp với khả năng của mình, để không rơi vào viễn vông. c. Kết bài: Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Liên hệ bản thân, rút ra bài học nhận thức, hành động: Sống tích cục, phải có ước mơ cao đẹp và ước mơ phải phù hợp với năng lực của bản thân. Đề số 2: “Có ba cách để tự làm giàu mình: mỉm cười, cho đi và tha thứ” (Theo: Hạt giống tâm hồn - NXB Tổng hợp TP HCM, 2008) Những suy ngẫm của anh /chị về quan niệm trên. Phân tích đề - Yêu cầu về nội dung: tâm hồn con người sẽ trở nên trong sáng, giàu đẹp hơn nếu biết lạc quan, sẻ chia và độ lượng với mọi người. - Yêu cầu về thao tác lập luận: giải thích, chứng minh, bình luận. - Yêu cầu về phạm vi tư liệu: đời sống xã hội. Lập dàn ý a. Mở bài: Giới thiệu câu nói: “Có ba cách để tự làm giàu mình: mỉm cười, cho đi và tha thứ”. b. Thân bài: * Giải thích câu nói: - Tự làm giàu mình: tự nuôi dưỡng và bồi đắp tâm hồn mình Mỉm cười: biểu hiện của niềm vui, sự lạc quan, yêu đời Cho đi: là biết quan tâm, chia sẻ với mọi người Tha thứ: là sự bao dung, độ lượng với lỗi lầm của người khác Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Ý cả câu: Tâm hồn con người sẽ trở nên trong sáng, giàu đẹp hơn nếu biết lạc quan, sẻ chia và độ lượng với mọi người. * Phân tích, chứng minh: - Lạc quan, yêu đời giúp con người có sức mạnh để vượt lên những khó khăn, thử thách trong cuộc sống, có niềm tin về bản thân và hướng đến một khát vọng sống tốt đẹp (dẫn chứng, phân tích). - Biết quan tâm, chia sẻ, con người đã chiến thắng sự vô cảm, ích kỷ để sống giàu trách nhiệm và yêu thương hơn (dẫn chứng, phân tích). - Biết bao dung, độ lượng, con người sẽ trút bỏ đau khổ và thù hận để sống thanh thản hơn và mang lại niềm vui cho mọi người (dẫn chứng, phân tích). - Ngoài sự lạc quan, sẻ chia, độ lượng con người còn có thể bồi đắp, và nuôi dưỡng tâm hồn mình bằng những ứng xử tốt đẹp khác (dẫn chứng, phân tích). * Bình luận (bàn bạc, mở rộng vấn đề): - Câu nói đúng. Sự giàu có về tâm hồn có ý nghĩa quyết định sự hoàn thiện nhân cách của mỗi người. - Cần có ý thức gìn giữ và bồi đắp để đời sống tinh thần, tình cảm của bản thân không bị xói mòn và chai sạn bởi mặt trái của cuộc sống hiện đại. - Để làm được điều đó, phải bắt đầu từ những thái độ sống tích cực, có ý nghĩa với mình và mọi người. => Ý nghĩa của câu nói: Câu nói có tác dụng gợi mở, nhắc nhở mọi người phải luôn chú ý hoàn thiện bản thân c. Kết bài: Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 Liên hệ thực tế bản thân về ý thức tu dưỡng, hành động: Phải biết nuôi dưỡng và bồi đắp tâm hồn mình để tâm hồn trở nên trong sáng, giàu đẹp hơn bằng sự lạc quan, sẻ chia và độ lượng với mọi người.... BUỔI THỨ TƯ: NGHỊ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ XÃ HỘI ĐẶT RA TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC. A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp học sinh: - Nắm được cách làm bài nghị luận về một một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học. - Có nhận thức, tư tưởng, thái độ và hành động đúng trước những vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học. - Rèn kĩ năng làm bài nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học. .B. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: Tiến trình bài dạy. 1. Kĩ năng làm bài nghị luận về vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm 1.1. Tìm hiểu chung a. Đối tượng - Là một vấn đề xã hội có ý nghĩa sâu sắc nào đó được đặt ra trong TPVH -Vấn đề xã hội có thể lấy từ hai nguồn: Tác phẩm văn học đã học trong chương trình hoặc một câu chuyện nhỏ, một văn bản văn học ngắn gọn mà học sinh chưa được học. b. Mục đích chính của dạng đề nghị luận Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Dạng đề này liên quan và xuất phát từ tác phẩm văn học, nhưng tác phẩm văn học chỉ là "cái cớ" khởi đầu. - Mục đích chính là yêu cầu người viết bàn bạc, nghị luận về một vấn đề xã hội , đạo lí, tư tưởng, nhân sinh, hiện tượng đời sống.... + Nghĩa là nhân vấn đề đặt ra trong TP văn học đó mà bàn luận, kiến giải. + Trong trường hợp này, tác phẩm văn học chỉ được khai thác về giá trị nội dung tư tưởng, rút ra ý nghĩa xã hội khái quát của tác phẩm ấy. Tác phẩm nào cũng có một ý nghĩa xã hội nhất định. Điều quan trọng là vấn đề xã hội đó có mang tính thời sự, tính giáo dục sâu sắc, có phù hợp với tâm lí tuổi trẻ học đường hay không. c. Đặc điểm Bài viết cho dạng đề này, ở phần thân bài thường gồm hai nội dung lớn: - Phần 1: Phân tích văn bản (hoặc nêu vắn tắt nội dung câu chuyện) để rút ra ý nghĩa vấn đề. + Nếu đề văn nêu sẵn vấn đề xã hội rút ra từ một tác phẩm, thì người làm chỉ cần phân tích qua vấn đề đó đã được thể hiện như thế nào trong tác phẩm. + Nếu đề văn chưa cho sẵn vấn đề xã hội, thì người viết cần đọc - hiểu, phân tích văn bản để rút ra vấn đề xã hội và ý nghĩa của vấn đề trước khi vào phần hai. - Phần 2 (trọng tâm): Nghị luận (phát biểu) về vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học (câu chuyện). Khi đã có vấn đề (đề tài, chủ đề) cần bàn bạc rồi, thì mới bắt đầu làm bài nghị luận về một vấn đề đặt ra trong tác phẩm, nêu suy nghĩ của bản thân mình về vấn đề ấy. Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 d. Tác dụng - Giải quyết về văn loại này, học sinh có cơ hội được bộc lộ năng lực đọchiểu tác phẩm, những hiểu biết, những kiến thức về xã hội. 1.2. Hướng dẫn cách làm bài Tìm hiểu đề - Dạng đề. - Yêu cầu nội dung (đối tượng): Xác định vấn đề cần nghị luận. - Yêu cầu thao tác lập luận. - Yêu cầu phạm vi tư liệu, dẫn chứng. Lập dàn ý a. Mở bài: - Dẫn dắt vấn đề - Nêu vấn đề cần nghị luận b. Thân bài: * Bước 1: Nêu hoàn cảnh xuất hiện vấn đề có ý nghĩa xã hội, phân tích văn bản (hoặc nêu vắn tắt nội dung câu chuyện) để rút ra ý nghĩa vấn đề (câu chuyện) - Nhấn mạnh, khẳng định ý nghĩa nội dung từ văn bản văn học đó. - Từ đó, khái quát chính xác vấn đề xã hội cần nghị luận * Bước 2: Thực hiện các thao tác nghị luận (tùy thuộc vào vấn đề nghị luận là một tư tưởng, đạo lí hay một hiện tượng đời sống HS áp dụng phương pháp làm bài cụ thể). - Giải thích vấn đề (nếu cần thiết) Hướng dẫn tự ôn thi THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017 - Phân tích - chứng minh: + Đối với vấn đề xã hội là vấn đề tư tưởng, đạo lí : Làm rõ các biểu hiện của tư tưởng, đạo lí ở những phương diện khác nhau trong đời sống...; dùng thực tế xã hội để chứng minh. Đặt câu hỏi để xác định ý: Như thế nào? Ở đâu? Bao giờ? Người thật việc thật nào?.... + Đối với vấn đề xã hội là một hiện tượng đời sống: Xác định đó là hiện tượng tích cực hay tiêu cực, mô tả những biểu hiện của hiện tượng đó.... - Bình luận: Bình luận, chỉ ra tầm quan trọng của vấn đề xã hội hiện nay + Đánh giá: . Quan niệm, tư tưởng ấy đúng đắn, sâu sắc như thế nào? Ý nghĩa đối với tâm hồn, nhân cách con người? (tư tưởng, đạo lí) . Hiện tượng ấy có ảnh hưởng như thế nào đối với cuộc sống con người ? (Cần thể hiện thái độ đồng tình, biểu dương, trân trọng trước vấn đề xã hội có ý nghĩa tích cực; phê phán những biểu hiện sai trái, suy nghĩ, quan niệm lệch lạc so với quan niệm, tư tưởng, hiện tượng được nghị luận) + Mở rộng: Xem xét vấn đề ở những phương diện, góc độ khác nhau (phương pháp, góc nhìn, tính hai mặt của vấn đề nghị luận...) * Bước 3: Rút ra bài học cho bản thân - Về nhận thức: Vấn đề xã hội đó giúp ta hiểu sâu sắc về điều gì? Rút ra được điều gì có ý nghĩa? - Về hành động: Xác định hành động bản thân phải làm gì? Việc làm cụ thể, thiết thực. c. Kết bài: