Tài liệu Luận án quản lý thực tập tốt nghiệp của sinh viên học viện an ninh nhân dân theo tiếp cận cipo

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ĐỖ VĂN HIẾU QUẢN LÝ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP CỦA SINH VIÊN HỌC VIỆN AN NINH NHÂN DÂN THEO TIẾP CẬN CIPO LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ĐỖ VĂN HIẾU QUẢN LÝ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP CỦA SINH VIÊN HỌC VIỆN AN NINH NHÂN DÂN THEO TIẾP CẬN CIPO Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 62.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1: PGS. TS. Trần Kiểm 2: PGS. TS. Trần Thị Minh Hằng HÀ NỘI 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những nội dung trình bày trong Luận án này là do sự nghiên cứu khổ công, vất vả suốt 4 năm của bản thân tôi. Mọi tham khảo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, các tác giả khác để phục vụ cho việc nghiên cứu Luận án đều được trính dẫn cụ thể theo đúng quy định trong nghiên cứu khoa học. Luận án này cho đến nay chưa có nhà nghiên cứu nào bảo vệ tại bất kỳ hội đồng nào ở trong và ngoài nước, hay chưa được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào. Tôi xin đảm bảo về những gì tôi đã trình bày và chịu trách nhiệm tất cả những gì tôi đã cam đoan. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 NCS. Đỗ Văn Hiếu LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn: Ban Giám hiệu trường Đại học Sư phạm Hà Nội, các Thầy, Cô giáo Khoa Quản lý Giáo dục, Phòng Quản lý sau đại học, Phòng Quản lý khoa học, và toàn thể các thầy, cô giáo đã hướng dẫn, giảng dạy, đóng góp ý kiến cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành Luận án. Các đồng chí trong Ban Giám đốc Học viện ANND, lãnh đạo các khoa, bộ môn, phòng chức năng, các giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục và các em sinh viên của Học viện ANND đã cung cấp thông tin, tư liệu để tác giả hoàn thành Luận án. Các đồng chí trong Ban giám đốc, lãnh đạo công an các tỉnh, thành phố, lãnh đạo các phòng an ninh, cán bộ trinh sát, điều tra làm nhiệm vụ tổ chức hướng dẫn thực tập cho sinh viên Học viện ANND đã cung cấp thông tin, tư liệu để tác giả hoàn thành Luận án. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn PGS, TS. Trần Kiểm và PGS, TS. Trần Thị Minh Hằng là những người đã nhiệt tình, trực tiếp hướng dẫn tác giả hoàn thành Luận án. Mặc dù tác giả đã cố gắng hết sức, nhưng chắc chắn bản Luận án không tránh khỏi thiếu sót, nên rất mong nhận được sự góp ý của quý Thầy, Cô, bạn bè và đồng nghiệp đối với bản Luận án này. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 NCS. Đỗ Văn Hiếu MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3 4. Giả thuyết khoa học 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 3 7. Phương pháp tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu 4 8. Luận điểm bảo vệ 6 9. Đóng góp của luận án 7 10. Cấu trúc của luận án 7 Chương 1. Cơ sở lý luận về thực tập và quản lý thực tập của sinh viên chuyên ngành An ninh theo tiếp cận CIPO 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 8 1.1.1. Nghiên cứu về đào tạo và quản lý đào tạo học viên an ninh 8 1.1.2. Nghiên cứu về thực tập và quản lý thực tập của học viên an ninh 13 1.1.3. Một số đánh giá qua nghiên cứu các công trình đào tạo an ninh 17 1.2. Một số khái niệm cơ bản 19 1.2.1. Khái niệm quản lý 19 1.2.2. Khái niệm thực tập 20 1.2.3. Khái niệm sinh viên Học viện An ninh nhân dân 21 1.2.4. Khái niệm thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 21 1.2.5. Khái niệm quản lý thực tập của sinh viên Học viện An ninh 23 1.3. Thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 24 1.3.1. Vai trò thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 24 1.3.2. Mục tiêu thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 25 1.3.3. Nội dung thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 26 1.3.4. Phương thức thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 28 1.3.5. Đặc điểm thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân 30 1.3.6. Nguyên tắc đánh giá thực tập của sinh viên Học viện ANND 31 1.4. Quy trình đào tạo sỹ quan tại Học viện ANND 34 1.5. Quy trình thực tập tốt nghiệp của sinh viên Học viện ANND 35 1.6. Thực hiện chuẩn hóa trong đào tạo của lực lượng công an 37 1.6.1. Thực tập của sinh viên Học viện ANND theo chuẩn đầu ra 38 1.6.2. Khung năng lực của sinh viên chuyên ngành An ninh theo chuẩn… 39 1.7. Quản lý thực tập của sinh viên...theo tiếp cận CIPO 42 1.7.1. Tiếp cận CIPO trong quản lý đào tạo 42 1.7.2. Vận dụng tiếp cận CIPO vào quản lý thực tập... 43 1.7.3. Mô hình quản lý thực tập của sinh viên an ninh theo tiếp cận CIPO 50 1.8. Một số yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến kết quả quản lý thực tập... 51 1.8.1. Yếu tố sinh viên thực tập 51 1.8.2. Yếu tố cán bộ hướng dẫn thực tập 51 1.8.3. Yếu tố chủ thể quản lý thực tập 51 1.8.4. Yếu tố tình hình An ninh trật tự ở địa bàn thực tập 52 1.8.5. Yếu tố cơ sở vật chất phục vụ thực tập 52 Kết luận chương 1 52 Chương 2. Thực trạng thực tập và quản lý thực tập của sinh viên Học viện an ninh nhân dân theo tiếp cận CIPO 54 2.1. Khái quát về Học viện ANND 54 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển 54 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ 54 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng thực tập và quản lý thực tập… 55 2.2.1. Mục đích nghiên cứu 55 2.2.2. Nội dung nghiên cứu 56 2.2.3. Xây dựng công cụ điều tra khảo sát thực trạng thực tập… 56 2.2.4. Tổ chức điều tra khảo sát thực trạng thực tập và quản lý thực tập 56 2.2.5. Cách xử lý số liệu 57 2.3. Thực trạng thực tập của sinh viên Học viện ANND 57 2.3.1. Nhận thức về vai trò thực tập của sinh viên Học viện… 57 2.3.2. Mục tiêu thực tập của sinh viên Học viện ANND 59 2.3.3. Nội dung thực tập của sinh viên Học viện ANND 59 2.3.4. Phương thức thực tập của sinh viên Học viện ANND 62 2.3.5. Địa bàn thực tập của sinh viên Học viện ANND 63 2.3.6. Đánh giá kết quả thực tập của sinh viên Học viện ANND 64 2.4. Thực trạng quản lý thực tập của sinh viên Học viện ANND 67 2.4.1. Thực trạng điều tiết ảnh hưởng của bối cảnh… 72 2.4.2. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu vào của quá trình thực tập 78 2.4.3. Thực trạng quản lý các yếu tố quá trình thực tập 86 2.4.4. Thực trạng quản lý kết quả đầu ra của quá trình thực tập 94 2.5. Đánh giá chung 98 2.5.1. Thành công và nguyên nhân 98 2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân 99 Kết luận chương 2 101 Chương 3. Giải pháp quản lý thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân theo tiếp cận CIPO 103 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý thực tập… 103 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu 103 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống và kế thừa 103 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả và khả thi 104 3.2. Giải pháp chủ yếu quản lý thực tập của sinh viên … 104 3.2.1: Giải pháp điều tiết yếu tố bối cảnh thực tập (C) 104 Giải pháp 1: Thiết lập hệ thống cơ sở vệ sinh của Học viện để làm CSTT... 104 3.2.2: Giải pháp quản lý yếu tố đầu vào của quá trình thực tập (I) 108 Giải pháp 2: Tổ chức giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ và sinh viên… 108 Giải pháp 3: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên… 112 3.2.3: Giải pháp quản lý yếu tố quá trình thực tập (P) 116 Giải pháp 4: Tổ chức thực tập cho sinh viên theo phương thức phối hợp 116 Giải pháp 5 : Đổi mới nội dung thực tập của sinh viên… 119 3.2.4. Giải pháp quản lý yếu tố kết quả thực tập (O) 125 Giải pháp 6: Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá thực tập… 125 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất 135 3.4. Thử nghiệm một số biện pháp đề xuất 139 Kết luận chương 3 147 Kết luận và khuyến nghị 148 Các công trình khoa học của tác giả liên quan luận án được công bố 151 Tài liệu tham khảo 152- 164 PHỤ LỤC 165- 195 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Đọc là ANND An ninh nhân dân ANQG An ninh quốc gia CAND Công an nhân dân CBQL Cán bộ quản lý CNH Công nghiệp hóa HĐH Hiện đại hóa GV Giảng viên HDTT Hướng dẫn thực tập CBHDTT Cán bộ hướng dẫn thực tập TTTN Thực tập tốt nghiệp TBC Trung bình chung TĐT Trước đào tạo SĐT Sau đào tạo TTN Trước thực nghiệm STN Sau thực nghiệm SV Sinh viên … … DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ CÁC HÌNH Tên bảng, biểu đồ và các hình Trang Hình 1.1. Các phương thức tổ chức thực tập của sinh viên 29 Hình 1.2. Mô hình quản lý thực tập của sinh viên theo tiếp cận CIPO 50 Bảng 2.1. Vai trò thực tập tốt nghiệp của sinh viên 58 Bảng 2.2. Mức độ đạt được của mục tiêu thực tập của sinh viên 59 Bảng 2.3. Mức độ đạt được của nội dung thực tập của sinh viên 60 Bảng 2.4. Mức độ phù hợp của nội dung thực tập của sinh viên 61 Bảng 2.5. Mức độ phù hợp của phương thức thực tập của sinh viên 62 Bảng 2.6. Đánh giá kết quả thực tập của sinh viên 64 Bảng 2.7. Những thuận lợi trong quá trình thực tập của sinh viên 65 Bảng 2.8. Những khó khăn trong quá trình thực tập của sinh viên 66 Bảng 2.9. Sự cần thiết điều tiết yếu tố bối cảnh thực tập 73 Bảng 2.10. Mức độ điều tiết yếu tố bối cảnh thực tập 74 Bảng 2.11. Tương quan giữa sự cần thiết và mức độ điều tiết bối cảnh 78 Bảng 2.12. Sự cần thiết quản lý đầu vào của quá trình thực tập 79 Bảng 2.13.Mức độ thực hiện quản lý đầu vào của quá trình thực tập 80 Bảng 2.14. Tương quan giữa sự cần thiết và mức độ thực hiện… 86 Bảng 2.15. Mức độ cần thiết quản lý các yếu tố quá trình thực tập 87 Bảng 2.16. Mức độ thực hiện quản lý yếu tố quá trình thực tập 87 Bảng 2.17. Tương quan giữa sự cần thiết và mức độ thực hiện… 88 Bảng 2.18. Mức độ tổ chức, hướng dẫn thực tập 90 Bảng 2.19. Mức độ quản lý quá trình thực tập của sinh viên 91 Bảng 2.20. Mức độ quản lý quá trình kiểm tra, đánh giá thực tập 92 Bảng 2.21. Mức độ cần thiết quản lý các yếu tố kết quả đầu ra 95 Bảng 2.22. Mức độ thực hiện quản lý các yếu tố kết quả đầu ra 95 Hình 3.1. Quy trình thực hiện giải pháp 1 108 Hình 3.2. Quy trình thực hiện giải pháp 2 111 Hình 3.3. Quy trình thực hiện giải pháp 3 116 Hình 3.4. Quy trình thực hiện giải pháp 4 118 Hình 3.5. Quy trình thực hiện giải pháp 5 125 Hình 3.6. Quy trình thực hiện giải pháp 6 129 Bảng 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý thực tập 137 Bảng 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý thực tập 138 Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi… 138 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ biểu diễn tương quan giữa tính cần thiết… 139 Bảng 3.4. Trình độ học vấn của cán bộ hướng dẫn thực tập… 143 Bảng 3.5. Kết quả học tập của sinh viên thực tập… 143 Bảng 3.6. Đánh giá kết quả tổng kết thực tập 144 Bảng 3.7. Tự đánh giá kết quả tổng kết thực tập 145 Bảng 3.8. Kết quả xếp loại thực tập tốt nghiệp 146 Phục lục: 18 bảng đánh giá năng lực thực tập của sinh viên Tổng số 55 Bảng, biểu đồ, hình vẽ. 175- 192 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thực tập có vai trò quan trọng trong quá trình đào tạo người cán bộ tại các trường đại học, cao đẳng nói chung và Học viện An ninh nhân dân (ANND) nói riêng. Trong quá trình thực tập, sinh viên được trực tiếp tập làm các nhiệm vụ của người cán bộ an ninh. Quá trình này giúp sinh viên tiến bộ, trưởng thành, thể hiện ở mức độ thuần thục các thao tác trong từng việc làm cụ thể, từ đó hình thành các năng lực của người cán bộ an ninh. Thực tập giúp sinh viên Học viện ANND tăng thêm nhiều hiểu biết mới về cuộc sống xã hội, tạo ra sự phát triển mới về năng lực và trí tuệ. Những kiến thức này sinh viên không thể được học trong nhà trường, trong sách vở mà chỉ có từ thực tiễn sinh động tại các cơ sở, địa bàn thực tập, đó là những kinh nghiệm kỹ thuật điều tra, phát hiện đấu tranh chống tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia; bản lĩnh, kinh nghiệm của cán bộ an ninh các đơn vị địa phương; những đặc điểm tâm lý phong phú của các tầng lớp nhân dân trong xã hội. Thực tập còn giúp Học viện ANND kiểm nghiệm lý luận giảng dạy ở trường vào thực tiễn tại cơ sở, tạo điều kiện cho nhà trường nắm bắt, bổ sung, điều chỉnh kịp thời nội dung, chương trình đào tạo người sỹ quan an ninh phù hợp với thực tiễn. Để hoạt động thực tập của sinh viên hiệu quả cao, Học viện ANND cần phải quản lý thực tập. Hoạt động quản lý này có tác dụng định hướng hoạt động thực tập của sinh viên, trên cơ sở xác định mục tiêu thực tập và hướng dẫn mọi sự nỗ lực của cá nhân, tổ chức các đơn vị an ninh vào mục tiêu chung đó. Trong những năm qua, Học viện ANND đã quản lý khá tốt hoạt động thực tập của sinh viên. Hoạt động thực tập của sinh viên thường xuyên được Đảng ủy, Ban Giám đốc quan tâm, chỉ đạo và được thực hiện khá bài bản, với kế hoạch khoa học, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng đơn vị liên quan. Hoạt động thực tập của sinh viên hàng năm được tổ chức hiệu quả, ngày càng nâng cao chất lượng đào tạo người sỹ quan an ninh. Trước nhiệm vụ mới, yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục trong lực lượng công an nhân dân, Học 2 viện ANND cần tổ chức tốt hơn hoạt động thực tập của sinh viên, do vậy công tác quản lý thực tập của sinh viên an ninh cần được thay đổi cho hoàn thiện. Quán triệt và tổ chức thực hiện Nghị quyết 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, Đảng ủy công an trung ương đã ban hành Nghị quyết số 17-NQ/ĐUCA ngày 28 tháng 10 năm 2014 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đạo tạo trong Công an nhân dân”[28], đáp ứng yêu cầu công tác, chiến đấu và xây dựng lực lượng, góp phần giữ vững an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, phục vụ thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Học viện ANND là cơ sở đào tạo đại học trọng điểm của ngành Công an, có chức năng đào tạo cán bộ an ninh, phục vụ sự nghiệp đấu tranh bảo vệ an ninh quốc gia, phát triển kinh tế đất nước. Quá trình đào tạo, Học viện đã coi trọng vận dụng quan điểm giáo dục, học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn để rèn luyện kỹ năng thực hành, năng lực thực tiễn cho người sỹ quan an ninh, được thể hiện trong nhiều khâu, trong đó có quá trình thực tập của sinh viên. Vấn đề quản lý thực tập đã được Học viện quan tâm, vì đó là biện pháp tốt giúp quá trình thực tập của sinh viên đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, công tác quản lý thực tập của Học viện thời gian qua còn những hạn chế trong các khâu về tổ chức hướng dẫn thực tập, chưa đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo người sỹ quan an ninh trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Thời gian tới, để nâng cao chất lượng quản lý thực tập của sinh viên, Học viện cần đổi mới nội dung chương trình đào tạo, đổi mới phương thức tổ chức thực tập để rèn luyện tốt kỹ năng thực hành, năng lực thực tiễn cho sinh viên. Quản lý thực tập của sinh viên an ninh theo tiếp cận CIPO là cách quản lý theo quá trình, phát huy các yếu tố cơ bản của quá trình đào tạo chú trọng hình thành năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh. Do vậy, vận dụng tiếp cận CIPO vào quản lý thực tập là phù hợp với đặc điểm đào tạo cán bộ an ninh. Hiện nay, ở các trường Công an nhân dân, vấn đề quản lý thực tập theo tiếp cận CIPO là vấn đề mới và chưa có công trình nào nghiên cứu hệ thống về vấn đề này. Với những lý do trên, tác giả nghiên cứu đề tài: “Quản lý thực tập tốt nghiệp của sinh viên Học viện An ninh nhân dân theo tiếp cận CIPO.” 3 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý thực tập trong đào tạo cán bộ an ninh, đề xuất giải pháp quản lý thực tập theo tiếp cận CIPO nhằm nâng cao năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Thực tập trong đào tạo người sỹ quan an ninh. - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý thực tập theo tiếp cận CIPO trong đào tạo người sỹ quan an ninh. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý thực tập có vai trò quan trọng trong đào tạo người sỹ quan an ninh. Thực tế thời gian qua, công tác quản lý thực tập của Học viện ANND đã thu được kết quả nhất định nhưng vẫn còn hạn chế trong quá trình tổ chức thực tập. Sử dụng tiếp cận CIPO vào quản lý thực tập là đảm bảo tính khoa học trong đào tạo người sỹ quan an ninh. Do vậy, nếu đề xuất được các giải pháp quản lý thực tập theo tiếp cận CIPO phù hợp, khả thi sẽ góp phần nâng cao năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về thực tập và quản lý thực tập của sinh viên an ninh theo tiếp cận CIPO. - Nghiên cứu thực trạng thực tập và quản lý thực tập trong đào tạo người sỹ quan an ninh theo tiếp cận CIPO. - Đề xuất các giải pháp quản lý thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân theo tiếp cận CIPO. - Khảo nghiệm và thử nghiệm một số giải pháp đề xuất. 6. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi chủ thể quản lý: Chủ thể chính là giám đốc Học viện ANND. Các chủ thể chịu trách nhiệm tổ chức thực tập gồm: lãnh đạo công an các tỉnh, thành phố mà trực tiếp là lãnh đạo các phòng an ninh; lãnh đạo công an các quận, huyện; lãnh đạo các khoa nghiệp vụ an ninh. 4 - Phạm vi đối tượng nghiên cứu: Quản lý Thực tập tốt nghiệp của sinh viên chính quy chuyên ngành Nghiệp vụ an ninh (Điều tra trinh sát) của Học viện ANND theo tiếp cận CIPO. - Địa bàn nghiên cứu: Khảo sát ở công an các đơn vị có sinh viên thực tập và các khoa, bộ môn, đơn vị sinh viên của Học viện ANND. - Khách thể khảo sát: 425 cán bộ chia thành 3 nhóm, cán bộ quản lý (CBQL) của Học viện và công an các đơn vị; giảng viên (GV) tổ chức thực tập; cán bộ hướng dẫn thực tập (CBHDTT) và 339 sinh viên (SV) các khóa chuyên ngành an ninh sau khi thực tập tốt nghiệp. - Thử nghiệm được thực hiện tại Học viện ANND và công an một số tỉnh. 7. Phương pháp tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp tiếp cận 7.1.1. Tiếp cận CIPO Đây là tiếp cận chủ yếu tác giả sử dụng để nghiên cứu luận án. Theo UNESCO, đối với một cơ sở giáo dục, chất lượng giáo dục thể hiện qua 4 yếu tố C, I, P, O đó là: bối cảnh (Context), đầu vào (Input), quá trình (Process) và kết quả đầu ra (Outcome). Vì vậy, tiếp cận CIPO cho phép ta vận dụng vào quản lý thực tập của sinh viên an ninh hiệu quả, nâng cao năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh. Ngoài việc sử dụng tiếp cận CIPO, quá trình nghiên cứu luận án tác giả kết hợp một số cách tiếp cận khác như: tiếp cận năng lực, tiếp cận hệ thống, tiếp cận chức năng, tiếp cận chuẩn. 7.1.2. Tiếp cận năng lực Tiếp cận năng lực trong quản lý thực tập của sinh viên an ninh là xác định rõ các tiêu chuẩn năng lực đối với sinh viên thực tập để tổ chức thực tập, hoàn thiện kỹ năng thực hành, năng lực chuyên môn cho sinh viên. Luận án sử dụng cách tiếp cận năng lực để phân tích, xác định các các năng lực của sinh viên an ninh trong quá trình thực tập làm mục tiêu, định hướng quản lý thực tập để sinh viên đạt kiến thức, kỹ năng, thái độ cần có trong quá trình thực tập và nâng cao năng lực thực tiễn trong đào tạo người sỹ quan an ninh. 7.1.3. Tiếp cận hệ thống 5 Tiếp cận hệ thống là sự tiếp cận của giáo dục với tư cách là một hệ thống vĩ mô của một xã hội, bao gồm những hệ thống trung mô phụ thuộc lẫn nhau, những hệ thống này lại bao gồm những hệ thống vi mô liên hệ với nhau, sao cho tất cả tạo nên một chỉnh thể chặt chẽ và hướng vào việc đạt được những mục đích cuối cùng, nhiều mục đích và những mục tiêu. Theo quan điểm hệ thống thì tất cả các tổ chức đều là hệ thống và là bộ phận của hệ thống lớn hơn, có sự tác động qua lại, chi phối hay tương tác với nhau tùy vào mối quan hệ giữa chúng. Mỗi tổ chức bao giờ cũng hoạt động trong một môi trường cụ thể và luôn chịu sự tác động của các yếu tố môi trường. Do vậy, nhà quản lý cùng các thành tố khác trong tổ chức đều chịu sự tác động của môi trường. Sử dụng tiếp cận hệ thống, luận án xem xét mối quan hệ tác động qua lại giữa các yếu tố có tác động ảnh hưởng đến thực tập và quản lý thực tập của sinh viên để điều chỉnh hoạt động quản lý sao cho thực tập của sinh viên đạt hiệu quả cao nhất trong điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. 7.1.4. Tiếp cận chức năng Đối với nhà quản lý, trong công việc của mình thường quán triệt một cách hệ thống theo 4 chức năng quản lý: Kế hoạch hóa; Tổ chức; Chỉ đạo; Kiểm tra. Sử dụng tiếp cận theo chức năng giúp nhà quản lý thực hiện quy trình quản lý thực tập theo các chức năng quản lý, đảm bảo tính khoa học và hiệu quả. 7.1.5. Tiếp cận Chuẩn Tiếp cận chuẩn là cách tiếp cận trên cơ sở bộ tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực của sinh viên an ninh khi tốt nghiệp ra trường để tổ chức giáo dục, đào tạo, rèn luyện cho sinh viên các phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn theo chuẩn. Sử dụng tiếp cận chuẩn trong quản lý thực tập là quá trình tổ chức thực tập phải theo định hướng chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức và kỹ năng nghiệp vụ của người sỹ quan an ninh. Các định hướng chuẩn này cần được quy định rõ trong kế hoạch thực tập, từng nội dung thực tập giao cho sinh viên, tránh tình trạng tổ chức thực tập theo những yêu cầu chung, không có mục tiêu cụ thể về rèn luyện năng lực. 6 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Thu thập, nghiên cứu, phân tích các tài liệu liên quan đến đề tài. - Nghiên cứu hệ thống các văn bản pháp quy, những quy chế của Chính phủ, các quy định của Ngành giáo dục, của Bộ công an, Học viện ANND liên quan đến công tác quản lý giáo dục, quản lý thực tập trong nhà trường. - Phân tích tổng hợp, hệ thống hóa các kết quả nghiên cứu, các tài liệu trong và ngoài nước liên quan đến khoa học quản lý, thực tập và quản lý thực tập đối với lực lượng an ninh để xây dựng khung lý luận quản lý thực tập trong đào tạo người sỹ quan an ninh. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp thu thập thông tin qua việc quản lý thực tập của Học viện ANND và công an các đơn vị. - Điều tra, phỏng vấn lãnh đạo Nhà trường, lãnh đạo các khoa, bộ môn, lãnh đạo công an các đơn vị, giảng viên, cán bộ hướng dẫn và sinh viên thực tập về thực trạng thực tập và quản lý thực tập, sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất. - Phương pháp phỏng vấn, tọa đàm về thực tập và quản lý thực tập với giảng viên, cán bộ hướng dẫn thực tập của Học viện và công an các đơn vị. - Phương pháp chuyên gia về quản lý thực tập để rút ra những đánh giá khoa học về quản lý thực tập và thẩm định các giải pháp đề xuất. - Phương pháp thử nghiệm một số giải pháp đề xuất. 7.2.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu Sử dụng các công thức thống kê toán học để phân tích tổng hợp số liệu đã thu thập phục vụ nghiên cứu đề tài. 8. Luận điểm bảo vệ - Quản lý thực tập có vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh. - Trong quản lý thực tập cần hướng đến năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh, đáp ứng yêu cầu của xã hội. 7 - Quản lý thực tập theo tiếp cận CIPO là cách quản lý theo quá trình, chú trọng quản lý tất cả các giai đoạn thực tập: giai đoạn chuẩn bị thực tập; giai đoạn thực tập; giai đoạn tổng kết, đánh giá kết quả thực tập. Trong từng giai đoạn thực tập cần tập trung quản lý các yếu tố cơ bản tạo nên năng lực thực tiễn của người sỹ quan an ninh, đó chính là yếu tố bối cảnh, yếu tố đầu vào, yếu tố quá trình, yếu tố kết quả đầu ra của quá trình thực tập. 9. Đóng góp của luận án 9.1. Về lý luận - Hệ thống hóa lý luận, các khái niệm về thực tập, quản lý thực tập của sinh viên Học viện ANND. - Đề xuất một số giải pháp quản lý thực tập của sinh viên Học viện ANND theo tiếp cận CIPO nhằm nâng cao năng lực thực tiễn của sinh viên chuyên ngành Nghiệp vụ an ninh. 9.2. Về thực tiễn - Qua khảo sát thực trạng, phát hiện những ưu điểm, nhược điểm của thực tập và quản lý thực tập trong đào tạo người sỹ quan an ninh, làm cơ sở đề ra các giải pháp quản lý thực tập hiệu quả hơn. - Góp phần xây dựng quy chế thực tập cho sinh viên chuyên ngành an ninh theo hướng chuẩn hóa. 10. Cấu trúc luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về thực tập và quản lý thực tập của sinh viên chuyên ngành An ninh theo tiếp cận CIPO Chương 2. Thực trạng thực tập và quản lý thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân theo tiếp cận CIPO Chương 3. Giải pháp quản lý thực tập của sinh viên Học viện An ninh nhân dân theo tiếp cận CIPO 8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC TẬP VÀ QUẢN LÝ THỰC TẬP CỦA SINH VIÊN CHUYÊN NGÀNH AN NINH THEO TIẾP CẬN CIPO 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Mặc dù thực tập có vai trò quan trọng đối với công tác đào tạo cán bộ an ninh, nhưng cho tới nay vấn đề này chưa được nghiên cứu thấu đáo. Hầu hết sự nghiên cứu mới dừng lại ở tổng kết kinh nghiệm thực tập hàng năm. Để nghiên cứu sâu về vấn đề quản lý thực tập của sinh viên an ninh, tác giả đã đi sâu nghiên cứu 28 công trình ở trong và ngoài nước về lĩnh vực quản lý đào tạo sỹ quan an ninh, đặc biệt quản lý theo tiếp cận CIPO. Qua nghiên cứu các công trình, tác giả rút ra một số hướng nghiên cứu chủ yếu mà các công trình đề cập làm cơ sở cho việc phân tích đánh giá tổng quan về quản lý thực tập của sinh viên an ninh theo tiếp cận CIPO. 1.1.1. Nghiên cứu về đào tạo và quản lý đào tạo học viên an ninh - Các nghiên cứu ngoài nước Công trình “Police training manual”[127]: Tài liệu đào tạo công an, của Jack English, hướng dẫn cách đào tạo công an của Anh, từ việc tuyển chọn học viên, đến việc bố trí quá trình đào tạo, chia thành 4 giai đoạn, mỗi giai đoạn được tổ chức đào tạo kỹ càng, rèn luyện cho học viên các kỹ năng cần thiết trong thời gian ngắn nhất để họ có khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao. Quá trình thực tập, thực hành luôn hướng vào đào tạo các kỹ năng rất cụ thể và có sự hướng dẫn của giáo viên, chuyên gia nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực an ninh. Nội dung quản lý đào tạo học viên theo quy trình gồm 4 giai đoạn cụ thể: (1) Giai đoạn tập sự là giai đoạn tổ chức cho học viên trải nghiệm công tác thực tiễn để học viên tự vận dụng năng lực của bản thân giải quyết các tình huống nghiệp vụ trong bối cảnh cụ thể và tự đúc rút kinh nghiệm công tác. (2) Giai đoạn tham gia đào tạo nghiệp vụ, là giai đoạn học viên được đào tạo kiến thức cơ bản về cách thức giải quyết tình huống nghiệp vụ mà học viên thường gặp trong thực tiễn, giúp học viên có kiến thức xử lý tình huống nghiệp vụ, tự đánh giá năng lực bản thân mình trong giai đoạn tập sự . (3) Giai đoạn thực tập thu 9 thập chứng cứ theo pháp luật, là giai đoạn quan trọng trong quá trình đào tạo học viên, đòi hỏi mỗi học viên phải nắm vững kiến thức, biết cách vận dụng lý thuyết thu thập chứng cứ vào tình huống nghiệp vụ cụ thể và thực tập thu thập chứng cứ theo đúng thủ tục tố tụng mà pháp luật quy định. (4) Giai đoạn tổng kết, củng cố lại nhận thức thông qua các buổi thảo luận với đồng nghiệp và hướng dẫn của giáo viên có vị trí quan trọng giúp mỗi học viên rút ra những bài học quý báu trong quá trình thực tập và công tác. Như vậy, trong tất cả các giai đoạn đào tạo học viên, cơ quan an ninh Anh rất coi trọng yếu tố chủ động, sáng tạo của học viên; nội dung đào tạo nghiệp vụ rất cơ bản, thực tiễn; coi trọng yếu tố hướng dẫn của cán bộ hướng dẫn thực tập và sự góp ý của đồng nghiệp. Cục Điều tra Liên bang Mỹ FBI với chương trình đào tạo mang tên “A New Era for FBI Training”[123]: Kỷ nguyên mới đào tạo FBI. FBI là chữ viết tắt của Federal Bureau of Investigation - Cục điều tra Liên bang, đồng thời cũng là phương châm hoạt động của tổ chức này “Fidelity, Bravery and Integrity Trung thành, Dũng cảm và Liêm chính”. Nhiệm vụ của FBI là duy trì pháp luật thông qua việc điều tra các hoạt động vi phạm pháp luật Liên bang, nhằm mục đích bảo vệ Hoa Kỳ khỏi các hoạt động tình báo và khủng bố từ nước ngoài, để hỗ trợ cho người lãnh đạo Liên bang Hoa Kỳ, hỗ trợ thực thi pháp luật Liên bang, tiểu bang, các địa phương và các cơ quan quốc tế và thực hiện trách nhiệm của mình với quần chúng, thể hiện lòng trung thành với Liên bang Hoa Kỳ. Theo tiếp cận CIPO, chương trình đào tạo tập trung vào 5 vấn đề chính là: ngăn chặn khủng bố; điều tra và ngăn chặn những tội phạm có tổ chức; điều tra và ngăn chặn những tội phạm mạng; điều tra và ngăn chặn những tội phạm dân sự; điều tra ngăn chặn việc làm lộ bí mật quốc gia. Chương trình đào tạo đề cao việc huấn luyện, thực tập rèn luyện kỹ năng thu thập, phân tích và so sánh các dữ liệu thu được tại hiện trường vụ án; thực tập cách tiến hành phân tích tất cả các mẫu bằng chứng bao gồm ADN từ máu, tóc; phân tích dấu vân tay và phân tích chữ viết; huấn luyện kỹ năng giải quyết các tình huống tội phạm bắt giữ con tin như: cách đàm phán, giải cứu con tin. FBI cũng đưa ra tiêu chí đầu vào tuyển chọn nhân viên rất cụ thể. Xuất phát từ nhiệm vụ của FBI mà việc đào tạo, rèn luyện