Tài liệu Luận văn dạy học tích hợp và vận dụng trong dạy học học phần điều khiển lập trình plc tại trường cao đẳng giao thông vận tải thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI -----    ----- NGUYỄN VŨ THANH NHÂN DẠY HỌC HỌC PHẦN ĐIỀU KHIỂN LẬP TRÌNH PLC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO ĐỊNH HƯỚNG TÍCH HỢP LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC HÀ NỘI – 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI -----    ----- NGUYỄN VŨ THANH NHÂN DẠY HỌC HỌC PHẦN ĐIỀU KHIỂN LẬP TRÌNH PLC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO ĐỊNH HƯỚNG TÍCH HỢP Chuyên ngành: LL và PPDH bộ môn Kỹ thuật công nghiệp Mã số: 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS NGUYỄN TRỌNG KHANH HÀ NỘI – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu này không trùng lặp với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đây. Tôi xin chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình Hà Nội, tháng 6 năm 2017 Tác giả Nguyễn Vũ Thanh Nhân i LỜI CÁM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới: Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học, Trung tâm Thông tin - Thư viện và các Thầy, Cô ở khoa Sư phạm kỹ thuật - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã quan tâm, tạo điều kiện để tác giả học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn của mình. Đặc biệt, tác giả xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc PGS.TS. Nguyễn Trọng Khanh đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thành bản luận văn này. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các Thầy, Cô ở trường Cao đẳng Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm, tạo điều kiện, góp ý cho tác giả trong quá trình thực hiện đề tài. Xin cảm ơn toàn thể gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm giúp đỡ, động viên tác giả! Hà Nội, tháng 6 năm 2017 Tác giả Nguyễn Vũ Thanh Nhân ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CÁM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU - CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ ................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY HỌC TÍCH HỢP .................................................................................................................. 5 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP .................................................................................................................. 5 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về dạy học tích hợp ở nước ngoài ......... 5 1.1.2. Tình hình nghiên cứu về dạy học tích hợp ở trong nước ......... 8 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN .......................................................... 11 1.2.1. Tích hợp .................................................................................. 11 1.2.2. Dạy học tích hợp ..................................................................... 12 1.3. DẠY HỌC TÍCH HỢP LÝ THUYẾT VỚI THỰC HÀNH ............... 17 1.3.1. Phân tích chương trình, xác định chủ đề/bài tích hợp ........... 17 1.3.2. Biên soạn giáo án, chuẩn bị cơ sở vật chất, phương tiện dạy học ..................................................................................................... 21 1.3.3. Tổ chức thực hiện dạy học tích hợp ....................................... 27 1.3.4. Kiểm tra đánh giá trong dạy học tích hợp ............................. 27 1.4. THỰC TRẠNG DẠY HỌC HỌC PHẦN ĐIỀU KHIỂN LẬP TRÌNH PLC ................................................................................................................. 30 1.4.1. Sơ lược về quá trình dạy học Điều khiển lập trình PLC ....... 30 iii 1.4.2. Thực trạng dạy học Điều khiển lập trình PLC tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh ........................... 31 Kết luận chương 1 ......................................................................................... 42 Chương 2 ........................................................................................................ 44 DẠY HỌC HỌC PHẦN ĐIỀU KHIỂN LẬP TRÌNH PLC ...................... 44 THEO HƯỚNG TÍCH HỢP ........................................................................ 44 2.1. KHÁI QUÁT VỀ HỌC PHẦN ĐIỀU KHIỂN LẬP TRÌNH PLC .... 44 2.1.1. Mục tiêu của học phần ............................................................ 44 2.1.2. Vai trò, vị trí của học phần ..................................................... 45 2.1.3. Nội dung chương trình của học phần ..................................... 45 2.1.4. Đặc điểm của học phần ........................................................... 46 2.1.5. Điều kiện thực hiện dạy học học phần ................................... 47 2.2. DẠY HỌC TÍCH HỢP HỌC PHẦN ĐIỀU KHIỂN LẬP TRÌNH PLC ................................................................................................................. 48 2.2.1. Dạy học tích hợp bài Cấu trúc và phương thức hoạt động của PLC ................................................................................................... 48 2.2.2. Dạy học tích hợp bài Các phép toán nhị phân của PLC ........ 61 2.3. VÍ DỤ MINH HỌA ................................................................................ 77 Kết luận chương 2 ......................................................................................... 90 Chương 3 ........................................................................................................ 92 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................................... 92 3.1. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ VÀ TIẾN TRÌNH THỰC NGHIỆM ....... 92 3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................ 92 3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm ............................................................ 92 3.1.3. Tiến trình thực nghiệm ........................................................... 93 3.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ QUÁ TRÌNH THỰC NGHIỆM ............................ 93 3.2.1. Đối tượng thực nghiệm ........................................................... 93 iv 3.2.2. Chuẩn bị thực nghiệm: ........................................................... 93 3.2.3. Triển khai nội dung thực nghiệm ........................................... 94 3.3. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM ................................................................ 95 3.3.1. Đánh giá định tính .................................................................. 95 3.3.2. Đánh giá định lượng ............................................................... 96 Kết luận chương 3 ....................................................................................... 104 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 108 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 111 v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU - CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CTĐT Chương trình đào tạo DHTH Dạy học tích hợp ĐH-CĐ Đại học - Cao đẳng GV Giáo viên/Giảng viên HS Học sinh KH Khoa học LĐTB &XH Lao động thương binh và xã hội NXB Nhà xuất bản PPDH Phương pháp dạy học SV Sinh viên SGK Sách giáo khoa TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TT Thông tư vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Tên bảng Trang Bảng 1.1. Mức độ quan trọng học phần Điều khiển lập trình PLC Bảng 1.2. Mức độ phù hợp nội dung của học phần trong chương trình Bảng 1.3. Mức độ sử dụng các phương pháp dạy học trong học phần Bảng 1.4. Trang thiết bị giảng dạy học phần Bảng 1.5. Mức độ việc vận dụng dạy học tích hợp cho học phần Bảng 1.6. Những yếu tố ảnh hưởng chất lượng dạy học của học phần Bảng 1.7. Trọng tâm đổi mới phương pháp dạy học hiện nay Bảng 1.8. Tổ chức dạy học phần theo hướng phát triển năng lực Bảng 1.9. Học liệu sử dụng khi dạy nội dung học phần Bảng 1.10. Tinh thần tham gia nghiên cứu và triển khai dạy học phần theo hướng tích hợp Bảng 3.1. Phân chia đối tượng thực nghiệm Bảng 3.2. Xếp loại điểm số Bảng 3.3. Xếp loại kết quả kiểm tra lớp đối chứng và lớp thực nghiệm Bảng 3.4. Bảng phân phối Fi (số sinh viên Fi đạt điểm Xi) lớp ĐC và TN Bảng 3.5. Bảng tần suất fi (%) (số phần trăm sinh viên đạt điểm Xi) Bảng 3.6. Bảng tần suất hội tụ lùi fa (số % SV Fi đạt điểm Xi trở xuống) Bảng 3.7. Phương sai, độ lệch chuẩn, hệ số biến thiên cho lớp đối chứng Bảng 3.8. Phương sai, độ lệch chuẩn, hệ số biến thiên cho lớp thực nghiệm Bảng 3.9. Bảng so sánh các tham số thống kê vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ Biểu đồ Tên biểu đồ Trang Bảng 3.1. Phân phối tần suất hội tụ của lớp đối chứng và lớp thực nghiệm qua bài kiểm tra Bảng 3.2. Biểu diễn đường tích lũy bài kiểm tra sau khi học xong Hình Tên hình Hình 1.1. Các bước biên soạn giáo án tích hợp Hình 1.2. Hoạt động của GV và SV trong từng tiểu kỹ năng viii Trang MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Chiến lược phát triển giáo dục đào tạo cũng như quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng (ĐH-CĐ) cả nước đặt ra mục tiêu cũng như tạo ra các điều kiện để phát triển các trường ĐH-CĐ ở các vùng và các tỉnh thành, trong đó có Trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. Với Sứ mạng là xây dựng thành công một Trường đào tạo đa ngành, đa cấp, đem lại cho thế hệ trẻ kiến thức khoa học căn bản và kỹ năng nghề nghiệp vững vàng, nâng cao giá trị bản thân để có một tương lai tươi sáng dựa trên những phẩm chất trung thành, trung thực, tự tin, chuyên nghiệp, đoàn kết và quan tâm đến cộng đồng. Thực hiện Nghị quyết số 29, Hội nghị trung ương 8, khóa XI của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ trường có nêu “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế", với mục tiêu "Đối với giáo dục nghề nghiệp, tập trung đào tạo nhân lực có kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm nghề nghiệp. Hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương thức và trình độ đào tạo kỹ năng nghề nghiệp theo hướng ứng dụng, thực hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật công nghệ của thị trường lao động trong nước và quốc tế" [23]. Trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM là một bộ phận không tách rời hệ thống giáo dục - đào tạo của thành phố Hồ Chí Minh. Trường cần nỗ lực hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của mình trong toàn hệ thống. Sự phát triển của trường nằm trong tổng thể quá trình phát triển của thành phố, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực qua đào tạo chuyên nghiệp của thành 1 phố trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) và hội nhập quốc tế. Trong các giải pháp thực hiện chiến lược phát triển trường Cao đẳng Giao thông vận tải từ 2015 đến năm 2020, phần phát triển đào tạo theo chiều sâu có nêu ở mục 2 là: Thiết kế lại chương trình đào tạo theo cấu trúc tín chỉ (học phần), tích hợp giữa lý thuyết và thực hành; tăng cường thời lượng thực tập, thực hành, thí nghiệm của sinh viên, hạn chế việc học lý thuyết đơn thuần, phần lớn các môn học đều có phần thí nghiệm hoặc thực hành hoặc thực tập để sinh viên, học sinh nâng cao kiến thức chuyên môn cũng như phát triển kỹ năng nghề nghiệp; đảm bảo tỷ lệ thực hành đạt 60-70% trong tổng thời lượng học. Một trong những giải pháp được nêu trong mục 4 là: Đổi mới phương pháp sư phạm, áp dụng các phương pháp sư phạm mới như nghiên cứu tình huống, học cách giải quyết vấn đề, làm việc theo nhóm,... để nâng cao tính tích cực, chủ động và hiệu quả trong học tập. Trong chương trình đào tạo ngành Kỹ thuật điện và Tự động hóa của trường, học phần Điều khiển lập trình PLC có hai phần lý thuyết và thực hành được giảng dạy tách rời nhau. Đây là một trong các học phần chuyên môn của ngành Kỹ thuật điện trang bị cho các sinh viên các kiến thức cơ bản về điều khiển lập trình, nắm được cấu tạo phần cứng và phần mềm của hệ điều khiển lập trình và thực hiện được một số bài toán ứng dụng trong công nghiệp. Đáp ứng mục tiêu là nâng cao chất lượng đào tạo theo tinh thần Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ trường cũng như Chiến lược phát triển nhà trường Giai đoạn 2015-2020, với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo của trường, tôi đã chọn đề tài “Dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh theo định hướng tích hợp” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu và đề xuất vận dụng dạy học tích hợp cho học phần Điều khiển lập trình PLC nhằm nâng cao chất lượng dạy học ngành Kỹ thuật điện và Tự động hóa của trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. 3. KHÁCH THỂ, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Khách thể nghiên cứu: Quá trình đào tạo ngành Kỹ thuật điện và Tự động hóa tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. - Đối tượng nghiên cứu: Lý luận về dạy học tích hợp; quá trình dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC. - Phạm vi nghiên cứu: Vận dụng dạy học tích hợp cho học phần Điều khiển lập trình PLC tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Xây dựng bài giảng và thực hiện dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC trình độ cao đẳng tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM theo phương pháp dạy học tích hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Để đạt được mục đích nghiên cứu, đề tài đặt ra một số nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể như sau: - Tổng quan cơ sở lý luận về dạy học tích hợp. - Nghiên cứu quá trình dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC. - Vận dụng lý luận về dạy học tích hợp để biên soạn bài giảng của học phần Điều khiển lập trình PLC trình độ cao đẳng tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. 3 - Thực nghiệm sư phạm để minh chứng cho giả thuyết khoa học và tính khả thi của việc dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC trình độ cao đẳng theo phương pháp dạy học tích hợp tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. 6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, tác giả đã sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây: - Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu có liên quan đến đề tài để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. - Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm định các giáo án được biên soạn theo phương pháp dạy học tích hợp để minh chứng cho giả thuyết khoa học được đề ra và tính khả thi của việc thực hiện vận dụng dạy học tích hợp cho học phần Điều khiển lập trình PLC. Sử dụng phương pháp khảo sát bằng phiếu hỏi để đánh giá thực trạng về dạy học Điều khiển lập trình PLC và khả năng vận dụng dạy học tích hợp tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM. Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu khảo sát và thực nghiệm. 7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của dạy học tích hợp. Chương 2. Dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC theo hướng tích hợp. Chương 3. Thực nghiệm sư phạm. 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY HỌC TÍCH HỢP 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về dạy học tích hợp ở nước ngoài Dạy học tích hợp (DHTH) đã trở thành một trào lưu sư phạm hiện đại bên cạnh các trào lưu sư phạm trên thế giới hiện nay, như: dạy học theo mục tiêu, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học phân hoá, tương tác... DHTH xuất phát từ quan niệm coi học tập là một quá trình góp phần hình thành ở người học những năng lực rõ ràng, trong đó người học sẽ học cách sử dụng phối hợp các kiến thức, kỹ năng và thao tác đã lĩnh hội được. DHTH được tiếp cận theo hai hướng: hướng thứ nhất coi dạy học tích hợp là "một cách trình bày các khái niệm và nguyên lý khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất cơ bản của tư tưởng khoa học, tránh nhấn quá mạnh hoặc quá sớm sự sai khác giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau" (Hội nghị phối hợp trong chương trình của UNESCO, Paris 1972); hướng thứ hai quan niệm DHTH là một hình thức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành, qua đó người học hình thành một năng lực nào đó. Tư tưởng tích hợp trong dạy học được thể hiện ở việc xây dựng chương trình dạy học của nhiều nước từ những năm 60 của thế kỷ XX và ngày càng được áp dụng rộng rãi. Theo thống kê của UNESCO, từ năm 1960 đến năm 1974 đã có 208 chương trình môn học thể hiện quan điểm tích hợp ở các mức độ khác nhau, từ liên môn, kết hợp đến tích hợp hoàn toàn theo những chủ đề. Từ năm 1960 đã có nhiều hội nghị bàn về việc phát triển chương trình theo hướng tích hợp. Năm 1981, một tổ chức quốc tế đã được thành lập để cung cấp các thông tin về các chương trình tích hợp nhằm thúc đẩy việc áp dụng quan điểm tích hợp trong việc thiết kế chương trình các môn khoa học trên thế giới. 5 Tháng 9 năm 1968, Hội đồng liên quốc gia về giảng dạy khoa học, với sự bảo trợ của UNESCO, đã tổ chức tại Varna (Bungari) “Hội nghị tích hợp việc giảng dạy các khoa học” để đưa ra các lý do phải DHTH các khoa học, DHTH là gì, cách thức DHTH và những triển vọng của DHTH, trong đó có nêu: Tích hợp không chỉ diễn ra ở nội dung mà còn tích hợp cả ở phương pháp lẫn các kỹ năng, kỹ xảo cần hình thành ở người học. Tích hợp không chỉ ở một ngành học nào mà là liên ngành. Tích hợp không chỉ ở một bậc học nào mà ở tất cả các bậc học. Tháng 4/1973 UNESCO đã tổ chức Hội nghị đào tạo giáo viên để nghiên cứu việc dạy học tích hợp các khoa học tại trường Đại học Tổng hợp Maryland. Ngoài ra, tích hợp là một trong những xu hướng mới của lý luận dạy học và đang được nhiều nước trên thế giới quan tâm thực hiện. Ví dụ như Phần Lan - một trong những nước có nền giáo dục hàng đầu thế giới - đang bắt tay vào thực hiện cải cách, đến năm 2020 sẽ từng bước giảm thiểu việc dạy từng môn học riêng biệt và thay vào đó sẽ dạy học sinh (HS) theo các chủ đề thực tế, tích hợp nhiều lĩnh vực nhằm “giáo dục con em mình theo một cách khác để chúng có thể thích nghi tốt hơn với bối cảnh công việc và xã hội hiện đại hoàn toàn khác trước của thế kỷ 21” (Theo Pasi Silander- quản lý phát triển của Helsinki). Hay tại Úc, chương trình giáo dục tích hợp đã được áp dụng trong hệ thống giáo dục của đất nước này từ nhiều thập niên cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI. Mục tiêu của chương trình giáo dục tích hợp cho giáo dục phổ thông tại Úc được xác định rõ như sau: Chương trình giáo dục tích hợp là hệ thống giảng dạy tích hợp đa ngành, trong hệ thống đó tầm quan trọng của việc phát triển và ứng dụng kỹ năng được chú trọng; quá trình dạy học tích hợp này bao gồm việc dạy, học và kiểm tra - đánh giá năng lực tiếp thu kiến thức cũng như ứng dụng của HS phổ thông. Cũng có thể kể 6 đến là tại Phillipin, đã xuất bản cuốn sách có tên Fusion, trong đó đã kết hợp nhiều kiến thức, kỹ năng để phát huy sức mạnh tổng hợp đồng bộ của các phân môn trong tình huống nhận thức cũng như trong tình huống thực tiễn. Các phân môn hướng tới mục tiêu chung là hình thành, rèn luyện những kỹ năng quan trọng trong thu nạp thông tin và phát mại thông tin. Bên cạnh đó, trong chương trình cải cách giáo dục của một số nước, quan điểm tích hợp được ghi rõ trong chương trình như là một yêu cầu bắt buộc. Một số tác giả trên thế giới đã có những nghiên cứu về DHTH. Xavier Roegiers cho rằng giáo dục nhà trường phải chuyển từ đơn thuần dạy kiến thức sang phát triển ở HS các năng lực hành động, xem năng lực (compétence) là “khái niệm cơ sở" của khoa sư phạm tích hợp (pédagogie de l'intégration). Theo Xavier Roegiers, sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập, trong đó toàn bộ quá trình học tập góp phần hình thành ở HS những năng lực cụ thể có dự tính trước những điều kiện cần thiết cho HS, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập sau này hoặc nhằm hòa nhập HS vào cuộc sống lao động. Như vậy sư phạm tích hợp tìm cách làm cho quá trình học tập có ý nghĩa. Tác giả D' Hainaut (1977) đưa ra 4 quan điểm khác nhau đối với các môn học: quan điểm “đơn môn”, quan điểm “đa môn”, quan điểm “liên môn”, quan điểm “xuyên môn”. Nhu cầu phát triển xã hội hiện đại đòi hỏi nhà trường hướng tới quan điểm liên môn và quan điểm xuyên môn. Ngoài ra, để đáp ứng và phù hợp với thực tiễn giáo dục phổ thông, chương trình đào tạo giáo viên (GV) ở một số nước như Anh, Úc chuyển theo hướng tích hợp nhằm phát triển cho sinh viên sư phạm nền tảng về tri thức và triết lý cá nhân về chuyên môn sư phạm và năng lực nghề nghiệp. Chương trình đào tạo GV của Anh và Úc chú trọng về đào tạo nghiệp vụ sư phạm nhằm hình thành ở sinh viên năng lực và kỹ năng sư phạm cần thiết. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã khẳng định chương trình đào tạo GV của hai quốc 7 gia trên không nặng về rèn luyện kỹ thuật nghiệp vụ giảng dạy do tập trung đào tạo chuyên môn nghiệp vụ theo diện rộng (tích hợp liên môn, xuyên môn). Điều này giúp sinh viên sư phạm trở thành những nhà chuyên môn sư phạm biết kết hợp chặt chẽ giữa dạy lý thuyết và trải nghiệm thực tế, ứng dụng lý thuyết dạy học và giáo dục chung vào lĩnh hội những lĩnh vực giảng dạy cụ thể. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu về dạy học tích hợp ở trong nước Ở nước ta, từ Thời Pháp thuộc, quan điểm tích hợp đã được thể hiện trong một số môn học ở các trường tiểu học. Từ thập niên 90 của thế kỷ XX trở lại đây, vấn đề xây dựng môn học tích hợp với những mức độ khác nhau mới thực sự được tập trung nghiên cứu, thử nghiệm và áp dụng vào nhà trường phổ thông, chủ yếu ở cấp Tiểu học và Trung học cơ sở (THCS) và gần đây áp dụng vào trong việc thiết kế chương trình, biên soạn giáo trình, sách giáo khoa, lập kế hoạch và tổ chức đào tạo ở lĩnh vực chuyên nghiệp trong đó có lĩnh vực đào tạo nghề theo quan điểm tích hợp. Một số công trình nghiên cứu: Dương Tiến sỹ (2002), Phương thức và nguyên tắc tích hợp các môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, Tạp chí giáo dục. Nguyễn Văn Khải (2008), Vận dụng tư tưởng sư phạm tích hợp vào dạy học vật lý ở trường trung học phổ thông để nâng cao chất lượng giáo dục học sinh. Báo cáo tổng kết đề tài khoa học cấp Bộ. PGS. TS Đỗ Hồng Thái (2011), Tài liệu hướng dẫn dạy học tích hợp trong dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông, Đề tài khoa học và công nghệ cấp Bộ trọng điểm, đại học Thái Nguyên. Đinh Xuân Giang (2009), Vận dụng tư tưởng sư phạm tích hợp trong dạy học một số kiến thức về “chất khí” và “cơ sở của nhiệt động lực học” (Vật lý 10 - cơ bản) nhằm phát triển hứng thú và năng lực vận dụng kiến thức của học sinh, luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục, Đại học Thái Nguyên. Phan Gia Phước (2012), Tổ chức dạy học môn Access theo hướng tích hợp tại 8 trường cao đẳng Nghề Thủ Đức, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Đại học Sư phạm kỹ thuật TPHCM. Trong các công trình nghiên cứu trên, các tác giả đã đi sâu vào từng khía cạnh của chương trình giáo dục về đổi mới phương pháp, tổ chức dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự lực, chủ động của người học trong quá trình nhận thức. Những năm gần đây, việc nghiên cứu và vận dụng quan điểm dạy học theo hướng tích hợp trong đào tạo nghề cũng được chú trọng. Tuy nhiên, để triển khai cụ thể và rộng rãi ở từng cơ sở dạy nghề vẫn đang còn gặp nhiều vấn đề cần được nghiên cứu. Các đề tài luận án Tiến sĩ và luận văn Thạc sĩ về vận dụng quan điểm tích hợp vào dạy học kỹ thuật tại các cơ sở đào tạo nghề cũng đã được nghiên cứu triển khai như: “Cải tiến phương pháp nghề tiện trong các trường chuyên nghiệp và dạy nghề tại thành phố Hồ Chí Minh” – luận án Tiến sĩ (2005) của Nguyễn Trần Nghĩa [24], “Dạy học công nghệ tiện CNC theo quan điểm tích hợp”, luận văn Thạc sĩ (2002) của Nguyễn Công Cát [5], “Vận dụng quan điểm tích hợp vào dạy học nghề điện trong các trường dạy nghề của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” – luận văn Thạc sĩ (2003) của Nguyễn Xuân Cường [7], “Dạy học môn trang bị điện ở trường cao đẳng nghề Việt Đức – Vĩnh Phúc theo quan điểm tích hợp” – luận văn Thạc sĩ (2012) của Nguyễn Thị Hồng Hạnh [12], “Tổ chức dạy học môn Access theo hướng tích hợp tại trường Cao đẳng nghề Thủ Đức” – luận văn Thạc sĩ Giáo dục học (2012) của Phan Gia Phước [25], “Dạy học modun máy điện theo quan điểm tích hợp ở trường cao đẳng nghề” – luận văn Thạc sĩ (2013) của Phan Thanh Nga [22], v.v... Qua nghiên cứu, ta có thể thấy đã có nhiều công trình nghiên cứu đổi mới phương pháp dạy học (PPDH), với việc DHTH không chỉ là sự kết hợp đơn thuần giữa dạy lý thuyết và thực hành trong một tiết/buổi dạy mà theo quan điểm dạy học tích hợp thì mục tiêu của dạy học là hướng đến việc đào tạo ra những con người với những năng lực cụ thể để giải quyết những vấn đề 9 trong thực tiễn cuộc sống một cách sáng tạo. Dạy học tích hợp với những ưu điểm: Mục tiêu của việc học được người học xác định một cách rõ ràng ngay tại thời điểm học; Nội dung dạy học tránh những kiến thức, kỹ năng bị trùng lặp; phân biệt được nội dung trọng tâm và nội dung ít quan trọng; Các kiến thức gắn liền với kinh nghiệm sống của học sinh; Phương pháp dạy học sử dụng kiến thức trong các vấn đề, các tình huống; Thiết lập mối liên hệ giữa các khái niệm đã học; Còn đối với người học cảm thấy quá trình học tập có ý nghĩa vì nó giải quyết được một tình huống, một vấn đề trong thực tiễn cuộc sống từ đó có điều kiện phát triển kỹ năng chuyên môn. Từ đầu năm 2008, Tổng cục Dạy nghề - Bộ Lao động, Thương binh và xã hội đã triển khai việc dạy học tích hợp vào trong lĩnh vực đào tạo nghề tại Quyết định số 62/2008/QĐ-BLĐTBXH ngày 04/11/2008 của Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và xã hội về việc ban hành hệ thống biểu mẫu, sổ sách quản lý dạy và học trong đào tạo nghề đã quy định các loại biểu mẫu giáo án lý thuyết, thực hành và tích hợp dùng trong cơ sở dạy nghề. Đến năm 2010, Tổng cục dạy nghề ban hành hướng dẫn biên soạn giáo án và tổ chức dạy học tích hợp tại công văn số 1610/TCDN-GV ngày 15/9/2010. Việc vận dụng dạy học tích hợp vào dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải TPHCM là nhằm đáp ứng mục tiêu nâng cao hiệu quả học tập, góp phần nâng cao chất lượng dạy học học phần Điều khiển lập trình PLC và ngành Kỹ thuật điện và tự động hóa của trường, cũng là góp phần đẩy mạnh việc thực hiện yêu cầu Chiến lược phát triển của nhà trường giai đoạn 2016-2020. 10