Tài liệu Luận văn hoàn thiện thông tin kế toán quản trị trong việc ra quyết định ngắn hạn tại viễn thông nam định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------------------------------------- TRẦN VĂN THIỆN HOÀN THIỆN THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG VIỆC RA QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN TẠI VIỄN THÔNG NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRẦN VIỆT HÀ HÀ NỘI – 2013 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. - Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả Trần Văn Thiện Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN LỜI CẢM ƠN Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS Trần Việt Hà, người thầy trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành bản luận văn! Xin chân thành cảm ơn những cá nhân, tập thể đã hướng dẫn, giúp đỡ và cộng tác với tôi trong quá trình hoàn thành luận văn. Đặc biệt là Khoa Kinh tế và Quản lý, Viện đào tạo sau Đại học – Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Ban giám đốc, cán bộ công nhân viên Viễn thông Nam Định, gia đình tôi và các bạn bè đồng nghiệp. Tác giả Trần Văn Thiện Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN MỤC LỤC Lời mở đầu: ............................................................................................................ 1 Chƣơng 1: Lý luận chung về Kế toán quản trị, Thông tin Kế toán quản trị và quyết định kinh doanh ......................................................................................... 4 I. Tổng quan về Kế toán quản trị ....................................................................... 4 1. Khái niệm, vai trò và nhiệm vụ của kế toán quản trị .............................. 4 1.1 Khái niệm kế toán quản trị .................................................................... 4 1.2 Vai trò của kế toán quản trị .................................................................. 5 1.3 Nhiệm vụ của kế toán quản trị .............................................................. 6 2. Đối tượng sử dụng và vị trí của kế toán quản trị trong hệ thống quản trị doanh nghiệp .......................................................................................................... 7 2.1 Đối tượng sử dụng thông tin của kế toán quản trị ................................ 7 2.2 Vị trí của kế toán quản trị trong hệ thống quản trị doanh nghiệp ........ 7 3 So sánh giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị ................................... 8 3.1 Mối liên hệ giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị ......................... 8 3.2 Sự khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị ..................... 8 4. Yêu cầu và kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản của kế toán quản trị ................... 9 4.1 Kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản của kế toán quản trị ................................... 9 4.2 Các yêu cầu về thông tin kế toán quản trị .......................................... 10 II. Thông tin của Kế toán quản trị (KTQT) .................................................... 11 1. Thông tin ......................................................................................................... 11 1.1. Các định nghĩa ................................................................................... 11 1.2 Vai trò của thông tin............................................................................ 12 2 Khái niệm, đặc điểm và tính chất của Thông tin Kế toán Quản trị ........... 12 2.1 Khái niệm ............................................................................................ 12 2.2 Tính chất của Thông tin Kế toán Quản trị .......................................... 13 3 Vai trò của Thông tin Kế toán Quản trị........................................................ 14 3.1 Vị trí của Thông tin Kế toán Quản trị ................................................. 14 3.2 Vai trò.................................................................................................. 14 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN III. Quyết định quản trị và Thông tin Kế toán đáp ứng nhu cầu Quản trị ngắn hạn .............................................................................................................. 16 1. Quyết định Quản trị ....................................................................................... 16 1.1 Khái niệm ............................................................................................ 16 1.2 Vai trò của Quyết định Quản trị .......................................................... 17 1.3 Phân loại Quyết định Quản trị............................................................. 17 2. Quyết định Ngắn hạn ..................................................................................... 18 2.1 Khái niệm ............................................................................................ 18 2.2 Đặc điểm ............................................................................................. 19 2.3 Nội dung Quyết định ngắn hạn ........................................................... 19 2.4 Yêu cầu đối với Quyết định ngắn hạn ................................................. 19 3 Thông tin KTQT đáp ứng nhu cầu Quyết định ngắn hạn .......................... 20 3.1 Điều kiện của Thông tin Kế toán Quản trị .......................................... 20 3.2 Tổ chức thu thập thông tin kế toán phục vụ cho việc ra Quyết định .. 22 3.2.1 Tổ chức thu thập thông tin quá khứ ................................................. 22 3.2.2 Tổ chức thu thập thông tin tương lai ............................................... 30 Tóm tắt chƣơng 1: .............................................................................................. 32 Chƣơng 2: Thực trạng quá trình cung cấp thông tin kế toán quản trị trong việc ra quyết định ngắn hạn tại Viễn thông Nam Định .................................. 33 I. Tổng quan về Viễn thông Nam Định ............................................................ 33 1. Giới thiệu về công ty ............................................................................. 33 2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Công ty ........................................ 34 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý của công ty .................................................. 34 2.2. Chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận ............................................ 36 3. Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty ........................................... 42 4 Cơ cấu và sự biến động của tài sản và nguồn vốn ................................ 45 4.1. Phân tích cơ cấu và sự biến động của tài sản ................................... 45 4.2 Phân tích cơ cấu và sự biến động của nguồn vốn .............................. 47 4.3 Phân tích khả năng sinh lời ................................................................ 49 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN II. Thực trạng công tác kế toán quản trị, sử dụng thông tin kế toán quản trị để ra quyết định kinh doanh tại Viễn thông Nam Định ................................ 51 1. Tổ chức bộ máy kế toán ........................................................................ 51 2. Quản lý hệ thống chứng từ sổ sách ....................................................... 52 3. Công tác quản lý chi phí mua hàng ....................................................... 52 4. Mô hình sử lý sự kiện kinh tế phát sinh trên phần mềm kế toán .......... 52 5. Quá trình thu thập, cập nhật hạch toán, cung cấp TT Doanh thu ......... 53 6. Quá trình thu thập, cập nhật hạch toán, cung cấp TT Chi phí .............. 54 7. Thông tin liên quan đến hệ thống giá thành .......................................... 56 8. Hệ thống báo cáo quản trị .................................................................... 58 9. Thực trạng quá trình ra QĐ kinh doanh tại Viễn thông Nam Định ..... 59 9.1 Quy trình thu thập thông tin để ra quyết định các chỉ tiêu kinh doanh tại Viễn thông Nam Định ........................................................................................... 59 9.2 Quy trình thu thập thông tin để ra quyết định khuyến mại các dịch vụ viễn thông, công nghệ thông tin ........................................................................... 59 9.3 Thực trạng sử dụng các kênh thông tin trực tiếp để ra quyết định kinh doanh tại Viễn thông Nam Định........................................................................... 61 10. Quá trình đổi mới công tác lãnh đạo trong điều hành sản xuất kinh doanh tại Viễn thông Nam Định .......................................................................... 62 10.1 Mục đích, yêu cầu ............................................................................. 62 10.2 Cơ cấu doanh thu các dịch vụ Viễn thông của Viễn thông Nam Định năm 2011 ............................................................................................................. 63 10.3 Cơ cấu chi phí năm 2011 – VNPT Nam Định................................... 67 10.4 Phương pháp phân bổ chi phí cho các dịch vụ ............................... 68 10.5 Phân tích các dịch vụ ........................................................................ 86 11. Nhận xét ............................................................................................. 97 III. Đánh giá chung và phân tích các nguyên nhân hạn chế việc vận dụng kế toán quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh tại Viễn thông Nam Định .............................................................................................................................. 99 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN 1. Về công tác tổ chức, phân công phân nhiệm ..................................... 99 2. Về phần hành kế toán ........................................................................ 100 3. Nhận thức vai trò ............................................................................... 100 4. Nguyên nhân ...................................................................................... 102 4.1 Chưa thực hiện tốt công tác phân tích chi phí ............................... 102 4.2 Chưa có được báo cáo phân tích để nhà quản trị ra quyết định ... 102 4.3 Nguyên nhân của việc lựa chọn cách định giá sản phẩm .............. 102 Tóm tắt chƣơng 2: ............................................................................................ 104 Chƣơng 3: Các giải pháp cơ bản để hoàn thiện thông tin kế toán quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh tại Viễn thông Nam Định .................. 105 I. Quan điểm của việc vận dụng thông tin kế toán quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh................................................................................................ 105 II. Cơ sở để xây dựng hệ thống thông tin kế toán quản trị .......................... 105 III. Các giải pháp để hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị, thông tin kế toán quản trị phục vụ ra quyết định kinh doanh tại Viễn thông Nam Định ...... 106 1. Các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị ........................... 106 1.1. Tổ chức bộ máy kế toán .................................................................. 106 1.2. Thiết lập trung tâm chi phí ............................................................... 110 1.3. Tổ chức hệ thống chứng từ sổ sách tài khoản kế toán .................... 112 1.3.1 Tổ chức hệ thống chứng từ trong doanh nghiệp ........................... 112 1.3.2 Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán .............................................. 114 1.3.3 Tổ chức hệ thống sổ sách kế toán ................................................. 117 1.3.4 Xây dựng hệ thống danh mục mã chi phí, mã khách hàng, mã sản phẩm giúp cho việc trích lọc số liệu dễ dàng ..................................................... 119 1.4. Kế toán quản trị chi phí .................................................................... 121 1.4.1 Kế toán quản trị chi phí mua hàng ................................................ 121 1.4.2 Kế toán quản trị chi phí bán hàng ................................................. 123 1.4.3 Kế toán quản trị chi phí quản lý doanh nghiệp ............................. 124 1.5. Phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP) ....... 125 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN 1.6. Lập dự toán ngân sách của công ty ................................................. 128 1.6.1 Dự toán tiêu thụ sản phẩm ............................................................ 129 1.6.2 Dự toán sản xuất ........................................................................... 130 1.6.3 Dự toán chi phí bán hàng ............................................................. 133 1.6.4 Dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp ......................................... 135 1.6.5 Dự toán kết quả sản xuất kinh doanh .......................................... 136 2. Thông tin KTQT đáp ứng nhu cầu quyết định ngắn hạn .................... 138 3. Hoàn thiện tổ chức thông tin kế toán quản trị ..................................... 141 3.1 Thiết lập kênh thông tin rõ ràng và phù hợp với điều kiện doanh nghiệp ................................................................................................................ 141 3.2 Tăng cường sự phản hồi giữa các thông tin kế toán .................... 142 3.3 Sử dụng hình thức thể hiện đơn giản, hiệu qủa và dễ sử dụng ... 143 3.4 Đảm bảo thông tin kế toán kịp thời .............................................. 143 3.5 Tăng cường áp dụng công nghệ máy tính trong thu thập và xử lý thông tin ............................................................................................................ 143 3.6 Có biện pháp hạn chế sự quá tải của thông tin ............................ 144 Tóm tắt chƣơng 3: ............................................................................................ 145 Kết luận: ............................................................................................................ 146 Tài liệu tham khảo: .......................................................................................... 148 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nền kinh tế Việt nam đang trên đà phát triển và trên con đường hội nhập để cùng hòa nhịp chung với nền kinh tế quốc tế. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Việt nam cũng phải có những bước chuyển mình để tồn tại và phát triển, trong đó, thay đổi cách quản lý cũ còn mang nặng nền kinh tế bao cấp để tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp mình là vô cùng quan trọng. Trong nền kinh tế thị trường, sự cạnh tranh khốc liệt nhằm mở rộng thị phần và nâng cao lợi nhuận thì kế toán không chỉ đơn thuần là các báo cáo tài chính mà kế toán phục vụ cho công tác quản trị thực sự là một nhu cầu cần thiết cho hoạt động quản lý và điều hành doanh nghiệp. Để ra quyết định đúng đắn, các nhà quản trị phải có các thông tin liên quan. Các thông tin này có thể được cung cấp trước, trong và sau khi tiến hành hoạt động do nhu cầu của quản lý. Một trong những thông tin liên quan quan trọng đó là thông tin kế toán. Người ta thường gọi kế toán là ngôn ngữ kinh doanh vì nó cung cấp các thông tin liên quan đến toàn bộ hoạt động trong doanh nghiệp cho nhà quản lý, cho nhà đầu tư… Tuy nhiên, cho đến nay ở Việt nam, thông tin kế toán quản trị phục vụ cho mục đích quản lý vẫn chưa được phát huy tác dụng nhiều và câu hỏi đang được đặt ra cho công tác kế toán quản trị (KTQT) là làm cách nào để có thể đưa ra được những thông tin kế toán có độ tin cậy cao, kịp thời cho các nhà quản trị ra quyết định kinh doanh? Thông tư 53/2006/TT-BTC ra đời ngày 12 tháng 6 năm 2006 hướng dẫn áp dụng KTQT trong doanh nghiệp đã cho các nhà quản trị doanh nghiệp và các chuyên viên kế toán có một gợi ý về công tác KTQT doanh nghiệp, nhưng vẫn không tránh khỏi còn chung chung. Bởi vì, kế toán quản trị có tính đặc thù là phục vụ nhu cầu quản trị của doanh nghiệp. Cũng chính vì vậy, nó không có khuôn mẫu chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp. Vì những lý do đó, tôi lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện thông tin của Kế toán quản trị trong việc ra quyết định ngắn hạn tại Viễn thông Nam Định” làm nội dung nghiên cứu. 1 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Mục đích nghiên cứu của đề tài là tạo các bức tranh cụ thể về công tác kế toán quản trị cho công ty, giúp công ty có thêm kiến thức để xây dựng, cải thiện thiết kế hệ thống kế toán để nhằm cung cấp các thông tin kế toán hữu ích kịp thời, có độ tin cậy cao cho các nhà quản trị ra các quyết định quản lý. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm coi kế toán chi phí là một bộ phận không tách rời của kế toán quản trị, chính vì vậy, nghiên cứu về kế toán chi phí chính là nghiên cứu một bộ phận của KTQT. Vì mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trang bị kiến thức tốt hơn về công tác kế toán quản trị cho công ty, và sâu xa hơn là giúp công ty có quyết định tốt hơn để cải thiện tình trạng hiện nay. Vì vậy, phạm vi nghiên cứu của đề tài là đi sâu vào các vấn đề: Quản trị chi phí Phương pháp tập hợp chi phí Quyết định kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Quyết định ngắn hạn tại Viễn thông Nam Định 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng các phương pháp như: quan sát, tổng hợp, so sánh, phân tích, thay thế liên hoàn kết hợp với việc sử dụng các bảng biểu số liệu minh hoạ để làm sáng tỏ quan điểm của mình về vấn đề nghiên cứu đã được đặt ra. Ngoài ra, tác giả còn tổng hợp các kiến thức từ các môn học liên quan như kế toán, kiểm toán, quản trị học, hệ thống thông tin quản lý… làm nền tảng để vận dụng kiến thức vào đề tài phục vụ cho thực tiễn. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm ba phần chính: - Chương 1: Lý luận chung về kế toán quản trị, Thông tin kế toán quản trị và Quyết định ngắn hạn 2 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN - Chương 2: Thực trạng quá trình cung cấp thông tin Kế toán quản trị trong việc ra quyết định ngắn hạn tại Viễn thông Nam Định. - Chương 3: Các giải pháp cơ bản để hoàn thiện thông tin Kế toán quản trị cho việc ra quyết định kinh doanh tại Viễn thông Nam Định. Do thời gian nghiên cứu có giới hạn nên đề tài nghiên cứu này chắc hẳn có nhiều thiếu sót và hạn chế. Để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn và có tính thực tế cao hơn, tôi rất mong nhận được sự đóng góp của Quý Thầy Cô; Viễn thông Nam Định - đối tượng nghiên cứu sử dụng đề tài; các bạn và tất cả những ai quan tâm đến lĩnh vực này. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 02 năm 2013 3 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ, THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ VÀ QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN I. TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ 1. Khái niệm, vai trò và nhiệm vụ của kế toán quản trị 1.1 Khái niệm kế toán quản trị Muốn hiểu về khái niệm kế toán quản trị, trước hết phải hiểu kế toán là gì? Có rất nhiều các khái niệm về kế toán, tuy nhiên theo luật kế toán Việt nam thì: Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động. Cũng theo Luật kế toán Việt nam, kế toán quản trị được định nghĩa là “Việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán” (Luật kế toán, khoản 3, điều 4). Ta có thể đi đến kết luận: “Kế toán quản trị là một công cụ chuyên ngành kế toán nhằm thực hiện quá trình nhận diện, đo lường, phân tích, tổng hợp và truyền đạt các thông tin hữu ích, giúp cho quản trị doanh nghiệp thực hiện tốt các chức năng lập kế hoạch, kiểm tra, đánh giá và ra các quyết định trong quản lý”. - Nhận diện: là sự ghi nhận và đánh giá các nghiệp vụ kinh tế phát sinh nhằm có hành động kế toán thích hợp. - Đo lƣờng: là sự định lượng, gồm cả ước tính, các nghiệp vụ kinh tế đã xảy ra hoặc dự báo các sự kiện kinh tế có thể xảy ra. - Phân tích: là sự xác định nguyên nhân của các kết quả trên báo cáo và mối quan hệ của các nguyên nhân đó với các sự kiện kinh tế. - Tổng hợp: là sự liên kết các số liệu kế toán hay số liệu kế hoạch nhằm trình bày thông tin một cách hợp lý, đồng thời đưa ra các kết luận rút ra từ các số liệu đó. 4 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN - Truyền đạt: là sự báo cáo các thông tin thích hợp cho nhà quản trị (ban giám đốc và các cấp lãnh đạo) và những người khác trong tổ chức. Theo thông tư 53/2006/TT-BTC, khái niệm về kế toán quản trị còn chi tiết thêm: Kế toán quản trị nhằm cung cấp các thông tin về hoạt động nội bộ của doanh nghiệp như: Chi phí từng bộ phận (trung tâm chi phí), từng công việc, sản phẩm; Phân tích, đánh giá tình hình thực hiện với kế hoạch về doanh thu, chi phí, lợi nhuận; quản lý tài sản, vật tư, tiền vốn, công nợ; Phân tích mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng và lợi nhuận; Lựa chọn thông tin thích hợp cho các quyết định đầu tư ngắn hạn và dài hạn; Lập dự toán ngân sách sản xuất, kinh doanh;... nhằm phục vụ việc điều hành, kiểm tra và ra quyết định kinh tế. 1..2 Vai trò của kế toán quản trị a) Cung cấp thông tin cho quá trình lập kế hoạch Dự toán ngân sách trong kế toán quản trị là công cụ để kế toán giúp ban quản trị lập kế hoạch. Lập kế hoạch là việc thiết lập và thông báo những công việc cần thực hiện, những nguồn lực cần huy động, những con người phối hợp thực hiện, thời gian thực hiện, những chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật cần đạt được để tổ chức hướng về mục tiêu đã định. Trên cơ sở những ghi chép, tính toán, phân tích chi phí, doanh thu, kết quả từng hoạt động..., kế toán quản trị lập các bảng dự toán doanh thu, chi phí, lợi nhuận, dự toán ngân sách để cung cấp thông tin trong việc phát họa dự kiến tương lai nhằm phát triển doanh nghiệp. b) Cung cấp thông tin cho quá trình tổ chức điều hành. Để đáp ứng thông tin cho chức năng tổ chức điều hành hoạt động của các nhà quản trị, kế toán quản trị sẽ cung cấp thông tin cho các tình huống khác nhau với các phương án khác nhau để nhà quản trị xem xét, ra quyết định đúng đắn nhất trong quá trình tổ chức điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với các mục tiêu đã vạch ra. Các thông tin để nhà quản trị thực hiện chức năng điều hành cần phải kịp thời, liên quan đến thông tin về giá thành ước tính, thông tin về giá bán, thông tin về lợi nhuận từ các phương án sản xuất kinh doanh. Những thông tin này phải do kế toán đảm trách thu thập hàng ngày hoặc định kỳ. 5 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN c) Cung cấp thông tin cho quá trình kiểm soát. Để biết được kế hoạch đã được lập có khả thi hay không, cần phải so sánh với thực tế. Kế toán sẽ cung cấp cho nhà quản trị những thông tin chênh lệch giữa kế hoạch với thực tế, đồng thời dựa trên thực tế sẽ có những dự báo để nhà quản trị kịp thời điều chỉnh, đảm bảo tiến độ kế hoạch, hướng hoạt động của tổ chức về mục tiêu đã xác định. d) Cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định. Thông tin kế toán thường là nhân tố chính trong việc ra quyết định của nhà quản trị. Điều này được thể hiện rất rõ qua bản chất của thông tin kế toán. Nó là nguồn tin mang tính chính xác, kịp thời, hữu ích nhất so với thông tin từ những lĩnh vực chuyên ngành khác. Nhà quản trị phải có sự lựa chọn hợp lý trong nhiều phương án khác nhau để ra quyết định. Các quyết định trong một tổ chức có thể ảnh hưởng ngắn hạn đến tổ chức hoặc có thể là các quyết định chiến lược ảnh hưởng lâu dài đến tổ chức. Tất cả các quyết định đều có nền tảng từ thông tin và phần lớn thông tin do kế toán quản trị cung cấp. Các thông tin này cũng có thể diễn đạt dưới dạng mô hình toán học, đồ thị, biểu đồ… để nhà quản trị có thể xử lý nhanh chóng. 1..3 Nhiệm vụ của kế toán quản trị Theo thông tư 53/2006/TT-BTC ngày 12/6/2006, nhiệm vụ của kế toán quản trị là: - Thu thập, xử lý thông tin, số liệu kế toán theo phạm vi, nội dung kế toán quản trị của đơn vị xác định theo từng thời kỳ. - Kiểm tra, giám sát các định mức, tiêu chuẩn, dự toán. - Cung cấp thông tin theo yêu cầu quản trị nội bộ của đơn vị bằng báo cáo kế toán quản trị. - Tổ chức phân tích thông tin phục vụ cho yêu cầu lập kế hoạch và ra quyết định của Ban lãnh đạo doanh nghiệp. 6 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN 2. Đối tƣợng sử dụng và vị trí của kế toán quản trị trong hệ thống quản trị doanh nghiệp 2.1 Đối tượng sử dụng thông tin của kế toán quản trị Như chúng ta đã biết, thông tin kế toán tài chính chủ yếu để nhằm phục vụ các đối tượng sử dụng có liên quan ở bên ngoài tổ chức. Còn thông tin kế toán quản trị thì các nhà quản lý điều hành bên trong tổ chức là đối tượng sử dụng. Các thông tin kế toán tài chính chỉ thực sự là thông tin cần thiết đối với các nhà quản lý, nhưng thật sự chưa phải là đủ, đó chỉ là những thông tin về quá khứ, những thông tin mà các nhà quản lý cần là để lập và thực hiện kế hoạch, kiểm soát và ra những quyết định cho hiện tại và tương lai. Những thông tin kế toán đó là kế toán quản trị. Như vậy, đối tượng của kế toán quản trị là các nhà quản lý các cấp điều hành các tổ chức, doanh nghiệp. 2.2 Vị trí của kế toán quản trị trong hệ thống quản trị doanh nghiệp Trong nền kinh tế còn chưa phát triển, kế toán quản trị chưa được quan tâm, kế toán quản trị chỉ như là phụ so với kế toán tài chính. Nhưng, khi nền kinh tế phát triển, kế toán quản trị ra đời như là một nhu cầu của nền kinh tế xã hội, nhất là khi có sự tách rời quyền sở hữu của chủ sở hữu doanh nghiệp và quyền quản lý của các nhà quản trị doanh nghiệp. Vai trò quan trọng của kế toán quản trị là cung cấp thông tin giúp các nhà quản lý ra các quyết định, hoạch định chiến lược trong tương lai. Chính vì vậy, kế toán quản trị không chỉ là một môn khoa học trong chuyên ngành kế toán thực hiện việc ghi chép đo lường, tính toán, thu thập, tổng hợp... mà nó còn gắn liền với chức năng quản trị. Vì vậy, nó thực sự là công cụ và những tài liệu quí giá của các nhà quản trị. Tổ chức hoặc doanh nghiệp nào chưa có kế toán quản trị hoặc chưa phát huy được vai trò của nó thì các quyết định về quản lý chỉ là cảm tính, bản năng, sẽ mang lại nhiều rủi ro cho doanh nghiệp. 7 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN 3. So sánh giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị 3.1 Mối liên hệ giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị - Kế toán quản trị và kế toán tài chính đều đề cập đến các nghiệp vụ kinh tế phát sinh hoặc các sự kiện kinh tế của doanh nghiệp, cả hai đều có yêu cầu định lượng các kết quả sản xuất kinh doanh và đều nhằm thỏa măn hai mục tiêu cơ bản của doanh nghiệp: Lợi nhuận và khả năng trả nợ. Vì vậy, cả hai đều quan tâm đến thu nhập, chi phí, tài sản, nguồn vốn và quá trình lưu chuyển tiền của doanh nghiệp. - Kế toán quản trị cung cấp thông tin cho các nhà quản trị thực hiện các chức năng hoạch định, kiểm soát. Trong hoạch định, kế toán quản trị sẽ sử dụng các thông tin quá khứ để ước tính thu nhập và chi phí trong tương lai. Còn trong kiểm soát, kế toán quản trị sẽ phân tích kết quả đạt được bằng cách so sánh giữa thực tế với kế hoạch, từ đó đưa ra các biện pháp cần thiết để kiểm soát tình hình thu nhập và chi phí. Như vậy, số liệu của kế toán quản trị và kế toán tài chính có sự nhất trí với nhau càng làm cho thông tin được cung cấp sẽ đáng tin cậy hơn. - Kế toán quản trị và kế toán tài chính đều có mối liên hệ trách nhiệm của các nhà quản lý. Kế toán quản trị biểu hiện trách nhiệm của các nhà quản lý các cấp bên trong doanh nghiệp. Kế toán tài chính biểu hiện trách nhiệm của nhà quản trị cấp cao nhất. Do vậy, người ta thường nói kế toán tài chính và kế toán quản trị là hai mặt của một quân bài quản lý. 3.2 Sự khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị Theo Ray H.Garrison, tác giả của Managerial Accouting, có 8 điểm khác nhau giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính: Kế toán quản trị Kế toán tài chính -Tập trung cung cấp dữ liệu cho nhu - Cung cấp thông tin cho bên ngoài (cổ cầu nội bộ của quản lý. đông, công chúng…) - Nhấn mạnh hơn vào hoạt động và hiệu -Dựa vào các số liệu lịch sử quả tương lai - Không tuân theo các chuẩn mực kế -Tuân theo chặt chẽ các chuẩn mực kế toán pháp lý mà theo chính sách và yêu toán và luật 8 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN cầu quản trị. - Quan tâm nhiều đến tính thích hợp và -Dữ liệu phải khách quan và có thể linh hoạt của dữ liệu kiểm chứng - Không quá chú trọng vào sự chính -Thông tin phải chính xác cao và chỉ thể xác và quan tâm đến cả dữ liệu phi tiền hiện bằng tiền tệ - Tập trung nhiều vào các bộ phận hơn - Quan tâm ưu tiên vào toàn bộ tổ chức là toàn bộ tổ chức - Dựa trên nhiều lĩnh vực khác nhau -Dựa trên hệ thống kế toán thuần tuý (kinh tế, tài chính, thống kê, tác nghiệp, hành vi tổ chức) - Không có tính bắt buộc -Bắt buộc 4. Yêu cầu và kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản của kế toán quản trị 4.1 Kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản của kế toán quản trị Ngoài các kỹ thuật nghiệp vụ của kế toán nói chung, kế toán quản trị còn sử dụng một số kỹ thuật nghiệp vụ riêng để xử lý thông tin cung cấp cho yêu cầu của họat động quản trị: - Nhận diện và thiết kế thông tin: Để có thể cung cấp các thông tin kế toán cần thiết, phù hợp cho các nhà quản trị, người làm công tác kế toán quản trị phải biết nhận diện các thông tin cần thiết để thu thập và thiết kế chúng thành các báo cáo chính xác, rõ ràng, dễ hiểu và nhanh nhất. Chẳng hạn đối với thông tin chi phí, kế tóan quản trị phải nhận diện chi phí từ nhiều các góc độ khác nhau nhằm thiết kế các thông tin chi phí sao cho phù hợp với yêu cầu của nhà quản trị. Với cách phân lọai chi phí theo đối tượng tập hợp chi phí, kế tóan quản trị có thể cung cấp các thông tin về chi phí cho từng bộ phận, từng vùng, từng lọai hình kinh doanh, đánh giá trách nhiệm của các nhà quản lý bộ phận… 9 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN Ngày nay, công tác kế toán được tiến hành nhờ các phần mềm kế toán giúp cho việc thiết kế thông tin theo nhiều chiều càng trở nên thuận lợi, chỉ việc nhập các thông tin kế toán một lần, phần mềm sẽ cho phép lấy dữ liệu theo nhiều chiều đáp ứng yêu cầu khác nhau của nhà quản lý. - Phân tích thông tin: Sau khi tập hợp và phân loại thông tin, kế toán phải biết áp dụng các phương pháp phân tích để có thể kiểm soát thông tin, dự báo được kết quả của hoạt động trong tương lai... Các phương pháp phân tích thường được sử dụng như phương pháp so sánh, phương pháp xác định các nhân tố ảnh hưởng... - Thiết kế báo cáo: Từ các thông tin có được, tùy theo yêu cầu của nhà quản trị và tùy theo đặc điểm của từng doanh nghiệp mà nhân viên kế toán quản trị xây dựng mẫu biểu đáp ứng vai trò tư vấn quản lý của kế toán quản trị đối với hoạt động quản trị trong tổ chức. - Truyền đạt thông tin dưới dạng mô hình, phương trình và đồ thị: Bên cạnh việc cung cấp thông tin dưới dạng mẫu biểu, kế toán quản trị còn sử dụng các hình thức mô hình, đồ thị để làm rõ hơn cho người sử dụng, nhất là đối với những thông tin phản ánh xu hướng biến động hay phát triển của đối tượng đang nghiên cứu. 4.2 Các yêu cầu về thông tin kế toán quản trị - Thông tin phải được ghi nhận đúng cách: Yêu cầu này đòi hỏi kế toán phải trình bày đúng bản chất, nội dung nghiệp vụ kinh tế phát sinh giúp cho người sử dụng thông tin kế toán có thể đưa ra các quyết định chính xác. Thông tin phải được ghi nhận đúng cách có nghĩa là, đó là sự tuân thủ các nguyên tắc về ghi nhận, phương pháp tính giá; quản lý hàng tồn kho; phương pháp khấu hao tài sản cố định; phương pháp phân bổ chi phí... - Thông tin phải kịp thời: Yêu cầu này đòi hỏi thông tin kế toán cung cấp phải kịp thời theo yêu cầu của nhà quản trị để giúp cho nhà quản trị có cái nhìn tổng quát về tình hình hoạt động của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định kịp thời nhằm mục tiêu tăng lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp; 10 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN - Thông tin phải đầy đủ và có hệ thống: yêu cầu thông tin cung cấp phải phản ánh đầy đủ các mặt hoạt động của doanh nghiệp, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh để người sử dụng thông tin có thể đánh giá các vấn đề một cách có hệ thống và toàn diện; - Thông tin phải thích hợp: Thông tin kế toán cung cấp còn cần phải thích hợp với những nhu cầu để ra các quyết định kinh tế của người sử dụng. Thông tin được coi là thích hợp khi phản ánh được các sự kiện xảy ra trong quá khứ, đang xảy ra trong hiện tại và xu hướng sẽ xảy ra trong tương lai; - Thông tin dưới dạng so sánh được: Có nghĩa là người sử dụng phải có thông tin của nhiều kỳ (kỳ trước, kỳ này) để phân tích xu hướng biến động, hoặc có thể so sánh với các doanh nghiệp khác trong cùng ngành. Do đó, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh cùng bản chất cần được ghi nhận, xử lý nhất quán qua các kỳ kế toán. - Đảm bảo tính bảo mật của thông tin: Đây là một trong những yêu cầu quan trọng của thông tin kế toán. Thông tin kế toán là kết quả của một quá trình xử lý các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong kỳ. Tùy theo từng đối tượng sử dụng mà thông tin được cung cấp sẽ dưới các dạng khác nhau. Vì vậy, ngoài những yêu cầu cụ thể về cung cấp thông tin dưới dạng bắt buộc theo qui định của nhà nước, các thông tin cung cấp cho các nhà quản trị để ra các quyết định về quản lý tuy không bắt buộc, mà theo yêu cầu quản lý của doanh nghiệp cũng phải được bảo mật. II. THÔNG TIN CỦA KẾ TOÁN QUẢN TRỊ (KTQT) 1. Thông tin. 1.1. Các định nghĩa. Thông tin là một khái niệm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, tuỳ thuộc vào góc độ nghiên cứu mà có nhiều cách định nghĩa, các quan niệm khác nhau về thông tin. - Đứng trên góc độ là một nhà QT thì thông tin có thể được hiểu là những tin tức mới được thu nhận, được hiểu và được đánh giá là có ích trong việc ra 11 Lô©n v¨n th¹c sü Tr-êng §¹i häc BK -HN quyết định về sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Đứng trên góc độ là người kế toán thì thông tin là những dữ liệu đã qua quá trình xử lý thành dạng dễ hiểu, dễ sử dụng có nghĩa và có giá trị trong việc ra quyết định đối với người nhận tin. - Giá trị của thông tin thường được bàn đến trong bối cảnh của Quyết định về lý thuyết giá trị của thông tin là giá trị của mối lợi thu được nhờ sự thay đổi hành vi QĐ gây ra bởi thông tin sau khi trừ đi chi phí để có được thông tin đó. 1.2. Vai trò của thông tin. - Có thể nói rằng thông tin là phương tiện để thống nhất mọi hoạt động của tổ chức. Nó được coi là phương tiện để cung cấp các yếu tố đầu vào của doanh nghiệp, là phương tiện để liên hệ với nhau của tổ chức nhằm đạt mục tiêu chung của doanh nghiệp. - Thông tin là cơ sở để ra các quyết định quản trị, đặc biệt là nó rất cần trong việc xây dựng và phổ biến mục tiêu hoạt động của tổ chức, lập kế hoạch kinh doanh, tổ chức và quản trị nhân sự, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch. - Thông tin tạo điều kiện cho các chức năng quản trị tốt và gắn hoạt động của doanh nghiệp với môi trường bên ngoài doanh nghiệp. Chính qua việc trao đổi thông tin mà doanh nghiệp, đặc biệt là nhà QT mới hiểu rõ nhu cầu của khách hàng, khả năng của người cung cấp và các vấn đề nảy sinh trong tổ chức. Chính thông qua thông tin mà bất cứ một tổ chức nào cũng trở thành một hệ thống mở tác động tương hỗ với môi trường của nó. Chính vì thế thông tin đóng một vai trò quan trọng trong quản trị doanh nghiệp. 2. Khái niệm và đặc điểm, tính chất của thông tin KTQT. 2.1. Khái niệm. - Thông tin KTQT là tập hợp các sự kiện, cá sự kiện này sẽ trở thành thông tin hữu ích khi và chỉ khi nó làm thay đổi các quyết định về tương lai của người nhận nó. 12