Tài liệu Luận văn một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã , phường ở thành phố nam định tỉnh nam định trong giai đoạn hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------------------------- KHƯƠNG THỊ LAN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH-TỈNH NAM ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ----------------------------- KHƯƠNG THỊ LAN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH-TỈNH NAM ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS TRẦN VĂN BÌNH HÀ NỘI - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này chưa từng được nộp cho bất kỳ một chương trình cấp bằng thạc sỹ nào cũng như cho bất kỳ chương trình cấp bằng nào khác. Tôi xin cam đoan rằng bản luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu kết quả trong Luận văn là trung thực. Những tư liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn gốc và trích dẫn rõ ràng. Tác giả luận văn Khương Thị Lan i MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i  DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ.........................................................................v  DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ vii  PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1  Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG...........................................................6  1.1. Chất lượng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường................................6  1.1.1 Cấp xã, phường và cán bộ chủ chốt cấp xã, phường.................................6  1.1.1.1 Cấp xã, phường ..................................................................................6  1.1.1.2 Cán bộ chủ chốt cấp xã, phường:.......................................................8  1.1.2 Khái niệm chất lượng đội ngũ CBCCCX,P: ..........................................16  1.1.3 . Tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã, phường ở TP Nam Định ...................................................................................18  1.2. Nâng cao chất lượng của cán bộ chủ chốt cấp xã, phường............................32  CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH - TỈNH NAM ĐỊNH .........................................................................................................33 2.1. Tổng quan về thành phố Nam Định...............................................................33  2.2. Cơ cấu chức danh cán bộ chủ chốt cấp xã, phường của Th nh phố Nam Định.. 34  2.3. Đánh giá tổng quan các thành tựu phát triển kinh tế - xã hội các xã, phường của Thành phố Nam Định.....................................................................................34  2.4 Tổng quan đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã, phường Thành phố Nam Định.......................................................................................................................37  2.5. Phân tích đánh giá thực trạng chất lượng của cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Đinh giai đoạn hiện nay ...........................................................39  2.5.1. Thực trạng chất lượng của CBCCCX,P thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định theo chức danh ........................................................................................40  ii 2.5.2. Thực trạng chất lượng của CBCCCX,P theo các yếu tố cấu thành (nhận thức và kỹ năng LĐQL) ...................................................................................45  2.5.2.1. Nhận thức của CBCCCX,P về mức độ cần thiết phải nắm vững chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chức danh mình đảm trách và một số nội dung có ảnh hưởng tới LĐQL của họ. ...................................................46  2.5.2.2. Thực trạng kỹ năng lãnh đạo quản lý của CBCCCX,P...................52  2.5.2.3 Một số phẩm chất tâm lý cần thiết đối với NLQLLĐ của CBCCCX,P ..................................................................................................70  2.5.3 Nhận thức của CBCCCX,P về các yếu tố có ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động và NLLĐQL của họ.................................................................................75  2.6 Những tồn tại và nguyên nhân dẫn đến thực trạng chất lượng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường của Thành phố Nam Định........................................78  2.6.1. Chưa có một chiến lược, quy hoạch, tạo nguồn xây dựng đội ngũ CBCCCX,P.......................................................................................................79  2.6.2 Công tác đào tạo, bồi dưỡng đối với CBCCCX,P còn nhiều bất cập cả về số lượng và chất lượng. ....................................................................................79  2.6.3 Chưa xác định được rõ yêu cầu, tiêu chuẩn cụ thể cho từng loại CBCCCX,P.......................................................................................................80  2.6.4 Về chế độ chính sách...............................................................................80  2.6.5 Quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường cố sự định hướng của Nhà nước..........................................81  2.6.6 Thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở đã có những chuyển biến tích cực, được đông đảo quần chúng nhân dân đồng tình, ủng hộ..................................81  CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH – TỈNH NAM ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY.................83  3.1 Mục tiêu, phương hướng và quan điểm chỉ đạo nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường của thành phố Nam Định.........................................83  3.1.1 Những khó khăn hiện nay của CBCCCX,P thành phố Nam Định..........86  iii 3.1.2 Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của CBCCCX,P của Thành phố Nam Định hiện nay.............................................................................................................89  3.2. Một số giải pháp chủ yếu góp phần nâng caochất lượng đội ngũ CBCCCX,P của thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định hiện nay .............................................93  3.2.l. Giải pháp về vấn đề giáo dục đạo đức, chống tha hoá, thoái hoá biến chất của đội ngũ CBCCCX,P thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định. .....................93  3.2.2. Giải pháp về quy hoạch, tạo nguồn cán bộ.............................................94  3.2.3. Giải pháp về chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBCCCX,P Thành phố Nam Định...................................................................99  3.2.4. Giải pháp về đổi mới và thực hiện đồng bộ các quy định, quy chê về bố trí, sử dụng, luân chuyển CBCCCX,P............................................................103  3.2.5. Giải pháp về cải cách hành chính ở cấp xã, phường ............................105  KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN ..............................................................................109  DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................113  PHỤ LỤC ...............................................................................................................115    iv DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 1: Một số thông tin về cán bộ chủ chốt xã, phường ở thành phố Nam Định tỉnh Nam Định ...........................................................................................................37  Bảng 2: Thực trạng NLLĐQL CBCCCX,P thành phố Nam Định theo chức danh..42  Bảng 3: Mức độ nhận thức về LĐQL của CBCCCX,P .............................................45  Bảng 4: Thực trạng nhận thức về LĐQL của CBCCCX,P theo chức danh.............47  Bảng 5: Nhận thức của khách thể nghiên cứu về các yếu tố rất cần thiết đối với NLLĐQL của cản bộ chủ chốt cấp xã, phường ........................................................49  Bảng 6: Nhận thức của khách thể nghiên cứu về mức độ các kỹ năng rất cần thiết đối với năng lực LĐQL của CBCCCX,P ..................................................................51  Bảng 7: Kỹ năng LĐQL CBCCCX,P ........................................................................54  Bảng 8: Thực trạng kỹ năng lãnh đạo quản lý của CBCCX,P của thành phố Nam Định theo chức danh .................................................................................................55  Bảng 9: Kỹ năng quán triệt và cụ thể hóa đường lối, chính sách của Đảng và nhà nước vào địa phương ................................................................................................56  Bảng 10: Mức độ đạt được của CBCCCX,P ở nhóm kỹ năng phổ biến và tuyên truyền trủ trương, đường lối, chính sách của đảng và nhà nước .............................60  Bảng 11: Mức độ đạt được về kỹ năng lãnh đạo quản lý của CBCCCX,P...............64  Bảng 12: Ý kiến của CBCCCX,P về sự cần thiết và mức độ đạt được của họ ở một số kỹ năng LĐQL (n=46 ngườ).................................................................................66  Bảng 13: Ý kiến của khách thể nghiên cứu về kỹ năng LĐQL của CBCCCX,P ở mức “Tốt và rất tốt” .........................................................................................................69  Bảng 14: Ý kiến của đối tượng nghiên cứu về mức độ các phẩm chất “rất cần thiết” đối với NLLĐQL của CBCCX,P ...............................................................................71  Bảng 15: Ý kiến của CBCCCX,P về mức độ biểu hiện các phẩm chất tâm lý của họ hiện nay .....................................................................................................................73  Bảng 16: Ý kiến của CB, CC cấp thành phố và CC cấp xã, phường về mức độ biểu hiện các phẩm chất tâm lý của đa số CBCCCX,P hiện nay ....................................74  Bảng 17: Các yếu tố ảnh hưởng "rât nhiều" tới NLLĐQL của CBCCCX,P ............77  v Bảng 18: Ý kiến của CBCCCX,P về những khó khắn mà họ gặp phải trong quá trình LĐQL.........................................................................................................................88  Bảng 19: Ý kiến của CBCCCX,P về mức độ cần thiết phải đào tạo, bồi dưỡng ......91  Bảng 20: Ý kiến của CBCCCX,P về nội dung cần thiết phải đào tạo, bồi dưỡng ....92  Sơ đồ 1: Sơ đồ phân cấp hành chính Việt Nam theo Hiến pháp 1992........................7  Sơ đồ 2: Kỹ năng lãnh đạo quản lý của cán bộ chủ chốt phường, xã ......................53  vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CB : CÁN BỘ CB,CC : CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CBCCCX,P : CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG CC : CÔNG CHỨC NLLĐQL : NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ UBND : UỶ BAN NHÂN DÂN vii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Cấp xã, phường là đơn vị cơ sở trong hệ thống quản lý hành chính 4 cấp ở nước ta, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống quản lý Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh: “Cấp xã, phường là gần gũi dân nhất, là nền tảng của hành chính, cấp xã, phường làm được việc thì mọi công việc đều xong xuôi” [4,tr.371]. Cấp xã, phường là nơi thực tiễn diễn ra sôi động hàng ngày; nơi trực tiếp hiện thực hoá mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong cuộc sống. Nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn của chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước có đi vào cuộc sống, có trở thành hiện thực hay không, một phần rất quan trọng là do hiệu quả hoạt động của cấp đơn vị vị cơ sở này- trong đó chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường (CBCCCX,P) là nhân tố quyết định nhất. Người CBCCCX,P có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, huy động mọi khả năng kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Cấp xã, phường là cấp cơ sở, là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cư trú, sinh sống, làm ăn, đóng góp mọi nguồn lực để phát triển xã hội. Xã, phường là địa bàn kinh tế xã hội, dân cư - xã hội và văn hóa - xã hội. Vì vậy, quản lý cấp xã, phường tốt, góp phần làm cho cả hệ thống hành chính thêm vững mạnh. Vì vậy, đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường có một ý nghĩa rất quan trọng. Để làm được việc này, một vấn đề cơ bản là phải xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo cơ sở công tâm, thạo việc, có năng lực tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết trung ương về đổi mới, nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, được sự quan tâm của lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đội ngũ cán bộ cơ sở nói chung và đội ngũ 1 cán bộ chủ chốt xã, phường nói riêng của thành phố Nam Định - tỉnh Nam Định đã được củng cố, kiện toàn, chất lượng được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên trước yêu cầu thực tiễn (năm 2005, thành phố Nam Định được Đảng và Nhà nước xác định đến năm 2020 phát triển thành trung tâm Nam Đồng bằng Sông Hồng; tháng 11/2011 thành phố đã được Chính phủ Quyết định nâng cấp lên đô thị loại I….), đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, cũng còn nhiều hạn chế bất cập do hình thành từ nhiều nguồn, cơ cấu chưa đồng bộ, trình độ, phẩm chất, năng lực lãnh đạo của một bộ phận cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, độ tuổi bình quân cao, nhiều nơi khó khăn; bị động ; lúng túng về việc chuẩn bị đội ngũ cán bộ thay thế, nhiều cán bộ chưa đạt chuẩn chức danh. Một bộ phốỉnh còn thiếu tinh thần trách nhiệm; chưa thật an tâm, tâm huyết với công việc, số ít cán bộ có biểu hiện suy thoái đạo đức, lối sống, mất đoàn kết, vi phạm trong công tác quản lý nhất là lĩnh vực quản lý đất đai, ngân sách… Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nêu trên, việc nghiên cứu luận văn: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Định - tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay” là hết sức cần thiết. Luận văn thạc sỹ này đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường của thành phố Nam Định - tỉnh Nam Định trong giai đoạn 2005 - 2010, đưa ra những giải pháp thiết thực nhằm góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường của thành phố trong giai đoạn 2010 - 2015 và những năm tiếp theo. 2-Lịch sử nghiên cứu: Vấn đề cán bộ nói chung, cán bộ chủ chốt nói riêng là nội dung được nhiều nhà lãnh đạo, các cấp uỷ đảng và các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Trong số các bài viết đã đăng trên các tạp chí, các đề tài, công trình nghiên cứu, các luận văn, luận án đã công bố, liên quan đến các vấn đề cán bộ; nhiều công trình, bài viết đã có những đóng góp, những lý giải, những kiến nghị hết sức sâu sắc, có giá trị thực tiễn cao. Ví dụ như: - Nhóm đề tài về những yêu cầu đối với cán bộ cơ sở: Tiến sỹ Phan Văn 2 Tích (chủ biên): “Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn), nhánh đề tài KT- XH.05-11-06,1993; Tạp chí Lý luận chính trị, số 1/2003; Trần Văn Phòng: “Tiêu chuẩn đạo đức của người cán bộ lãnh đạo chính trị hiện nay”, Tạp chí Lý luận Chính trị, số 5/2003... - Nhóm đề tài về nội dung, phương pháp, cách thức xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở: Hồ Bá Thâm: “Nâng cao năng lực tư duy của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã hiện nay”, Luận án tiến sỹ triết học, 1994; PGS.TS Trần Xuân Sầm chủ biên: “Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị thời kỳ đổi mới”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội,1998; Trần Duy Hưng: “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị cấp huyện ở thành phố Hà nội trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sỹ Lịch sử, 2002....... - Đề tài "Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoấ, hiện đại hoá đất nước" (1997 - 2001) do GS. TS Nguyễn Phú Trọng làm chủ nhiệm và PGS. TS Trần Xuân Sầm làm phó chủ nhiệm. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có luận văn, luận án nào nghiên cứu về đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Định-tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay, từ đó đưa ra một số giải pháp thiết thực, khả thi góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ này, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của tình hình mới. Vậy tác giả luận văn chọn nghiên cứu đề tài này trên cơ sở có kế thừa, có chọn lọc các công trình nghiên cứu trên nhằm góp phần nhỏ bé, đáp ứng đòi hỏi thực tiễn của sự nghiệp xây dựng và phát triển của Thành phố Nam Định. 3-Mục đích nghiên cứu: - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan làm cơ sở cho việc nghiên cứu thực tiễn. - Khảo sát thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Định -tỉnh Nam Định, từ đó phân tích nguyên nhân của thực trạng. 3 - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Định-tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay. 4-Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 4.1 Đối tượng nghiên cứu : Luận văn tập trung nghiên cứu chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường của Thành phố Nam Định từ sau Đại hội Đảng bộ xã, phường (từ tháng 8/2005 đến nay). Từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường ở Thành phố Nam Định trong giai đoạn 2010 2015 và những năm tiếp theo. 4.2 Phạm vi nghiên cứu: 25 xã, phường thuộc địa bàn hành chính thành phố Nam Định. 5- Phương pháp nghiên cứu Luận văn chủ yếu sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: 5.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Thu thập và phân tích tài liệu có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu. 5.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: điều tra bằng bảng hỏi. + Điều tra trực tiếp cán bộ chủ chốt cấp xã, phường (Tự đánh giá của CBCCCX,P về khả năng lãnh đạo của họ). + Trưng cầu ý kiến của công chức xã, phường những người chịu sự chỉ đạo trực tiếp của CBCCCX,P về năng lực lãnh đạo của CBCCCX,P. + Trưng cầu ý kiến của CBCC thành phố Nam Định đang chỉ đạo trực tiếp đội ngũ CBCCCX,P này. 5.3 Phương pháp tổng kết thực tiễn: Thu thập các thông tin cơ bản về tình hình kinh tế chính trị, xã hội của 25 xã, phường qua các báo cáo chính thức. 5.4 Phương pháp thống kê: Phương pháp này được sử dụng để tập hợp các số liệu về thực trạng chất lượng lãnh đạo quản lý của CBCCCX,P thành phố Nam Định. 4 6- Kết cấu của Luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được chia làm 03 chương Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường. Chương 2: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định. Chương 3: Một số giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay. 7- Kết luận: - Luận văn góp phần làm rõ thêm cơ sở khoa học về chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường hiện nay - Đề xuất phương hướng và các giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường ở thành phố Nam Địnhtỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay. - Kết quả nghiên cứu của Luận văn này có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho Thành uỷ, Uỷ ban nhân dân thành phố Nam Định, cho đảng uỷ, UBND cấp xã, phường ở thành phố Nam Định trong công tác nâng cap chất lượng cán bộ. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ, PHƯỜNG 1.1. Chất lượng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường 1.1.1 Cấp xã, phường và cán bộ chủ chốt cấp xã, phường 1.1.1.1 Cấp xã, phường Xã, phường, thị trấn (cấp xã) có vị trí hết sức quan trọng trong hệ thống chính trị - hành chính nước ta. Phường là đơn vị hành chính nội thị, nội thành của một thị xã hay một thành phố trực thuộc tỉnh hoặc của một quận ở thành phố trực thuộc trung ương, được đặc trưng với quản lý đô thị. Xã hiện nay là tên gọi chung các đơn vị hành chính thuộc cấp thấp nhất ở khu vực nông thôn, ngoại thành, ngoại thị của Việt Nam. Hiến pháp năm 1992 của nước ta xác định rõ: “Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; tỉnh chia thành huyện, thành phố trực thuộc tỉnh và thị xã; huyện chia thành xã, thị trấn; thành phố trực thuộc tỉnh, thị xã chia thành xã và phường; quận chia thành phường”. Như vậy xã, phường là đơn vị hành chính cuối cùng trong hệ thống hành chính bốn cấp ở nước ta. 6 Sơ đồ 1: Sơ đồ phân cấp hành chính Việt Nam theo Hiến pháp 1992 Việt Nam Thành phố trực thuộc Trung ương Quận Tỉnh Thị xã Huyện Phường Xã Thành phố trực thộc tỉnh Thị trấn Tính đến 31 tháng 12 năm 2011, nước ta có 11.112 đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn, trong đó có 9.085 xã, 624 thị trấn, 1.403 phường. Dưới xã, phường, thị trấn có các cộng đồng dân cư tự quản; dưới xã có thôn, làng, ấp, bản, buôn. Dưới phường, thị trấn có tổ dân phố. Cấp xã, phường là nơi trực tiếp thực hiện nhiệm vụ cụ thể quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng, kinh tế, văn hóa, xã hội ở cơ sở, đảm bảo các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đi vào cuộc sống, nâng cao mọi mặt đời sống của nhân dân. Sự trong sạch vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả của hệ thống chính trị-hành chính cấp xã đóng vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công phục vụ nhân dân. 7 Trong quá trình xây dựng, hoàn thiện bộ máy nhà nước, Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đối với hệ thống chính trị-hành chính cấp xã, phường. Cùng với việc hoàn thiện thể chế, chính sách đãi ngộ và đầu tư cơ sở vật chất, Đảng và Nhà nước luôn chăm lo xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường. Cấp xã là cấp gần dân nhất, là cầu nối trực tiếp giữa hệ thống chính trị hành chính cấp trên với nhân dân, hàng ngày tiếp xúc, nắm bắt và phản ánh tâm tư nguyện vọng của nhân dân. Cấp xã có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế- xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. 1.1.1.2 Cán bộ chủ chốt cấp xã, phường: Hiện nay đang có nhiều quan niệm khác nhau về CBCC. Để nhận thức đầy đủ và đúng đắn vấn đề này, cần là rõ một số khái niệm sau: a- Thứ nhất, khái niệm “Cán bộ”: Theo cuốn Đại từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên thì cán bộ có hai nghĩa: - Người làm việc trong cơ quan nhà nước - cán bộ nhà nước. - Người giữ chức vụ, phân biệt với người bình thường, không giữ chức vụ trong các cơ quan , tổ chức nhà nước” [10,Tr 249]. Theo Điều 1 của Pháp lệnh công chức do Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành ngày 9/3/1998: “Cán bộ, công chức là công dân Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách”. Như vậy, có nhiều quan niệm về cán bộ, nhưng tựu trung lại, có hai cách hiểu cơ bản: Một là, cán bộ bao gồm những người trong biên chế nhà nước, làm việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị xã hội, các doanh nghiệp nhà nướcvà các lực lượng vũ trang nhân dân từ Trung ương đến địa phương và cơ sở. 8 Hai là, cán bộ là những người gữi chức vụ trong một cơ quan hay tổ chức để phân biệt với người không có chức vụ. Như vậy, hiểu theo nghĩa chung nhất: Cán bộ là người lãnh đạo, quản lý hoặc người làm chuyên môn, nhà khoa học hay công chức, viên chức làm việc, hưởng lương từ ngân sách nhà nước hoặc từ các nguồn khác. Họ được hình thành từ tuyển dụng, phân công công tác sau khi tốt nghiệp ra trường, từ bổ nhiệm, đề bạt hoặc bầu cử. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra khái niệm về cán bộ hết sức dễ hiểu : “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng” [5,Tr 33] b- Thứ hai, khái niệm “ Chủ chốt”: Theo Từ điển Tiếng Việt – 2000 của Nhà xuất bản Đà Nẵng, từ “Chủ chốt” là quan trọng nhất, có tác dụng làm nòng cốt. c- Thứ ba, khái niệm “cán bộ chủ chốt”: Từ trước đến nay, trong công tác cán bộ, trong các văn bản, Nghị quyết của Đảng đề cập rất nhiều đến khái niệm cán bộ chủ chốt. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có một quan niệm thống nhất và những tiêu chí cụ thể để xác định trong bộ máy tổ chức của một cấp thì những ai được gọi là cán bộ chủ chốt và ai không phải là cán bộ chủ chốt. Có người cho rằng, cán bộ chủ chốt bao gồm toàn bộ cán bộ là ủy viên thường vụ và BCH của tổ chức đảng, thường trực của bộ máy chính quyền và ủy viên ban chấp hành các đoàn thể. Có người lại quan niệm CBCC là người đứng đầu quan trọng nhất. Trong mỗi tổ chức đều có tập thể lãnh đạo, trong tập thể lãnh đạo có người đứng đầu, có tác dụng chi phối chính toàn bộ hoạt động của một tổ chức nhất định, người đó là cán bộ chủ chốt. Theo PGS. TS Trần Xuân Sầm thì cán bộ lãnh đạo chủ chốt "là những cán bộ lãnh đạo, nhưng là lãnh đạo toàn diện, có trọng trách nặng nề nhất, có quyền thay mặt tập thể lãnh đạo giải quyết các vấn đề và chịu trách nhiệm trước tập thể"[6,Tr139]. Đó là những người lãnh đạo quản lý có 9 chức vụ và quyền hạn cao nhất trong tổ chức Đảng, Chính quyền ở xã, phường tức là những người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị ở xã, phường. Trong phạm vi luận văn này, khái niệm CBCCCX, P sử dụng là: "Những người đứng đầu quan trọng nhất, có chức vụ cao nhất trong một tập thể, có quyền ra những quyết định về chủ trương, có trách nhiệm về quyền điều hành một tập thể, một đơn vị, một tổ chức để thực hiện những nhiệm vụ của tập thể hoặc tổ chức ấy, thậm chí có thể chi phối, dẫn dắt toàn bộ hoạt động của một tổ chức nhất định"[7,Tr35,36]. Đó là: Những người có chức năng lãnh đạo, quản lý giữ các vị trí chủ yếu nhất trong các tổ chức Đảng, Chính quyền ở xã, phường. Có trách nhiệm chính trong việc đề xuất các chủ trương, nghị quyết của cấp uỷ Đảng, Chính quyền trong phạm vi cấp xã, phường. Có nhiệm vụ quan trọng điều hành và tổ chức thực hiện các Chủ trương, Đường lối, Chính sách của Đảng và Nhà nước trên địa bàn xã, phường. Chịu trách nhiệm chính trước tập thể, trước quần chúng nhân dân và cấp trên về nhiệm vụ ở cương vị công tác được giao ở xã, phường. Từ những điều trình bày ở trên, có thể quan niệm rằng: Cán bộ chủ chốt cấp xã, phường là những cán bộ đứng đầu tổ chức Đảng, Chính quyền của hệ thống chính trị cấp xã, phường. Mỗi cán bộ chủ chốt được gắn với tổ chức và chức danh cụ thể. Đồng chí Bí thư Đảng ủy là cán bộ chủ chốt của Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã, phường là cán bộ chủ chốt của chính quyền xã, phường... Bí thư, Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã là người được Đại hội đại biểu đảng bộ cùng cấp bầu, được cấp ủy cấp trên trực tiếp chuẩn y (trường hợp đặc biệt hoặc thật cần thiết do cấp trên chỉ định); là người chủ trì các mặt công tác của đảng ủy, người thay mặt Đảng ủy xã giải quyết công việc hàng ngày của đảng ủy theo nghị quyết của đảng ủy cấp mình và nghị quyết, chỉ thị của cấp trên. Chủ tịch Hội đồng nhân dân xã là người được Đại hội đại biểu đảng bộ cùng cấp bầu vào đảng ủy, Ban Thường vụ Đảng ủy xã; là người được Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu, được Thường trực Hội đồng nhân dân cấp trên trực tiếp phê 10 chuẩn; là người cùng tập thể Hội đồng nhân dân chịu trách nhiệm ra nghị quyết về các biện pháp bảo đảm thi hành nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách...; giám sát hoạt động của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng cấp và có quyền đình chỉ, bác bỏ những quyết định sai trái của Ủy ban nhân dân cùng cấp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã là người được Đại hội đại biểu đảng bộ cùng cấp bầu vào đảng ủy, Ban Thường vụ Đảng ủy xã; là người được Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu, được Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp trên trực tiếp phê chuẩn; là người chịu trách nhiệm cá nhân về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình; cùng tập thể Ủy ban nhân dân chịu trách nhiệm về hoạt động của Ủy ban nhân dân trước Hội đồng nhân dân cùng cấp và trước cơ quan nhà nước cấp trên. b- Cơ cấu các chức danh cán bộ chủ chốt cấp xã, phường: Theo quan điểm của Nghị quyết Trung ương 5 khoá IX về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn; Nghị định 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 của Chính phủ về cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn; Quyết định 04/2004/QĐ- BNV ngày 16/01/2004 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ về tiêu chuẩn đối với cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn; Luận văn đề cấp đến đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, phường như sau: Cán bộ chủ chốt cấp xã, phường là những người đứng đầu của các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ sở, bao gồm các tổ chức Đảng, chính quyền : - Bí thư Đảng uỷ; - Phó bí thư Đảng uỷ; - Chủ tịch Hội đồng nhân dân; - Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân; - Chủ tịch Uỷ ban nhân dân; - Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân. c-Chức năng nhiệm vụ của từng vị trí cán bộ chủ chốt: Theo Quyết định số: 04/2002/QĐ-BNV ngày 16 tháng 1 năm 2004 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ quy định cụ thể: 11