Tài liệu Luận văn nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở tp. cần thơ hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI -------- TRƯƠNG KHÁNH LINH NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP QUẬN, HUYỆN Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI -------- TRƯƠNG KHÁNH LINH NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP QUẬN, HUYỆN Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY Chuyên ngành : Triết học Mã số : 60.22.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PSG.TS. NGUYỄN VĂN CƯ HÀ NỘI - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn Thạc sĩ Triết học với đề tài “Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay” đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Nguyễn Văn Cư. Các số liệu, tài liệu tham khảo được sử dụng trong luận văn là trung thực, các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được nêu rõ nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Hà Nội, tháng 6 năm 2017 Tác giả Trương Khánh Linh LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo sau Đại học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu. Xin cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo Trường Đại học An Giang đã tạo điều kiện về cơ sở vật chất để tôi hoàn thành khóa học. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn PGS.TS Nguyễn Văn Cư, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo những khuyết điểm, bổ sung kiến thức, cũng cố thêm phương pháp nghiên cứu khoa học và chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn quý báu trong suốt quá trình tôi thực hiện luận văn. Xin cảm ơn chân thành tất cả các Thầy giáo, Cô giáo của Khoa Triết, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, đã truyền đạt những kiến thức và những kinh nghiệm sống cho lớp, giúp các bạn trong lớp và bản thân tôi có thêm kiến thức và kinh nghiệm trong cuộc sống. Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè của tôi cũng như cơ quan, tổ chức và đồng nghiệp, những người luôn ở bên giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, tháng 6 năm 2017 Tác giả Trương Khánh Linh MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 7 2. Lịch sử nghiên cứu ................................................................................... 9 3. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 12 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ..................................................... 13 4.1. Khách thể........................................................................................... 13 4.2. Đối tượng nghiên cứu........................................................................ 13 5. Giả thuyết khoa học ............................................................................... 13 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................. 13 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ............................................................... 13 8. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 14 9. Cấu trúc đề tài ........................................................................................ 14 10. Những luận điểm cơ bản và đóng góp mới của luận văn ................. 14 10.1. Những luận điểm cơ bản ................................................................. 14 10.2. Đóng góp mới của luận văn ............................................................ 14 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP QUẬN, HUYỆN Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY ...................... 16 1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................ 16 1.1.1. Lý luận ............................................................................................ 16 1.1.2. Lý luận chính trị ............................................................................. 18 1.1.3. Trình độ lý luận chính trị ............................................................... 21 1.1.4. Nội dung nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay.................... 28 1.2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................... 34 1.2.1. Đặc điểm trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay (05 quận, huyện) ......... 34 1.2.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay. ................................................................................................... 42 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 50 Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CỦA VIỆC NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP QUẬN, HUYỆN Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY . 52 2.1. Thực trạng của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay .... 52 2.1.1. Những thành tựu và nguyên nhân của thành tựu ........................... 52 2.1.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế............................................ 64 2.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay ....................................................................................................... 67 5 2.2.1. Nhóm giải pháp đối với tổ chức, cấp ủy Đảng về nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay .............................................................................. 68 2.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao trình độ lý luận chính trị đối với cá nhân cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay ........ 75 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 90 KẾT LUẬN .................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 94 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 101 6 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công cuộc đổi mới toàn diện của đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã thu được nhiều thành tựu quan trọng, tạo tiền đề vững chắc để đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới – thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội. Thành công đó là kết quả của sự nỗ lực cố gắng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Trong đó có sự đóng góp quan trọng của đội ngũ những người làm công tác tư tưởng trên các lĩnh vực, các ngành, các cấp nói chung, đặc biệt là đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện. Trong hệ thống tổ chức Đảng cấp quận, huyện, Ban Tuyên giáo cấp quận, huyện có vai trò hết sức quan trọng trong việc tham mưu, chỉ đạo và kiểm tra giúp cấp ủy triển khai thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên địa bàn; Ban Tuyên giáo cấp quận, huyện và đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo thực sự đã trở thành “cánh tay nối dài” trên mặt trận tuyên truyền tư tưởng – văn hóa của Đảng. Trong giai đoạn hiện nay, bên cạnh những thuận lợi, đội ngũ những người làm công tác tuyên giáo cũng gặp không ít khó khăn, thách thức. Trên thế giới cũng đang diễn ra nhiều sự kiện có tính “đảo lộn” cực kỳ phức tạp, cuộc khủng hoảng kinh tế, xung đột vũ trang, chiến tranh sắc tộc, tôn giáo còn xảy ra nhiều nơi. Tình hình tranh chấp lãnh thổ, biển đảo diễn biến phức tạp làm ảnh hưởng đến hòa bình thế giới. Các thế lực thù địch lợi dụng chiêu bài dân chủ, nhân quyền, tôn giáo để xuyên tạc, kích động, gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta, hòng làm lung lạc niềm tin của cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân, đồng thời nhằm xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng. Trong nước, tình hình kinh tế - xã hội đã có những dấu hiệu phục hồi, phát triển, 7 nhưng hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đang tác động nhiều tiêu cực đến nước ta. Công tác xây dựng Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị tuy đạt được những kết quả quan trọng nhưng vẫn còn một số hạn chế nhất định. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về “một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đã chỉ rõ “một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên đang giữ chức vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạc lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí tùy tiện, vô nguyên tắc,…” đang làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Từ những yêu cầu đó thì việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo là hết sức cấp bách, nhằm tạo ra đội ngũ cán bộ tuyên giáo có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng, có đạo đức trong sáng, trí tuệ uyên thâm, sắc bén về lý luận sẵn sàng chiến đấu, đập tan mọi luận điệu xuyên tạc của kẻ thù trên mặt trận văn hóa, tư tưởng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sau gần 31 năm thành phố Cần Thơ cùng cả nước thực hiện đường lối đổi mới, đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo từ thành phố đến cơ sở, đặc biệt là đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện đã từng bước trưởng thành, tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong hoạt động thực tiễn. Cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện đã giúp cấp ủy trong công tác tham mưu, chỉ đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi các chủ trương, nghị quyết của Trung ương, Thành ủy, của cấp ủy địa phương về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng và công tác xây dựng Đảng. Đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện đã có nhiều cố gắng vươn lên, cơ bản đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ tuyên giáo đã được nâng lên một bước, thể hiện rõ trong việc đề ra định hướng công tác tư tưởng, 8 hướng dẫn, triển khai các hoạt động tuyên truyền và được thể hiện thông qua việc kiểm tra, đánh giá hiệu quả công tác tư tưởng, trong việc giúp đỡ lực lượng tuyên truyền trên địa bàn. Bên cạnh kết quả đạt được, cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện còn một số hạn chế nhất định như: trong triển khai thực hiện nhiệm vụ còn rập khuôn, chưa vận dụng sáng tạo các chủ trương, chính sách của Đảng vào điều kiện cụ thể của địa phương mình; một số còn thụ động, ỷ lại, chưa năng động trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ; tư tưởng đề cao kinh nghiệm, hạn chế đi xuống cơ sở, làm việc theo lối hành chính quan liêu đã làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động trên lĩnh vực công tác tư tưởng. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, đội ngũ này phải không ngừng rèn luyện, nâng cao trình độ về mọi mặt. Trong đó cần chú ý về nâng cao trình độ lý luận chính trị, để từ đó, đội ngũ này mới có thể nắm bắt, phản ánh đúng đắn các khả năng, các xu hướng, các giai đoạn vận động của thực tiễn. Trên cơ sở đó, vận dụng những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước một cách có hiệu quả, sát với tình hình và điều kiện thực tế tại địa phương theo hướng phát triển toàn diện và vững chắc. Xuất phát từ những lý do đó, tôi quyết định chọn đề tài “Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Triết học của mình với mong muốn góp một phần nhỏ bé vào việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay. 2. Lịch sử nghiên cứu Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo từ khi ra đời đến nay luôn coi trọng vấn đề giáo dục, rèn luyện, nâng cao trình độ lý luận cho cán bộ, đảng viên. Thời gian qua, vấn đề nâng cao trình độ lý luận trong công tác tư tưởng của Đảng đã có nhiều công trình nghiên cứu của nhiều tác giả đề cập ở nhiều gốc độ khác nhau, với những hình thức 9 thể hiện khác nhau được đăng tải trên sách, báo, tạp chí cả Trung ương và địa phương có nội dung liên quan đến đề tài, đây là nguồn tư liệu quý báu giúp tác giả tham khảo, kế thừa trong quá trình nghiên cứu để hoàn thiện bài luận văn của mình. Liên quan đến đề tài nghiên cứu có 02 mảng tư liệu lớn: Một là, nghiên cứu về lý luận chung về đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực tư duy lý luận của người cán bộ: Đối với vấn đề lý luận chung, có đề tài “Nâng cao trình độ lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho cán bộ, đảng viên trong công cuộc đổi mới hiện nay” của Hoàng Thị Xuân Thanh, luận văn Thạc sĩ Triết học, 1998; “Đổi mới tư duy về công tác cán bộ tuyên giáo” của Tiến sĩ Lương Khắc Hiếu và Tiến sĩ Nguyễn Viết Thông, Tạp chí tư tưởng – văn hóa, số 2, 2002; “Vai trò của giáo dục lý luận chính trị trong việc nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ cơ sở ở tỉnh Lạng Sơn hiện nay” của Lăng Văn Thăng, luận văn Thạc sĩ Chính trị học, 2004; “Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong tác phẩm Sửa đổi lề lối làm việc” của Nguyễn Mạnh Hưởng, Tạp chí Cộng sản, 2007; “Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện ở tỉnh Hà Tỉnh hiện nay”, của Trần Đình Tuấn, luận văn Thạc sĩ khoa học Chính trị, 2007; “Chú trọng giáo dục lý luận chính trị góp phần xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh ở huyện Cao Lãnh” của Đinh Thị Thu Hà, Tạp chí Cộng sản, số 93, 2014; “Mấy vấn đề then chốt của công tác tư tưởng, lý luận” của Lê Duẩn, Tạp chí Cộng sản, số 103, 2015; “Lý luận – một trong những công tác cực kỳ quan trọng của Đảng” của Nguyễn Văn Linh, Tạp chí Cộng sản, số 103, 2015; “Đảng bộ thành phố Cần Thơ đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên” của Kim Thu, Thông tin tuyên giáo Cần Thơ, số đặc biệt, 2015. Các công trình đã nghiên cứu sâu sắc về năng lực tư duy lý luận cho người cán bộ, đảng viên, bên cạnh đó xây dựng những giải pháp mang tính thực tiễn trong việc nâng cao năng lực tư duy lý luận của cán bộ, đảng viên ở từng địa phương qua khảo sát. 10 Ngoài ra còn có các công trình như: “Nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn với việc nâng cao năng lực tư duy lý luận cho giảng viên Mác-Lênin ở các Trường chính trị tỉnh” của Nguyễn Đình Trãi, Tạp chí Triết học, số 1, 1993; “Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho cán bộ giảng dạy lý luận Mác-Lênin ở các Trường chính trị tỉnh” của Nguyễn Đình Trãi, luận án Tiến sĩ Triết học, 2001; “Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị dành cho giáo viên giảng dạy lý luận chính trị tại Trung tâm Bồi dưỡng chính trị”, của Ban Tuyên giáo Trung ương (biên soạn), Nxb Lao động xã hội, 2008; “Gắn lý luận với thực tiễn – nguyên tắc cơ bản trong giảng dạy lý luận chính trị”, của Thạc sĩ Võ Thị Bích Diễm, Thông tin Nghiên cứu – Giảng dạy Trường chính trị Cần Thơ, số 17, 2013. Các công trình đã nghiên cứu sâu sắc về năng lực tư duy lý luận và phương pháp giảng dạy cho người cán bộ làm nhiệm vụ giảng dạy lý luận Mác-Lênin ở các Trường chính trị tỉnh. Hai là, nghiên cứu sâu về năng lực tư duy, trình độ tư duy, tư duy lý luận và trình độ tư duy lý luận, thực trạng nâng cao năng lực tư duy lý luận của cán bộ: “Xây dựng phong cách tư duy khoa học của người cán bộ đảng viên theo gương Bác Hồ vĩ đại” của Lê Thanh Bình, Tạp chí Triết học, số 13, 1986; “Năng lực tư duy lý luận trong quá trình đổi mới tư duy” của Nguyễn Ngọc Long, Tạp chí Cộng sản, số 10, 1987; “Mấy ý kiến về đổi mới tư duy lý luận” của Thái Ninh, Tạp chí Cộng sản, số 3, 1987; “Mấy vấn đề trong công tác lý luận” của Đỗ Nguyên Phương, Tạp chí Công tác tư tưởng - văn hóa, số 3, 1992; “Quan hệ giữa lý luận và chính trị” của Nguyễn Thế Phấn, Tạp chí Cộng sản, số 8, 1992; “Tư duy truyền thống Việt Nam trong quá trình đổi mới tư duy ở nước ta” của Vũ Văn Viên, Tạp chí Lý luận chính trị, số 12, 2001; “Tư duy lý luận với hoạt động của người cán bộ lãnh đạo, chỉ đạo thực tiễn”, đề tài khoa học cấp bộ năm 2002 do Trần Thành chủ nhiệm; “Nâng cao trình độ tư duy lý luận cho phóng viên báo chí ở nước ta hiện nay”, đề tài khoa học cấp bộ năm 2003 do Hoàng Đình Cúc chủ nhiệm. Các công trình đã đi sâu 11 vào việc nghiên cứu về mặt lý luận của năng lực tư duy, trình độ tư duy, tư duy lý luận và trình độ tư duy lý luận, trở thành tài liệu nghiên cứu quý giá cho các nhà khoa học khi thực hiện các đề tài liên quan. Do giới hạn về mục tiêu, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu, nên đến nay chưa có công trình cứu một cách chi tiết, đầy đủ, có hệ thống và chuyên sâu về thực trạng cũng như nêu ra những chủ trương và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ, cho nên việc nghiên cứu về nâng cao năng lực tư duy lý luận của người cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ vẫn còn là mảng đề tài cần tiếp tục làm sáng tỏ. Do đó, việc nghiên cứu đề tài sẽ góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện trong sự nghiệp đổi mới của đất nước nói chung, góp phần từng bước khắc phục tình trạng đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong triển khai thực hiện nhiệm vụ còn rập khuông, chưa vận dụng sáng tạo các chủ trương, chính sách của Đảng vào điều kiện cụ thể của địa phương mình; một số còn thụ động, ỷ lại, chưa năng động trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ,…Chính vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài “Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay” để nghiên cứu. Trên cơ sở kế thừa những kết quả nghiên cứu của các tác giả, các nhà khoa học nói trên, tác giả đi sâu nghiên cứu vấn đề nâng cao trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ tuyên giáo, cố gắng tìm ra những giải pháp mang tính khả thi nhằm góp phần xây dựng, nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay đáp ứng yêu cầu thực tiễn của địa phương trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ cơ sở khoa học của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị, đánh giá đúng thực trạng của đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện, luận văn đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao trình độ lý 12 luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể Khách thể nghiên cứu của luận văn là trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay. 5. Giả thuyết khoa học Nếu thực hiện đề tài này thì chúng ta sẽ xác định được việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay là hết sức cấp thiết, góp phần tích cực vào việc nắm bắt, phản ánh đúng đắn các khả năng, các xu hướng, các giai đoạn vận động của thực tiễn, đồng thời góp phần xây dựng một đội ngũ cán bộ tuyên giáo có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng, có đạo đức trong sáng, trí tuệ uyên thâm, sắc bén về lý luận sẵn sàng chiến đấu, đập tan mọi luận điệu xuyên tạc của kẻ thù trên mặt trận văn hóa, tư tưởng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Một là, luận văn làm rõ cơ sở khoa học của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay. - Hai là, phân tích, đánh giá, làm rõ thực trạng trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội này. 13 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện nay (qua thực tế tại 05 quận, huyện: quận Ô Môn, quận Thốt Nốt, quận Bình Thủy, huyện huyện Cờ Đỏ và huyện Phong Điền). 8. Phương pháp nghiên cứu Luận văn nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp, lôgic, khái quát hóa, thống kê, so sánh,… 9. Cấu trúc đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục luận văn gồm 2 chương, 4 tiết. 10. Những luận điểm cơ bản và đóng góp mới của luận văn 10.1. Những luận điểm cơ bản - Trình độ lý luận chính trị có tầm quan trọng vô cùng to lớn đối với người cán bộ tuyên giáo, là yếu tố “then chốt” cho mọi hoạt động nhận thức và thực tiễn của họ. - Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo là một yêu cầu cấp thiết trong điều kiện hiện nay trên mặt trận tư tưởng của Đảng ta. - Để nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ trong điều kiện hiện nay thì cần tìm được các nguyên nhân và thực hiện đồng bộ một số giải pháp cụ thể. 10.2. Đóng góp mới của luận văn - Góp phần làm rõ vai trò, tầm quan trọng của lý luận chính trị đối với cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện và tính tất yếu phải nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp quận, huyện ở thành phố Cần Thơ hiện trong giai đoạn hiện nay. 14 - Luận văn vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng về công tác giáo dục lý luận chính trị, về công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo. - Đánh giá được thực trạng trình độ lý luận và năng lực thực tiễn của đội ngũ này. Trên cơ sở đó, đề xuất với thành phố một số giải pháp chủ yếu để nâng cao trình độ lý luận lẫn thực tiễn cho họ, đáp ứng với yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn mới. 15 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP QUẬN, HUYỆN Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Lý luận Lý luận là một phạm trù khoa học phản ánh hiện thực khách quan, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển của trí tuệ loài người trên mọi lĩnh vực tự nhiên và xã hội, tư duy. Lý luận là sự tổng hợp về những tri thức tự nhiên và xã hội được tích lũy trong quá trình lịch sử nhân loại. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử” [47, tr.497]. Lý luận xuất phát từ thực tiễn và có vai trò định hướng, soi đường cho hoạt động thực tiễn có hiệu quả hơn. Theo từ điển Tiếng Việt: Lý luận là tổng thể có hệ thống những kinh nghiệm của loài người phát sinh từ thực tiễn để chi phối và cải tạo thực tiễn. Như vậy, lý luận được hiểu là hệ thống tri thức được khái quát từ thực tiễn khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy của con người, được biểu đạt dưới dạng các khái niệm, phạm trù, quy luật, tư tưởng, quan điểm,… nhằm giúp con người chi phối và cải tạo thực tiễn. Để hiểu rõ nội hàm và ngoại diên của các khái niệm lý luận chúng ta cần phải tìm hiểu mục đích hoạt động của con người và hoạt động bản năng của con vật. Hoạt động thực tiễn của con người là quá trình đúc rút kinh nghiệm xây dựng lý luận khác xa với con vật làm việc theo bản năng. Vì vậy, con người làm việc gì cũng phải có ý thức, có sự suy tính, định hướng trước, cao hơn nữa là phải có sự dẫn dắt của lý luận. Trong lao động sản xuất cần có phương pháp, cách thức để cải tạo thế giới tự nhiên theo chiều hướng có lợi tức là hoạt động sản xuất ra của cải vật chất để đảm bảo cuộc sống. Trong 16 hoạt động xã hội mục đích của con người là cải tạo xã hội, thay thế xã hội cũ bằng một xã hội mới tiến bộ hơn, quá trình đó gọi là cách mạng. Trong hoạt động cách mạng là một loại hoạt động khó khăn phức tạp, ở trình độ cao, cho nên lại càng cần phải có lý luận soi đường. V.I.Lênin đã khẳng định: “Không có lý luận cách mạng thì không thể có phong trào cách mạng, chỉ Đảng nào được một lý luận tiên phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong” [32, tr.53]. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Đảng mà không có lý luận dẫn đường thì cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam” [41, tr.78-79]. Tuy nhiên, chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ rằng, mọi lý luận chân chính đều bắt nguồn từ thực tiễn, phản ánh đúng thực tiễn và trở lại phục vụ thực tiễn. Lý luận, xét tới cùng là từ thực tiễn mà đúc kết, khái quát lên. Không có thực tiễn thì không có lý luận. Lý luận và thực tiễn có mối quan hệ hữu cơ biện chứng, luôn luôn gắn bó với nhau và thường xuyên tác động qua lại lẫn nhau, trong đó thực tiễn đóng vai trò là cơ sở. Bởi vì, thực tiễn được hiểu một cách khái quát nhất đó là hoạt động của con người nhằm đảm bảo cho xã hội tồn tại và phát triển, đó là quá trình khách quan của hoạt động sản xuất vật chất với tính cách là cơ sở của đời sống con người, đồng thời đó cũng là hoạt động cải tạo – cách mạng của các lực lượng xã hội nhằm làm biến đổi thế giới. Còn lý luận là cái phản ánh thực tiễn; lý luận được thể hiện dưới dạng hệ thống những tri thức đã được khái quát, tạo ra những quan điểm tương đối hoàn chỉnh về các mối liên hệ cơ bản và các quy luật của hiện thực khách quan. Hay nói cách khác, lý luận là kinh nghiệm thực tiễn đã được khái quát trong ý thức con người, là hệ thống tương đối độc lập của các tri thức có tác dụng tái hiện trong lôgic của các khái niệm cái lôgic khách quan của hiện thực mà nó phản ánh. Thực tiễn còn là tiêu chuẩn của chân lý, là căn cứ để kiểm chứng tính đúng đắn của lý luận. Mọi lý luận đều phải đối diện với thực tiễn và được kiểm chứng trong thực tiễn. Tác dụng và sức sống của lý luận phụ thuộc vào khả năng của chính nó trong việc 17 khái quát bản chất của hiện thực khách quan từ vô số các hiện tượng cụ thể; phụ thuộc vào chỗ nó tạo ra sự tiến bộ của lịch sử, sự phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và tập trung lại là để tạo ra cuộc sống tốt đẹp hơn cho con người. Lý luận phản ánh hiện thực khách quan và được nảy sinh trong những điều kiện lịch sử nhất định, cho nên các khái niệm, các phạm trù lý luận đều mang tính lịch sử; sự phát triển của hiện thực và sự thay đổi của điều kiện lịch sử tất yếu đòi hỏi lý luận cũng cần được bổ sung và phát triển theo; nhờ thế mà lý luận khoa học sẽ ngày càng trở nên phong phú hơn, chính xác hơn. Không nên biến các nguyên lý lý luận thành các giáo điều khô cứng, máy móc; điều cơ bản nhất là rút ra từ đó những giá trị về phương pháp luận. Nếu coi những khái niệm, những mệnh đề lý luận là khuôn mẫu của mọi hiện thực để từ đó bắt hiện thực phải vận động theo một cách máy móc thì sẽ phạm những sai lầm tai hại. Nó không những chỉ làm cho lý luận bị thui chột, trở nên khô héo mà có khi còn kìm hãm, thậm chí kéo lùi sự tiến bộ của lịch sử. Căn cứ để xây dựng và phát triển lý luận chính trị là thực tiễn, phải tìm trong thực tiễn và thường xuyên tổng kết thực tiễn. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Thực tiễn mà không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông” [48, tr.268]. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: hoạt động lý luận của người cán bộ đều phải đáp ứng nhu cầu của cách mạng; đồng thời phải vận dụng lý luận đó một cách sáng tạo trước mọi biến đổi của cách mạng, không nên rập khuôn, máy móc. 1.1.2. Lý luận chính trị Lý luận chính trị là bộ phận quan trọng trong kho tàng lý luận của nhân loại giới hạn trong lĩnh vực chính trị, phản ánh mối quan hệ của các giai cấp trong việc giành và giữ chính quyền. Nói cách khác, lý luận chính trị là hệ thống tri thức về lĩnh vực chính trị thể hiện thái độ và lợi ích giai cấp đối với 18 quyền lực Nhà nước trong xã hội có giai cấp, là kết quả của hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tiễn chính trị của nhiều người, qua nhiều thế hệ. Lý luận chính trị là sản phẩm của hoạt động nghiên cứu về lý luận và thực tiễn chính trị của giai cấp trong việc đấu tranh giành, giữ và xây dựng chính quyền Nhà nước. Lý luận chính trị nhằm trang bị thế giới quan và thúc đẩy hành vi thực hiện mục tiêu, lý tưởng chính trị của giai cấp. Lý luận chính trị của giai cấp vô sản là sự khái quát tri thức nhân loại và tổng kết kinh nghiệm của phong trào công nhân thế giới làm công cụ đắc lực cho việc giành và giữ chính quyền giai cấp công nhân ở mỗi quốc gia, dân tộc. Theo Lênin, lý luận có vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng: “Không có lý luận cách mạng thì cũng không thể có phong trào cách mạng” và “chỉ Đảng nào được một lý luận tiên phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong” [44, tr.30]. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng cho rằng: “Đảng không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam” [44, tr.268]. Ở Việt Nam hiện nay, lý luận chính trị là hệ thống những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cùng những tinh hoa tư tưởng chính trị của dân tộc và nhân loại. Nó phản ánh tính quy luật của các quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là công cụ quan trọng cho việc xây dựng và bảo vệ nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chủ nghĩa Mác-Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống lý luận không thể tách rời, khẳng định bản chất cách mạng và khoa học trong quá trình cách mạng Việt Nam, nhất là trong quá trình đổi mới vừa qua. Đại hội lần thứ VII của Đảng ta lần đầu tiên đã chính thức khẳng định sự song hành gắn kết giữa chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh tạo thành 19 nền tảng tư tưởng vững chắc: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động” [14, tr.127]. Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa VII tiếp tục khẳng định: “Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta và cho cách mạng Việt Nam” [15, tr.35]. Bởi vì, Đảng ta là đại diện cho lợi ích quốc gia, dân tộc và có vai trò lãnh đạo cách mạng bảo vệ lợi ích thiêng liêng đó. Đại hội lần thứ IX của Đảng tiếp tục khẳng định nước ta kiên trì đi lên con đường xã hội chủ nghĩa dựa trên nền tảng tư tưởng cả chủ nghĩa MácLênin và tư tưởng Hồ Chí Minh: “Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” [20, tr.20]. Có thể nói, chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là sợi chỉ đỏ xuyên suốt chiều dài lịch sử cách mạng Việt Nam. Thực tế cách mạng Việt Nam cũng chứng minh rằng, khi nào chúng ta vận dụng nhuần nhuyễn và sáng tạo hệ thống lý luận này thì gặt hái được nhiều thành quả và ngược lại. Trong cách mạng dân tộc, dân chủ nhờ vận dụng sáng tạo lý luận này mà chúng ta đã đánh bại các thế lực thực dân, đế quốc và bè lũ tay sai; từ một nước thuộc địa bị xâm chiếm, chia cắt trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất đang trên đà phát triển. Trong tiến trình lịch sử cách mạng của Việt Nam đã có lúc chúng ta vận dụng chưa đúng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, từ đó làm cho mọi người dân giảm sút lòng tin vào vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng, làm cho tình trạng kinh tế nước nhà què quặt, nghèo nàn, lạc hậu có nguy cơ tụt hậu là rất lớn. Trước tình hình đó, Đảng ta đã đúc rút bài học kinh nghiệm qua các thời kỳ đại hội, đã nhận thức đúng đắn về vai trò nền tảng của lý luận này và vận dụng sáng tạo nó trong thực tiễn mà chúng ta đã đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng và từng bước phát triển vững chắc. 20