Tài liệu Luận văn phát triển chiến lược kinh doanh tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ giai đoạn 2012 2015 và định hướng đến năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ------------ NGUYỄN THANH NAM PHÁT TRIỂN CHIẾN LƯỢC KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHÂU THỦ CÔNG MỸ NGHỆ GIAI ĐOẠN 2012 -2015 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2020 Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN NGỌC ĐIỆN HÀ NỘI – 2013 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, được tổng hợp từ nhiều nguồn tài liệu tham khảo và số liệu lấy từ Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport, không sao chép của bất kỳ luận văn nào trước đó. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của luận văn này. Hà Nội, tháng 01 năm 2013 Tác giả luận văn. Nguyễn Thanh Nam NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A i Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo khoa kinh tế và quản lý, Viện đào tạo sau đại học Đại học Bách Khoa Hà Nội, ban lãnh đạo Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ, bạn bè đồng nghiệp, gia đình đã giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận văn. Đặc biệt em xin chân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Thầy giáo, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Điện – giảng viên khoa kinh tế và quản lý – trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đã tận tình giúp đỡ và trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu song do khả năng và kinh nghiệm của bản thân có hạn nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Vì vậy tôi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của các thầy giáo, cô giáo và các đồng nghiệp nhằm bổ sung và hoàn thiện trong quá trình nghiên cứu tiếp theo. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 1 năm 2013 Tác giả Nguyễn Thanh Nam NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A ii Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii MỤC LỤC............................................................................................................. iii DANH MỤC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................. vii DANH MỤC HÌNH VẼ ...................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC TRONG KINH DOANH ...................................................................................................... 3 1.1 Tổng quan về chiến lược và quản trị chiến lược ......................................... 3 1.1.1 Khái niệm chiến lược ............................................................................... 3 1.1.2 Quản trị chiến lược................................................................................... 4 1.1.3 Hoạch định chiến lược.............................................................................. 7 1.1.3.1 Định nghĩa hoạch định chiến lược ...................................................... 7 1.1.3.2 Ý nghĩa của hoạch định chiến lược..................................................... 8 1.1.4 Các cấp quản trị chiến lược ...................................................................... 8 1.2 Các bước của quá trình hoạch định chiến lược .......................................... 9 1.2.1 Phân tích môi trường ................................................................................ 9 1.2.1.1 Phân tích môi trường vĩ mô .............................................................. 11 1.2.1.2 Môi trường ngành ............................................................................ 13 1.2.1.3 Phân tích tình hình bên trong của doanh nghiệp ............................... 17 1.2.2 Xác định sứ mệnh và mục tiêu ............................................................... 19 1.2.3 Phân tích và lựa chọn chiến lược ............................................................ 20 1.2.3.1 Phương án chiến lược cấp công ty .................................................... 20 1.2.3.2 Chiến lược cấp đơn vị kinh doanh .................................................... 23 1.2.3.3 Chiến lược bộ phận chức năng ......................................................... 24 1.2.3.4 Lựa chọn chiến lược......................................................................... 24 1.3 Các công cụ phục vụ hoạch định chiến lược ............................................. 26 1.3.1 Bảng tổng hợp môi trường kinh doanh ................................................... 26 1.3.2 Ma trận cơ hội, ma trận nguy cơ ............................................................. 27 1.3.3 Phương pháp ma trận SWOT.................................................................. 29 1.3.3.1 Mô hình BCG (Boston Consulting Group) ....................................... 30 1.3.3.2 Công cụ để lựa chọn chiến lược : Ma trận QSPM (Ma trận hoạch định chiến lược định lượng) ......................................................................... 32 1.4 Tóm tắt chương 1 ....................................................................................... 33 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A iii Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY XUẤT NHẬP KHẨU THỦ CÔNG MỸ NGHỆ ARTEXTPORT – HÀ NỘI ................................................................................. 35 2.1 Khái quát về công ty ARTEXPORT ......................................................... 35 2.1.1 Giới thiệu chung..................................................................................... 35 2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển .......................................................... 35 2.1.3 Chức năng Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport ........................................................................................................ 37 2.1.4. Đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh và tổ chức bộ máy quản lý kinh doanh của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ ............... 38 2.1.4.1 Đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh........................................... 38 2.1.4.2 Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý kinh doanh .................................. 39 2.2 Một số kết quả kinh doanh của ARTEXPORT từ năm 2009 – 2011 ....... 41 2.3 Đánh giá khái quát thực trạng sản xuất kinh doanh của ARTEXPORT trong giai đoạn 2009 - 2011...................................................................................... 43 2.3.1 Hoạt động sản xuất ................................................................................. 43 2.3.2 Hoạt động tiêu thụ sản phẩm .................................................................. 43 2.3.3 Hoạt động tài chính ................................................................................ 43 2.4 Đánh giá khái quát thực trạng công tác Quản trị chiến lược của công ty Artexport ...................................................................................................... 43 2.4.1 Công tác quản trị chiến lược................................................................... 43 2.4.2 Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong quản trị chiến lược .............. 44 2.5 Một số thuận lợi và khó khăn trong hoạch định chiến lược và thực hiện chiến lược của Artexport ......................................................................... 45 2.5.1. Thuận lợi............................................................................................... 45 2.5.2 Khó khăn................................................................................................ 45 Tóm tắt chương 2 ................................................................................................ 46 CHƯƠNG 3: HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC CHO CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THỦ CÔNG MỸ NGHỆ ARTEXPORT HÀ NỘI......... 47 3.1 Phân tích môi trường kinh doanh của Công ty Xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport ................................................................................. 47 3.1.1 Phân tích môi trường vĩ mô .................................................................... 47 3.1.1.1 Phân tích môi trường kinh tế ........................................................... 47 3.1.1.2 Phân tích môi trường chính trị pháp lý ............................................. 54 3.1.1.3 Phân tích ảnh hưởng của môi trường tự nhiên văn hóa – xã hội........ 54 3.1.1.4 Môi trường công nghệ ...................................................................... 55 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A iv Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. 3.1.2 Phân tích môi trường ngành ................................................................... 57 3.1.2.1 Phân tích các đối thủ cạnh tranh hiện tại .......................................... 57 3.1.2.2 Phân tích áp lực từ các đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn ............................ 59 3.1.2.3 Phân tích quyền lực thương lượng của khách hàng ........................... 59 3.1.2.4 Phân tích áp lực từ các sản phẩm thay thế ........................................ 59 3.1.3 Phân tích yếu tố môi trường bên trong của ARTEXPORT...................... 62 3.1.3.1 Hoạt động Marketing của ARTEXPORT ........................................ 62 3.1.3.2 Hoạt động về tài chính ..................................................................... 63 3.1.3.3 Hoạt động sản xuất và nghiên cứu phát triển .................................... 63 3.1.3.4 Nguồn nhân lực................................................................................ 64 3.1.3.5 Về tổ chức quản lý chung ................................................................. 65 3.1.4 Ma trận cơ hội ........................................................................................ 67 3.1.5 Ma trận nguy cơ ..................................................................................... 68 3.1.6 Ma trận SWOT....................................................................................... 69 3.2 Chiến lược kinh doanh cho Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ ARTEXPORT giai đoạn 2011-2015 ................................................. 70 3.2.1 Định hướng phát triển của Công ty giai đoạn 2011 - 2015 ...................... 70 3.2.2 Mục tiêu hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ giai đoạn 2011-2015 .................................................. 70 3.2.3 Lựa chọn chiến lược bằng ma trận QSPM .............................................. 70 3.3 Hoạch định các chiến lược chức năng ....................................................... 72 3.3.1 Chiến lược chức năng tái cấu trúc cơ cấu và đào tạo phát triển nguồn nhân lực thiết kế.............................................................................................. 72 3.3.2 Chiến lược phát triển thị trường ............................................................. 75 3.3.3 Chiến lược nâng cao hiệu quả Maketing ... Error! Bookmark not defined. TỔNG KẾT CHƯƠNG 3 .................................................................................... 77 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 78 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A v Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. DANH MỤC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Ký hiêu, chữ viết tắt Nguyên văn ARTEXPORT Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ HĐQT Hội đổng quản trị P. Giám đốc Phó giám đốc P.Tổ chức HC Phòng tổ chức hành chính P.TCKT Phòng tài chính kế toán P.Gốm Phòng gốm P.Mỹ nghệ Phòng mỹ nghệ P.Thêu Phòng thêu P.Cói Phòng cói VP đại diện Văn phòng đại diện XNK Xuất nhập khẩu SX Sản xuất KD Kinh doanh CP Chi phí DT Doanh thu LN Lợi nhuận VND Việt Nam đồng NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A vi Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Bảng tổng hợp môi trường kinh doanh ............................................... 26 Bảng 1.2: Ma trận SWOT .................................................................................. 30 Bảng 2.1 Bảng kết quả hoạt động kinh doanh của ARTEXPORT từ năm 2009 – 2011 ................................................................................................ 41 Bảng 3.1 Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam giai đoạn 2008 – 2011 .......... 47 Bảng 3.2 Lãi suất tiền gửi giai đoạn 2006 – 2011.............................................. 49 Bảng 3.3: Tỷ lệ lạm phát của Việt Nam từ năm 2009 đến 2011 .......................... 50 Bảng 3.4: Tỷ giá hối đoái giữa VND/USD từ năm 2009 đến 2011 ..................... 51 Bảng 3.5: Tổng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam qua các năm 2008 – 2011 .......... 52 Bảng 3.6: Tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam từ năm 2009 đến 2011 ...................... 53 Bảng 3.7: Tổng hợp các yếu tố môi trường kinh tế vĩ mô ................................... 56 Bảng 3.8 Đánh giá vị thế cạnh tranh của Artexport với các đối thủ còn lại........ 58 Bảng 3.9: Bảng tổng hợp môi trường tác nghiệp ................................................ 61 Bảng 3.10 Tổng hợp một số chỉ số tài chính của ARTEXPORT từ năm 2009 đến 2011 ............................................................................................ 63 Bảng 3.11 Phân loại lao động theo trình độ ......................................................... 64 Bảng 3.12 Phân loại lao động theo độ tuổi .......................................................... 64 Bảng 3.13 Tổng hợp các yếu tố môi trường bên trong......................................... 66 Bảng 3.14: Ma trận SWOT rút gọn của ARTEXPORT ........................................ 69 Bảng 3.15 Ma trận QSPM nhóm S-O.................................................................. 71 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A vii Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Mô hình quản trị chiến lược................................................................... 6 Hình 1.2: Các bước chủ yếu của quá trình hoạch định chiến lược.......................... 9 Hình 1.3: Định nghĩa và mối quan hệ giữa các cấp độ môi trường....................... 10 Hình 1.4: Các yếu tố môi trường ngành ............................................................... 14 Hình 1.5 Ma trận nội dung và ưu thế cạnh tranh của Porter ................................ 23 Hình 1.6: Ma trận cơ hội ..................................................................................... 27 Hình 1.7: Ma trận nguy cơ .................................................................................. 28 Hình 1.8: Ma trận BCG ....................................................................................... 31 Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy tổ chức của công ty CP XNK thủ công mỹ nghệ ........... 39 Hình 2.2: Doanh thu của Công ty Artexport trong năm 2009, 2010 và 2011 ........ 42 Hình 2.3: Lợi nhuận sau thuế của Công ty Artexport trong năm 2009, 2010 và 2011 .................................................................................................... 42 Hình 3.1: Biểu đồ tổng hợp tốc độ tăng trưởng GDP từ năm 2008 đến 2011 ....... 48 Hình 3.2. Biểu đồ lãi suất tiền gửi trong giai đoạn 2006-2011 ............................. 49 Hình 3.3: Tỷ lệ lạm phát của Việt Nam từ năm 2009 – 2011 ............................... 50 Hình 3.4: Tỷ giá hối đoái giữa VND/ USD từ năm 2009 – 2011 ......................... 51 Hình 3.5: Đầu tư FDI vào Việt Nam từ 2008 đến 2011 ....................................... 52 Hình 3.6: Tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam từ năm 2009 đến 2011 ....................... 53 Hình 3.7: Ma trận cơ hội áp dụng cho công ty ..................................................... 67 Hình 3.8: Ma trận nguy cơ áp dụng cho công ty .................................................. 68 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A viii Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài - Trong những năm gần đây, ngành xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đã và đang có sự phát triển nhanh chóng nhưng đồng thời cũng đang đứng trước những thách thức lớn. - Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport là doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh các sản phẩm thủ công mỹ nghệ hàng đầu trên thị trường Việt Nam. Trong những năm vừa qua Công ty có bước tăng trưởng đáng kể trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất nhập khẩu khẳng định vị thế của một doanh nghiệp có uy tín cao trong toàn ngành thủ công mỹ nghệ của Hà Nội nói chung và Việt Nam nói riêng. Tuy nhiên Công ty đang đứng trước những khó khăn, thách thức trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, sản lượng và doanh thu giảm sút, nguyên nhân cơ bản là do Công ty chưa thực sự quan tâm tới công tác hoạt động chiến lược kinh doanh. - Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng và sự cần thiết của việc hoạch định chiến lược đối với doanh nghiệp. Xuất phát từ nhu cầu thực tế của công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport, tôi quyết định chọn đề tài “Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport giai đoạn 2012 – 2015 và định hướng đến 2020” để nghiên cứu, với mong muốn đóng góp phần nào kiến thức đã được đào tạo nhằm ứng dụng vào thực tế hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất nhập khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty trong thời gian tới. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài - Tổng hợp kiến thức cơ bản về quản trị chiến lược và hoạch định chiến lược. - Phân tích thực trạng sản xuất, kinh doanh và quản trị chiến lược của doanh nghiệp. - Hoạch định chiến lược kinh doanh cụ thể cho công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport trong giai đoạn 2012 – 2015 dựa vào các dữ liệu thu được. NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 1 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. 3. Đối tượng nghiên của đề tài Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport 4. Phạm vi nghiên cứu Phân tích đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu của công ty Artexport trong những năm gần đây (2009 – 2011) nghiên cứu các vấn đề có tác động đến công tác sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng thủ công mỹ nghệ. Thông qua đó làm cơ sở hoạch định chiến lược kinh doanh cho công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport. 5. Cấu trúc luận văn: Gồm III chương - Chương I: Cơ sở lý luận về quản trị chiến lược trong kinh doanh - Chương II: Phân tích và đánh giá thực trạng kinh doanh và quản trị chiến lược tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport. - Chương III: Hoạch định chiến lược cho công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport giai đoạn 2012 – 2015. 6. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu: phương pháp tổng hợp, thống kê; phương pháp diễn giải, phân tích đề tài nghiên cứu để xác định các yếu tố thích hợp khi thiết lập chiến lược kinh doanh của công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport. 7. Ý nghĩa khoa học của đề tài - Tập hợp cơ sở lý luận và quá trình quản trị chiến lược áp dụng cho doanh nghiệp tại Việt Nam. - Đánh giá thực trạng kinh doanh và quản trị chiến lược tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport. - Hoạch định chiến lược cho công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport trong giai đoạn 2012 – 2015. NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 2 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC TRONG KINH DOANH 1.1 Tổng quan về chiến lược và quản trị chiến lược 1.1.1 Khái niệm chiến lược Thuật ngữ “chiến lược” có nguồn gốc từ nghệ thuật quân sự thời xa xưa, với ý nghĩa là phương pháp, cách thức điều khiển và chỉ huy các trận đánh. Theo thời gian, nhờ tính ưu việt của nó, chiến lược đã được phát triển qua các lĩnh vực khoa học khác như: chính trị, văn hóa, kinh tế xã hội, công nghệ, môi trường... cạnh tranh trên thương trường ngày càng khốc liệt và thương trường được ví dụ như chiến trường. Vì vậy, để tồn tại và phát triển, chiến lược kinh doanh ngày càng được các doanh nghiệp chú trọng. Từ chiến lược có nhiều nghĩa. Mỗi tác giả sử dụng theo một nghĩa riêng: - Chiến lược là mưu mẹo - Chiến lược là sự xác định vị trí của doanh nghiệp trong môi trường của nó - Chiến lược thể hiện viễn cảnh của doanh nghiệp nhưng đồng thời cũng thể hiện nhận thứ và đánh giá môi trường của doanh nghiệp - Chiến lược là sự xác định vị trí của doanh nghiệp trong môi trường của nó. Theo cách tiếp cận cạnh tranh, Micheal Poter cho rằng: “Chiến lược kinh doanh là nghệ thuật xây dựng lợi thế cạnh tranh vững chắc để phòng thủ”. Theo Munxeber: Chiến lược có thể được xem như là: - Kế hoạc tổng hợp dài hạn nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh (plan). - Âm mưu, thủ đoạn để đạt mục tiêu (ploy). - Là việc xác định vị thế của doanh nghiệp và tìm cách đoạt được vị thế đó (positioning). - Là khát vọng tương lai và tìm cách để đạt được (perspective). - Là việc xây dựng các mô thức hoạt động để đạt được mục tiêu (pattern). Theo cách tiếp cận coi chiến lược cạnh tranh là một phạm trù khoa học quản NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 3 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. lý, Alfred Chandler viết: “Chiến lược kinh doanh là việc xác định các mục tiêu cơ bản và dài hạn của doanh nghiệp, lựa chọn các chính sách, chương trình hành động nhằm phân bổ các nguồn lực để đạt được các mục tiêu cơ bản đó. 1.1.2 Quản trị chiến lược Sự tăng tốc của các biến đổi môi trường, sự cạnh tranh luôn gia tăng đối với các nguông tài nguyên ngày càng khan hiếm, và nhu cầu ngày càng tăng từ phía các công ty và cá nhân khác nhau làm cho quản trị chiến lược có tầm quan trọng ngày càng lớn. Trong khuôn khổ luận văn này, ta dùng định nghĩa sau làm cơ sở: “Quản trị chiến lược là quá trình nghiên cứu các môi trường hiện tại cũng như tương lai, hoạch định các mục tiêu của tổ chức; đề ra, thực hiện và kiểm tra việc thực hiện các quyết định nhằm đạt được các mục tiêu đó trong môi trường hiện tại cũng như tương lai.” (Nguồn: Gary D. Smith – Danny R. Arnold – Boby R. Bizzell. “Chiến lược và sách lược kinh doanh”, NXB Lao động – Xã hội, 2007) Ưu điểm của quản trị chiến lược Trước hết, quá trình quản trị chiến lược giúp các tổ chức thấy rõ mục đích và hướng đi của mình. Việc nhận thức kết quả mong muốn và mục đích trong tương lai giúp cho lãnh đạo cũng như nhân viên nắm vững được việc gì cần làm để đạt được thành công. Thứ hai là điều kiện môi trường mà các tổ chức gặp phải luôn biến đổi nhanh. Những biến đổi nhanh thường tạo ra các cơ hội và nguy cơ bất ngờ. Phương cách dùng quản lỹ chiến lược giúp nhà quản trị nhằm vào các cơ hooik và nguy cơ trong tương lai gần cũng như tương lai xa. Nhờ thấy rõ điều kiện môi trường tương lai mà nhà quản trị có khả năng nắm bắt tốt hơn các cơ hội, tận dụng hết các cơ hội đó và giảm bớt nguy cơ liên quan đến điều kiện môi trường. Thứ ba là nhờ có quá trình quản trị chiến lược, hãng sẽ gắn liền các quyết định đề ra với điều kiện môi trường liên quan. Do sự biến động và tính phức tạp trong NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 4 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. môi trường ngài càng gia tăng, hãng cần phải cố gắng chiếm được vị thế chủ động hoặc thụ động tấn công. Quyết định chủ động là sự cố gắng dự báo điều kiện môi trường và sau đó tác động hoặc làm thay đổi các điều kiện dự báo sao cho hãng đạt được mục tiêu đề ra. Quyết định thụ động tấn công là dự báo các điều kiện môi trường trong tương lai và thông qua biện pháp hành động nhằm tối ưu hóa vị thế của hãng trong môi trường đó bằng cách tránh những vấn đề đã thấy trước và chuẩn bị tốt hơn để thực hiện bằng được cơ hội tiềm tàng. Tuy các quyết định phản ứng thụ động nhiều khi cũng mang lại hiệu quả, nhưng quản trị chiến lược với trọng tâm là vấn đề môi trường giúp hãng chuẩn bị tốt hơn để đối phó với những thay đổi trong môi trường và làm chủ được diễn biến tình hình. Thứ tư là, lý do quan trọng nhất phải vận dụng quản trị chiến lược là phần lớn các công trình nghiên cứu cho thấy các công ty nào vận dụng quản trị chiến lược thì đạt được kết quả tốt hơn nhiều. Điều dó không có nghĩa là các hãng vận dụng quản trị chiến lược sẽ không gặp phải các vấn đề, thậm chí có thể bị phá sản, mà nó chỉ có nghĩ là việc vận dụng quản trị chiến lược sẽ giảm bớt rủi ro gặp phải các vấn để trầm trọng và tăng khả năng của công ty trong việc tranh thủ các cơ hội trong môi trường khi chúng xuất hiện Hoạch định chiến lược kinh doanh cho Công ty CP Xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport giai đoạn 2012-2016 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 5 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. Hình 1.1: Mô hình quản trị chiến lược Phân tích môi trường Xác định chức năng nhiệm vụ và mục tiêu Phân tích và lựa chọn các phương án chiến lược Thực hiện chiến lược Đánh giá và kiểm tra chiến lược (Nguồn: Gary D. Smith – Danny R. Arnold – Boby R. Bizzell. “Chiến lược và sách lược kinh doanh”, NXB Lao động – Xã hội, 2007) Ý nghĩa của việc quản trị chiến lược: - Môi trường kinh doanh luôn biến đổi nhanh và những biến đổi đó thường tạo ra các nguy cơ và cơ hội mới. Phương cách dùng quản trị chiến lược giúp nhà quản trị nhằm vào các cơ hội và nguy cơ trong tương lai. Quá trình quản trị chiến lược bắt buộc nhà quản lý phải phân tích và dự báo các điều kiện trong tương lai gần và xa. Nhờ thấy rõ điều kiện môi trường trong tương lai mà các nhà quản lý có khả năng nắm bắt và tận dụng tốt hơn các cơ hội và loại bỏ được các nguy cơ liên quan tới điều kiện môi trường - Quá trình quản trị chiến lược giúp các tổ chức thấy rõ được mục đích và hướng đi của mình. Nó khiến cho ta phải xem xét và xác định xem tổ chức đi theo NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 6 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. hướng nào và khi nào thì đạt được kết quả cụ thể nhất đinhk. Việc nhận thức kết quả mong muốn và mục đích trong tương lai giúp ta nắm vững được việc gì phải làm để đạt được thành công. - Các công ty áp dụng quản trị chiến lược thì đạt được kết quả tốt hơn so với kết quả trước đó khi không áp dụng quản trị chiến lược và các công ty không áp dụng quản trị chiến lược, điều này có nghĩa là việc áp dụng quản trị chiến lược sẽ giảm bớt chi phí rủi ro gặp phải các vấn đề trầm trọng và tăng khả năng trong việc tranh thủ các cơ hội trong môi trường khi chúng xuất hiện. - Nhờ có quản trị chiến lược, chúng ta sẽ gắn liền các quyết định đề ra với môi trường liên quan. Quyết định chủ động là sự cố gắng dự báo điều kiện môi trường và sau đó tác động hoặc làm thay đổi các điều kiện dự báo sao cho chúng ta có thể đạt được những mục tiêu đề ra. Quyết định thụ động tấn công là dự đoán các điều kiện môi trường trong tương lai và thông qua biện pháp hành động nhằm tối ưu hóa vị thế của mình trong môi trường đó bằng cách tránh những vấn đề đã thấy trước và chuẩn bị tốt hơn để thực hiện các cơ hội. 1.1.3 Hoạch định chiến lược 1.1.3.1 Định nghĩa hoạch định chiến lược Hoạch định chiến lược kinh doanh: là một quá trình tư duy của nhà quản trị nhằm tạo lập chiến lược dựa trên các phân tích cơ bản. - Phân tích và định hướng chiến lược phải có tính chất lâu dài. - Hoạch định chiến lược inh doanh tiến hành toàn bộ công ty hoặc ít ra cũng là những bôh phận quan trọng nhất - Hình thành chiến lược dựa trên cạnh tranh nội bộ thì không phải là hoạch định chiến lược kinh doanh. - Năng lực và trách nhiệm của hoạch định chiến lược thuộc về những nhà quản lý cao nhất của công ty. - Hoạch định chiến lược là đảm bảo sự thực hiện lâu dài những mục đích và mục tiêu trọng yếu của doanh nghiệp. NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 7 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. 1.1.3.2 Ý nghĩa của hoạch định chiến lược - Tạo ra thế chủ động tác động đến các môi trường, thậm chí thay đổi luật chơi trên thương trường, tránh tình trạng thụ động. - Nhận thấy rõ mục đích đi làm cơ sở cho mọi kế hoạch hành động củ thế. Nhận biết được các cơ hội và nguy cơ trong tương lai, thích nghi, giảm thiểu sự tác động từ môi trường, tận dụng những cơ hội của môi trường khi nó xuất hiện. - Phân phối một cách có hiệu quả về thời gian, nguồn lực cho các lĩnh vực hoạt động khác nhau. - Khuyến khích doanh nghiệp hướng về tương lai, phát huy sự năng động sáng tạo, ngăn chặn những tư tưởng ngại thay đổi, làm rõ trách nhiệm cá nhân, tăng cường tính tập thể. Tăng vị thế cạnh tranh, cải thiện các chỉ tiêu về doanh số, nâng cao đời sống cán bộ công nhân vieecn, đảm bảo cho doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh. 1.1.4 Các cấp quản trị chiến lược Quản trị chiến lược có thể tiến hành ở các cấp độ khác nhau trong một tổ chức. Có thể đưa ra ba cấp chiến lược: 1. Chiến lược cấp công ty xác định ngành kinh doanh mà hãng đang hoặc sẽ phải tiến hành, mỗi ngành cần được kinh doanh như thế và các mối quan hệ của nó với xã hội như thế nào 2. Chiến lược cấp cơ sở kinh doanh xác định từng cơ sở có thể hoàn thành chức năng nhiệm vụ của mình như thế nào. 3. Chiến lược cấp bộ phận chức năng tập trung hỗ trợ cho chiến lược công ty và chiến lược cấp cơ sở kinh doanh. NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 8 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. 1.2 Các bước của quá trình hoạch định chiến lược Hình 1.2: Các bước chủ yếu của quá trình hoạch định chiến lược Phân tích môi trường Xác định chức năng nhiệm vụ và mục tiêu Phân tích và lựa chọn các phương án chiến lược (Nguồn: Gary D. Smith – Danny R. Arnold – Boby R. Bizzell. “Chiến lược và sách lược kinh doanh”, NXB Lao động – Xã hội, 2007) 1.2.1 Phân tích môi trường Môi trường tổng quát mà tổ chức gặp phải có thể chia thành 3 mức độ: môi trường vĩ mô, môi trường tác nghiệp và hoàn cảnh nội bộ. Môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến tất cả các ngành kinh doanh, nhưng không nhất thiết phải theo một cách nhất định. Môi trường tác nghiệp được xác định đối với một ngành công nghiệp cụ thể, với tất cả các hãng trong ngành chịu ảnh hưởng của môi trường tác nghiệp trong ngành đó. Nhiều khi môi trường vĩ mô và môi trường tác nghiệp kết hợp với nhau và được gọi là môi trường bên ngoài hoặc môi trường nằm ngoài tầm kiểm soát của công ty. Hoàn cảnh nội bộ bao gổm các yếu tố nội tại trong một hãng nhất định. Trong thực tế hãng là tổng hợp các yếu tố hoàn cảnh nội bộ của nó. Đôi khi hoàn cảnh nội bộ được gọi là môi trường nội bộ hoặc môi trường kiểm soát được. Ba mức độ điều kiện môi trường này được định nghĩa và mối tương quan của chúng được minh họa trên hình 1.2 NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 9 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. Môi trường vĩ mô gồm các yếu tố nằm bên ngoài tổ chức, định hình và có ảnh hưởng đến các môi trường tác nghiệp và môi trường nội bộ, và tạo ra các cơ hội và nguy cơ đối với tổ chức. Môi trường tác nghiệp bao hàm các yếu tố bên ngoài tổ chức, định hướng sự cạnh tranh trong ngành. Hoàn cảnh nội bộ bao hàm các nguồn lực nội bộ của tổ chức Hình 1.3: Định nghĩa và mối quan hệ giữa các cấp độ môi trường. MÔI TRƯỜNG VĨ MÔ 1. Các yếu tố kinh tế 2. Các yếu tố chính trị, pháp luật 3. Các yếu tố văn hóa xã hội 4. Các yếu tố tự nhiên 5. Các yếu tố công nghệ MÔI TRƯỜNG NGÀNH 1. Các đối thủ cạnh tranh 2. Khách hàng 3. Nhà cung cấp 4. Các đối thủ tiềm ẩn 5. Sản phẩm thay thế NỘI BỘ DOANH NGHIỆP 1. Nguồn nhân lực 4. Tài chính, kế toán 2.Nghiên cứu và phát triển 5. Marketing 3. Sản xuất 6. Nền nếp tổ chức (Nguồn: Gary D. Smith – Danny R. Arnold – Boby R. Bizzell. “Chiến lược và sách lược kinh doanh”, NXB Lao động – Xã hội, 2007) NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 10 Phát triển chiến lược kinh doanh tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ (Artexport) giai đoạn 2012-1015 và định hướng đến năm 2020. 1.2.1.1 Phân tích môi trường vĩ mô a. Phân tích môi trường kinh tế: Mục đích: phân tích các yếu tố kinh tế nhằm tìm ra các cơ hội hoặc nguy cơ đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong tình hình kinh tế hiện đại từ đó đưa ra được chiến lược phát triển phù hợp nhất. Nội dung: phân tích các ảnh hường chủ yếu về kinh tế bao gồm các yếu tố như lãi suất ngân hàng, giai đoạn của chu kỳ kinh tế, cán cân thanh toán, chinh sách tài chính và tiền tệ... Việc phân tích các yếu tố kinh tế giúp cho các nhà quản lý tiến hành cá dự báo và đưa ra kết luận về những xu thế chính của sự biến đổi môi trường tương lai, là cơ sở cho việc hình thành chiến lược kinh doanh. Các doanh nghiệp cần chọn lọc để nhận biết các tác động cụ thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Các yếu tố kinh tế có ảnh hưởng vô cùng lớn đến các hãng kinh doanh. Tuy có nhiều số liệu cụ thể từ các hoạt động thống tế, tổng hợp qua các thời kỳ, song việc dự báo kinh tế không phải là môn khoa học chính xác. b. Phân tích môi trường chính trị, pháp luật Mục đính: Phân tích môi trường chính trị, pháp luật nhằm tìm ra các cơ hội và thách thức của hệ thống pháp luật đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Nội dung: Phân tích các thể chế kinh tế xã hội như các chính sách nhà nước về phát triển kinh tế, quy chế, định chế, luật lệ, chế độ tiền lương, thủ tục hành chính... do Chính phủ đề ra cũng như mức độ ổn định về chính trị, tính bền vững của Chính phủ để tìm ra những tác động có thể của hệ thống chính trị pháp luật đối với công ty. Hệ thống chính trị và pháp luật có thể tạo ra cơ hội hay nguy cơ đối với kinh doanh và nhiều khi quyết định sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp. Môi trường chính trị - pháp luật có ảnh hưởng rất lớn đến việc nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bằng cách tác động đến hoạt động của doanh nghiệp thông qua hệ thống công cụ luật pháp, công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô. NGUYỄN THANH NAM – QTKD 2011A 11