Tài liệu Luận văn phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh hà giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o-------- NGUYỄN THỊ THU TRANG PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o-------- NGUYỄN THỊ THU TRANG PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ANH THU XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứ của riêng tôi. Các số liệu, tƣ liệu trong luận văn là trung thực, đảm bảo khách quan khoa học và có nguồn gốc rõ ràng./ LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại học Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Anh Thu đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên luận văn: PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG. Tác giả: NGUYỄN THỊ THU TRANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Bảo vệ năm: 2015 Giáo viên hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Anh Thu Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: Mục đích: - Làm rõ các vấn đề lý luận chung trong quá trình phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế. - Đánh giá thực trạng phát triển DNNVV nêu ra những hạn chế tồn tại và nguyên nhân trong sự phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trên địa bàn tỉnh Hà Giang. - Trên cơ sở quy hoạch tổng thế phát triển kinh tế xã hội và định hƣớng phát triển DNNVV của tỉnh. Đề xuất các giải pháp phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trên địa bàn tỉnh Hà Giang. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu lý luận chung về phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế. - Nghiên cứu phân tích, đánh giá thực trạng phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế. - Đề xuất và đƣa ra các giải pháp phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế phù hợp với định hƣớng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hà Giang trong thời gian tới. Những đóng góp mới của luận văn - Đề tài nghiên cứu đƣợc áp dụng vào thực tiễn sẽ đóng góp vào sự phát triển của DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trong thời gian tới đối với tỉnh Hà Giang. - Đổi mới về nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, toàn thể, tổ chức xã hội đến mọi ngƣời dân về vị trí, vai trò của phát triển DNNVV trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội. - Hệ thống hóa những lý luận chung về phát triển DNNVV - Phân tích và đánh giá thực trạng phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý trên địa bàn tỉnh về những tồn tại, hạn chế và làm rõ những nguyên nhân chủ yếu. - Đề xuất các giải pháp nhằm đóng góp, hoàn thiện vào mục đích phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý đáp ứng và phù hợp với phƣơng hƣớng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hà Giang trong thời gian tới. MỤC LỤC Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. i Danh mục các bảng, biểu đồ ............................................................................. ii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA .. 5 1.1 Tổng quan nghiên cứu tài liệu ................................................................. 5 1.2 Khái niệm DNNVV ................................................................................. 8 1.2.1 Tiêu chí phân loại DNNVV của nước ngoài ..................................... 9 1.2.2 Tiêu chí phân loại DNNVV ở Việt Nam .......................................... 11 1.3. Đặc điểm và vai trò của DNNVV ......................................................... 14 1.3.1. Đặc điểm về tính chất hoạt động của DNNVV ở Việt Nam ........... 14 1.3.2. Đặc điểm về tổ chức quản lý các DNNVV ở Việt Nam. ................. 16 1.3.3. Vai trò về kinh tế của DNNVV ....................................................... 17 1.3.4. Vai trò về xã hội ............................................................................. 20 1.4. Nội dung xu hƣớng và các nhân tố tác động đến phát triển DNNVV.. 21 1.4.1. Nội dung phát triển DNNVV .......................................................... 21 1.4.2. Xu hướng vận động và phát triển DNNVV..................................... 26 1.4.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DNNVV ........................ 29 1.5. Tiêu chí đo lƣờng mức độ phát triển DNNVV ..................................... 32 1.5.1 Tiêu chí phát triển DNNVV về số lượng cơ cấu .............................. 32 1.5.2. Tiêu chí phát triển DNNVV về chất lượng ..................................... 33 1.5.3 Tiêu chí về đóng góp của DNNVV trong nền kinh tế ...................... 34 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 35 2.1 Phƣơng pháp tiếp cận ............................................................................ 35 2.2 Phƣơng pháp thu thập thông tin, tài liệu thứ cấp ................................... 35 2.3 Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu sơ cấp ..................................... 36 2.3.1. Phương pháp quan sát thực tế ....................................................... 36 2.3.2 Phương pháp điều tra khảo sát ....................................................... 36 2.3.3 Phương pháp phỏng vấn bằng điện thoại và phương pháp phỏng vấn cá nhân trực tiếp ................................................................................ 38 2.4 Phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia ....................................................... 39 2.5 Về nguyên tắc trong nghiên cứu ............................................................ 39 2.6 Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu .......................................... 39 2.6.1 Địa điểm, thời gian nghiên cứu ....................................................... 39 2.6.2 Lịch trình nghiên cứu ...................................................................... 40 2.7 Phƣơng pháp tổng hợp và phân tích thông tin ....................................... 40 Chƣơng 3: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG TRONG THỜI GIAN QUA ................................... 41 3.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của tỉnh Hà Giang ảnh hƣởng đến phát triển DNNVV..................................................................... 41 3.1.1. Điều kiện tự nhiên .......................................................................... 41 3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội .................................................................. 42 3.1.3 Những điều kiện thuận lợi và khó khăn cho phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang .............................................................................. 44 3.2 Thực trạng về nội dung phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế của tỉnh Hà Giang thời gian qua .................................................................. 48 3.2.1. Thực trạng về Số lượng, cơ cấu của DNNVV ................................ 48 3.2.2. Thực trạng phát triển chất lượng DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang ........................................................................................................ 56 3.2.3. Thực trạng quản lý của Nhà nước về kinh tế đối với DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang .............................................................................. 59 3.2.4. Hỗ trợ của các hội cho DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang ........ 67 3.2.5. Phát triển Đóng góp của DNNVV đánh giá từ góc độ quản lý nhà nước về kinh tế vào phát triển kinh tế xã hội tỉnh Hà Giang .................. 68 3.3. Đánh giá tồn tại, hạn chế trong phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trên địa bàn tỉnh Hà Giang thời gian qua......................................... 74 3.3.1 Hạn chế của DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang.......................... 74 3.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế trong phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang .................................................................................... 79 Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG ............................................................. 85 4.1 Phƣơng hƣớng phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang trong thời gian tới. ........................................................................................................ 85 4.2 Giải pháp chủ yếu phát triển DNNVV trên đại bàn tỉnh Hà Giang. ..... 87 4.2.1. Nhóm giải pháp về phía DN ........................................................... 87 4.2.2. Nhóm giải pháp về phía Nhà nước và các tổ chức hỗ trợ ............. 94 4.3 Kiến nghị về phát triển DNNVV ......................................................... 106 4.3.1 Kiến nghị với Trung ương ............................................................. 106 4.3.2. Kiến nghị với tỉnh Hà Giang ........................................................ 107 KẾT LUẬN ................................................................................................... 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 112 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 DN Doanh nghiệp 2 DNNN Doanh nghiệp Nhà nƣớc 3 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 4 DNTN Doanh nghiệp tƣ nhân 5 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 6 NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 7 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 8 UBND Ủy ban nhân dân i DANH MỤC CẤC BẢNG, BIỂU ĐỒ STT Bảng 1. Bảng 1.1 2. Bảng 1.2 3. Bảng 3.1 4. Bảng 3.2 Nội dung Tiêu chí phân loại DNNVV của một số quốc gia và khu vực Tiêu chí phân loại DNNVV theo Nghị định 56/2009/NĐ-CP Tổng sản phẩm trên địa bàn theo giá thực tế phân theo khu vực giai đoạn 2009 - 2013 37 Số lƣợng DNNVV đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Hà Giang thời điểm 31/12 Trang 10 14 43 48 Số DNNVV đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Hà 5. Bảng 3.3 Giang tại thời điểm 31/12 phân theo loại hình 49 doanh nghiệp Số lƣợng DNNVV đang hoạt động trên địa bàn 6. Bảng 3.4 tỉnh Hà Giang phân theo ngành kinh tế thời điểm 51 31/12 7. Bảng 3.5 8. Bảng 3.6 9. Bảng 3.7 10. Bảng 3.8 Số DNNVV hoạt động trên địa bàn tỉnh Hà Giang Số DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang theo quy mô lao động thời điểm 31/12 Số DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang phân theo quy mô nguồn vốn thời điểm 31/12 Trình độ chuyên môn của lao động trong DNNVV tỉnh Hà Giang năm 2012 ii 52 53 55 56 11. Bảng 3.9 12. Bảng 3.10 Hiệu quả kinh doanh của DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang thời điểm 31/12 Giá trị sản xuất công nghiệp tỉnh Hà Giang giai đoạn 2009 - 2013 (giá hiện hành) 59 68 Thuế và các khoản nộp ngân sách của các 13. Bảng 3.11 DNNVV sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh 71 Hà Giang 14. Bảng 3.12 15. Bảng 3.13 16. Bảng 3.14. STT Biểu đồ 1 Biểu đồ 3.1 Vốn đầu tƣ của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang Lao động trong các DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang phân theo khu vực kinh tế thời điểm 31/12 Thu nhập bình quân của ngƣời lao động trong các DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang Nội dung Doanh thu thuần của DNNVV tỉnh Hà Giang giai đoạn 2009 - 2013 iii 72 73 74 Trang 70 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cơ cấu nền kinh tế thị trƣờng hiện đại, các DN lớn và các Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) bổ sung thế mạnh cho nhau, giúp nhau hạn chế mặt yếu của từng loại để vừa có thể tận dụng hiệu quả theo quy mô, tận dụng năng lực cạnh tranh của DN lớn, vừa khai thác đƣợc lợi thế chi phí thấp và năng động của DNNVV. Tuy nhiên, trong cạnh tranh, DNNVV thƣờng yếu sức hơn DN lớn, nên Chính phủ thƣờng phải hỗ trợ DNNVV để DNNVV có điều kiện tồn tại và phát triển. Phát triển kinh tế thị trƣờng ở nƣớc ta, DNNVV chiếm đa số trong các DN và đã góp phần không nhỏ vào tăng trƣởng, phát triển, tạo việc làm và tăng thu nhập cho dân cƣ. Đây là loại hình doanh nghiệp có quy mô nhỏ bé về vốn, lao động hoặc doanh thu. Ở nƣớc ta, không phân biệt lĩnh vực kinh doanh, các doanh nghiệp có tổng số vốn đăng ký dƣới 10 tỷ đồng hoặc số lao động bình quân hàng năm không quá 300 ngƣời đƣợc coi là DNNVV. Các nƣớc nói chung, đặc biệt là các nƣớc đang phát triển, trong quá trình phát triển kinh tế đều chú trọng đến phát triển loại hình DNNVV. Bởi vì đây là loại hình doanh nghiệp rất thích hợp với giai đoạn đầu của quá trình phát triển kinh tế trong một đất nƣớc cụ thể. Chỉ trên cơ sở phát triển DNNVV đến một mức độ nào đó, nến kinh tế mới có đƣợc các doanh nghiệp lớn. Điều đó không có nghĩa rằng, tất cả các DNNVV rồi sẽ trở thành doanh nghiệp lớn. Ngƣợc lại, trong một mức độ nhất định, trong những giới hạn nhất định đƣợc điều chỉnh bằng ý chí của con ngƣời và yêu cầu khách quan của nền kinh tế, loại hình doanh nghiệp này vẫn tồn tại và phát triển Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của các DNNVV trong phát huy các nguồn lực của các thành phần kinh tế nhằm đẩy nhanh tăng trƣởng và hiện đại 1 hoá nền kinh tế, Đảng và nhà nƣớc ta đã và đang có những chủ trƣơng, chính sách, biện pháp nhằm hỗ trợ loại hình DN này. Đảng ta cũng đã xác định phát triển DNNVV là một hƣớng quan trọng để phát triển nền kinh tế. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII nêu rõ "...Phát triển các loại hình doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ là chính, với công nghệ thích hợp, vốn đầu tư ít, tạo nhiều việc làm, thời gian thu hồi vốn nhanh. Chú trọng đầu tư chiều sâu, đổi mới trang thiết bị nhằm khai thác có hiệu quả năng lực thiết bị hiện có..."(trang 23, dòng 19 - Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia năm 1996). Đến Đại hội lần thứ IX, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh: "...chú trọng phát triển các DNNVV...”Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia năm 2001) "Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X đã khẳng định "Nhà nước định hướng, tạo môi trường để các DN phát triển và hoạt động có hiệu quả theo cơ chế thị trường. Hỗ trợ sự phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa" trang 203 dòng 20 – Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia năm 2006) Nhờ có sự hỗ trợ của Đảng và Chính phủ, đặc biệt, nhờ nỗ lực đầu tƣ của dân cƣ, các DNNVV ở nƣớc ta đã đạt đƣợc sự phát triển mạnh mẽ. Theo Hiệp hội DNNVV Việt Nam “đến hết năm 2010 cả nƣớc hiện có hơn 500 nghìn DNNVV, chiếm khoảng 98% tổng số DN. Hàng năm, số DN này đóng góp hơn 40% GDP, giải quyết việc làm cho gần 50% lao động thuộc khối DN, có vai trò lớn trong giải quyết các vấn đề xã hội nhƣ xoá đói, giảm nghèo, tạo việc làm và thu nhập cho nền kinh tế, đồng thời có vai trò to lớn trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, đóng góp tích cực vào quá trình tăng trƣởng và phát triển kinh tế của Việt Nam.”(nguồn Báo cáo Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ 2 ( 2011 – 2015) của Hiệp hội DNNVV Việt Nam tháng 01/2011) Tỉnh Hà Giang có số lƣợng DNNVV tƣơng đối lớn. Trong những năm qua, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Hà Giang đã có nhiều chủ trƣơng, cơ chế, chính sách tạo môi trƣờng thuận lợi để DNNVV phát triển. Cho đến nay, khối 2 DNNVV đã tạo đƣợc vị trí nhất định trên thị trƣờng, đóng góp một phần không nhỏ vào sự phát triển chung của tỉnh. Tuy nhiên, cho đến nay hầu hết các DNNVV ở Hà Giang còn gặp nhiều trở ngại trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh cho phát triển nhƣ: Là một tỉnh miền núi, trình độ khoa học công nghệ thấp, thiếu vốn, sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trƣờng trong nƣớc cũng nhƣ quốc tế chƣa cao. Kết quả phát triển DNNVV chƣa tƣơng xứng với vị trí và vai trò của chúng. Nguyên nhân của những hạn chế này là do sự phát triển của phần lớn các DN cho đến nay vẫn mang tính tự nhiên, chƣa theo một chiến lƣợc với những bƣớc đi phù hợp với chiến lƣợc phát triển chung của tỉnh và đất nƣớc, chƣa phát huy hết tiềm năng của mình, bên cạnh đó, cơ chế chính sách và quản lý hoạt DNNVV của Nhà nƣớc vẫn còn nhiều bất cập. Chính vì những lý do đó tác giả chọn Để góp phần tìm giải pháp tháo gỡ cho DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang, đề tài "Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Hà Giang" tôi chọn để làm đối tƣợng nghiên cứu trong luận văn thạc sỹ của mình là cần thiết và chứa đựng ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn chuyên ngành Quản lý kinh tế. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích: Đánh giá thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang. Làm rõ những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong sự phát triển DNNVV của tỉnh. Đƣa ra các giải pháp phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý phù hợp với mục tiêu phƣơng hƣớng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hà Giang trong thời gian tới. * Nhiệm vụ: - Nghiên cứu lý luận chung về phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế. 3 - Nghiên cứu phân tích đánh giá thực trạng phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trên địa bàn tỉnh Hà Giang. - Đề xuất và đƣa ra các giải pháp phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trên địa bàn phù hợp với định hƣớng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hà Giang trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu * Đối tƣợng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu đề tài là nội dung, xu hƣớng phƣơng thức và điều kiện phát triển DNNVV dƣới góc độ quản lý kinh tế trên địa bàn Hà Giang đƣợc tiếp cận từ bản thân DN, từ các cơ quan quản lý nhà nƣớc và các tổ chức hỗ trợ. * Phạm vi nghiên cứu: Không gian là các DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang Thời gian số liệu nghiên cứu DNNVV từ năm 2009 đến nay. 4. Kết cấu của luận văn Ngoài Phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết cấu gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1. Tổng quan nghiên cứu tài liệu và những vấn đề lý luận chung về phát triển DNNVV Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3. Đánh giá thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang thời gian qua Chƣơng 4. Phƣơng hƣớng và giải pháp phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Hà Giang đến năm 2015. 4 Chƣơng 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1 Tổng quan nghiên cứu tài liệu Thời gian qua, liên quan đến vấn đề phát triển DNNVV đã công bố nhiều công trình, đề tài nghiên cứu tiêu biểu dƣới nhiều góc độ khác nhau. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu tiêu biểu sau: - Sách tham khảo: + Nguyễn Hữu Hải (1995), Đổi mới cơ chế quản lý doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia. Cuốn sách trình bày vai trò của DNNVV, về quá trình hình thành, phát triển và quản lý các DN ở Việt Nam, những kinh nghiệm quốc tế áp dụng ở Việt Nam. + Nguyễn Cúc, Hồ Văn Vĩnh, Đặng Ngọc Lợi, Nguyễn Hữu Thắng (1998), Chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách trình bày khái niệm, đặc điểm, vai trò, thực trạng chính sách, cơ chế, mô hình phát triển DNNVV ở Việt Nam. + Đỗ Đức Định (1999), Kinh nghiệm và cẩm nang phát triển xí nghiệp vừa và nhỏ ở một số nước trên thế giới, Nxb Thống kê, Hà Nội. Cuốn sách trình bày một số kinh nghiệm phát triển xí nghiệp vừa và nhỏ ở một số nƣớc trên thế giới. + Nguyễn Cúc (2000), Đổi mới cơ chế và chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV ở Việt Nam đến năm 2005, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách nêu lên những vƣớng mắc về mặt cơ chế, chính sách trong phát triển DNNVV; đề ra các giải pháp để thúc đẩy sự phát triển DN loại này ở Việt Nam. 5 + Hồ Xuân Phƣơng, Đỗ Minh Tuấn, Chu Minh Phƣơng (2002), Tài chính hỗ trợ DNNVV, Nxb Tài chính, Hà Nội. Cuốn sách trình bày thực trạng DNNVV và chính sách tài chính trong việc phát triển DNNVV hiện nay, qua đó đƣa ra một số giải pháp tài chính chủ yếu nhằm hỗ trợ phát triển DNNVV. + Nguyễn Đình Hƣơng (2002), Giải pháp phát triển DNNVV ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách trình bày những vấn đề cơ bản về phát triển DNNVV trong nền kinh tế thị trƣờng. Thực trạng, định hƣớng và giải pháp phát triển các DNNVV ở Việt Nam. + TS. Phạm Thuý Hồng (2004), Chiến lược cạnh tranh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia. Cuốn sách hệ thống hoá vấn đề lý luận phát triển chiến lƣợc cạnh tranh của DNNVV Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế; thực trạng và một số giải pháp, kiến nghị nhằm phát triển các DNNVV ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. + TS. Lê Xuân Bá - TS. Trần Kim Hào - TS. Nguyễn Hữu Thắng (2006), Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, Nxb Chính trị quốc gia. Cuốn sách này trình bày những tác động của hội nhập kinh tế quốc tế và cơ hội, thách thức đối với các DNNVV ở Việt Nam, thực trạng môi trƣờng kinh doanh đối với các DN, từ đó đƣa ra một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các DNNVV ở Việt Nam. + Phạm Quang Trung, Vũ Đình Hiển, Lê Thị Lan Hƣơng (2009), Tăng cường năng lực cạnh tranh của các DNNVV, Sách chuyên khảo, Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội. Cuốn sách trình bày lý thuyết về năng lực cạnh tranh của DN trong điều kiện hội nhập quốc tế; thực trạng và giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của DNNVV trên địa bàn Hà Nội sau khi Việt Nam gia nhập WTO. - Luận án, luận văn: 6 + Lê Anh Dũng (2003), Đổi mới cơ chế quản lý của Nhà nước đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Thành phố Hồ Chí Minh, luận án Tiến sỹ Kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Luận án đánh giá thực trạng phát triển hệ thống DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 1993 - 2001; từ đó đề xuất định hƣớng và những giải pháp đổi mới cơ chế quản lý của nhà nƣớc đối với DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. + Lê Minh Tâm (2003), Quá trình phát triển DNNVV khu vực ngoài quốc doanh ở Việt Nam từ năm 1986 đến năm 2000: Thực trạng và giải pháp, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Đại học Kinh tế quốc dân. Luận văn đã đề cập đến thực trạng phát triển các DNNVV ở khu vực ngoài quốc doanh trong giai đoạn từ năm 1986 đến năm 2000 và từ đó đƣa ra những phƣơng hƣớng giải pháp phù hợp với thực tế hiện nay. + Phạm Minh Tuấn (2006), Hoàn thiện những chính sách chủ yếu để phát triển DNNVV ở Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế, Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Luận văn đánh giá thực trạng tác động của những chính sách đến DNNVV; đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách nhằm phát triển DNNVV của Hà Nội đến năm 2010. - Phạm Văn Hồng (2007), Phát triển DNNVV ở Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế, Luận án Tiến sỹ Kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Luận án phân tích, đánh giá thực trạng DNNVV, môi trƣờng kinh doanh phát triển DNNVV trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế; đề xuất phƣơng hƣớng và một số giải pháp nhằm tiếp tục phát triển DNNVV có hiệu quả hơn trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. - Nguyễn Văn Tiến (2009), Giải pháp hỗ trợ của Nhà nước nhằm phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn Th.s kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Luận văn đƣa ra 7 những kinh nghiệm hỗ trợ phát triển DNNVV ở một số địa phƣơng trong nƣớc và quốc tế từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho tỉnh Vĩnh Phúc. Ngoài ra còn có nhiều bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí, trang thông tin điện tử, các luận án tiến sỹ, thạc sỹ, các bài tham luận tại hội thảo, hội nghị và các ý kiến chuyên gia của các thầy cô giáo hƣớng dẫn, giảng dạy của Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội đề cập đến sự phát triển của các DNNVV với nhiều nội dung khác nhau. Các công trình trên đã đƣa ra cách nhìn tổng quát về DNNVV, kinh nghiệm phát triển DNNVV của một số nƣớc trên thế giới, cũng nhƣ của một số địa phƣơng trong nƣớc; trên cơ sở đó đƣa ra các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển DNNVV. Tuy nhiên, chƣa có đề tài nào nghiên cứu chi tiết về thực trạng và giải pháp phát triển đối với DNNVV tại tỉnh Hà Giang. 1.2 Khái niệm DNNVV DNNVV là sự phản ánh quy mô trình độ hoạt động sản xuất kinh doanh của DN đƣợc xác định dựa trên các tiêu chí để xem xét. DNNVV tồn tại và phát triển ở tất cả các quốc gia trên thế giới nó là một thành phần tất yếu của nền kinh tế. DNNVV ban đầu đƣợc hiểu đơn giản là các cơ sở sản xuất - kinh doanh có quy mô tƣơng đối nhỏ, hoặc không lớn nhƣng sau khi Nhà nƣớc có dự kiến ban hành các chính sách hỗ trợ DNNVV thì mới xuất hiện nhu cầu cần biết chính xác loại hình DNNVV là những DN nào, có quy mô nhỏ đến đâu hoặc lớn đến chừng nào, trên cơ sở tiêu chí quy chúng về đối tƣợng đƣợc hỗ trợ. Tuy nhiên khi bàn về vấn đề tiêu chí xác định DNNVV còn nhiều ý kiến khác nhau. Trên thực tế hầu nhƣ mỗi nƣớc đều có tiêu chí khác nhau về DNNVV. Việc xác định tiêu chí DNNVV của một nƣớc thƣờng đƣợc lựa chọn cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế, tình hình việc làm nói chung trong cả nƣớc và tính chất nền kinh tế hiện hành của nƣớc đó. Từ đó rút ra, tiêu chí xác định DNNVV không có tính chất cố định, mà có 8