Tài liệu Luận văn quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở các trường thpt huyện phú xuyên, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI --------------------------------- TRỊNH XUÂN TÌNH QUẢN LÍ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUY N PH XUYÊN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI --------------------------------- TRỊNH XUÂN TÌNH QUẢN LÍ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUY N PH XUYÊN THÀNH PHỐ HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH : QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ : 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : PGS.TS ĐẶNG THÀNH HƢNG HÀ NỘI 2017 LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng đào tạo sau đại học, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội, cùng các Thầy, Cô giáo Khoa Quản lý giáo dục trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện nghiên cứu đề tài này. Đ c iệt tôi xin chân thành ày t lòng iết ơn đến PGS.TS Đặng Thành Hƣng ngƣời đã hết lòng giúp đỡ và đã tạo mọi điều kiện tốt nh t cho tôi hoàn thành luận v n này. Xin g i lời tri ân nh t của tôi đối với nh ng điều mà Thày đã dành cho tôi. Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu, các Thầy giáo, Cô giáo các trƣờng THPT Phú Xuyên A –Tp. Hà Nội, THPT Phú Xuyên B–Tp. Hà Nội, THPT Đồng Quan –Tp. Hà Nội, THPT Tân Dân–Tp. Hà Nội đã cung c p tƣ liệu, quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện luận v n này. Xin ày t lòng iết ơn tới gia đình, nh ng ngƣời đã không ng ng động viên, h trợ tạo mọi điều kiện tốt nh t cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận v n. M c dù r t n lực cố gắng nhƣng do thời gian có hạn, kinh nghiệm và trình độ ản thân còn nhiều hạn chế nên ài luận v n này khó tránh kh i nh ng hạn chế, khiếm khuyết nh t định. Vì vậy, tôi kính mong nhận đƣợc chỉ ảo, đóng góp của các Thầy, Cô giáo để đề tài này hoàn thiện hơn n a. Hà Nội, ngày 12 tháng 6 năm 2017 Ngƣời thực hiện Trịnh Xuân Tình i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật ch t GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh NCBH Nghiên cứu ài học SHTCM Sinh hoạt tổ chuyên môn TCM Tổ chuyên môn THPT Trung học phổ thông TTCM Tổ trƣởng chuyên môn ii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. So sánh SHTCM truyền thống với SHTCM theo hƣớng NCBH ... 21 Bảng 2.1. Qui mô các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên n m học 2016 – 2017 ................................................................................................................. 43 Bảng 2.2. Thực trạng đội ngũ cán ộ quản lí các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên n m học 2016- 2017 ............................................................................ 43 Bảng 2.3. Thực trạng đội ngũ GV các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên n m học 2016 – 2017 .............................................................................................. 44 Bảng 2.4. Kết quả học tập của học sinh các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên n m học 2015 – 2016 và học kỳ I n m học 2016-2017 .................................. 45 Bảng 2.5. Số lƣợng học sinh đạt giải trong các kì thi học sinh gi i các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên........................................................................ 46 Bảng 2.6. Số lƣợng GV đạt giải trong các Hội thi GV gi i c p Cụm và Thành phố ................................................................................................................... 47 Bảng 2.7. Chuẩn ị thiết kế kế hoạch ài dạy minh họa ở các trƣờng THPT Phú Xuyên ....................................................................................................... 48 Bảng 2.8. Tổ chức dạy học minh họa và dự giờ ở các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên ............................................................................................ 49 Bảng 2.9. Suy ngẫm và thảo luận về giờ học ở trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên .............................................................................................................. 51 Bảng 2.10. Áp dụng ài học đã nghiên cứu cho thực tiễn dạy học ở các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên........................................................................ 53 Bảng 2.11. Xây dựng kế hoạch SHTCM theo hƣớng NCBH ở trƣờng các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên ............................................................ 55 Bảng 2.12. Tổ chức, chỉ đạo SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên ................................................................................... 57 Bảng 2.13. Bồi dƣỡng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên về NCBH ở các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên ............................................................ 59 Bảng 2.14. Kiểm tra, đánh giá SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên........................................................................ 61 Bảng 2.15. Xây dựng môi trƣờng tạo động lực cho giáo viên trong SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT .......................................................... 63 iii Bảng 2.16. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT ............................................................................................. 69 Bảng 2.17. Nh ng lợi ích thu đƣợc của GV khi SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT ............................................................................................. 71 Bảng 2.18. Nh ng khó kh n trong quá trình SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT ............................................................................................. 73 Bảng 3.1. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lí ..................................................................................................... 93 iv MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ ii DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ iii MỤC LỤC ......................................................................................................... v MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .............................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 4 8. C u trúc của luận v n ................................................................................... 6 CHƢƠNG 1....................................................................................................... 7 CƠ SỞ L LU N CỦA QUẢN L SINH HO T T CHUY N M N THEO HƢỚNG NGHI N CỨU BÀI HỌC Ở TRƢỜNG THPT ................................ 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu v n đề .................................................................... 7 1.1.1. Nh ng nghiên cứu về s dụng nghiên cứu ài học trong quản lí ........... 7 1.1.2. Nh ng nghiên cứu về quản lí tổ chuyên môn ở trƣờng THPT ............... 8 1.2. Sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở trƣờng trung học phổ thông .................................................................................................... 9 1.2.1. Tổ chuyên môn ........................................................................................ 9 1.2.2. Sinh hoạt tổ chuyên môn ở trƣờng trung học phổ thông ...................... 10 1.2.3. Sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở trƣờng trung học phổ thông .................................................................................................. 13 1.3. Quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở trƣờng trung học phổ thông ........................................................................................ 22 1.3.1. Một số khái niệm ................................................................................... 22 1.3.2. Tổ trƣởng chuyên môn ở trƣờng trung học phổ thông ......................... 24 1.3.3. Nội dung quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu bài học ở trƣờng THPT ......................................................................................... 28 1.4. Nh ng yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở trƣờng trung học phổ thông .......................................... 37 1.4.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 37 1.4.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 38 Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 39 CHƢƠNG 2..................................................................................................... 41 v THỰC TR NG QUẢN L SINH HO T T CHUY N M N THEO HƢỚNG NGHI N CÚU BÀI HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÚ XUY N, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................... 41 2.1. Một số nét về đ c điểm tự nhiên, tình hình phát triển kinh tế - xã hội, Giáo dục và Đào tạo c p THPT huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội .......... 41 2.1.1. Vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên .......................................................... 41 2.1.2. Tình hình kinh tế xã hội ........................................................................ 42 2.1.3. Một số đ c điểm các trƣờng THPT ở huyện Phú Xuyên ...................... 42 2.1.4. Thành tựu giáo dục................................................................................ 45 2.2. Thực trạng sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên - Tp. Hà Nội ................................................ 47 2.2.1. Chuẩn ị thiết kế kế hoạch ài dạy minh họa ....................................... 48 2.2.2. Tổ chức dạy học minh họa và dự giờ ở các trƣờng THPT ................... 49 2.2.3. Suy ngẫm và thảo luận về giờ học ........................................................ 51 2.2.4. Áp dụng cho thực tiễn dạy học hằng ngày ............................................ 53 2.3. Thực trạng quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên.- Tp. Hà Nội ............................... 54 2.3.1. Mục đích, qui mô, địa àn khảo sát ...................................................... 54 2.3.2. Nội dung khảo sát.................................................................................. 55 2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên-Tp Hà Nội. .................................................................................................................. 69 2.5. Đánh giá kết quả quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên-Tp Hà Nội........................... 71 2.5.1. Thành tựu và nguyên nhân .................................................................... 71 2.5.2. Tồn tại – hạn chế và nguyên nhân......................................................... 72 Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................... 74 CHƢƠNG 3..................................................................................................... 76 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN L SINH HO T T CHUY N MÔN THEO HƢỚNG NGHI N CỨU BÀI HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÚ XUY N, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................... 76 3.1. Nh ng nguyên tắc đề xu t iện pháp ....................................................... 76 3.1.1. Nguyên tắc đảm ảo tính kế th a.......................................................... 76 3.1.2. Nguyên tắc đảm ảo tính thực tiễn ....................................................... 76 3.1.3. Nguyên tắc đảm ảo tính hệ thống và toàn diện ................................... 77 3.1.4. Nguyên tắc đảm ảo tính hiệu quả ........................................................ 77 3.2. Một số iện pháp quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên – Tp. Hà Nội ......................... 77 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán ộ giáo viên về SHTCM theo hƣớng nghiên cứu ài học .......................................................................................... 78 vi 3.2.2. Xây dựng kế hoạch SHTCM theo hƣớng nghiên cứa ài học phù hợp với kế hoạch môn học ..................................................................................... 80 3.2.3. Nâng cao ch t lƣợng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên về SHTCM theo hƣớng nghiên cứu ài học ....................................................................... 82 3.2.4. Tham mƣu với Ban giám hiệu đảm ảo các điều kiện cho SHTCM theo hƣớng NCBH .................................................................................................. 85 3.2.5. Thƣờng xuyên động viên, khuyến khích, tạo động lực cho giáo viên thực hiện SHTCM theo hƣớng nghiên cứu ài học. ....................................... 87 3.2.6. T ng cƣờng kiểm tra, đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu ài học .......................................................................................... 89 3.3. Mối quan hệ gi a các iện pháp quản lí .................................................. 91 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các iện pháp ................... 92 3.4.1. Mục đích , qui mô, thành phần tham gia ............................................... 92 3.4.2. Nội dung đánh giá ................................................................................. 93 Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................... 95 KẾT LU N VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 96 1. Kết luận ....................................................................................................... 96 2. Khuyến nghị ................................................................................................ 97 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội ................................ 97 2.2. Đối với các trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên ................................. 98 2.3. Đối với các cán bộ TTCM ....................................................................... 98 2.4. Đối với giáo viên trung học phổ thông .................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 100 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 104 vii MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Quản lí chuyên môn là mảng quan trọng nh t và là trung tâm của quản lí nhà trƣờng. Quản lí nhà trƣờng mà uông l ng chuyên môn thì nhà trƣờng không còn là nhà trƣờng n a. Hoạt động chuyên môn trong nhà trƣờng xoay quanh tổ chuyên môn. Vì vậy sinh hoạt của Tổ chuyên môn là một trong nh ng đối tƣợng quản lí tại nhà trƣờng cần đƣợc quan tâm. Sứ mạng trung tâm của sinh hoạt tổ chuyên môn chính là tìm ra nh ng ài học tốt, nh ng hiện tƣợng trì trệ và hạn chế về chuyên môn để thƣờng xuyên giúp đỡ nhà giáo nâng cao tay nghề, đạo đức và v n hóa nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp nói chung trên cơ sở các quan hệ tham gia, dân chủ và hợp tác với nhau. Tuy vậy không ít trƣờng hợp sinh hoạt Tổ chuyên môn hiện nay lại n ng về hình thức, không thực sự tập trung vào chuyên môn, mà iến thành kiểm điểm, chỉ trích, thi đua, ganh đua lẫn nhau ho c thành các cuộc àn ạc kế hoạch, chỉ tiêu, sự vụ hành chính. Một trong nh ng lí do hạn chế hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn chính là các hoạt động ở đó còn thiếu ý tƣởng, quan niệm ho c cách tiếp cận khoa học, và không đúc kết đƣợc nh ng giá trị và ài học cần thiết. Các tiếp cận hành chính, mệnh lệnh và chỉ huy tập trung trong quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn tuy vẫn có ích nhƣng rõ ràng không thật thích hợp với lĩnh vực này. Vì đó là cách làm tập trung vào phổ iến các chỉ thị, nghiên cứu các v n ản chỉ đạo, lên kế hoạch và giám sát thực hiện… rồi áo cáo, kiểm điểm nh ng gì đã phổ iến. Khía cạnh thực sự chuyên môn chƣa đƣợc quan tâm sâu sắc nên khó tạo đƣợc chuyển iến tiến ộ về chuyên môn. Đó cũng là một trong nh ng lí do chuyển iến chậm về chuyên môn lâu nay trong nhà trƣờng thuộc mọi c p học. 1 Mô hình nghiên cứu ài học là mô hình quản lí r t thích hợp với sinh hoạt chuyên môn vì nó tích hợp cả tiếp cận hành chính, tiếp cận chức n ng, tiếp cận tham gia, tiếp cận hợp tác, tiếp cận giải quyết v n đề… cho phép hoạt động tổ chuyên môn vẫn diễn ra trong khuôn khổ hành chính nhƣng có nhiều cơ hội đi sâu vào chuyên môn và khai thác đƣợc nh ng giá trị và ài học sâu sắc thiết thực. Nghiên cứu ài học giúp đội ngũ nhà giáo phát hiện nh ng gì không nhìn, không nghe th y trực tiếp về chuyên môn, mà ẩn sau các hành động dạy học, giáo dục, phƣơng pháp và kĩ thuật đã áp dụng (Tổ chức Plan Việt Nam, 2008 [46]). Hiện nay đã có một số tài liệu dự án và áo cáo kinh nghiệm, một số hội thảo àn về sinh hoạt chuyên môn dựa vào nghiên cứu ài học. Nhƣng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn dựa vào mô hình này thì còn là v n đề ít đƣợc nghiên cứu. M c dù một số luận v n đã nghiên cứu v n đề quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn dựa vào nh ng tiếp cận khác nhau nhƣ của Trần Quang Tu n (2011)[49], Bùi Đức Tu n (2011)[48],Nguyễn Ngọc Toán (2013)[47] v.v…nhƣng chƣa đề cập đến mô hình nghiên cứu ài học. Dựa vào kĩ thuật NCBH để quản lí tổ chuyên môn vẫn là v n đề còn ít đƣợc nghiên cứu. Trong ối cảnh đó, đề tài Quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở các trường THPT huyện Phú Xuyên, Thành phố Hà Nội đƣợc chọn để thực hiện nghiên cứu luận v n thạc sĩ quản lí giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xu t nh ng iện pháp quản lí sinh hoạt TCM theo hƣớng NCBH ở c p trƣờng tại các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên - Tp. Hà Nội nhằm góp phần ồi dƣỡng và phát triển nghề nghiệp nhà giáo tại ch . 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu 2 Các quan hệ quản lí ở c p trƣờng trong lĩnh vực SHCM tại trƣờng THPT huyện Phú Xuyên-Tp. Hà Nội. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các quan hệ quản lí ở c p trƣờng có liên quan đến sinh hoạt của TCM của các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên-Tp. Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học Nếu các iện pháp quản lí sinh hoạt TCM thu hút đƣợc sự tham gia tích cực về chuyên môn của các nhà giáo, tập trung vào khai thác kinh nghiệm tốt, phát hiện nh ng giá trị tích cực trong hoạt động chuyên môn và s dụng chúng để khuyến khích nhà giáo n lực học tập, ồi dƣỡng, chia sẻ và hợp tác với nhau về chuyên môn thì chúng sẽ tác động tích cực đến hoạt động dạy học và sự phát triển nghề nghiệp của nhà giáo. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định cơ sở lí luận của quản lí sinh hoạt TCM theo hƣớng NCBH ở trƣờng THPT. 5.2. Đánh giá thực trạng quản lí sinh hoạt TCM ở một số trƣờng THPT tại huyện Phú Xuyên – Tp. Hà Nội. 5.3. Đề xu t các iện pháp quản lí sinh hoạt TCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT tại huyện Phú Xuyên – Tp. Hà Nội. 5.4. Khảo nghiệm các iện pháp quản lí qua ý kiến chuyên gia. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung 3 Đề tài này giới hạn trong phạm vi quản lí SHTCM theo NCBH của TTCM trƣờng THPT. Kết quả nghiên cứu đƣợc đánh giá ằng phƣơng pháp chuyên gia. 6.2. Về qui mô và địa àn Nghiên cứu thực trạng đƣợc thực hiện ằng phiếu h i trên mẫu 200 ngƣời, trong đó có 160 GV, 40 CBQL, và ph ng v n 15 tổ trƣởng chuyên môn ở 4 trƣờng THPT của huyện Phú Xuyên-Tp. Hà Nội. - Trƣờng THPT Phú Xuyên A - Trƣờng THPT Phú Xuyên B - Trƣờng THPT Đồng Quan - Trƣờng THPT Tân Dân 6.3. Phạm vi áp dụng Ban giám hiệu, Tổ trƣởng chuyên môn, giáo viên ở 4 trƣờng THPT trong huyện Phú Xuyên – Tp. Hà Nội. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận - Phƣơng pháp tổng quan lí luận nhằm chọn lọc các nguồn lí thuyết làm cơ sở xác định các khái niệm, quan điểm khoa học về quản lí tổ chuyên môn và nghiên cứu ài học ở trƣờng phổ thông. - Phƣơng pháp phân tích lí luận các tƣ liệu khoa học để xác đinh logic nghiên cứu, khung lí thuyết của nghiên cứu. - Phƣơng pháp khái quát hóa lí luận để đƣa ra giả thuyết, nh ng nhận xét, kết luận và nh ng đề xu t khác khi xây dựng các iện pháp quản lí SHTCM theo hƣớng NCBH ở trƣờng THPT. 4 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phƣơng pháp điều tra viết Phƣơng pháp này đƣợc s dụng để thu thập số liệu nhằm làm rõ thực trạng, nguyên nhân và các iện pháp quản lí SHTCM theo hƣớng NCBH ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên-Tp. Hà Nội 7.2.2. Phƣơng pháp chuyên gia Nhằm thu thập ý kiến đánh giá của các chuyên gia để l y ý kiến đánh giá của các chuyên gia, nh ng nhà quản lí giáo dục về các iện pháp quản lí. 7.2.3. Phƣơng pháp trò chuyện (đàm thoại) Phƣơng pháp trò chuyện đƣợc s dụng trong đề tài nhằm h trợ cho các phƣơng pháp trên đồng thời kiểm tra độ tin cậy của kết quả nghiên cứu. 7.2.4. Phƣơng pháp quan sát Tiến hành quan sát hoạt động quản lí SHTCM theo hƣớng NCBH của hiệu trƣởng, hiệu phó, tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn, giáo viên để th y đƣợc nh ng thuận lợi, nh ng khó kh n của họ trong quá trình SHTCM theo NCBH. 7.2.5. Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Tiến hành thu thập, nghiên cứu các kế hoạch và hoạt động liên quan đến sinh hoạt tổ chuyên môn dựa vào nghiên cứu ài học. 7.2.6. Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm Tổng kết nh ng ài học quản lí TCM ở một số trƣờng qua phân tích hồ sơ quản lí, hồ sơ chuyên môn và ph ng v n các tổ trƣởng chuyên môn. 7.3. Các phương pháp khác S dụng toán thống kê để x lí các số liệu do các phƣơng pháp khác đem lại và l y ý kiến chuyên gia đánh giá độ tin cậy của iện pháp. 5 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận v n gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận của quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu bài học ở trƣờng trung học phổ thông Chƣơng 2: Thực trạng quản lí sinh hoạt tổ chuyên theo hƣớng nghiên cứu bài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên - Tp. Hà Nội Chƣơng 3: Các iện pháp quản lí sinh hoạt tổ chuyên theo hƣớng nghiên cứu bài học ở các trƣờng THPT huyện Phú Xuyên - Tp. Hà Nội 6 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN THEO HƢỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở TRƢỜNG THPT 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về sử dụng nghiên cứu bài học trong quản lí Sinh hoạt tổ chuyên môn (SHTCM) theo hƣớng nghiên cứu ài học (NCBH) là một mô hình ồi dƣỡng chuyên môn của các GV thông qua nghiên cứu thực tiễn quá trình dạy học của chính họ ở nhà trƣờng. Trong đó không tập trung vào việc đánh giá giờ học, xếp loại GV mà tập trung vào quan sát - phân tích việc học của HS trong m i ài học cụ thể. T đó tìm ra nguyên nhân tại sao HS chƣa đạt đƣợc kết quả nhƣ mong muốn và có iện pháp để nâng cao ch t lƣợng dạy học, tạo cơ hội cho HS đƣợc tham gia vào quá trình học tập; giúp GV có khả n ng chủ động điều chỉnh nội dung, phƣơng pháp dạy sao cho phù hợp với đối tƣợng HS. Ngoài ra NCBH còn giúp GV chia sẻ kinh nghiệm, nhận ra các v n đề khó kh n, hiểu rõ các nguyên nhân, học h i, tích lũy và hình thành nh ng n ng lực, phẩm ch t chuyên môn nhằm đảm ảo cơ hội học tập thực sự có ý nghĩa cho t ng HS, ở t ng ài học. Thuật ng nghiên cứu ài học (NCBH) (tiếng Anh là Lesson Study ho c Lesson Research) đƣợc chuyển t nguyên nghĩa tiếng Nhật (jugyou kenkyuu). Thuật ng NCBH có nguồn gốc trong lịch s giáo dục Nhật Bản, t thời Meiji (1868 - 1912), nhƣ một iện pháp để nâng cao n ng lực nghề nghiệp của GV thông qua nghiên cứu cải tiến các hoạt động dạy học các ài học cụ thể, qua đó cải tiến ch t lƣợng học của HS. Cho đến nay NCBH đƣợc xem nhƣ một mô hình và cách tiếp cận nghề nghiệp của GV và vẫn đƣợc s dụng rộng rãi tại các trƣờng học ở Nhật Bản, hình thức này đã đƣợc áp dụng 7 trên nhiều nƣớc, ƣớc đầu đƣợc áp dụng ở Việt Nam và đã chứng minh đƣợc tính khả thi của nó trong việc ồi dƣỡng và phát triển n ng lực chuyên môn của GV so với các phƣơng pháp truyền thống khác. Điều đó cho th y tính ƣu việt và sức h p dẫn to lớn của NCBH. Trong đề tài này tác giả tập trung nghiên cứu v n đề quản lí SHTCM theo NCBH, t đó đề xu t các biện pháp quản lí SHTCM theo hƣớng NCBH trong nhà trƣờng THPT hi vọng góp phần nâng cao ch t lƣợng dạy và học, đáp ứng đƣợc mục tiêu đổi mới Giáo dục và Đào tạo theo Nghị quyết 29/NQTW đã đ t ra trong Hội nghị BCH Trung ƣơng lần thứ 8 khóa XI. 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lí tổ chuyên môn ở trường THPT Nhiều nghiên cứu về quản lí tổ chuyên môn (TCM) ở trƣờng THPT đã đƣợc thực hiện trong các luận v n thạc sĩ và bài báo. Trịnh Hoài Duy (2013)[11] đề xu t các iện pháp quản lí truyền thống dựa vào chức n ng quản lí và hƣớng tới mục tiêu xây dựng trƣờng chuẩn quốc gia. Nguyễn Minh Đ ng (2012)[12], Trần Thu Đông (2013)[13], Nguyễn H u Hóa (2009)[21], Đoàn Khải (2009)[28], Vũ Thị Thu Lƣơng (2014)[34], Trần Quang Tu n (2011)[49], Bùi Đức Tu n (2011)[48], Nguyễn Ngọc Toán (2013)[47] v.v… Phùng Xuân Dự (2015)[10], Vũ Thị Thu Hiền (2013)[20], Nguyễn Mậu Đức, Hoàng Thị Chiên (2014)[14] đã đề cập v n đề s dụng NCBH để ồi dƣỡng nghề nghiệp giáo viên. Ngoài nh ng iện pháp quản lí quen thuộc, Phùng Xuân Dự đã đề xu t việc xây dựng nh ng điển hình để làm ch dựa phát triển sáng kiến chuyên môn tại Trƣờng THCS và THPT Nguyễn T t Thành, Hà Nội. Tuy nhiên luận v n này chỉ đề cập v n đề quản lí chuyên môn chứ chƣa xem xét riêng iệt v n đề quản lí tổ chuyên môn. Tóm lại nh ng nghiên cứu về quản lí chuyên môn và tổ chuyên môn ở trƣờng THPT đã đƣợc nhiều ngƣời nghiên cứu nhƣng ý tƣởng dựa vào NCBH 8 thì còn ít đƣợc đề cập và chƣa thật sáng t . Đ c iệt khía cạnh v n hóa học h i và hợp tác trong quản lí chuyên môn, trong sinh hoạt TCM chƣa đƣợc coi trọng đúng mức. 1.2. Sinh hoạt tổ chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu bài học ở trƣờng trung học phổ thông 1.2.1. Tổ chuyên môn 1.2.1.1. Khái niệm tổ chuyên môn Theo Điều 16 của của Điều lệ trƣờng trung học Hiệu trƣởng, các phó hiệu trƣởng, giáo viên, viên chức làm công tác thƣ viện, thiết ị giáo dục, cán ộ làm công tác tƣ v n cho học sinh của trƣờng trung học đƣợc tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học ho c nhóm các hoạt động ở t ng c p học THCS, THPT. M i tổ chuyên môn có tổ trƣởng, t 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lí chỉ đạo của hiệu trƣởng, do hiệu trƣởng ổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu n m học [3]. Nhƣ vậy có thể hiểu TCM là một bộ phận tổ chức nhân sự của nhà trường, gồm một nhóm giáo GV cùng giảng dạy về một môn học hay một nhóm môn học hay một nhóm viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, tư vấn học đường… TCM là nơi trực tiếp triển khai các hoạt động giáo dục, dạy học, phục vụ dạy học, là đầu mối quản lí mà Hiệu trƣởng dựa vào đó để quản lí nhà trƣờng trên nhiều phƣơng diện, nhƣng cơ ản nh t là hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sƣ phạm của GV. TCM là nơi tập hợp, đoàn kết các GV trong tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ GV trong tổ hoàn thành tốt nhiệm vụ [4][5][6][7]. 1.1.1.2. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn 9 a) Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hƣớng dẫn xây dựng và quản lí kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối chƣơng trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trƣờng. ) Tổ chức ồi dƣỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo qui định của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học và các qui định khác hiện hành. c) Giới thiệu tổ trƣởng, tổ phó. d) Đề xu t khen thƣởng, kỉ luật đối với giáo viên. đ) Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xu t theo yêu cầu công việc hay khi hiệu trƣởng yêu cầu [5]. 1.2.2. Sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông 1.2.1.1. Khái niệm sinh hoạt tổ chuyên môn ở trƣờng THPT Có nhiều khái niệm khác nhau xung quanh thuật ng SHTCM nhƣ: SHTCM là hoạt động đƣợc thực hiện thƣờng xuyên theo định kì nhằm ồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ, n ng lực sƣ phạm cho giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp thông qua việc dự giờ, phân tích ài học [5]. SHTCM là hình thức hoạt động chung của tập thể sƣ phạm trong một trƣờng, một tổ ộ môn (ho c khối) để GV trao đổi, học tập, ồi dƣỡng và thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn nhằm nâng cao n ng lực nghề nghiệp của GV cũng nhƣ ch t lƣợng dạy học của nhà trƣờng (Vũ Thị Sơn, 2011, [41]). SHTCM là hoạt động trong đó GV học tập lẫn nhau, học tập trong thực tế, là nơi th nghiệm và trải nghiệm nh ng cái mới, là nơi kết nối lí thuyết với thực hành, gi a ý định và thực tế [7]. M c dù khái niệm SHTCM đƣợc hiểu ở nhiều góc độ khác nhau, song dù tiếp cận ở góc độ nào thì ản ch t SHTCM đều nhƣ sau: 10 SHTCM là hoạt động thƣờng xuyên của các trƣờng phổ thông, thông qua tổ chuyên môn và qua các hình thức chung toàn trƣờng, có chức n ng h trợ nhà quản lí và các nhà giáo duy trì, cải thiện hoạt động chuyên môn, ồi dƣỡng tay nghề, phát triển nghề nghiệp, học h i và hợp tác lẫn nhau, góp phần quan trọng tạo nên v n hóa giảng dạy, v n hóa học tập, v n hóa quản lí và v n hóa ứng x chuyên môn trong nhà trƣờng. 1.2.1.2. Vị trí, vai trò của sinh hoạt tổ chuyên môn ở trƣờng THPT Sứ mạng trung tâm của SHTCM chính là tìm ra nh ng ài học tốt, nh ng hiện tƣợng trì trệ, hạn chế về chuyên môn để thƣờng xuyên giúp đỡ nhà giáo nâng cao tay nghề, đạo đức và v n hóa nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp nói chung trên cơ sở các quan hệ tham gia, dân chủ và hợp tác với nhau trong tổ, trong trƣờng. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn ở trƣờng THPT cần đa dạng, phong phú, có thay đổi và phải có chuẩn ị trƣớc về nội dung và cách thức tổ chức thực hiện theo chức n ng và nhiệm vụ qui định tránh việc sinh hoạt chỉ để giải quyết sự vụ, sự việc và ho c mang tính hành chính mà phải đi sâu vào chuyên môn và khai thác đƣợc nh ng giá trị và ài học sâu sắc thiết thực. 1.2.1.3. Các hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn ở trƣờng THPT - Học tập chuyên môn nghiệp vụ: Nội dung học tập có thể theo các chuyên đề đƣợc xác định dựa trên nhu cầu của GV của m i huyện, tỉnh ho c theo chỉ đạo chung của Bộ GD&ĐT. Nội dung học tập còn là các v n ản chỉ đạo mới ho c nh ng nhiệm vụ mới trong n m học. - Dự giờ học tập đồng nghiệp: Việc dự giờ có thể diễn ra tại trƣờng ho c cụm trƣờng, chủ yếu theo các chuyên đề đƣợc xác định trong kế hoạch n m học. Ngoài ra, việc dự giờ tại trƣờng cũng có thể theo chuyên đề nào đáp ứng nhu cầu của GV trong trƣờng. Thông thƣờng một GV đƣợc đánh giá là 11