Tài liệu Luận văn quản lý dạy học trong các trường tiểu học huyện tiên lãng, thành phố hải phòng theo hướng phát triển năng lực người học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI ---------- VŨ TRỌNG THỦY QU¶N Lý D¹Y HäC TRONG C¸C TR¦êNG TIÓU HäC HUYÖN TI£N L·NG, THµNH PHè H¶I PHßNG THEO H¦íNG PH¸T TRIÓN N¡NG LùC NG¦êI HäC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI ---------- VŨ TRỌNG THỦY QU¶N Lý D¹Y HäC TRONG C¸C TR¦êNG TIÓU HäC HUYÖN TI£N L·NG, THµNH PHè H¶I PHßNG THEO H¦íNG PH¸T TRIÓN N¡NG LùC NG¦êI HäC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THỨC HÀ NỘI - 2017 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Quản lý Giáo dục và Phòng Sau Đại học trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình, trách nhiệm, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện Luận văn của mình. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS Nguyễn Xuân Thức, người hướng dẫn khoa học đã tận tâm chỉ bảo, hướng dẫn tác giả nghiên cứu và hoàn thành Luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tiên Lãng, Ban Giám hiệu và các thầy giáo, cô giáo các trường tiểu học huyện Tiên Lãng, các bạn đồng nghiệp và những người thân đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân tác giả đã rất cố gắng, nỗ lực, song luận văn chắc chắn khó tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn ! Hà Nội, tháng 6 năm 2017 TÁC GIẢ Vũ Trọng Thủy i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẲT CBQL Cán bộ quản lí CSVC Cơ sở vật chất GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh HTDH Hình thức dạy học NL Năng lực PPDH Phương pháp dạy học PTDH Phương tiện dạy học PTNL Phát triển năng lực QLDH Quản lí dạy học QLGD Quản lí giáo dục SGK Sách giáo khoa TCM Tổ chuyên môn ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 3 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .......................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài ............................................................. 4 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................... 6 Chương 1: C SỞ L LU N VỀ QUẢN L DẠY HỌC THEO H ỚNG PHÁT TRIỂN N NG L C NG ỜI HỌC Ở TR ỜNG TIỂU HỌC ........... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về dạy học theo phát triển năng lực ..... 7 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về QLDH theo tiếp cận năng lực ......... 9 1.2. Quản lý .................................................................................................... 11 1.2.1. Khái niệm ...................................................................................... 11 1.2.2. Chức năng ...................................................................................... 13 1.3. Năng lực và phát triển năng lực người học ............................................. 14 1.3.1. Năng lực ........................................................................................ 14 1.3.2. Phát triển năng lực người học ....................................................... 15 1.4. Dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực học sinh ............ 16 1.4.1. Khái niệm dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh ....... 16 1.4.2. Một số đặc điểm của dạy học theo phát triển năng lực: ................ 18 1.4.3. Đặc điểm tâm lý học sinh tiểu học ................................................ 22 1.5. Quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ................... 23 1.5.1. Quản lý việc soạn bài của giáo viên trong nhà trường tiểu học .... 24 iii 1.5.2. Quản lý hoạt động giảng dạy trên lớp của người giáo viên .......... 25 1.5.3. Quản lý bồi dưỡng giáo viên trong tổ chuyên môn ...................... 26 1.5.4. Quản lý học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực người học ................................................................................................. 27 1.5.5. Quản lý kiểm tra đánh giá học sinh tiểu học ................................. 28 1.5.6. Quản lý phương tiện dạy học phục vụ dạy học theo hướng phát triển năng lực người học.......................................................................... 28 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học ............................................................. 29 1.6.1. Yếu tố thuộc về người hiệu trưởng tiểu học ................................. 29 1.6.2. Yếu tố thuộc về giáo viên tiểu học ................................................ 29 1.6.3. Yếu tố thuộc về môi trường quản lý dạy học ................................ 30 Kết luận chương 1 .......................................................................................... 31 Chương 2: TH C TRẠNG QUẢN L DẠY HỌC TRONG CÁC TR ỜNG TIỂU HỌC HUY N TI N L NG THÀNH PH HẢI PH NG THEO H ỚNG PHÁT TRIỂN N NG L C NG ỜI HỌC........................ 32 2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng. 32 2.1.1. Quy mô giáo dục; đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh 32 2.1.2. Tình hình cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ..................................... 34 2.1.3. Kết quả giáo dục tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng 3 năm trở lại đây (từ năm học 2014-2015 đến 2016-2017) ......... 34 2.1.4. Những thuận lợi và khó khăn đối với giáo dục tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng ............................................................ 36 2.2. Tổ chức khảo sát thực tiễn quản lý dạy học trong các trường tiểu học huyện Tiên Lãng thành phố Hải Phòng ......................................................... 37 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 37 2.2.2. Nội dung khảo sát .......................................................................... 37 2.2.3. Phương pháp khảo sát ................................................................... 38 iv 2.2.4. Cách cho điểm và thang đánh giá ................................................. 39 2.2.5. Đối tượng và khách thể khảo sát ................................................... 39 2.2.6. Địa bàn khảo sát ............................................................................ 39 2.3. Thực trạng dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học .......................................... 40 2.3.1. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình dạy học ................... 40 2.3.2. Thực trạng thực hiện hình thức dạy học ....................................... 41 2.3.3. Thực trạng thực hiện các hiện phương pháp dạy học ................... 43 2.3.4. Thực trạng mức độ đáp ứng về nguồn lực dạy học theo hướng phát triển năng lực người học .................................................................. 43 2.3.5. Thuận lợi và khó khăn khi tổ chức dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng...................................................................................... 45 2.3.6. Đánh giá mức độ đáp ứng của dạy học với yêu cầu phát triển năng lực học sinh ..................................................................................... 46 2.4. Thực trạng quản lý dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học ............................ 47 2.4.1. Quản lý việc soạn bài của giáo viên trong nhà trường tiểu học .... 47 2.4.2. Quản lý hoạt động giảng dạy trên lớp của người giáo viên .......... 48 2.4.3. Quản lý bồi dưỡng giáo viên trong tổ chuyên môn ...................... 50 2.4.4. Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ............... 51 2.4.5. Quản lý hoạt động học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực người học .................................................................................. 53 2.4.6. Quản lý phương tiện dạy học (các điều kiện đảm bảo) theo hướng phát triển năng lực người học ...................................................... 55 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học ............................................................. 57 2.5.1. Các yếu tố thuộc về hiệu trưởng trường tiểu học .......................... 57 2.5.2. Các yếu tố thuộc về giáo viên tiểu học ......................................... 58 v 2.5.3. Yếu tố thuộc về môi trường quản lý dạy học ................................ 59 2.6. Đánh giá thực trạng công tác quản lý dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học. 61 2.6.1. Thành công .................................................................................... 61 2.6.2. Hạn chế .......................................................................................... 62 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 63 Chương 3: BI N PHÁP QUẢN L DẠY HỌC TRONG CÁC TR ỜNG TIỂU HỌC HUY N TI N L NG THÀNH PH HẢI PH NG THEO H ỚNG PHÁT TRIỂN N NG L C NG ỜI HỌC ................................... 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ................................................................................ 64 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................ 64 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .................................................. 64 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................... 65 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với lứa tuổi và năng lực của học sinh .......................................................................................................... 65 3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học theo hướng PTNL người học trong các trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng ........................ 65 3.2.1. Quản lý thực hiện kế hoạch, chương trình, nội dung dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực ..................................................................... 65 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học tích cực hướng đến người học .......................................................... 68 3.2.3. Tổ chức giảng dạy trên lớp của giáo viên theo hướng phát triển năng lực cho học sinh .............................................................................. 70 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá HS theo hướng PTNL .......... 72 3.2.5. Tăng cường đầu tư và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ cho hướng đổi mới phương pháp dạy học ................................. 74 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................. 76 vi 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ................................................................................................................. 78 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................. 78 3.4.2. Nội dung và cách thức khảo nghiệm ............................................. 78 3.4.3. Mẫu khảo nghiệm .......................................................................... 79 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ..................................................................... 79 Kết luận chương 3 .......................................................................................... 84 KẾT LU N VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................ 85 1. Kết luận ...................................................................................................... 85 2. Khuyến nghị ............................................................................................... 86 2.1. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo Tiên Lãng ............................... 86 2.2. Đối với Hiệu trưởng các trường tiểu học ......................................... 87 2.3. Đối với giáo viên các trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng ................................................................................................ 88 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC Đ CÔNG B TÀI LI U THAM KHẢO PHỤ LỤC vii DANH MỤC BẢNG SỐ Bảng 1.1. Các đặc trưng cơ bản để phân biệt dạy học truyền thống và dạy học theo phát triển năng lực ........................................................................... 20 Bảng 2.1: Quy mô trường, lớp, học sinh cấp tiểu học huyện Tiên Lãng ....... 32 Bảng 2.2: Thống kê trình độ giáo viên tiểu học ............................................. 33 Bảng 2.3: Tổng hợp đánh giá phẩm chất, năng lực học sinh ......................... 35 Bảng 2.4: Tổng hợp đánh giá môn học và hoạt động giáo dục học sinh ....... 35 Bảng 2.5: Mẫu khảo sát .................................................................................. 39 Bảng 2.6: Đánh giá mức độ thực hiện các nội dung chương trình dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ..................................................... 40 Bảng 2.7: Đánh giá mức độ sử dụng hình thức dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ................................................................................ 41 Bảng 2.8: Đánh giá mức độ thực hiện các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực người học......................................................................... 43 Bảng 2.9: Đánh giá mức độ đáp ứng về nguồn lực dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ......................................................................... 44 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc soạn bài của giáo viên theo hướng phát triển năng lực người học ..................................................... 47 Bảng 2.11: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý giảng dạy trên lớp của giáo viên ................................................................................................................. 48 Bảng 2.12: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên trong tổ chuyên môn theo hướng phát triển năng lực người học ................................ 50 Bảng 2.13: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực ..................................... 51 Bảng 2.14: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực người học ............................................. 53 Bảng 2.15: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý phương tiện dạy học (các điều kiện đảm bảo) theo hướng phát triển năng lực người học ..................... 55 viii Bảng 2.16: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về hiệu trưởng đến quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ........................... 57 Bảng 2.17: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về giáo viên tiểu học đến quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học .................... 58 Bảng 2.18: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về môi trường quản lý dạy học đến dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ................... 59 Bảng 3.1. Mẫu khảo nghiệm .......................................................................... 79 Bảng 3.2: Kết quả ý kiến đánh giá về tính cần thiết của các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ................................... 79 Bảng 3.3. Kết quả ý kiến đánh giá về tính khả thi của các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ........................................ 81 Bảng 3.4. Tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học .................. 82 ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Mức độ thực hiện các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học trong các trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng ...................................................................................... 57 Biểu đồ 2.2. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ............................................................. 60 Biểu đồ 3.1: mối quan hệ giữa tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học .................. 83 x MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 04 tháng 11 năm 2013, Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương khóa XI về "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" đã khẳng định: "Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội". Quan điểm chỉ đạo nêu trên của Đảng chính là kim chỉ nam cho ngành Giáo dục và Đào tạo trong việc thực hiện đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục; đổi mới kiểm tra đánh giá người học. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu học là cấp học nền tảng, có nhiệm vụ giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện về nhân cách đồng thời cùng với các cấp học phổ thông khác là giáo dục trung học cơ sở, trung học phổ thông tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Kết quả của giáo dục tiểu học có ảnh hưởng sâu sắc đến những cấp học sau đó. Vì vậy, để đào tạo ra những con người có năng lực, có nhân cách đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cần tập trung vào bậc học đầu tiên - bậc Tiểu học. Giáo dục tiểu học phải trang bị cho học sinh những năng lực cần thiết, làm tiền đề cho các cấp học tiếp theo như: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực hợp tác, 1 năng lực tính toán, năng lực giao tiếp, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, … 1.2. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học đã được bàn đến nhiều từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX và ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế. Tuy nhiên, tại Việt Nam, xu hướng giáo dục này mới được quan tâm đề cập và thực hiện chủ yếu ở các trường Đại học, Cao đẳng và các trường Trung cấp nghề. Đối với giáo dục phổ thông, trong đó có giáo dục tiểu học thì dạy học theo hướng phát triển năng lực người học mới chỉ được triển khai bước đầu. Và cũng vì vậy, việc quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học còn rất mới mẻ, nhiều bất cập, khó khăn, thậm chí còn chưa hiểu thấu đáo vấn đề. Việc quản lý xây dựng, thực hiện chương trình, kế hoạch, nội dung giáo dục chủ yếu vẫn thực hiện theo định hướng nội dung. Việc tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về đổi mới phương pháp, hình thức dạy học theo phát triển phát triển năng lực người học tuy đã được tổ chức song hiệu quả còn rất hạn chế. Công tác kiểm tra, đánh giá người học vẫn nặng về kiểm tra lý thuyết và gắn với một phần kỹ năng thực hành mà chưa quan tâm đánh giá năng lực,… Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong việc triển khai dạy học theo hướng phát triển năng lực người học. 1.3. Trong lĩnh vực quản lý giáo dục đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý dạy học ở các cấp mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, đại học, với các chủ thể quản lý khác nhau như hiệu trưởng, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo, nhưng nghiên cứu quản lý dạy học trong các trường tiểu học theo tiếp cận năng lực, theo hướng phát triển năng lực người học trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay thì còn ít công trình nghiên cứu. Đặc biệt ở huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng chưa có công trình nghiên cứu nào về quản lý dạy học trong các trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học. Vì vậy việc lựa chọn đề tài nghiên cứu 2 trên đã xác định được điểm mới trong lĩnh vực quản lý giáo dục và trên địa bàn nghiên cứu cụ thể. Kết quả nghiên cứu sẽ phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý dạy học trong các trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất biện pháp quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học nhằm nâng nâng cao chất lượng dạy học và phát triển năng lực cho học sinh. 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý dạy học ở trường tiểu học trong thời gian qua đã được kết quả nhất định. Nhưng đứng trước bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay với mục tiêu giáo dục chuyển từ truyền thụ tri thức sang phát triển năng lực người học thì việc quản lý dạy học còn bộc lộ những hạn chế làm giảm chất lượng dạy và học trong nhà trường tiểu học. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực người học thì sẽ nâng cao được chất lượng dạy và học, từ đó phát triển năng lực, trí tuệ cho học sinh trong nhà trường tiểu học. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 3 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về quản lý dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học. 5.4. Khảo nghiệm biện pháp quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học đã đề xuất. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài - Nghiên cứu biện pháp quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học của Hiệu trưởng trường tiểu học. - Quản lý dạy học của Hiệu trưởng theo tiếp cận quá trình: quản lý việc soạn bài của giáo viên, quản lý giảng dạy trên lớp, quản lý bồi dưỡng giáo viên, quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh, quản lý học tập của học sinh, quản lý phương tiện dạy học. - Địa bàn nghiên cứu là các trường tiểu học trên địa bàn huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng: 07 trường tiểu học bao gồm: Trường TH Tự Cường, Quyết Tiến, Thị trấn, Đoàn Lập, Toàn Thắng, Hùng Thắng, Đông Hưng. - Khách thể khảo sát bao gồm: 15 cán bộ quản lý và 95 giáo viên trường tiểu học. - Thời gian thu thập số liệu: Thời gian 01 năm học, từ tháng 9/2016 đến tháng 5/2017. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu để phân loại, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan đến quản lý dạy học ở trường tiểu học, các tài liệu này bao gồm: - Các văn kiện, văn bản về chủ trương của Đảng và Nhà nước, Bộ Giáo dục & Đào tạo có liên quan đến đề tài. 4 - Các sách và tài liệu về giáo dục học, tâm lý học, khoa học quản lý giáo dục; về dạy học ở tiểu học; về các quan điểm, xu thế tiếp cận hiện đại của khoa học quản lý. - Các công trình nghiên cứu về khoa học quản lý giáo dục như các chuyên khảo, các báo cáo khoa học, các bài báo và các luận văn, luận án có liên quan đến đề tài. Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra: Tiến hành điều tra thống kê để nắm được thực trạng hoạt động dạy học và quản lý dạy học trong các trường tiểu học trên địa bàn khảo sát. - Phương pháp phỏng vấn: trao đổi với giáo viên, cán bộ quản lý trường tiểu học về dạy học và quản lý dạy học trong các trường tiểu học. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sư phạm: + Nghiên cứu các sản phẩm của giáo viên như kế hoạch dạy học, kế hoạch bài dạy (giáo án), đồ dùng dạy học, kế hoạch tự bồi dưỡng để đánh giá trình độ và năng lực giảng dạy của giáo viên; + Nghiên cứu và phân tích kết quả học tập của học sinh ở một số trường tiểu học; + Nghiên cứu các kế hoạch, quyết định, báo cáo hằng năm của Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Phòng, Phòng GD-ĐT Tiên Lãng và các trường tiểu học trên địa bàn huyện Tiên Lãng để đánh giá thực trạng dạy học và quản lý chất lượng dạy học. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tiến hành nghiên cứu, tiếp thu các kinh nghiệm làm tốt công tác quản lý dạy học ở các trường tiểu học, làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp quản lý khả thi. 5 - Phương pháp chuyên gia: Tập hợp ý kiến chuyên gia thông qua các phiếu hỏi, phỏng vấn trực tiế, tổ chức các hội nghị, hội thảo khoa học để xem xét, khẳng định tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý dạy học đã đề xuất. 7.3. Nhóm phương pháp xử lý thông tin, dữ liệu - Các công thức toán thống kê: Sử dụng thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lý số liệu về khảo sát thực trạng và kết quả nghiên cứu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, công trình khoa học, phụ lục, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trường tiểu học theo hướng phát triển năng lực người học. Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học. Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học ở trường tiểu học huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng theo hướng phát triển năng lực người học. 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về dạy học theo phát triển năng lực * Ở nƣớc ngoài, dạy học theo tiếp cận năng lực được hình thành và phát triển rộng khắp tại Nga vào những năm 1970. Trong những năm 1990, dạy học theo tiếp cận năng lực được triển khai, áp dụng mạnh mẽ vào chương trình giáo dục các cấp ở các quốc gia như Mỹ, Anh, Úc, New Zealand, xứ Wales, v.v... Nhiều quốc gia phát triển trên thế giới đã triển khai dạy học theo xu hướng tiếp cận năng lực và đạt được nhiều thành tựu giáo dục, đặc biệt là trong phát triển năng lực tự học, chủ động sáng tạo của học sinh. Ở Châu Á, các nước có nền giáo dục phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore… cũng đã áp dụng thành công tư duy dạy học tiếp cận năng lực người học, bắt kịp xu hướng giáo dục quốc tế và đạt nhiều thành tích đáng kể. Công trình rất nổi tiếng “Xây dựng chương trình học” (Peter F. Oliva (2006), Nguyễn Thị Kim Dung dịch) đã nhấn mạnh đến yếu tố chương trình đóng vai trò to lớn trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo . Tác giả Hilda Taba (1962) trong “Xây dựng chương trình: Lý luận và thực tiễn”, Kelly A.V (1977) trong “Chương trình: Những vấn đề về lý luận và thực tiễn”. Tác giả Tanner, Daniel and Laurel (1995) trong “Xây dựng chương trình: từ lý luận đến thực tiễn” và nhiều tác giả khác. Theo Annesley, King, và Harte (1994), để đảm bảo rằng kết quả của một hệ thống giáo dục đạt được chất lượng mong muốn, một hệ thống đảm bảo chất lượng phải quan tâm đến các quá trình của hoạt động giảng dạy sau đây: thiết kế và nội dung của các môn học; chuyển tải và đánh giá; đánh giá, giám sát và xem xét, quản lý nói chung. 7