Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Luận văn quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện bình lục, tỉnh hà nam...

Tài liệu Luận văn quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện bình lục, tỉnh hà nam

.PDF
154
628
83

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN ĐĂNG ĐỊNH QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN BÌNH LỤC, TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN ĐĂNG ĐỊNH QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN BÌNH LỤC, TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ THỊ ANH VÂN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tôi. Số liệu đƣợc nêu trong luận văn là trung thực và có trích nguồn. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác./. Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Học viên xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo của Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã nhiệt tình giúp đỡ học viên trong quá trình học tập và hoàn thành bản luận văn thạc sĩ này. Đặc biệt học viên xin bày tỏ lòng biết ơn đến PGS.TS. Lê Thị Anh Vân đã hết lòng quan tâm giúp đỡ học viên hoàn thành luận văn này. Học viên xin cảm ơn các cơ quan, đơn vị liên quan đã giúp đỡ phối hợp trong quá trình nghiên cứu luận văn. Học viên xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên, khích lệ, tạo điều kiện và giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. MỤC LỤC Danh mục các chữ viết tắt ........................................................................................... i Danh mục các bảng .................................................................................................... ii Danh mục hình vẽ ..................................................................................................... iv LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ................4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .......................4 1.2. Cơ sơ lý luận về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện .................................6 1.2.1. Ngân sách nhà nước cấp huyện .................................................................6 1.2.2. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện ..................................................10 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................33 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .................................34 2.1. Phƣơng pháp thu thập và xử lý thông tin .......................................................34 2.2. Thiết kế nghiên cứu ......................................................................................355 Chƣơng 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH LỤC, TỈNH HÀ NAM .......................................36 3.1. Giới thiệu về huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam..................................................36 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................36 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .........................................................................38 3.2. Tình hình thu - chi ngân sách huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, giai đoạn 20112014 .......................................................................................................................40 3.2.1. Tình hình thu ngân sách huyện ................................................................41 3.2.2. Tình hình chi ngân sách huyện ................................................................42 3.3. Tình hình bộ máy quản lý ngân sách huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam ............43 3.4. Tình hình quản lý ngân sách nhà nƣớc trên điạ bàn huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam .....................................................................................................................47 3.4.1. Thực trạng công tác lập dự toán ngân sách huyện .................................47 3.4.2. Thực trạng công tác chấp hành dự toán ngân sách huyện ......................52 3.4.3. Thực trạng công tác quyết toán ngân sách huyện ...................................65 3.4.4. Thực trạng công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách huyện.....68 3.5. Đánh giá quản lý ngân sách nhà nƣớc trên điạ bàn huyện bìnhục, l tỉnh Hà Nam .738 3.5.1. Đánh giá theo tiêu chí quản lý ngân sách nhà nước .............................738 3.5.2. Đánh giá theo nội dung quản lý ngân sách nhà nước ...........................752 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..........................................................................................83 Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐIẠ BÀN HUYỆN BÌNH LỤC, TỈNH HÀ NAM .....84 4.1. Tình hình mới và ảnh hƣởng của nó tới quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện .....................................................................................................................84 4.2. Phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý ngân sách huyện Bình lục, tỉnh Hà Nam .......86 4.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam .......87 4.3.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý ngân sách huyện ..........................................87 4.3.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách huyện .................................90 4.3.3. Hoàn thiện công tác chấp hành dự toán ngân sách huyện ......................93 4.3.4. Hoàn thiện công tác quyết toán ngân sách huyện .................................105 4.3.5. Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách huyện...108 4.3.6. Nhóm giải pháp khác .............................................................................111 4.4. Một số kiến nghị ...........................................................................................115 4.4.1. Kiến nghị với Bộ Tài chính ....................................................................115 4.4.2. Kiến nghị với tỉnh Hà Nam ....................................................................116 4.4.3. Kiến nghị đối với huyện Bình Lục .........................................................116 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4........................................................................................118 KẾT LUẬN .............................................................................................................119 Danh mục tài liệu tham khảo ..................................................................................120 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT NGUYÊN NGHĨA KÝ HIỆU 1 HĐND Hội đồng nhân dân 2 KBNN Kho bạc nhà nƣớc 3 NS Ngân sách 4 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 5 QLNS Quản lý ngân sách 6 UBND Ủy ban nhân dân 7 VAT Thuế giá trị gia tăng 8 WTO Tổ chức Thƣơng mại Thế giới i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 6 Bảng 3.6 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 9 Bảng 3.9 10 Bảng 3.10 Nội dung Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội chủ yếu của huyện Bình Lục năm 2014 Trang Phụ lục Kết quả thu ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn Phụ lục 2011-2014 Kết quả chi ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn Phụ lục 2011-2014 Nhân lực Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện giai đoạn 2011- 2014 Phụ lục Dự toán thu ngân sách huyện Bình Lục, giai Phụ lục đoạn 2011-2014 Dự toán chi ngân sách huyện Bình Lục, giai Phụ lục đoạn 2011-2014 Kết quả thu ngân sách huyện Bình Lục, giai Phụ lục đoạn 2011-2014 Kết quả chi ngân sách huyện Bình Lục, giai Phụ lục đoạn 2011-2014 Tổng hợp các khoản thu ngân sách huyện Bình Lục sai mục đích, giai đoạn 2011-2014 Phụ lục Tổng hợp các khoản chi ngân sách huyện Bình Lục sai mục đích, giai đoạn 2011-2014 ii Phụ lục 11 Bảng 3.11 12 Bảng 3.12 13 Bảng 3.13 14 Bảng 3.14 Đánh giá số dự toán ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 Phụ lục Đánh giá chấp hành ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 Phụ lục Đánh giá quyết toán ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014. Phụ lục Đánh giá kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 iii Phụ lục DANH MỤC HÌNH VẼ STT Hình Nội dung 1 Hình 1.1 2 Hình 2.1 3 Hình 3.1 4 Hình 3.2 5 Hình 3.3 6 Hình 3.4 7 Hình 3.5 8 Hình 3.6 Dự toán thu ngân sách huyện Bình Lục, giai đoạn 2011-2014 49 9 Hình 3.7 Quá trình tổ chức thực hiện thu ngân sách huyện Bình Lục 53 10 Hình 3.8 11 Hình 3.9 12 Hình 3.10 13 Hình 3.11 Hệ thống ngân sách Nhà nƣớc Việt Nam Khung lý thuyết nghiên cứu quản lý NSNN huyện Bình Lục Trang 7 35 Bản đồ hành chính huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam 36 Một số chỉ tiêu thu ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn Phụ 2011-2014 lục Cơ cấu chi ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 Phụ lục Cơ cấu bộ máy quản lý ngân sách huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam Trình độ học vấn của đội ngũ cán bộ phòng Tài Chính Kế hoạch Tổng hợp 04 nguồn thu chính của ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 Quá trình tổ chức thực hiện chi ngân sách huyện Bình Lục So sánh thực chi với dự toán chi một số chỉ tiêu chi ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 Tốc độ tăng chi ngân sách huyện Bình Lục giai đoạn 2011-2014 iv 44 46 54 58 60 61 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân sách nhà nƣớc có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nƣớc. Vai trò của ngân sách nhà nƣớc luôn gắn liền với vai trò của nhà nƣớc trong từng giai đoạn, là công cụ chính sách tài chính quan trọng của một quốc gia, là một khâu quan trọng trong điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội, định hƣớng phát triển sản xuất, điều tiết thị trƣờng, bình ổn giá cả. Ngân sách nhà nƣớc huyện là một bộ phận cấu thành ngân sách nhà nƣớc (NSNN), là công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế xã hội, an ninh, quốc phòng. Luật Ngân sách Nhà nƣớc năm 2002 là cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý NSNN nói chung và ngân sách nhà nƣớc huyện nói riêng. Thông qua hoạt động thu ngân sách, bằng việc huy động nguồn tài chính từ thuế, ngân sách nhà nƣớc đảm bảo thực hiện vai trò định hƣớng đầu tƣ, kích thích hoặc hạn chế sản xuất kinh doanh, thông qua trợ giá, điều chỉnh thuế suất, thuế xuất nhập khẩu, dự trữ quốc gia, phát hành trái phiếu và chi tiêu của Chính phủ, kiềm chế lạm phát; cấp kinh phí đầu tƣ cho kết cấu hạ tầng, hình thành các doanh nghiệp thuộc các ngành then chốt; trên cơ sở đó tạo môi trƣờng và điều kiện thuận lợi cho sự ra đời và phát triển các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế; trợ giúp trực tiếp cho những ngƣời có thu nhập thấp, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, trợ cấp gián tiếp dƣới hình thức trợ giá cho các mặt hàng thiết yếu, các khoản chi phí để thực hiện chính sách dân số, việc làm, chống mù chữ, hỗ trợ đồng bào bão lụt… Tăng cƣờng quản lý NSNN, đổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách tiết kiệm, có hiệu quả hơn; thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống nhân dân. Bình Lục là huyện nông nghiệp nằm ở phía nam tỉnh Hà Nam, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp còn nhỏ lẻ, phân tán, thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn hàng 1 năm rất thấp, chỉ đáp ứng đƣợc một phần chi thƣờng xuyên, còn lại chủ yếu chờ vào bổ sung, cân đối của ngân sách tỉnh, nên rất khó khăn trong hoạt động. Trong khi nhu cầu vốn đầu tƣ xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng giao thông, thủy lợi, phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp, nông thôn, xây dựng nông thôn mới và đảm bảo an sinh xã hội rất lớn, đặt ra yêu cầu vừa phải huy động nguồn lực, vừa phải quản lý, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực từ ngân sách nhà nƣớc. Thực tế trong những năm gần đây, công tác quản lý NSNN trên địa bàn huyện Bình Lục đã đạt đƣợc những thành công lớn, góp phần ổn định đời sống kinh tế, xã hội của huyện. Giá trị sản xuất các ngành nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp hàng năm đều có sự tăng trƣởng. Tuy nhiên, công tác quản lý NSNN cũng dần bộc lộ những hạn chế nhất định. Cơ cấu thu, chi chƣa hợp lý, còn phụ thuộc lớn vào cân đối ngân sách của tỉnh; bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ quản lý NSNN của huyện cũng còn có hạn chế, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đặt ra. Do vậy vấn đề tăng cƣờng quản lý ngân sách, nhằm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, chống thất thu và quản lý, sử dụng hiệu quả ngân sách nhà nƣớc càng trở nên cấp bách. Chính vì vậy, học viên lựa chọn đề tài “Quản lý ngân sách nhà nước huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam” làm đối tƣợng nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 2. Câu hỏi nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, luận văn sẽ tập trung trả lời câu hỏi: Trong thời gian qua, thực trạng công tác quản lý NSNN trên địa bàn huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam nhƣ thế nào? Trong thời gian tới, chính quyền huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam cần thực hiện những giải pháp nào để hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện? 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở làm rõ những lý luận cơ bản về NSNN, quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện, đánh giá đúng thực trạng tình hình quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam trong giai đoạn 2011-2014, từ đó đề xuất giải pháp chủ yếu hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện nhằm 2 thúc đẩy sự phát triển của kinh tế - xã hội huyện. Để đạt đƣợc mục tiêu đó, luận văn xác định các nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Xác định khung lý thuyết về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện. - Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản của quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Bình Lục, bao gồm: Lập dự toán ngân sách nhà nước huyện; Chấp hành dự toán ngân sách nhà nước huyện; Quyết toán ngân sách nhà nước huyện; Kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách nhà nước huyện. + Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. + Về thời gian: Tài liệu tổng quan đƣợc thu thập từ những tài liệu đã công bố trong giai đoạn 2011-2014; giải pháp đƣợc đề xuất đến năm 2020. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, kết cấu luận văn gồm 03 chƣơng: Chương 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện. Chương 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu. Chương 3: Phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Chương 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. 3 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Tính đến thời điểm hiện tại, ở nƣớc ta có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học, bao gồm các bài viết, các quan điểm, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề thực tập tốt nghiệp nghiên cứu về vấn đề quản lý ngân sách nhà nƣớc các cấp. Trong số đó, học viên xin nêu ra một số công trình nghiên cứu tiêu biểu: - Bài viết “Đổi mới chính sách pháp luật về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước” của tác giả Nguyễn Thị Hoàn Yến đƣợc đăng trên Tạp chí Tài chính số 9 2013. Tác giả đã nêu ra một số bất cập trong phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc ở Việt Nam hiện nay, kết hợp với những yêu cầu đặt ra đối với ngân sách nhà nƣớc trong thời kỳ hội nhập, để đề xuất một số nội dung đổi mới pháp luật về phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc. - Bài viết “Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam và định hướng đổi mới” của tác giả Vũ Sỹ Cƣờng - Khoa Tài chính công, Học viện Tài chính, năm 2012. Bài viết đã phân tích tổng quan về tình hình phân cấp quản lý ngân sách ở Việt Nam, chỉ ra những bất cập, hạn chế trong phân cấp quản lý ngân sách, gồm: + Thứ nhất, cơ cấu ngân sách mang tính thứ bậc cao và tính lồng ghép của ngân sách cấp dƣới vào ngân sách cấp trên. + Thứ hai, trên thực tế, chính quyền địa phƣơng mới chỉ đƣợc tăng quyền về tổ chức thực thi ngân sách, còn thẩm quyền quyết định vẫn thuộc về Trung ƣơng. Xét về bản chất, phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc bao gồm sự phân chia 2 loại quyền: quyền quyết định và quyền tổ chức thực thi. + Thứ ba, tƣơng quan giữa nguồn thu đƣợc giữ lại và nhiệm vụ chi của các cấp chính quyền địa phƣơng chƣa tƣơng xứng. + Thứ tƣ, việc giao nhiều quyền cho cấp tỉnh đồng thời làm hạn chế tính tự chủ của ngân sách cấp dƣới. 4 + Thứ năm, quy trình ngân sách với tính lồng ghép lớn và thời gian tƣơng đối ngắn làm cho việc lập dự toán ở các cấp dƣới mang tính hình thức. + Thứ sáu, vấn đề vay nợ của địa phƣơng và kỷ luật ngân sách. Sau đó, bài viết đã đƣa ra 07 hƣớng cải cách phân cấp quản lý ngân sách ở Việt Nam nhằm tăng cƣờng hiệu quả quản lý NSNN. - Luận án tiến sĩ “Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh An Giang giai đoạn 2011 - 2015 và tầm nhìn đến 2020” của tác giả Tô Thiện Hiền Trƣờng Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh, năm 2012. Trong luận án, tác giả đã tiếp cận nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nƣớc và hiệu quả quản lý ngân sách nhà nƣớc tỉnh An Giang theo quy trình quản lý ngân sách, gồm: Lập dự toán NSNN; Chấp hành dự toán NSNN; Quyết toán NSNN. - Luận án tiến sĩ “Phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Lê Toàn Thắng - Học viện Hành chính, năm 2013. Luận án đã: + Nghiên cứu làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý ngân sách nhà nƣớc nhƣ: khái niệm ngân sách nhà nƣớc, thu chi ngân sách nhà nƣớc, nguyên tắc và nội dung quản lý ngân sách nhà nƣớc. + Phân tích cơ sở lý luận của phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc nhƣ: khái niệm phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc, mục đích, căn cứ và nguyên tắc phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc, nội dung phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc và các yếu tố ảnh hƣởng. + Phân tích đánh giá về thực trạng phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc ở Việt Nam, nêu lên những đánh giá về ƣu điểm và tồn tại cũng nhƣ nguyên nhân của những tồn tại trong phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc ở Việt Nam hiện nay. + Dự báo những định hƣớng và đề xuất một số giải pháp về phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc ở Việt Nam. - Luận văn thạc sĩ “Hoàn thiện quản lý ngân sách huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng” của tác giả Phạm Thị Thu Thảo - Viện Đại học Mở Hà Nội, năm 2013. Trong luận văn, tác giả đã tiếp cận nghiên cứu công tác quản lý NSNN huyện Bình Lục theo 03 nội dung: Lập dự toán thu - chi ngân sách xã; Chấp hành dự toán ngân 5 sách xã; Kế toán, quyết toán ngân sách xã. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề quản lý NSNN. Nhƣ vậy, các luận án, luận văn đều tiếp cận nghiên cứu công tác quản lý NSNN theo 03 nội dung cơ bản là: lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán. Tuy nhiên, điều kiện áp dụng của mỗi địa phƣơng khác nhau là khác nhau, do đó, công tác quản lý NSNN cũng khác nhau. Hơn nữa, hiện nay chƣa có công trình chính thống nào nghiên cứu quản lý NSNN huyện Bình Lục, do đó, học viên đã quyết định lựa chọn đề tài này làm đối tƣợng nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. Qua quá trình nghiên cứu các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đề tài luận văn, cùng với việc nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến công tác quản lý NSNN nhƣ Luật NSNN năm 2002 và sau khi tham khảo ý kiến của giáo viên hƣớng dẫn, học viên quyết định nghiên cứu công tác quản lý NSNN huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam theo 04 nội dung cụ thể sau: (1) Lập dự toán ngân sách nhà nước huyện; (2) Chấp hành dự toán ngân sách nhà nước huyện; (3) Quyết toán ngân sách nhà nước huyện; (4) Kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách nhà nước huyện. 1.2. Cơ sơ lý luận về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.2.1. Ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước cấp huyện Trong luận văn sẽ thống nhất gọi tắt Ngân sách Nhà nƣớc cấp huyện là Ngân sách huyện. Để hiểu rõ khái niệm ngân sách huyện, luận văn sẽ lần lƣợt làm rõ khái niệm Ngân sách nhà nƣớc và ngân sách huyện: Ngân sách Nhà nƣớc là phạm trù kinh tế và là phạm trù lịch sử. Sự hình thành và phát triển của NSNN gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của kinh tế hàng hóa - tiền tệ trong các phƣơng thức sản xuất của các cộng đồng và Nhà nƣớc của từng cộng đồng. Nói cách khác, sự ra đời của Nhà nƣớc, sự tồn tại của nền kinh tế hàng hóa - tiền tệ là những tiền đề cho sự phát triển của NSNN. 6 Tại Điều 1, Luật NSNN năm 2002 đã đƣa ra rằng: “Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu - chi của Nhà nước được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước”. Các khoản thu NSNN bao gồm: Các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí, các khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nƣớc, các khoản đóng góp của các tổ chức và cá nhân, các khoản viên trợ, các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. Các khoản chi NSNN bao gồm: Các khoản chi phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo đảm các hoạt động của bộ máy Nhà nƣớc, chi trả nợ Nhà nƣớc, chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật. Ngân sách Nhà nƣớc Ngân sách Trung ƣơng Ngân sách địa phƣơng Ngân sách tỉnh và các thành phố trực thuộc trung ƣơng Ngân sách quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Ngân sách xã, phƣờng, thị trấn Hình 1.1. Hệ thống ngân sách Nhà nƣớc Việt Nam Nguồn: Tác giả tổng hợp Ngân sách huyện là một cấp ngân sách trong hệ thống NSNN Việt Nam. Căn cứ vào Luật Ngân sách Nhà nƣớc năm 2002 và các văn bản hƣớng dẫn thi hành Luật, NSNN bao gồm ngân sách Trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng. Ngân sách địa phƣơng bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có 7 Hội đồng Nhân dân (HĐND) và Ủy ban Nhân dân (UBND) theo quy định của Luật Tổ chức HĐND và UBND theo quy định hiện hành bao gồm: - Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng (sau đây sẽ gọi chung là ngân sách tỉnh). - Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là ngân sách huyện). - Ngân sách xã, phƣờng, thị trấn (gọi chung là ngân sách xã). Ngân sách huyện là một cấp ngân sách của chính quyền huyện, do UBND huyện xây dựng, quản lý và sử dụng, do HĐND huyện quyết định và giám sát quá trình tổ chức thực hiện. Nhƣ vậy, khái niệm ngân sách huyện có thể đƣợc khái quát nhƣ sau: Ngân sách nhà nước cấp huyện (hay ngân sách huyện) là toàn bộ các quan hệ kinh tế giữa các chủ thể phát sinh trong quá trình tạo lập phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền Nhà nước cấp huyện nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng của Nhà nước cấp huyện trong khuôn khổ được phân công quản lý. Ngân sách huyện mang bản chất của NSNN, đó là mối quan hệ giữa ngân sách huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn huyện trong quá trình phân bổ, sử dụng các nguồn lực kinh tế của huyện, mối quan hệ đó đƣợc điều chỉnh, điều tiết sao cho phù hợp với bản chất Nhà nƣớc xã hội chủ nghĩa. Đó là Nhà nƣớc của dân, do dân, vì dân dƣới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam. 1.2.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nước cấp huyện - Ngân sách huyện là một cấp ngân sách có nguồn thu và nhiệm vụ chi riêng. Đó là một lối đi đúng đắn trong quá trình phát triển nền tài chính quốc gia. Trƣớc tiên, nó giúp cho ngân sách cấp tỉnh, Trung ƣơng giảm đƣợc khối lƣợng công việc. Tiếp theo, nó giúp cho ngân sách cấp chính quyền có thể nắm bắt đƣợc tình hình kinh tế nói chung và tài chính nói riêng từ cơ sở. - Ngân sách huyện mang bản chất của NSNN: đó là mối quan hệ giữa ngân sách huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn huyện trong quá trình phân bổ, sử dụng các nguồn lực kinh tế của huyện. 8 - Các hoạt động thu - chi của ngân sách huyện luôn gắn với chức năng, nhiệm vụ của chính quyền huyện theo luật định, đồng thời luôn chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan quyền lực Nhà nƣớc ở cấp huyện. Chính vì vậy các chỉ tiêu thu - chi của ngân sách huyện luôn mang tính pháp lý. - Ngân sách huyện vừa là một cấp trong hệ thống NSNN vừa là một đơn vị dự toán. Bởi vì ngân sách huyện thực hiện nhiệm vụ thu - chi của một cấp ngân sách và là đơn vị nhận bổ sung từ ngân sách cấp trên, đồng thời cấp bổ sung cho ngân sách cấp xã. Ngoài ra, ngân sách huyện còn thể hiện bản chất chính trị của Nhà nƣớc ta thông qua việc thực hiện đúng đắn, hiệu quả, có sáng tạo các chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc. Tuy nhiên, thực tế hoạt động của hệ thống NSNN nói chung, ngân sách huyện nói riêng đã cho thấy, bên cạnh những ƣu điểm đã phát huy đƣợc là một loạt những hạn chế cần khắc phục kịp thời, đòi hỏi sự quan tâm của các ban, ngành, sự tâm huyết của các cá nhân phối hợp cùng giải quyết. 1.2.1.3. Vai trò của ngân sách nhà nước cấp huyện Ngân sách huyện có vai trò đảm bảo chức năng Nhà nƣớc về an ninh, quốc phòng; thúc đẩy phát triển, ổn định kinh tế - xã hội, hạn chế khiếm khuyết của thị trƣờng, giữ vững ổn định, công bằng xã hội và bảo vệ môi trƣờng, thể hiện: - Ngân sách huyện bảo đảm thực hiện vai trò quản lý của Nhà nước, bảo vệ an ninh trật tự của huyện: Là một cấp chính quyền, huyện cũng tổ chức ra cho mình một hệ thống các cơ quan, đoàn thể hành chính nhằm thực hiện các chức năng quản lý của Nhà nƣớc. Điều đó cũng có nghĩa là để cho các cơ quan, đoàn thể đó hoạt động đƣợc cần phải có một quỹ tài chính tập trung cho nó - đó chính là ngân sách huyện. Mặc dù không lớn mạnh nhƣ ngân sách Trung ƣơng nhƣng ngân sách huyện cũng tạo cho mình một vị thế nhất định nhằm chủ động trong việc thực hiện chức năng Nhà nƣớc ở địa phƣơng. Tùy theo phạm vi địa lý, tình hình kinh tế - xã hội trên từng huyện mà nhu cầu đảm bảo này khác nhau. Trong các chức năng của Nhà nƣớc, chức năng đảm bảo an ninh trật tự, quốc 9 phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là công cụ quyền lực của Nhà nƣớc, nhằm bảo vệ ý chí của Nhà nƣớc, tạo điều kiện an toàn để huyện phát triển mọi mặt. Để đảm bảo cho chức năng đặc biệt này, ngân sách huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản dự phòng hợp lý. - Ngân sách huyện là công cụ thúc đẩy phát triển và ổn định kinh tế huyện: Để thực hiện tốt chiến lƣợc kinh tế - tài chính cấp tỉnh, cấp Trung ƣơng, cấp huyện cần phải sử dụng các công cụ sẵn có của mình để điều tiết, định hƣớng. Một trong những công cụ đắc lực là ngân sách. Huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phƣơng mình để định hƣớng, hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển. Đồng thời, huyện phải cung cấp kinh phí, vốn đầu tƣ, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, tạo môi trƣờng thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động. - Ngân sách huyện là phương tiện bù đắp khiếm khuyết của nền kinh tế thị trường, đảm bảo công bằng xã hội, gìn giữ môi trường trên địa bàn huyện: Đây là vai trò không thể thiếu đối với ngân sách quốc gia. Nó có tác dụng xoa dịu nền kinh tế thị trƣờng. Nhƣ chúng ta đã biết, kinh tế thị trƣờng là chạy theo lợi nhuận bất chấp hậu quả. Do đó, một loạt các vấn đề xảy đến: Thất nghiệp, khoảng cách giàu nghèo tăng, ít quan tâm đến ngƣời già, trẻ em, ngƣời tàn tật, lừa đảo, chiếm đoạt, môi trƣờng ô nhiễm… Những điều đó tạo ra cho nền kinh tế - xã hội một vực thẳm phía trƣớc. Cấp huyện theo dõi các báo cáo tổng hợp từ cấp phƣờng, thị trấn phải có biện pháp khắc phục, giải quyết. Ngoài việc quan tâm đến đời sống vật chất của ngƣời lao động, huyện phải thƣờng xuyên quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần của ngƣời dân, cải tạo các sân chơi, phƣơng tiện giải trí lành mạnh, tiến bộ. Các dịch vụ công cộng nhƣ giáo dục, y tế phải giảm đƣợc chi phí cho ngƣời dân, làm sao để ai cũng đƣợc học hành, chăm sóc sức khỏe đầy đủ. 1.2.2. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.2.1. Khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc và bộ máy quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện  Khái niệm quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện Ngân sách huyện là một cấp ngân sách, là một bộ phận của chính quyền cấp 10
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất