Tài liệu Luận văn quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao của tỉnh nam định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- VŨ THỊ THU QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƢỢNG CAO CỦA TỈNH NAM ĐỊNH TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- VŨ THỊ THU QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƢỢNG CAO CỦA TỈNH NAM ĐỊNH TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN MINH KHẢI XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2015 LỜI CAM ĐOAN Họ và tên: Vũ Thị Thu Sinh ngày: 09/09/1983 Nơi sinh: Nam Định Lớp: QLKT K21.lớp 2 Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Trƣờng: Đại học Kinh tế - ĐH Quốc gia Hà Nội Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, luận văn hoàn toàn đƣợc hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS. TS Nguyễn Minh Khải. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá đƣợc chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng nhƣ số liệu của các tác giả, cơ quan tổ chức khác, và cũng đƣợc thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. Kết quả có đƣợc trong Luận văn tốt nghiệp là hoàn toàn trung thực, khách quan. Hà Nội, tháng 12 năm 2014 Tác giả Vũ Thị Thu LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Thầy Nguyễn Minh Khải - ngƣời đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn em để em có thể hoàn thành tốt luận văn này. Em xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể các thầy cô giáo trong Khoa Kinh tế chính trị, Khoa Sau đại học - Trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc Gia Hà Nội đã tạo điều kiện để em làm luận văn này. Đây là cơ hội tốt để em có thể thực hành những kiến thức, kỹ năng đƣợc học trong khóa học. Em xin đƣợc gửi lời cảm ơn sâu sắc đến ban lãnh đạo UBND tỉnh Nam Định, Sở Lao động thƣơng binh và xã hội Nam Định, Sở công thƣơng Nam Định đã hƣớng dẫn, chỉ bảo em, giúp em trong quá trình nghiên cứu, sƣu tầm tài liệu phục vụ cho luận văn tốt nghiệp này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể bạn bè, ngƣời thân, gia đình, những ngƣời đã ở bên em, động viên khích lệ, ủng hộ em trong suốt thời gian qua. Do kiến thức còn hạn hẹp, thời gian thực hiện luận văn không nhiều nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của thầy cô và các bạn để luận văn của em đƣợc hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên Vũ Thị Thu TÓM TẮT Trong thời đại ngày nay, con ngƣời đƣợc coi là một tài nguyên, một nguồn lực. Bởi vậy, việc phát triển nguồn nhân lực trở thành vấn đề chiếm vị trí trung tâm trong hệ thống phát triển các nguồn lực. Chăm lo đầy đủ đến con ngƣời và nguồn nhân lực chất lƣợng cao là yếu tố chắc chắn nhất cho sự phồn vinh thịnh vƣợng của mọi quốc gia. Đầu tƣ vào con ngƣời là cơ sở chắc chắn nhất cho sự phát triển bền vững. Ngay từ những năm 60 của thế kỷ XX, nhiều nƣớc đã tăng trƣởng kinh tế thông qua quá trình công nghiệp hóa, hay nói cách khác là thông qua việc phát triển của khoa học - công nghệ gắn liền với việc phát triển nguồn nhân lực. Lịch sử phát triển kinh tế thế giới đã chứng minh để đạt đƣợc sự tăng trƣởng kinh tế cao và ổn định phải thông qua việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ lao động kỹ thuật - nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực.Việt Nam đang bƣớc vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc với những đòi hỏi ngày càng cao về chất lƣợng nguồn lao động. Vận mệnh của đất nƣớc, tƣơng lai phát triển, khả năng đi lên của Việt Nam đều phụ thuộc vào chính bản thân con ngƣời Việt Nam. Vì vậy, để phát triển đất nƣớc, chúng ta không thể không quan tâm đến việc phát triển nguồn nhân lực và quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực là vấn đề mà mỗi quốc gia đều phải quan tâm chăm sóc, bồi dƣỡng, phát triển và tìm cách phát huy có hiệu quả trên con đƣờng phát triển văn minh tiến bộ của mình. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của nguồn nhân lực nên Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã chỉ rõ: "Phát triển mạnh nguồn lực con ngƣời Việt Nam với yêu cầu ngày càng cao" nhằm bảo đảm nguồn nhân lực cả về số lƣợng và chất lƣợng, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cũng nhƣ cả nƣớc, tỉnh Nam Định chỉ có thể thực hiện thành công công nghiệp hóa, hiện đại hóa khi phát huy đƣợc cao độ nguồn lực con ngƣời và quản lý tốt nguồn nhân lực chất lƣợng cao. Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Nam Định lần thứ XV (20012005) đã xác định: "Phải chăm lo phát triển nguồn nhân lực có chất lƣợng toàn diện, cả về sức khỏe thể chất, trình độ học vấn, nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức, tƣ tƣởng chính trị, đời sống văn hóa tinh thần…" nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh nhà. Căn cứ vào nhiệm vụ trên tỉnh Nam Định phải lấy việc phát huy nguồn lực con ngƣời làm yếu tố cơ bản cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong khuôn khổ của luận văn học viên trình bày một số nội dung: hệ thống hóa những lý luận cơ bản về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa; trình bày phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu của luận văn; phân tích, đánh giá thực trạng về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa từ đó đƣa ra một số giải pháp nhằm quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao tại Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ........................................................................ iii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 3 5. Đóng góp mới ................................................................................................ 3 6. Kết cấu nội dung luận văn ............................................................................. 4 CHƢƠNG 1 : NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƢỢNG CAO TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA .............................................................................................. 5 1.1 Tổng quan một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................... 5 1.2 Khái niệm, tiêu chí và các thành phần của nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ..................................................... 8 1.2.1 Khái niệm nguồn nhân lực ....................................................................... 8 1.2.2 Khái niệm nguồn nhân lực chất lượng cao(NNLCLC) .......................... 10 1.2.3 Yêu cầu và tiêu chí đối với nguồn nhân lực chất lượng cao .................. 12 1.2.3.1. Yêu cầu đối với nguồn nhân lực chất lượng cao ............................... 12 1.2.3.2. Tiêu chí cơ bản của nguồn nhân lực chất lượng cao ......................... 13 1.2.4 Các thành phần nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................................................. 14 1.2.5 Công nghiệp hóa, hiện đại hóa .............................................................. 19 1.3 Quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao và vai trò quản lý của nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ... 20 1.3.1 Khái niệm quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa .............................................................. 20 1.3.2 Vai trò quản lý của nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa .............................................................. 22 1.3.3 Nội dung quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa .............................................................. 26 1.3.3.1. Nội dung quản lý chất lượng, số lượng, cơ cấu nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................ 26 1.3.3.2. Phương thức quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ....................................................... 34 1.3.3.3. Công cụ quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH ............................................................................................ 36 1.4 Kinh nghiệm của một số tỉnh trong nƣớc về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................. 39 1.4.1 Kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh ............................................ 39 1.4.2 Kinh nghiệm của Thành phố Đà Nẵng................................................... 40 1.4.3 Kinh nghiệm của Đồng Nai .................................................................... 41 1.4.4 Bài học kinh nghiệm rút ra cho Nam Định ........................................... 42 CHƢƠNG 2 : PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................... 44 2.1 Phƣơng pháp luận ...................................................................................... 44 2.2 Mô tả hệ phƣơng pháp nghiên cứu............................................................ 44 CHƢƠNG 3 : THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƢỢNG CAO CỦA TỈNH NAM ĐỊNH TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA TỪ NĂM 2009- 2014 .............. 47 3.1 Khái quát đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội ảnh hƣởng đến quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.................................................................................. 47 3.1.1 Điều kiện tự nhiên - xã hội ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực ở tỉnh Nam Định ................................................................................................. 47 3.1.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 47 3.1.1.2. Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội ............................................................ 48 3.1.1.3. Tài nguyên thiên nhiên ....................................................................... 49 3.1.2 Thực trạng tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Nam Định trong giai đoạn 2008-2013 ảnh hưởng đến quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao .............. 51 3.2 Thực trạng lao động tại Nam Định trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ............................................................................................................. 56 3.2.1 Thực trạng thu nhập của lao động tại Nam Định trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................................................. 56 3.2.2 Lao động phân theo các ngành kinh tế, phân theo cấp quản lý và phân theo thành phần kinh tế tại Nam Định trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................................................................................... 57 3.2.3 Cơ cấu lao động tại Nam Định trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................................................................................... 60 3.2.4 Trình độ của lao động tại Nam Định trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ..................................................................................................... 62 3.3 Thực trạng quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao ở Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................... 66 3.3.1 Quản lý về số lượng, cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa .......................................................... 66 3.3.2 Phương thức quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao của Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa .................................. 75 3.3.3 Công cụ quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ........................................................................ 78 3.3.4 Tổ chức bộ máy quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.................................. 81 3.4 Thành công, hạn chế về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................ 83 3.4.1 Thành công ............................................................................................. 83 3.4.2 Hạn chế .................................................................................................. 85 3.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................... 87 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƢỢNG CAO CỦA TỈNH NAM ĐỊNH TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA............................ 89 4.1 Định hƣớng công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Nam Định đến năm 2020 . 89 4.2 Phƣơng hƣớng quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Nam Định đến năm 2020 ................................................. 93 4.3 Những giải pháp chủ yếu quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở tỉnh Nam Định ..................................................... 94 KẾT LUẬN .................................................................................................. 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 106 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu STT Nguyên nghĩa 1 CĐ, ĐH Cao đẳng, đại học 2 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 3 CNXH Chủ nghĩa xã hội 4 CMKT Chuyên môn kỹ thuật 5 KCN Khu công nghiệp 6 KH&CN Khoa học và công nghệ 7 NNL Nguồn nhân lực 8 NNLCLC Nguồn nhân lực chất lƣợng cao 9 NLCLC Nguồn lực chất lƣợng cao i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung 1 Bảng 3.1 Tổng sản phẩm trong tỉnh (GDP – tính theo giá hiện hành 2 Bảng 3.2 Lao động đang làm việc trong các ngành KT phân theo cấp quản lý và phân theo thành phần kinh tế năm 2013 3 Bảng 3.3 Cơ cấu nguồn nhân lực có trình độ CĐ, ĐH trở lên đang làm việc trong các ngành kinh tế quốc dân của Nam Định 4 Bảng 3.4 Cơ cấu tuổi và trình độ của nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao 5 Bảng 3.5 Lực lƣợng lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật phân theo thành thị nông thôn năm 2011- 2013 6 Bảng 3.6 Lực lƣợng lao động có chuyên môn kỹ thuật cao chia theo trình độ 7 Bảng 3.7 Số lƣợng và tỷ lệ NNLCLC trong dân số tại tỉnh Nam Định từ năm 2011- 2013 8 Bảng 3.8 Thu nhập của NNLCLC tại tỉnh Nam Định từ năm 2009- 2013 ii Trang 53 57 60 61 63 64 66 76 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 1.1 Mô hình ASK 29 2 Hình 3.1 Bản đồ hành chính của tỉnh Nam Định 47 3 Hình 3.2 Cơ cấu tổng sản phẩm của các ngành từ năm 2009-2013 của Nam Định 4 Hình 3.3 Số liệu so sánh GDP giữa Nam Định, cả nƣớc và 1 số tỉnh năm 2013 iii 55 56 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) là con đƣờng tất yếu để biến một nƣớc có nền nông nghiệp lạc hậu nhƣ nƣớc ta thành một nƣớc công nghiệp có cơ sở vật chất - kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lƣợng sản xuất, đời sống vật chất, tinh thần cao. Để tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá một cách thành công cần có nhiều tiền đề cần thiết, trong đó nguồn nhân lực là tiền đề quan trọng nhất. Vì vậy, phát triển nguồn nhân lực đảm bảo về số lƣợng, chất lƣợng và cơ cấu là yếu tố quyết định trong việc thực hiện các mục tiêu của công nghiệp hoá, hiện đại hoá; nhất là trong điều kiện nƣớc ta đã gia nhập WTO thì điều đó càng trở nên có ý nghĩa đặc biệt và hết sức cấp thiết. Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều có chƣơng trình mang tính chất chiến lƣợc về đầu tƣ và phát triển con ngƣời của riêng mình hƣớng theo một nguyên tắc chung là: Đặt con ngƣời vào vị trí trung tâm của sự phát triển kinh tế - xã hội, sự thừa nhận vai trò quan trọng và quyết định của nhân tố con ngƣời trong phát triển kinh tế - xã hội vừa mang ý nghĩa bƣớc ngoặt của tƣ duy nhân loại, vừa mở ra một triển vọng mới cho tất cả các nƣớc. Sự thành bại của chiến lƣợc phát triển kinh tế xã hội ở mỗi nƣớc đang tùy thuộc vào những bí quyết về đào tạo, sử dụng và phát huy nhân tố con ngƣời. Nam Định nằm ở phía Nam vùng châu thổ sông Hồng, phía Bắc giáp tỉnh Hà Nam, phía Đông giáp tỉnh Thái Bình, phía Đông Nam và Nam giáp với biển Đông và phía Tây giáp tỉnh Ninh Bình. Tỉnh có 9 huyện và 1 thành phố loại II trực thuộc tỉnh, 230 xã, phƣờng, thị trấn, thành phố Nam Định là trung tâm chính trị - kinh tế văn hoá của tỉnh, cách thủ đô Hà Nội 90 km. Tỉnh có điều kiện tự nhiên tƣơng đối thuận lợi, có hệ thống đào tạo chuyên nghiệp và đào tạo nghề đảm bảo nâng cao chất lƣợng và tay nghề cho ngƣời lao động không chỉ cho tỉnh mà cho cả các tỉnh và vùng xung quanh. Nguồn lao động dồi dào, trình độ học vấn khá cao, ngƣời dân Nam Định có truyền thống cách mạng, hiếu học, cần cù lao động. Song, phân bố dân cƣ và nguồn nhân lực chƣa phù hợp với yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 1 Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Nam Định lần thứ XV (20012005) đã đề ra nhiệm vụ sau: "Phải chăm lo phát triển nguồn nhân lực có chất lƣợng toàn diện, cả về sức khỏe thể chất, trình độ học vấn, nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức, tƣ tƣởng chính trị, đời sống văn hóa tinh thần…" nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh nhà. Ngày nay, khả năng cạnh tranh, phát triển của một quốc gia, một địa phƣơng phụ thuộc vào đội ngũ lao động có học thức, có trình độ chuyên môn kỹ thuật và trình độ tay nghề cao. Quá trình phát triển của lịch sử xã hội ngày càng chứng tỏ tri thức và khả năng con ngƣời đang trở thành nhân tố then chốt cho sự phát triển. Nhân lực chất lƣợng cao không chỉ đơn thuần là một trong những nguồn nhân lực của sản xuất, mà còn là chủ thể có khả năng tổ chức, sử dụng tốt hơn các nguồn lực khác. Việc xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của CNH, HĐH trên địa bàn tỉnh Nam Định, đang là vấn đề cấp thiết, góp phần làm cho khoa học công nghệ đƣợc đƣa vào sản xuất sớm hơn, hiệu quả hơn, tạo ra năng lực cạnh tranh, thúc đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH, giúp tỉnh Nam Định rút ngắn đƣợc khoảng cách trình độ phát triển so với các tỉnh lân cận và các địa phƣơng khác trong cả nƣớc. Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý nguồn nhân lực chất lượng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Phân tích thực trạng quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về nguồn nhân lực chất lƣợng cao (khái niệm, yêu cầu và tiêu chí đối với nguồn nhân lực chất lƣợng cao), quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao ( khái niệm, các thành phần, nội dung) - Nghiên cứu kinh nghiệm của một số tỉnh về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao và bài học rút ra cho Nam Định - Phân tích thực trạng quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam 2 Định trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH. - Đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH. thời gian tới. Câu hỏi nghiên cứu: Nam Định cần làm gì để quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH tại tỉnh đạt hiệu quả hơn. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH (cụ thể là đội ngũ doanh nhân, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, đội ngũ công nhân trí thức, đội ngũ thợ thủ công mỹ nghệ lành nghề truyền thống, đội ngũ nông dân trí thức). - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi không gian: tỉnh Nam Định + Phạm vi thời gian: thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa 2009 - 2020 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp nghiên cứu: luận văn sử dụng phƣơng pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; phƣơng pháp trừu tƣợng hóa khoa học, phƣơng pháp logic kết hợp với lịch sử; phƣơng pháp phân tích - tổng hợp; phƣơng pháp thống kê - so sánh; sử dụng bảng biểu - hình vẽ để minh họa,… - Nguồn số liệu đƣợc sử dụng: Số liệu thống kê của tỉnh Nam Định qua các năm từ 2009- 2013 5. Đóng góp mới - Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. - Phân tích và đánh giá một cách toàn diện thực trạng quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. - Đề xuất giải pháp có tính khả thi nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 3 Luận văn là một công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu một cách nghiêm túc, có hệ thống về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 6. Kết cấu nội dung luận văn Ngoài tóm lƣợc, lời cảm ơn, cam kết, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục sơ đồ hình vẽ, từ viết tắt và phần mở đầu, kết cấu của luận văn bao gồm 4 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng về quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Chƣơng 4: Giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực chất lƣợng cao của tỉnh Nam Định trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa 4 CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƢỢNG CAO TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA 1.1 Tổng quan một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực cho CNH, HĐH nói riêng, trong những năm gần đây đã đƣợc nhiều ngƣời quan tâm nghiên cứu: Vũ Hy Chƣơng, (Chủ nhiệm - 2002), đề tài: Đánh giá, dự báo triển vọng và những giải pháp cơ bản tạo nguồn lực để tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đề tài Khoa học xã hội. Đề tài đã đánh giá nguồn nhân lực của đất nƣớc ta, chỉ ra những điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân; dự báo những yếu tố tác động đến sự phát triển của nguồn nhân lực và những triển vọng phát triển nguồn nhân lực trong thời gian tới. Trên cơ sở đó, đề xuất phƣơng hƣớng và hệ giải pháp cơ bản khá toàn diện, trong đó nhấn mạnh đến giải pháp giáo dục và đào tạo nhằm tạo ra nguồn nhân lực để tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Nguyễn Hữu Tiệp, (2010), Giáo trình nguồn nhân lực, Nhà xuất bản Lao động - xã hội, Hà Nội. Giáo trình trình bày một cách có hệ thống những vấn đề cơ bản về nguồn nhân lực, nhƣ khái niệm, tiêu chí, phân loại, những yếu tố chi phối đến nguồn nhân lực; trình bày vấn đề giáo dục - đào tạo nguồn nhân lực, quản lý, bố trí, sử dụng, trọng dụng, các chính sách, cơ chế đối với nguồn nhân lực của đất nƣớc. Lê Thị Hồng Điệp, (2005), Luận án Tiến sĩ Kinh tế chính trị, Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để hình thành nền kinh tế tri thức ở Việt Nam, Trung tâm đào tạo bồi dƣỡng giảng viên lý luận chính trị, Đại học Quốc gia, Hà Nội. Luận án trình bày những khái niệm cơ bản nhƣ: nguồn nhân lực, nguồn nhân lực chất lƣợng cao, đặc điểm nguồn nhân lực chất lƣợng cao của nƣớc ta, vấn đề phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao; phân tích những vấn đề gia tăng dân số, cơ cấu nguồn nhân lực, tỷ lệ nhân lực khoa học công nghệ, đặc điểm, yêu cầu của kinh tế tri thức đối với nguồn nhân lực chất lƣợng cao; đề xuất những giải pháp cơ 5 bản nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao để hình thành nền kinh tế tri thức ở Việt Nam. Chu Văn Cấp, (2012), Bài báo Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao góp phần phát triển bền vững Việt Nam, đã trực tiếp bàn về những vấn đề lý luận, thực tiễn cơ bản của việc phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao góp phần phát triển bền vững Việt Nam trong thời kỳ mới; đồng thời kiến nghị một số giải pháp cho vấn đề này. Đảng Cộng sản Việt Nam, (2008), Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ƣơng khóa X “Về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc”, Hà Nội. Đây là một Nghị quyết chuyên đề của Đảng về xây dựng đội ngũ trí thức - lực lƣợng quan trọng trong nguồn nhân lực chất lƣợng cao thời kỳ mới, cung cấp những quan điểm và cơ sở lý luận, chính trị, tƣ tƣởng rất cơ bản, mà việc nghiên cứu luận cứ này cần phải quán triệt và làm chỗ dựa. Nghị quyết đƣa ra cách tiếp cận nghiên cứu, xem xét và chỉ ra khái niệm trí thức; nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức trong quá trình cách mạng; phân tích thực trạng đội ngũ trí thức Việt Nam, chỉ rõ những hạn chế, yếu kém và nhƣợc điểm của đội ngũ này; những hạn chế, bất cập trong công tác giáo dục - đào tạo, trong công tác trí thức; chỉ rõ mục tiêu, quan điểm, đề ra những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Nguyễn Văn Khánh, (chủ biên), (2012), Sách Nguồn lực trí tuệ Việt Nam, lịch sử, hiện trạng và triển vọng, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách trình bày khái niệm nguồn lực trí tuệ, phát huy nguồn lực trí tuệ; kinh nghiệm xây dựng và phát huy nguồn lực trí tuệ một số nƣớc trên thế giới và Việt Nam; đánh giá lịch sử và thực trạng nguồn lực trí tuệ Việt Nam trên các lĩnh vực; phân tích những yếu tố tác động đến sử dụng nguồn lực trí tuệ, chỉ ra những thuận lợi, khó khăn và triển vọng phát huy nguồn lực trí tuệ Việt Nam hiện nay. Phạm Tất Dong, (2005), Đề tài Luận cứ khoa học cho các chính sách nhằm phát huy năng lực lao động sáng tạo của giới trí thức và sinh viên, Đề tài khoa học 6 cấp Bộ, Hà Nội. Đây là đề tài trực tiếp bàn về cơ sở với tƣ cách là luận cứ khoa học xác định và thực hiện chính sách phát huy năng lực lao động sáng tạo của trí thức và sinh viên. Đề tài đã phân tích cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng năng lực lao động sáng tạo, chỉ rõ những thiếu hụt của trí thức và sinh viên nƣớc ta; phân tích những yếu tố tác động đến năng lực lao động sáng tạo của họ; đề xuất các chính sách, nhấn mạnh thực thi chính sách giáo dục và đào tạo nhằm phát huy năng lực lao động sáng tạo của lực lƣợng này với tƣ cách là một bộ phận trọng yếu trong nguồn nhân lực chất lƣợng cao của đất nƣớc. Lê Quang Hùng, (2011), Luận án Tiến sĩ Phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao ở vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, Viện Chiến lƣợc phát triển. Tiếp cận dƣới góc độ kinh tế, Luận án đã trình bày tầm quan trọng của việc phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao ở vùng kinh tế trọng điểm miền Trung; đánh giá thực trạng gồm ƣu điểm, nhƣợc điểm, nguyên nhân của nguồn nhân lực chất lƣợng cao nơi đây; chỉ ra một số yêu cầu, giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao ở vùng kinh tế trọng điểm ở miền Trung, đặc biệt nhấn mạnh đến giáo dục - đào tạo. Đề tài khoa học cấp Bộ, (2006): Nguồn nhân lực chất lượng cao: Hiện trạng phát triển, sử dụng và các giải pháp tăng cường, Viện chiến lƣợc phát triển - Bộ kế hoạch và đầu tƣ. Đề tài tập trung phân tích thực trạng của nguồn nhân lực chất lƣợng cao ở Việt Nam và từ đó đƣa ra các giải pháp để phát triển nguồn nhân lực. Chuyên đề “Phát huy nhân tố con người để phát triển bền vững” của Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ƣơng, (2010), Chuyên đề tập trung nghiên cứu kinh nghiệm của một số quốc gia trong việc phát triển nhân tố con ngƣời; đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam, qua đó đƣa ra những kiến nghị nhằm thúc đẩy phát triển nhân tố con ngƣời trong thời gian tới. Nguyễn Ngọc Tú, (2012), Nhân lực chất lượng cao của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế. Trong luận án, tác giả đã nhấn mạnh tới vai trò quan trọng hàng đầu của nhân lực chất lƣợng cao trong phát triển kinh tế- xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Nhân lực chất lƣợng cao là sự cần thiết khách quan trong hội nhập kinh tế quốc tế. Nhƣ vậy, việc phát triển nhân lực chất lƣợng cao trong 7