Tài liệu Mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho người hoạt động mại dâm tại tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN PHẠM VĂN ĐỒNG MÔ HÌNH HỖ TRỢ GIẢM HẠI VÀ HÒA NHẬP CỘNG ĐỒNG CHO NGƢỜI HOẠT ĐỘNG MẠI DÂM TẠI TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI HàNội, năm 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN PHẠM VĂN ĐỒNG MÔ HÌNH HỖ TRỢ GIẢM HẠI VÀ HÒA NHẬP CỘNG ĐỒNG CHO NGƢỜI HOẠT ĐỘNG MẠI DÂM TẠI TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Công tác xã hội Mã số:60.90.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hồi Loan Hà Nội, năm 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: - Đây là công trình nghiên cứu của tôi. - Số liệu trong luận văn đƣợc điều tra trung thực. - Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Phạm Văn Đồng 1 LỜI CẢM ƠN Để thực hiện và hoàn thành đƣợc luận văn tốt nghiệp, tôi xin gửi lời cảm ơn đến trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn và khoa Xã hội học đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình viết luận văn tốt nghiệp, đã tạo điều kiện cho tôi đƣợc trải nghiệm thực tế qua công trình nghiên cứu của bản thân. Với sự hƣớng dẫn, chỉ đạo của khoa, tôi đã có cơ hội đƣợc vận dụng những kiến thức và kỹ năng đƣợc học vào công tác nghiên cứu, điều tra về các vấn đề xã hội, đây cũng là một tiền đề để tôi có thể tham gia các công trình nghiên cứu khoa học sau này. Tôi xin cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Hồi Loan đã tận tình hƣớng dẫn cho tôi trong thời gian thực hiện luận văn. Những hƣớng dẫn, chỉ bảo của thầy đã cho tôi tích lũy đƣợc nhiều kinh nghiệm trong quá trình thực hiện đề tài Do thời gian thực hiện và hoàn thành Luận văn có hạn chế nên nghiên cứu của tôi không thể tránh khỏi những thiếu xót, kính mong các thầy cô trong khoa và nhà trƣờng đóng góp ý kiến để bài luận văn của tôi đƣợc hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 12 năm 2014 Sinh viên thực hiện Phạm Văn Đồng 2 PHỤ LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu:................................................................... 2 2.1. Các nghiên cứu nước ngoài: ............................................................... 3 2.2. Các nghiên cứu trong nước: ............................................................... 5 3. Ý nghĩa của nghiên cứu. ............................................................................ 7 3.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................. 7 3.2. Ý nghĩa thực tiễn.................................................................................. 7 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................ 7 5. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ........................................................... 8 6. Phạm vi nghiên cứu. .................................................................................. 8 7. Phƣơng pháp nghiên cứu: .......................................................................... 8 7.1. Phương pháp luận ............................................................................... 8 7.2. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................... 9 8. Kết cấu luận văn. ..................................................................................... 10 NỘI DUNG CHÍNH ....................................................................................... 11 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ................................................................................................................ 11 1.1. Các khái niệm liên quan: ................................................................... 11 1.2. Các lý thuyết ứng dụng: .................................................................... 16 1.3. Chính sách về công tác phòng, chống mại dâm. ............................... 23 1.4. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu: ........................................................... 29 Chƣơng 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VÀ THỰC TRẠNG MÔ HÌNH HỖ TRỢ GIẢM HẠI VÀ HÒA NHẬP CỘNG ĐỒNG CHO NGƢỜI BÁN DÂM TẠI TỈNH QUẢNG NINH ..................................................................................... 32 2.1. Cơ sở thực tiễn xây dựng mô hình hỗ trợ giảm hại, hoà nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm tại tỉnh Quảng Ninh ..................................................... 32 2.1.1. Những khó khăn của người bán dâm. ........................................... 32 2.1.2. Nhu cầu của người bán dâm .......................................................... 40 3 2.1.3. Quan điểm của nhà nước về xây dựng Mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho người bán dâm. ................................................ 50 2.1.4. Quan điểm về xây dựng mô hình hỗ trợ giảm hại và hoà nhập cộng đồng cho người bán dâm tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. ...... 51 2.2. Thực trạng mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm tại Quảng Ninh .............................................................................. 54 2.2.1. Mục đích xây dựng mô hình ........................................................... 55 2.2.2. Cơ cấu tổ chức của mô hình........................................................... 55 2.2.3. Những kết quả đạt được. ................................................................ 61 2.2.4. Những hạn chế, tồn tại ................................................................... 65 Chƣơng 3. ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN MÔ HÌNH HỖ TRỢ GIẢM HẠI VÀ HÒA NHẬP CỘNG ĐỒNG CHO NGƢỜI BÁN DÂM TẠI TỈNH QUẢNG NINH ............................................................................................................... 68 3.1. Mục đích hoạt động .............................................................................. 68 3.2. Cơ cấu tổ chức của mô hình hỗ trợ giảm hại và hoà nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm....................................................................................... 69 3.2.1.Cơ quan quản lý: ............................................................................. 69 3.2.2. Số lượng thành viên. ....................................................................... 70 3.2.3. Cơ sở vật chất ................................................................................. 71 3.3. Những hoạt động chính của Mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời hoạt động mại dâm. ........................................................... 71 3.4. Kinh phí hoạt động của mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm. ............................................................................ 74 3.5. Vai trò của nhân viên xã hội trong mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm. .................................................................... 76 3.6. Một số khuyến nghị ............................................................................. 77 3.6.1. Đối với chính sách .......................................................................... 77 3.6.2. Đồi với Mô hình giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho người bán dâm. .......................................................................................................... 79 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 88 4 BẢNG DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT KÝ TỰ VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ LĐTBXH Lao động – Thƣơng binh và Xã hội NGO Tổ chức phi chính phủ HIV/AIDS Bệnh suy giảm miễn dịch xảy ra ở ngƣời PCTNXH Phòng,chống tệ nạn xã hội STIs Bệnh lây truyền qua đƣờng tình dục UBND Ủy ban Nhân dân UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc 5 BẢNG DANH MỤC BẢNG BIỂU BIỂU ĐỒ 1. Danh mục bảng biểu Bảng 2.1: Lý do hoạt động mại dâm của ngƣời bán dâm đƣợc điều tra Bảng 2.2: Thông kê số con của ngƣời bán dâm đƣợc điều tra Bảng 2.3: Nhu cầu khám chữa bệnh của ngƣời bán dâm Bảng 2.4: Những vấn đề bất ổn về tinh thần 2. Danh mục biểu đồ Biểu đồ 2.1: Miêu tả hoạt động khám bệnh của ngƣời hoạt động mại dâm Biểu đồ 2.2: Nguyên nhân quay trở lại hoạt động mại dâm Biểu đồ 2.3: Trình độ học vấn nhóm ngƣời hoạt động mại dâm đƣợc điều tra Biểu đồ 2.4: Ý định về công việc trong thời gian tới Biểu đồ 2.5: Những vấn đề tâm lý gặp phải ở ngƣời hoạt động mại dâm Biểu đồ 2.6: Nhu cầu trợ giúp pháp 6 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nhƣ chúng ta đã biết, công tác phòng ngừa và hỗ trợ ngƣời mại dâm giảm hại trong bán dâm và hòa nhập cộng đồng đƣợc các bộ, ngành, cơ quan chính quyền, tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức phi chính phủ trong nƣớc (NGO) quan tâm thực hiện theo nhiệm vụ đƣợc quy định tại văn bản pháp luật và chính sách liên quan. Trong nhiều năm qua, đặc biệt là trong các năm 2011-2013 thực hiện Quyết định số 679/QĐ-TTg ngày 10/5/2011 do Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt, hầu hết các tỉnh, thành phố đã đƣợc Bộ Lao động- Thƣơng binh và Xã hội hƣớng dẫn và hỗ trợ triển khai các mô hình thí điểm nhƣ mô hình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho ngƣời mại dâm (từ các năm 1995), mô hình xã phƣờng không có tệ nạn mại dâm (từ các năm 2005) mô hình chuyển đổi hỗ trợ ngƣời bán dâm từ Trung tâm Chữa bệnh- Giáo dục- Lao động xã hội sang hỗ trợ tại cộng đồng( từ năm 2012), mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng (từ năm 2013). Các Trung tâm phòng chống HIV/AIDS ở một số tỉnh, thành phố có tỉ lệ cao về số ngƣời nhiễm HIV và một số tổ chức NGO trong nƣớc đƣợc các tổ chức quốc tế hỗ trợ đã thực hiện các mô hình nhóm đồng đẳng, nhóm tự lực, câu lạc bộ can thiệp giảm tác hại về HIV cho ngƣời bán dâm. Ngoài ra, trong các năm 2012 trở về trƣớc, ngƣời bán dâm đƣợc chữa trị, giáo dục bằng hình thức đƣa vào trung tâm chữa bệnh -giáo dục- lao động xã hội. Thông qua thực hiện các mô hình nêu trên, các địa phƣơng đã đạt đƣợc kết quả nhất định về nhiều mặt nhƣ nâng cao nhận thức của các ban ngành, đoàn thể, ngƣời dân đối với phòng chống mại dâm; tăng cƣờng công tác quản lý địa bàn, quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ nhạy cảm có môi trƣờng dễ 1 phát sinh mại dâm; đấu tranh, xử lý các đƣờng dây, tổ chức hoạt động mại dâm; hỗ trợ ngƣời bán dâm giảm hại về lây nhiễm HIV/AIDS, điều trị các bệnh lây truyền qua đƣờng tình dục ( STIs) và hòa nhập cộng đồng. Công tác phòng chống mại dâm nói chung, các mô hình thí điểm nói riêng, đã mang lại những kết quả nhất định, góp phần giữ gìn an ninh trật tự xã hội, bảo vệ thuần phong mỹ tục, hạnh phúc gia đình, phòng ngừa lây nhiễm HIV. Bên cạnh những kết quả đã đạt đƣợc trên thì kết quả phòng, chống mại dâm nói chung và hỗ trợ hoà nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm nói riêng còn nhiều hạn chế. Số lƣợng ngƣời tham gia vào hoạt động mại dâm vẫn tăng, tỷ lệ ngƣời lây nhiễm các bệnh qua đƣờng tỉnh dục mà đặc biết là lây nhiễm HIV/AIDS qua con đƣờng tình dục tăng cao; tỷ lệ ngƣời bán dâm bị bạo hành và phân biệt đối xử vẫn còn khá cao. Các mô hình thí điểm cho ngƣời bán dâm còn thiếu cơ sở pháp lý (chủ yếu là do các tổ chức quốc tế thực hiện), thiếu cơ sở khoa học và thực tiễn trong công tác xây dựng mô hình. Chính vì những lý do trên, để giúp ngƣời bán dâm có thể tự bảo về mình và tiếp cận các dịch vụ xã hội cũng nhƣ từng bƣớc hoà nhập đƣợc cộng đồng, trong nghiên cứu này, chúng tôi mạnh dạn đề xuất mô hình lý thuyết: Mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời hoạt động mại dâm tại tỉnh Quảng Ninh. 2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu: Phòng, chống mại dâm nói chung và hỗ trợ ngƣời bán dâm hòa nhập cộng đồng nói riêng là vấn đề đƣợc chính quyền, đoàn thể tỉnh Quảng Ninh đặc biệt quan tâm trong những năm vừa qua. Để thực hiện tốt công tác phòng, chống mại dâm Chi cục phòng, chống tệ nạn xã hội tỉnh Quảng Ninh đƣợc sự chỉ đạo của Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội đã phối hợp với các tổ chức 2 quốc tế thực hiện các hoạt động thống kê, báo cáo và nghiên cứu về hoạt động mại dâm tại khu vực để thuận tiện cho công tác ban hành chính sách, hỗ trợ đối tƣợng bán dâm hòa nhập cộng đồng. 2.1. Các nghiên cứu nƣớc ngoài: Mại dâm là một vấn đề khá nổi cộm trong xã hội nhƣng do tính chất nhạy cảm của vấn đề nên hiện nay vẫn còn khá ít những công trình nghiên cứu trong và nƣớc ngoài về lĩnh vực này. Nghiên cứu Cơ sở pháp lý, quyền con ngƣời và phòng, chống HIV đối với ngƣời hành nghề mại dâm ở khu vực châu Á và Thái Bình Dƣơng do Trung tâm Khu vực châu Á – Thái Bình Dƣơng UNDP tháng 8 năm 2011. Nghiên cứu này đã đƣa ra cái nhìn tổng quan về chính sách đối với hoạt mại dâm và những nỗ lực cải thiện chính sách của các nƣớc trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dƣơng, trong đó có nhận định về chính sách phòng, chống mại dâm ở Việt Nam. Luận án tiến sĩ: “Tính kinh tế của tình dục và chăn gối tại Việt Nam” của TS. Kimberly Hoàng. Trên cơ sở nghiên cứu điền dã tại TP Hồ Chí Minh; Ts. Kimberly Hoàng đã làm việc nhƣ một chiêu đãi viên tại bốn quán bar phục vụ cho các nhóm khách hàng khác nhau. Theo giáo sƣ xã hội học Berkeley Raka Ray, chủ tịch ủy ban luận án, nghiên cứu của Kimberly Hoàng “không những chỉ làm nổi bật là cấu trúc và cách hành nghề mại dâm ở Việt Nam mà còn giải thích mại dâm giữ vai trò quan trọng nhƣ tiền mặt trong nền kinh tế chính trị của Việt Nam.” “Tomiye Ishida – Câu chuyện của một gái mại dâm đồng tính tại Mỹ” đây là đề tài kinh tế thuộc những nghiên cứu về phụ nữ tại Mỹ giai đoạn 1993-1994. Công trình nghiên cứu này là bài vết của một ngƣời phụ nữ bán dâm đồng tính tại Canada, dƣới cái nhìn của một ngƣời vẫn đang hoạt động 3 mại dâm để nhìn nhận về nguyên nhân làm mại dâm, những khó khăn trong quá trình bán dâm của những ngƣời bán dâm nói chung và của ngƣời đồng tính nói riêng và những cản trở từ việc ban hành và thực thi pháp luật tại Canada. Qua bài viết này, chúng ta có thể cảm nhận đƣợc những vấn đề khó khăn mà ngƣời bán dâm thƣờng phải đối mặt, ngay cả khi họ hoạt động mại dâm tại một đất nƣớc không coi mại dâm là một hoạt động vi phạm pháp luật và từ đó tìm ra những biện pháp hỗ trợ thích hợp cho ngƣời bán dâm tại Việt Nam. Bài viết “Mại dâm theo nhu cầu- hợp pháp hóa ngƣời mua dâm nhƣ khách hàng tình dục” của Janice G.Raymond – Giám đốc điều hành của Liên minh chống buôn bán phụ nữ (CATW)thuộc Hội đồng kinh tế xã hội Liên hợp Quốc. Bài viết này đã đƣa ra giả thuyết giải thích tại sao ngƣời đàn ông mua dâm và không cho rằng chỉ nhu cầu của nam giới đối với tình dục mại dâm thúc đẩy việc buôn bán ngƣời, mại dâm và kinh doanh tình dục. Nhƣng tác giả lại khẳng định nhu cầu của nam giới là một yếu tố quan trọng để mở rộng ngành kinh doanh tình dục trên toàn thế giới đồng thời duy trì khai thác thƣơng mại tình dục và làm cho ngƣời mua dâm dễ dàng thoạt khỏi sự kiểm tra, phân tích, chỉ trích và sự trừng phạt cho hành động của họ. Bài phát biểu "Mại dâm và quyền dân sự" của tác giả Catharine A.Mackinton tại Hội nghị chuyên đề " Mại dâm: những nghiên cứu khoa học đến hoạt động thực tiễn" đƣợc tổ chức vào 31/10/1992 tại trƣờng đại học Luật Michigan. Bài phát biểu này đã nêu ra quyền dân sự của những ngƣời bán dâm và những khó khăn trong việc tiếp cận những quyền đó, những hạn chế của pháp luật đối với ngƣời bán dâm. Bên cạnh những nghiên cứu trên, có một số nghiên cứu khác về mại dâm nhƣ: Antonian J.U (1996), Gái mại dâm dƣới con mắt nhà tâm lý học”, 4 đã nghiên cứu sâu nguyên nhân của tệ nạn mại dâm dƣới góc độ tâm lý, xã hội của gái mại dâm, trên cơ sở đó tìm ra giải pháp phòng, chống mại dâm từ góc độ tâm lý, xã hội. Balars Gabrielle (1996), Thị trƣờng mại dâm”, đã làm sáng tỏ toàn diện thực trạng mại dâm trên thế giới; chỉ rõ nguyên nhân của mại dâm và giải pháp phòng ngừa mại dâm của một số nƣớc trên thế giới. 2.2. Các nghiên cứu trong nƣớc: - Nghiên cứu Đặc điểm di biến động của ngƣời hoạt động mại dâm nhìn từ góc độ giới năm 2013. Nghiên cứu đƣợc thực hiện bởi Cục Phòng chống Tệ nạn xã hội (Cục PCTNXH), Bộ Lao động-Thƣơng binh và Xã hội (Bộ LĐTB&XH), với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tổ chức Di cƣ Quốc tế (IOM), trong khuôn khổ chƣơng trình đƣợc tài trợ bởi Qũy thành tựu Thiên niên kỷ (MDGF) của Liên hiệp quốc do Tây Ban Nha hỗ trợ và Chƣơng trình Chung quốc gia về Bình đẳng giới giữa Chính phủ Việt Nam và Liên hiệp quốc. Nghiên cứu giúp mọi ngƣời có đƣợc sự hiểu biết tốt hơn về vai trò của yếu tố giới trong việc quyết định di cƣ của những ngƣời hoạt động mại dâm, và những khía cạnh mà di cƣ và giới có liên quan đến việc tham gia vào hoạt động mại dâm; lý do và khuôn mẫu di biến động của ngƣời hoạt động mại dâm (cả những ngƣời di cƣ và những ngƣời không di cƣ) cũng nhƣ khả năng dễ bị tổn thƣơng do di biến động của họ, nhìn từ góc độ về giới. Từ đó đề xuất cụ thể về việc ban hành chính sách và xây dựng các chƣơng trình can thiệp. - Đề tài cơ sở lý luận và thực tiến xây dựng định hƣớng cho công tác phòng, chống tệ nạn xã hội đến năm 2020 của Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội năm 2012. Đề tài đã chỉ ra đƣợc cơ sở lý luận và thực tiễn công tác phòng, chống mại dâm trong tình hình hiện tại và đƣa ra một số định hƣớng trong thời gian tới. 5 - Nguyên cứu tâm lý của phụ nữ tham gia mại dâm chƣa đến tuổi vị thành niên năm 2003 do Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội , Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội chỉ ra rằng đă ̣c điể m tâm lý của trẻ em gái tuổ i vi ̣ thành niên làm nghề mại dâm Tác động của mại dâm đến đối tƣợng này và phƣơng pháp ngăn ngừa sự tác động của mại dâm đến phụ nữ chƣa đến tuổi vị thành niên. - Tài liệu dịch Các nghiên cứu quốc tế về phòng, chống mại dâm do Cục phòng, chống tệ nạn xã hội – Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội thực hiện năm 2013. Tài liệu cung cấp cho ngƣời đọc những thông tin về các biện pháp phòng, chống mại dâm tại một số nƣớc ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dƣơng. Những phƣơng pháp phòng, chống mại dâm nói chung và hỗ trợ ngƣời bán dâm nói riêng sẽ là kinh nghiệm để chúng ta học hỏi và áp dung khoa học vào thực tế ở Việt Nam. Nghiên cứu Đánh giá nhu cầu hỗ trợ ngƣời bán dâm và tình phù hợp với mô hình thí điểm từ năm 2011-2014 do Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội phối hợp với tổ chức Plan vùng Hà Nội đƣợc thực hiện tại 5 tỉnh, thành phố lớn Hà Nội , Hải Phòng, Khánh Hoà, Cần Thơ, TP. Hồ Chí Minh năm 2013. Nghiên cứu đã cho thấy những nhu cầu hiện tại của ngƣời hoạt động mại dâm cũng nhƣ những khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội và hòa nhập cộng đồng của họ. Bộ tài liệu "Can thiệp giảm tác hại nhằm cải thiện tiếp cận và sử dụng dịch vụ sức khỏe sinh sản và HIV cho ngƣời bán dâm dành cho học viên và giảng viên do Cục phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội biên soạn năm 2014. Bộ tài liệu giúp cho cán bộ ngành Lao động – Thƣơng binh và Xã hội tham khảo các thông tin về chƣơng trình can thiệp 6 giảm tác hại cho ngƣời bán dâm. Đồng thời các tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực công tác xã hội cũng có thể sử dụng tài liệu này để tham khảo. 3. Ý nghĩa của nghiên cứu. 3.1. Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần làm sáng tỏ một số lý thuyết Xã hội học và CTXH nhƣ: thuyết nhu cầu, thuyết vai trò, thuyết trao đổi xã hội… 3.2. Ý nghĩa thực tiễn Đối với Nhà nƣớc: kết quả nghiên cứu có thể giúp cho quá trình hoạch định, điều chỉnh, bổ sung những chính sách, chiến lƣợc về các đối tƣợng yếu thế trong xã hội. Đặc biệt là những chị em hoạt động mại dâm. Đối với địa phƣơng: nghiên cứu đƣa ra một mô hình lý thuyết về hỗ trợ giảm hại và hoà nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm để tỉnh Quảng Ninh có thể từng bƣớc áp dụng vào hoạt động hỗ trợ ngƣời bán dâm tại địa phƣơng Đối với bản thân nhà nghiên cứu: qua quá trình nghiên cứu, tìm hiểu thực tế, nhà nghiên cứu có cơ hội áp dụng những lý thuyết và phƣơng pháp đã đƣợc học vào thực tiễn cuộc sống, đặc biệt là những kỹ năng thực hành CTXH nói chung và CTXH nhóm nói riêng. Từ đó giúp nhà nghiên cứu nắm vững kiến thức, rèn luyện kỹ năng và có thêm nhiều kinh nghiệm trong những nghiên cứu tiếp theo và quá trình công tác của bản thân. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nhiệm vụ nghiên cứu Tìm hiểu thực trạng thực hiện mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời hoạt động mại dâm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, từ đó đƣa ra đề xuất hoàn thiện mô hình hỗ trợ ngƣời bán dâm hoà nhập cộng đồng tại tỉnh Quảng Ninh. 7 4.2. Mục đích nghiên cứu - Làm rõ các khái niệm, lý thuyết liên quan đến đề tài nghiên cứu - Tìm hiểu thực trạng mại dâm tỉnh Quảng Ninh. - Tìm hiểu về nhu cầu hỗ trợ của ngƣời bán dâm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 5. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu: Cơ sở pháp lý , đă ̣c điể m và tính chấ t của mô hình hỗ trợ giảm hại, hoà nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm. Khách thể nghiên cứu: cán bộ địa phƣơng (chi cục PCTNXH, phòng Lao động – Thƣơng binh và Xã hội thành phố Hạ Long, Hội phụ nữ thành phố Hạ Long, trung tâm Công tác xã hội tỉnh Quảng Ninh, cán bộ tổ chức SCDI……, các cơ sở cung cấp dịch vụ y tế, tƣ vấn, dạy nghề, hỗ trợ vay vốn tạo việc làm, các cơ quan cung cấp các hỗ trợ pháp lý 6. Phạm vi nghiên cứu. Nghiên cứu này tập trung vào nhóm chị em bán dâm trên địa bàn thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. Độ tuổi ngƣời hoạt động mại dâm trong nghiên cứu này chủ yếu từ 27 đến 35 tuổi. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu: 7.1. Phƣơng pháp luận Nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử làm nền tảng. Đồng thời, phƣơng pháp luận lấy cơ sở là các lý thuyết xã hội học và công tác xã hội nhƣ: Thuyết nhu cầu, thuyết học tập xã hội, thuyết trao đổi xã hội… 8 7.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin 7.2.1. Phương pháp thu thập, phân tích văn bản, tài liệu: Để có số liệu cụ thể, chính xác về các vấn đề liên quan, nhà nghiên cứu đã tìm hiểu một số tài liệu nhƣ: các nghiên cứu về vấn đề mại dâm trong và ngoài nƣớc; báo cáo công tác phòng, chống tệ nạn mại dâm hàng năm và xây dựng mô hình hỗ trợ giảm hại, hoà nhập cộng đồng của tỉnh Quảng Ninh và các tài liệu liên quan khác (xem phần Danh mục tài liệu tham khảo). 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu Nhà nghiên cứu trong quá trình thực hiện đề tài đã tiến hành phỏng vấn sâu cá nhân 20 ngƣời, trong đó: Số ngƣời Nội dung 14 Chị em đang hoạt động mại dâm; 02 Cán bộ chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội; 02 Cán bộ Hội phụ nữ thành phố Hạ Long; 01 Cán bộ Trung tâm công tác xã hội tỉnh Quảng Ninh 01 Cán bộ phòng lao động thành phố Hạ Long; Các kết quả phỏng vấn sâu giúp cho ngƣời đọc hiểu rõ hơn, chi tiết hơn về các vấn đề liên quan và là minh chứng cụ thể, sinh động cho các số liệu nghiên cứu định lƣợng 72.3. Phương pháp điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến Để hiểu về tuổi, hoàn cảnh gia đình, nhu cầu, khó khăn… của ngƣời hoạt động mại dâm nhà nghiên cứu tiến hành điều tra bằng bảng hỏi đối với 9 50 ngƣời hoạt động mại dâm. Họ là những ngƣời tham gia nhón tự lực của ngƣời hoạt động mại dâm trên địa bàn thành phố Hạ Long. Hiện tại hoạt động của nhóm tự lực đƣợc thực hiện thƣờng xuyên một tháng một lần dƣới sự quản lý của Chi Cục phòng,chống tệ nạn xã hội tỉnh Quảng Ninh. Tác giả đã tiến hành phát phiếu hỏi cho 55 ngƣời và thu lại 50 phiếu. 7.2.4. Phương pháp quan sát. Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, nhà nghiên cứu đã tiến hành quan sát thái độ, cử chỉ của chị em hoạt động mại dâm. Đặc biệt là việc quan sát chị em trong quá trình sinh hoạt nhóm. Những quan sát này góp phần làm sáng tỏ thêm những kết quả nghiên cứu định lƣợng đã thu thập đƣợc. 8. Kết cấu luận văn. Luận văn gồm 3 phần: Mở đầu, Nội dung, Kết luận và Kiến nghị. Phần Nội dung bao gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu Chƣơng 2: Mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời bán dâm tại tỉnh Quảng Ninh Chƣơng 3: Đề xuất hoàn thiện mô hình hỗ trợ giảm hại và hòa nhập cộng đồng cho ngƣời hoạt động mại dâm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 10 NỘI DUNG CHÍNH Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Các khái niệm liên quan: 1.1.1. Khái niệm mại dâm: Trên thế giới hiện nay, chƣa có một khái niệm thống nhất về mại dâm. Ở mỗi lĩnh vực khác nhau, các nhà khoa học lại đƣa ra quan điểm riêng của mình. Quan điể m của mô ̣t số nhà tâm lý ho ̣c cho rằ ng : “ma ̣i dâm là hành v i nhằ m thƣ̣c hiê ̣n các dich ̣ vu ̣ quan hê ̣ tình du ̣c có tính chấ t mua bán trên cơ sở mô ̣t giá tri ̣vâ ̣t chấ t nhấ t đinh ̣ ngoài pha ̣m vi hôn nhân”. Các nhà xã hội học khi nghiên cứu về mại dâm cho rằng : “ma ̣i dâm là mô ̣t dich ̣ vu ̣ kinh d oanh nhằ m cung cấ p sƣ̣ thỏa mañ tiǹ h du ̣c cho cá nhân trong nhƣ̃ng trƣờng hơ ̣p nhấ t đinh ̣ , nó cung cấp tình dục mang tính cách đồi trụy và tạo ra không khí vô đạo đức đáng ngờ và nguy hiểm , tác dụng nhƣ thuố c kích thích đố i với một số ngƣời nhất định , nó cung cấp và đáp ứng nhƣ cầ u tình du ̣c cho nhƣ̃ng ngƣời không cầ n sƣ̣ gắ n bó về tình cảm”. Vì vậy, mô ̣t hành vi đƣơ ̣c coi là ma ̣i dâm khi có các dấ u hiê ̣u đă ̣c trƣng cơ bản là có sƣ̣ quan hê ̣ trao đổ i tiǹ h du ̣c ngoài hôn nhân và quan hê ̣ đó có bên mua và bên bán. Mua dâm và bán dâm là nhƣ̃ng hành vi đƣơ ̣c thƣ̣c hiê ̣n ít nhấ t cũng là tƣ̀ khi con ngƣời biế t đế n lich ̣ sƣ̉ của mình và ở mô ̣t chƣ̀ng mƣ̣c nào đó , có thể gọi đó là “một nghề lâu đời nhất thế giới” . Mua dâm là dùng vâ ̣t chấ t để đổ i lấ y sƣ̣ thỏa mañ tình du ̣c cho bản thân mình. Bán dâm là mang thân thể của mình làm thỏa mãn tình dục cho ngƣời khác để nhận đƣợc một phần quà hoặc kinh phí nhấ t đinh. ̣ Hay nói cách khác 11 đây là hành vi cho thuê thân thể của miǹ h làm thỏa mañ tiǹ h du ̣c cho ngƣời khác để đƣợc trả một giá trị vật chất nhất định. Mại dâm là nỗi đau nhức nhối của lƣơng tâm nhân loại , cũng có thể xem đó là sƣ̣ sỉ nhu ̣c đố i với lƣơng tri . (Khái niệm Tệ nạn mại dâm – Trang thông tin điện tử Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội thành phố Hải Phòng ngày 23/05/2012) Ở Việt Nam, theo Điều 3, Pháp lệnh Phòng, chống mại dâm Số: 10/2003/PL-UBTVQH11 ngày 14 tháng 03 năm 2010 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Mại dâm gồm có hành vi mua dâm, bán dâm, trong đó: Bán dâm là hành vi giao cấu của một ngƣời với ngƣời khác để đƣợc trả tiền hoặc lợi ích vật chất khác. Mua dâm là hành vi của ngƣời dùng tiền hoặc lợi ích vật chất khác trả cho ngƣời bán dâm để đƣợc giao cấu. Mại dâm là một hoạt động bất hợp pháp ở Việt Nam . Điều 4 Pháp lệnh Phòng chống mại dâm nghiêm cấm các hành vi mua dâm, bán dâm và những hành vi khác nhƣ chứa mại dâm, tổ chức hoạt động mại dâm, cƣỡng bức bán dâm, môi giới mại dâm, bảo kê mại dâm, lợi dụng kinh doanh dịch vụ để hoạt động mại dâm và các hành vi liên quan khác . Đặc điểm quan trọng của mại dâm là hình thức cung cấp sự thỏa mãn về tin ̀ h du ̣c để đổ i lấ y t iề n hoă ̣c các giá tri ̣vâ ̣t chấ t . Nghiên cƣ́u này tim ̀ hiể u bố n hin ̀ h thƣ́c ma ̣i dâm sau : mại dâm nữ với nam , mại dâm nữ với nữ , mại dâm nam với nam và ma ̣i dâm nam với nƣ̃ . Nhƣ vậy, ta có thể thấy, khái niệm mại dâm đƣợc nhà nƣớc ta đƣa ra vẫn còn khá nhiều bất cập và thu hẹp phạm vi đối tƣợng mại dâm. Hành vi 12