tailieuonthi
lêi më ®Çu
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi chÝnh lµ sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt trong
ph¹m vi x· héi. Trong c¸c x· héi cò, ph©n c«ng lao ®éng x· héi diÔn ra cã
tÝnh tù ph¸t, cßn trong x· héi chñ nghÜa, ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®îc tiÕn
hµnh mét c¸ch tù gi¸c.
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt x· héi, ®ång thêi mçi bíc tiÕn cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi l¹i
cã t¸c dông thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi ph¸t triÓn, lùc lîng s¶n
xuÊt cña x· héi ph¸t triÓn l¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao, thóc ®Èy
cao, thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt diÔn ra m¹nh h¬n. Bëi bËy x· héi
ho¸ s¶n xuÊt võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ kÕt qu¶ cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi. X·
héi ho¸ s¶n xuÊt cao chÝnh lµ c¸i ®¶m b¶o cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi
chñ nghÜa chiÕn th¾ng ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò. §iÒu nµy cµng cã ý nghÜa
quan träng trong viÖc ®a nÒn s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu lªn nÒn s¶n xuÊt lín x·
héi chñ nghÜa gi÷a thÕ kû XIX. C¸c Mac ®· lµm cuéc c¸ch m¹ng trong lÞch sö
c¸c häc thuyÕt kinh tÕ vµ triÕt häc x©y dùng nªn häc thuyÕt cña chÝnh m×nh.
Häc thuyÕt cña C.Mac ra ®êi lµ sù kÕ thõa nh÷ng häc thuyÕt cña c¸c ®¹i biÓu
xuÊt s¾c nhÊt trong triÕt häc, trong kinh tÕ chÝnh trÞ häc vµ trong chñ nghÜa x·
héi khoa häc. Quan niÖm cña chñ nghÜa Mac ®· v¹ch râ sù ph¸t sinh, ph¸t
triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, nªu lªn nh÷ng mÆt tiÕn bé,
®ång thêi còng v¹ch râ nh÷ng khuyÕt tËt vµ m©u thuÉn cña chñ nghÜa t b¶n.
Chñ nghÜa t b¶n tÊt yÕu sÏ bÞ thay thÕ bëi mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi tiÕn
bé h¬n ®ã lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa. Mµ nguyªn nh©n s©u
xa chÝnh lµ mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ x· héi ho¸ s¶n
xuÊt. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ trong c¸c t¸c phÈm thêi kú ®Çu cña Mac nh
b¶n th¶o kinh tÕ triÕt häc, gia ®×nh thÇn th¸nh, hÖ t tëng §øc, tuyªn ng«n
cña §¶ng Céng s¶n, sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n ë Nga, tiÒn c«ng gi¸ c¶
vµ lîi nhuËn
1
tailieuonthi
§Ó nghiªn cøu nh÷ng c¬ së lý luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao
®éng x· héi vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt, nh»m qu¸n triÖt h¬n n÷a ®êng lèi quan
®iÓm cña §¶ng ta vÒ vÊn ®Ò nµy. ChÝnh v× vËy em chän ®Ò tµi: "T×m hiÓu mèi
quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt qua mét sè
t¸c phÈm thêi kú ®Çu cña Mac" ®Ó nghiªn cøu.
Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vÒ nhËn thøc. Nªn bµi tiÓu luËn nµy kh«ng
tr¸nh khái sai sãt cÇn ph¶i söa ®æi bæ sung. RÊt mong ®îc thÇy (c«) t¹o ®iÒu
kiÖn gióp ®ì, cho ý kiÕn bæ sung ®Ó bµi lµm cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Sinh viªn
2
tailieuonthi
Ch¬ng I
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi c¬ së tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t
cña søc s¶n xuÊt
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ biÓu hiÖn cña sù ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt x· héi C.Mac nãi "tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt cña mét d©n
téc béc lé râ rµng nhÊt ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña sù ph©n c«ng lao ®éng", vµ
cho r»ng "ph©n c«ng lµ h×nh thøc c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt x· héi", ®ång thêi
còng lµ mét h×nh thøc c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng cã
t¸c dông m¹nh mÏ ®èi víi s¶n xuÊt, thóc ®Èy kü thuËt s¶n xuÊt ph¸t triÓn,
tríc hÕt lµ thóc ®Èy sù c¶i tiÕn cña c«ng cô s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng M¸c nãi: " søc s¶n xuÊt cña lao ®éng nhÊt thiÕt phô thuéc chñ yÕu
vµo sù ph©n c«ng lao ®éng", "sù ph©n c«ng lao ®éng ®ã lµm cho ngêi ta cã
thÓ s¶n xuÊt nhanh h¬n do ®ã còng rÎ h¬n". Ph©n c«ng lao ®éng x· héi g¾n
liÒn chÆt chÏ víi c«ng cô s¶n xuÊt. Khi nÒn s¶n xuÊt míi xuÊt hiÖn th× ph©n
c«ng lao ®éng x· héi còng ph¶i ®¹t ®îc tr×nh ®é t¬ng øng víi nÒn s¶n xuÊt
Êy. §ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mét yªu cÇu cÊp b¸ch cña b¶n th©n nÒn s¶n
xuÊt x· héi. "Do nÒn c«ng nghiÖp lín, nªn viÖc xo¸ bá sù ph©n c«ng cò ®· trë
thµnh mét ®iÒu kiÖn cña b¶n th©n nÒn s¶n xuÊt".
Trong t¸c phÈm "HÖ t tëng §øc" chØ râ:
"Mèi quan hÖ gi÷a c¸c d©n
téc kh¸c nhau phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c d©n téc vÒ c¸c mÆt lùc
lîng s¶n xuÊt, ph©n c«ng lao ®éng vµ mèi quan hÖ bªn trong. Nguyªn lý ®ã
®îc mäi ngêi thõa nhËn. Tuy nhiªn kh«ng chØ riªng mèi quan hÖ cña mét
d©n téc víi c¸c d©n téc kh¸c, mµ c¶ toµn bé kÕt cÊu bªn trong cña chÝnh d©n
téc ®ã còng phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt cña nã vµ cña mèi
quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi cña nã. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt cña mét d©n téc béc lé râ rÖt nhÊt ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña sù ph©n c«ng
lao ®éng. BÊt cø søc s¶n xuÊt míi nµo trong chõng mùc kh«ng ph¶i chØ lµ mét
sù më réng ®¬n thuÇn vÒ sè lîng cña nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt mµ cho ®Õn
3
tailieuonthi
lóc ®ã ngêi ta ®· biÕt (sù khai ph¸ ®Êt ®ai míi ch¼ng h¹n), th× còng ®Òu mang
l¹i kÕt qu¶ lµ sù ph¸t triÓn thªm sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi"
Cac - Mac chØ ra r»ng: "Sù ph©n c«ng lao ®éng bªn trong mét d©n téc
tríc hÕt ®a tíi sù t¸ch rêi gi÷a mét bªn lµ lao ®éng c«ng nghiÖp vµ th¬ng
nghiÖp vµ mét bªn lµ lao ®éng n«ng nghiÖp vµ do ®ã ®a tíi sù t¸ch rêi gi÷a
thµnh thÞ vµ n«ng th«n vµ sù ®èi lËp quyÒn lîi cña hai bªn. §ång thêi do ph©n
c«ng lao ®éng bªn trong c¸c ngµnh kh¸c nhau nªn sù ph©n c«ng gi÷a nh÷ng
c¸ nh©n cïng lao ®éng víi nhau trong cïng mét ngµnh lao ®éng còng ngµy
cµng tØ mØ thªm..".
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù
nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ThÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, lµ c¬ së tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t cña søc
s¶n xuÊt.
4
tailieuonthi
Ch¬ng II
X· héi ho¸ s¶n xuÊt - vai trß cña nã ®èi víi
sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt
S¶n xuÊt bao giê còng mang tÝnh chÊt x· héi. Ngay trong buæi b×nh
minh cña lÞch sö, trong qu¸ tr×nh h¸i lîm, s¨n b¾t theo bÇy, ®µn kh«ng cã
ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo diÔn ra ®éc lËp. TÝnh x· héi cña s¶n xuÊt kh«ng chØ
tån t¹i trong buæi ®Çu h×nh thµnh x· héi con ngêi, mµ cßn ph¸t triÓn cao h¬n
trong ®iÒu kiÖn x· héi hiÖn ®¹i. TÝnh x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt ph¸t triÓn tõ thÊp
lªn cao g¾n liÒn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong tiÕn tr×nh
ph¸t triÓn cña lÞch sö. Trong c¸c x· héi g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt nhá, kinh tÕ
tù nhiªn tù cung tù cÊp, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong x· héi thêng ®îc tiÕn
hµnh bëi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp víi nhau, hoÆc nÕu cã quan hÖ víi nhau
còng chØ lµ quan hÖ tËp hîp theo sè céng ®¬n thuÇn, cha cã quan hÖ h÷u c¬
víi nhau. NÒn s¶n xuÊt ë ®©y tuy mnag tÝnh chÊt x· héi nhng nÒn s¶n xuÊt
vÉn cha x· héi ho¸. Bëi vËy, nÕu xem xÐt x· héi ho¸ s¶n xuÊt víi t c¸ch lµ
mét hÖ thèng h÷u c¬, th× x· héi ho¸ s¶n xuÊt trùc tiÕp g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ
ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt lín trong lÞch sö.Tõ ®ã cã thÓ hiÓu: x· héi ho¸ s¶n
xuÊt lµ sù liªn kÕt nhiÒu qu¸ tr×nh kinh tÕ riªng biÖtt hµnh qu¸ tr×nh kinh tÕ x·
héi, tån t¹i ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn liªn tôc nh mét hÖ thèng h÷u c¬. §ã lµ
qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña lùc lîng
s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu mang tÝnh chÊt x· héi cña s¶n
xuÊt. ViÖc t¹o nªn nh÷ng tæ chøc, nh÷ng quan hÖ kinh tÕ míi ®¸p øng yªu
cÇu vµ ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan kÓ trªn lµ sù x· héi trªn thùc tÕ.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn
tÝnh x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt. Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi ho¸ s¶n
xuÊt ®îc quy ®Þnh bëi sù ph¸t triÓn biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt x· héi
vµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi. X· héi ho¸ s¶n xuÊt ®îc biÓu hiÖn ë tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng. Ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn cïng
5
tailieuonthi
víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi, ph©n c«ng lao ®éng t¹o ra sù
trao ®æi vµ hîp t¸c lao ®éng. H×nh thøc ®Çu tiªn, ®¬n gi¶n nhÊt lµ hiÖp t¸c gi¶n
®¬n. Víi h×nh thøc nµy lÇn ®Çu tiªn lao ®éng ®îc x· héi ho¸, "ngêi lao
®éng, tæng hîp" xuÊt hiÖn. TiÕp ®Õn lµ sù ph©n c«ng trong c«ng trêng thñ
c«ng g¾n liÒn víi sù chuyªn m«n ho¸ c«ng cô thñ c«ng dùa trªn tay nghÒ cña
ngêi lao ®éng. M¸y mãc ra ®êi lµ mét nÊc thang míi cña sù ph¸t triÓn lùc
lîng s¶n xuÊt, lµ nÒn s¶n xuÊt dùa trªn lao ®éng c¬ khÝ, khi mµ hiÖp t¸c lao
®éng thùc sù trë thµnh "tÊt yÕu kü thuËt" lÊy m¸y mãc lµm chñ thÓ. §Õn lît
m×nh, ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng vµ hiÖp t¸c lao
®éng lªn tr×nh ®é míi cao h¬n.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng,
c¸c khu vùc ngµy cµng cao vµ chÆt chÏ. Mèi liªn hÖ nµy kh«ng chØ diÔn ra trªn
lÜnh vùc lu th«ng mµ cßn diÔn ra trong lÜnh vùc ®Çu t, hîp t¸c khoa häc c«ng nghÖ, ph©n c«ng vµ hîp t¸c s¶n xuÊt díi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn
kÕt phong phó ®a d¹ng. Sù liªn kÕt nµy cã tÝnh liªn kÕt xÝ nghiÖp, liªn ngµnh
vµ liªn quèc gia.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë c¸c h×nh thøc së h÷u, tõ së h÷u riªng
®éc lËp tíi së h÷u chung, së h÷u tËp thÓ, së h÷u Nhµ níc, cña c¸c h×nh thøc
tæ chøc s¶n xuÊt tõ c«ng ty t nh©n tíi c«ng ty liªn doanh, c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c¸c hîp t¸c x·, c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt cßn biÓu hiÖn ë tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n phÈm.
Trong nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ s¶n xuÊt s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i qua tay
nhiÒu ngêi, nhiÒu c«ng ®o¹n s¶n xuÊt. Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng
chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c quèc tÕ, th× mét s¶n phÈm kh«ng chØ do mét quèc
gia mét c«ng ty s¶n xuÊt ra mµ cã thÓ do nhiÒu c«ng ty thuéc nhiÒu møc s¶n
xuÊt ra.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt lµ xu híng kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn tÝnh x·
héi cña s¶n xuÊt, chÞu sù chi phèi cña tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ tÝnh chÊt cña lùc
lîng s¶n xuÊt, cña quan hÖ s¶n xuÊt. Khi nÒn kinh tÕ cßn mang tÝnh chÊt tù
cung tù cÊp th× tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt rÊt thÊp. Khi xuÊt hiÖn s¶n xuÊt
6
tailieuonthi
hµng ho¸ th× tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt cña nÒn s¶n xuÊt x· héi t¨ng lªn.
Cho ®Õn khi s¶n xuÊt hµng ho¸ trë thµnh tæ chøc s¶n xuÊt thèng trÞ trong nÒn
kinh tÕ còng lµ lóc h×nh thµnh kinh tÕ thÞ trêng th× tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n
xuÊt míi ®¹t tr×nh ®é cao, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay.
Bëi vËy, tr×nh ®é ph¸t triÓn, tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña x· héi ho¸ s¶n
xuÊt g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trªn c¸c mÆt: sù ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ, cña hÖ thèng
c«ng cô vµ t liÖu lao ®éng, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, cña tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
C¸c yÕu tè trªn cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é cµng hiÖn ®¹i th× tÝnh chÊt x·
héi hãa s¶n xuÊt cµng cao. TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n
xuÊt mµ tríc hÕt lµ c¸c h×nh thøc vµ quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, së
h÷u cµng ®îc gi¶i tho¸t khái së h÷u t nh©n, c¸ thÓ, cµng h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn c¸c h×nh thøc së h÷u x· héi nh së h÷u tËp thÓ, së h÷u Nhµ níc th× quy
m« cña së h÷u cµng lín, tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt cµng cao.
7
tailieuonthi
ch¬ng III
Mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng
vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt
Sù ph©n c«ng lao ®éng bªn trong mét d©n téc tríc hÕt ®a tíi sù t¸ch
rêi gi÷a mét bªn lµ lao ®éng c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp vµ mét bªn lµ lao
®éng n«ng nghiÖp, vµ do ®ã ®a tíi sù t¸ch rêi gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n vµ
sù ®èi lËp quyÒn lîi cña hai bªn. Sù ph¸t triÓn sau nµy cña nã dÉn tíi sù t¸ch
rêi gi÷a lao ®éng th¬ng nghiÖp víi lao ®éng c«ng nghiÖp. §ång thêi do sù
ph©n c«ng lao ®éng bªn trong c¸c ngµnh kh¸c nhau, nªn sù ph©n c«ng gi÷a
nh÷ng c¸ nh©n cïng lao ®éng víi nhau trong mét ngµnh lao ®éng còng ngµy
cµng tØ mØ thªm. Mèi quan hÖ lÉn nhau gi÷a nh÷ng sù ph©n c«ng tØ mØ ®ã lµ do
ph¬ng thøc kinh doanh lao ®éng n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp
quyÕt ®Þnh. Nh÷ng mèi quan hÖ nh thÕ còng xuÊt hiÖn khi sù giao tiÕp ®·
ph¸t triÓn h¬n trong sù liªn hÖ gi÷a c¸c d©n téc kh¸c nhau.
Trong mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt
®îc thÓ hiÖn ë chç: Ph©n c«ng lao ®éng lµ c¬ së, tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t cña søc
s¶n xuÊt. Cßn x· héi ho¸ s¶n xuÊt cã vai trß ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt.
Qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ x· héi h¸ s¶n xuÊt lµ hai mÆt kh«ng
t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau mét c¸hc biÖn chøng. Ph©n c«ng lao
®éng lµ c¬ së tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t cña søc s¶n xuÊt, ®îc ®¸nh dÊu b»ng tr×nh ®é
cña lùc lîng s¶n xuÊt. Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n lÞch
sö thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi trong giai ®o¹n lÞch sö
®ã. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë tr×nh ®é cña c«ng cô lao
®éng, tr×nh ®é cña c«ng cô lao ®éng, tr×nh ®é, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng lao
®éng cña con ngêi, tr×nh ®é tæ chøc vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tr×nh ®é
øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi
lµm ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ lµm
thay ®æi tÝnh x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt cho phï hîp víi nã. TÊt c¶ c¸c mÆt cña
8
tailieuonthi
x· héi ho¸ s¶n xuÊt ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn cho ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn. §iÒu
®ã cã nghÜa lµ nã t¹o ®iÒu kiÖn sö dông vµ kÕt hîp mét c¸ch tèi u gi÷a ngêi
lao ®éng víi t liÖu s¶n xuÊt vµ do ®ã søc s¶n xuÊt cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hÕt
kh¶ n¨ng cña nã. X· héi ho¸ s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, t¸c
®éng ®Õn th¸i ®é cña con ngêi trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Õn tæ chøc ph©n
c«ng lao ®éng x· héi, ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµ do
t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt. Tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x·
héi phï hîp víi x· héi ho¸ s¶n xuÊt lµ ®éng lùc thóc ®Èy më ®êng cho søc
s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn sang kinh tÕ hµng ho¸ ph¶n
¸nh sù ph¸t triÓn tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ
hµng ho¸ tõ kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n lªn kinh tÕ hµng ho¸ t b¶n chñ nghÜa,
kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i lµ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn tõ thÊp lªn cao cña tr×nh ®é
x· héi ho¸ s¶n xuÊt. Mµ ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®îc kinh tÕ thÞ trêng th× tÊt yÕu
nã ph¶i xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Nh vËy ph©n c«ng
lao ®éng x· héi ph¶n ¸nh tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn cïng víi sù ph¸t triÓn
cña kinh tÕ thÞ trêng. Tr×nh ®é cña x· héi ho¸ thÓ hiÖn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn
kinh tÕ thÞ trêng vµ ®Õn lît m×nh kinh tÕ thÞ trêng cµng ph¸t triÓn cµng ph¸
vì tÝnh chÊt khÐp kÝn, biÖt lËp cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ, cña c¸c vïng, c¸c ®Þa
ph¬ng vµ cña c¸c quèc gia, thu hót chóng vµo qu¸ tr×nh kinh tÕ thèng nhÊt
tøc lµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu
s©u. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ sù thÓ hiÖn x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ tr×nh
®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt cao do kinh tÕ thÞ trêng t¹o ra l¹i ®ßi hái ph¶i cã sù
qu¶n lý Nhµ níc ph©n c«ng lao ®éng x· héi mét c¸ch hîp nhÊt.
9
tailieuonthi
Ch¬ng IV
Qu¸n triÖt vµ vËn dông nh÷ng quan ®iÓm cña m¸c
vÒ liªn hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng vµ x· héi ho¸
s¶n xuÊt trong thêi kú ®æi míi cña ®¶ng ta
§Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu níc m¹nh theo con ®êng x· héi chñ
nghÜa, ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i c¶i biÕn c¨n b¶n t×nh tr¹ng kinh tÕ x· héi,
ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ x· héi thËt tiªn tiÕn. Muèn vËy mét trong vÊn
®Ò ®¶ng vµ nhµ níc ta ph¶i qu¸n triÖt ®ã lµ vËn dông quan ®iÓm cña Mac vÒ
mèi liªn hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong thêi kú ®æi
míi.
X· héi ho¸ s¶n xuÊt, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ®îc coi lµ nhiÖm vô
träng t©m cña thêi kú qu¸ ®é nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña chñ
nghÜa x· héi, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ
qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi tõ sö
dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang viÖc sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc
lao ®éng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tiªn tiÕn, t¹o ra n¨ng suÊt lao
®éng cao. §©y lµ nhiÖm vô cã tÝnh quy luËt cña sù qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi
ë nh÷ng níc kinh tÕ l¹c hËu. Tuy nhiªn, chiÕn lîc, néi dung, h×nh thøc,
bíc ®i, tèc ®é, biÖn ph¸p cßn phô thuéc vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ
x· héi ho¸ cña ®Êt níc.
X©y dùng mét x· héi cã quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Vµ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·
héi ë níc ta, chÕ ®é së h÷u tÊt yÕu ph¶i ®a d¹ng, c¬ cÊu kinh tÕ tÊt yÕu ph¶i
cã nhiÒu thµnh phµn: kinh tÕ Nhµ níc; kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ; kinh tÕ hîp
t¸c mµ nßng cèt lµ hîp t¸c x·; kinh tÕ t b¶n Nhµ níc, kinh tÕ t b¶n t nh©n;
kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi. §êng lèi ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn lîc l©u dµi, cã t¸c dông to lín trong viÖc ®éng
viªn mäi nguån lùc c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi, lÊy néi lùc lµm chÝnh ®Ó x©y
10
tailieuonthi
dùng kinh tÕ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt chØ cã thÓ x· héi ho¸ s¶n xuÊt mét
c¸ch dÇn dÇn, bëi v× kh«ng thÓ lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn cã t¨ng lªn
ngay lËp tøc ®Õn møc cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ c«ng h÷u thuÇn
nhÊt mét c¸ch nhanh chãng.
Héi nghÞ lÇn 14 cña Trung ¬ng (11/1958) chñ tr¬ng ®Èy m¹nh x· héi
ho¸ s¶n xuÊt, lÊy hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp lµm kh©u trung t©m trong c«ng
cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa.
§¹i héi lÇn thø VI thùc sù lµ ®¹i héi cña nh÷ng quyÕt s¸ch lín, ®a ra
®êng lèi ®æi míi toµn diÖn mµ vÊn ®Ò trung t©m lµ vît qua m« h×nh chñ
nghÜa x· héi ®Ó x¸c lËp m« h×nh míi vÒ chñ nghÜa x· héi níc ta. §Èy m¹nh
ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ, thùc hiÖn x· héi ho¸ s¶n xuÊt.
Qua c¸c §¹i héi VII, VIII, IX cña §¶ng vµ tõ c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt
níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, ®Æc trng c¬ b¶nhiÖm vôµ chñ
yÕu thÓ hiÖn trong chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng vÒ mèi quan hÖ gi÷a ph©n
c«ng lao ®éng x· héi vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong thêi kú ®æi míi ®ã lµ:
chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ hiÖn vËt, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ trêng díi sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa. Tuú theo tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ®¹t ®îc trong thùc tÕ mµ x·
héi ho¸ s¶n xuÊt díi nh÷ng h×nh thøc phï hîp víi tr×nh ®é kh¸c nhau cña lùc
lîng s¶n xuÊt ®Ó më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn h¬n n÷a, tiÕn
dÇn ®Õn tr×nh ®é x· héi ho¸ nÒn kinh tÕ trªn c¬ së c«ng h÷u vÒ c¸c t liÖu s¶n
xuÊt chñ yÕu díi nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp tõ thÊp ®Õn cao.
Thùc tiÔn ®Êt níc tõ khi chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ míi ®· vµ ®ang
chøng minh tÝnh kh¸ch quan khoa häc, tÝnh hiÖu qu¶ cña m« h×nh kinh tÕ ®ã.
ChØ trong mét thêi gian ng¾n ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng gãp
phÇn tÝch cùc ®a ®Êt níc tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi vµ
t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cho thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
11
tailieuonthi
KÕt luËn
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ sù thÓ hiÖn x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ
tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt cao do kinh tÕ thÞ trêng t¹o ra ®ßi hái ph¶i cã sù
qu¶n lý cña Nhµ níc ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng x·
héi vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Cßn tÝnh x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt tõ thÊp ®Õn cao
g¾n liÒn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Do ®ã qu¸ tr×nh x· héi
ho¸ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®Ó tõ ®ã më
®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh
tÕ th× §¶ng vµ Nhµ níc ta ph¶i qu¸n triÖt vµ vËn dông nh÷ng quan ®iÓm cña
M¸c vÒ mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt.
§iÒu nµy ®· ®îc thÓ hiÖn trong chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng qua c¸c kú
®¹i héi §¶ng VI, VII, VIII, IX vµ Héi nghÞ lÇn thø IX cña ban chÊp hµnh trung
¬ng §¶ng.
12
tailieuonthi
Tµi liÖu tham kh¶o
- C.Mac vµ Ph.¡ng ghen, HÖ t tëng §øc, NXB sù thËt, Hµ Néi 1962,
tr11, 25, 28, 78.
- C.M¸c, T b¶n, NXB Sù thËt, Hµ Néi 1960, Q.I tËp II, tr147, 150, 174,
180.
- C.M¸c, tiÒn c«ng, gi¸ c¶ vµ lîi nhuËn, NXB Sù thËt, Hµ Néi 1970, tËp
I, trang 509.
- C.M¸c vµ Ph.¡ng ghen, tuyÓn tËp, NXB sù thËt, Hµ Néi 1971, tËp II.
trang 563.
- B¶n th¶o kinh tÕ - triÕt häc
- Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n
- Gi¸o trnf kinh tÕ chÝnh trÞ Mac - Lªnin, NXB chÝnh trÞ quèc gia Hµ
Néi, 2002.
- Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin, NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi,
2003.
13
tailieuonthi
Môc lôc
Më ®Çu .....................................................................................................
Ch¬ng I: Ph©n c«ng lao ®éng x· héi c¬ së tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t cña søc
s¶n xuÊt. ...............................................................................................................
Ch¬ng II: X· héi ho¸ s¶n xuÊt, vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn søc
s¶n xuÊt. ...............................................................................................................
Ch¬ng III: Mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng vµ x· héi ho¸ s¶n
xuÊt ......................................................................................................................
Ch¬ng IV: §¶ng ta qu¸n triÖt vµ vËn dông nh÷ng quan ®iÓm cña Mac
vÒ mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt ............
KÕt luËn ....................................................................................................
Tµi liÖu tham kh¶o ..................................................................................
14
- Xem thêm -
.PDF 
14 
892 
52 
