Tài liệu Một số giải pháp nâng cao lợi nhuận tại công ty đầu tư hạ tầng khu công nghiệp và đô thị số 18

tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng Lêi nãi ®Çu ViÖc chuyÓn m×nh tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. NÒn kinh tÕ nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù lo liÖu c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña m×nh tõ viÖc ®Çu t­ vèn, tæ chøc kinh doanh ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. Do ®ã, c¹nh tranh ®Ó tån t¹i lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Bëi vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng, biÕt tËn dông thÕ m¹nh cña m×nh vµ ph¶i biÕt chíp thêi c¬ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ kh«ng ngõng n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Tù chuyÓn m×nh vµ thay ®æi hoµn toµn ®Ó thÝch nghi ®­îc víi m«i tr­êng vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn ®ã lµ mét quy luËt tÊt yÕu ®èi víi doanh nghiÖp khi b­íc ch©n vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× ®ßi hái mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i thu ®­îc lîi nhuËn. Lîi nhuËn ®· trë thµnh nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña mçi doanh nghiÖp, lîi nhuËn ®­îc coi lµ mét tiªu chÝ quan träng, vµ lµ môc tiªu cuèi cïng mµ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu h­íng tíi. Cã lîi nhuËn, doanh nghiÖp míi cã thÓ ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ®¬n vÞ, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ t¹o nguån tÝch luü quan träng cho nÒn kinh tÕ. Cã lîi nhuËn, doanh nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, ®¸nh b¹i c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh. V× vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh, lîi nhuËn cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi mäi ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, nã ®· vµ ®ang trë thµnh môc tiªu hµng ®Çu cña bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty ®Çu t­ h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ sè 18, víi kiÕn thøc b¶n th©n trong suèt 4 n¨m häc t¹i tr­êng §¹i häc Trang 1 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng Th­¬ng m¹i vµ ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c«, c¸c chó trong phßng tµi chÝnh – kÕ to¸n; em ®· ®­îc t×m hiÓu vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, kÕ to¸n ë c«ng ty. C«ng ty ®Çu t­ h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ sè 18 thuéc Tæng c«ng ty ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn nhµ Hµ néi lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc h¹ch to¸n ®éc lËp. §¬n vÞ víi c¬ së vËt chÊt kü thuËt t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i, ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n viªn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã n¨ng lùc chuyªn m«n cao ®· gióp c«ng ty kinh doanh ngµy cµng cã hiÖu qu¶. Thu nhËp cña c¸n bé c«ng nh©n viªn hµng n¨m t¨ng cao vµ ®êi sèng cña hä ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt, ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc còng th­êng xuyªn t¨ng. Tuy nhiªn, víi thÕ vµ lùc cña c«ng ty th× thùc sù tiÒm n¨ng cña c«ng ty ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó, nªn ®· lµm h¹n chÕ lîi nhuËn cña c«ng ty. ChÝnh v× vËy, em ®· chän ®Ò tµi cho luËn v¨n tèt nghiÖp lµ: “mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao lîi nhuËn t¹i c«ng ty ®Çu t­ h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ sè 18” Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ lµm s¸ng tá b¶n chÊt, nguån gèc vµ vai trß cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Qua ®©y, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ lîi nhuËn cña c«ng ty, tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao h¬n n÷a lîi nhuËn cho c«ng ty. Trªn c¬ së nµy, ®Ò tµi ®­îc chia thµnh 3 phÇn c¬ b¶n nh­ sau: Ch­¬ng i: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lîi nhuËn doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ch­¬ng ii: Ph©n tÝch t×nh h×nh lîi nhuËn t¹i C«ng ty ®Çu t­ h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ sè 18. Ch­¬ng iii: C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao lîi nhuËn t¹i C«ng ty ®Çu t­ h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ sè 18. Trang 2 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng MÆc dï ®­îc sù h­íng dÉn chØ b¶o nhiÖt t×nh cña C« gi¸o NguyÔn ThÞ Minh H¹nh, còng nh­ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c c«, c¸c chó phßng Tµi chÝnh – KÕ to¸n cña c«ng ty vµ sù nç lùc cña b¶n th©n nh­ng kÕt qu¶ cña ®Ò tµi nhÊt ®Þnh cßn nhiÒu sai sãt c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. Em rÊt mong C« gi¸o h­íng dÉn, c¸c thÇy, c« trong bé m«n vµ c¸c c«, c¸c chó ë C«ng ty chØ b¶o thªm ®Ó gióp em hoµn thµnh tèt ®Ò tµi. Trang 3 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng Ch­¬ng i nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lîi nhuËn doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng I/ lîi nhuËn vµ vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp(dn). 1. Nguån gèc lîi nhuËn: Theo sù ph¸t triÓn chung cña nh©n lo¹i th× cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ nguån gèc cña lîi nhuËn. Tr­êng ph¸i träng n«ng víi viÖc ®¸nh gi¸ cao vai trß cña ngµnh n«ng nghiÖp vµ coi nã lµ lÜnh vùc duy nhÊt trong x· héi t¹o ra cña c¶i. ë ®©y, tiÒn l­¬ng c«ng nh©n lµ thu nhËp theo lao ®éng cßn s¶n phÈm rßng lµ thu nhËp cña nhµ t­ b¶n gäi lµ lîi nhuËn. VËy lîi nhuËn lµ thu nhËp kh«ng lao ®éng do c«ng nh©n t¹o ra. Tr­êng ph¸i träng th­¬ng cho r»ng: “ Lîi nhuËn ®­îc t¹o ra trong lÜnh vùc l­u th«ng. Lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ kÕt qu¶ cña sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸, do sù lõa g¹t mµ cã. Cßn lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, trõ khai th¸c vµng b¹c, ®Òu kh«ng t¹o ra lîi nhuËn”. C.M¸c gäi AdamSmith lµ nhµ lÝ luËn tæng hîp thêi kú c«ng tr­êng thñ c«ng t­ b¶n chñ nghÜa. Theo A.Smith, lîi nhuËn lµ kho¶n khÊu trõ thø hai trong s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng( cã nguån gèc lµ lao ®éng kh«ng ®­îc tr¶ c«ng cña c«ng nh©n). Nh­ng mÆt kh¸c, «ng l¹i cho r»ng lîi nhuËn lµ kho¶n th­ëng cho sù m¹o hiÓm cña nhµ t­ b¶n hoÆc lµ kho¶n th­ëng cho lao ®éng cña t­ b¶n. Trang 4 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng Theo A.Smith, qui m« cña t­ b¶n quyÕt ®Þnh qui m« cña lîi nhuËn. ¤ng ®· nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a lîi tøc vµ lîi nhuËn vµ cho r»ng lîi tøc lµ mét bé phËn cña lîi nhuËn mµ nhµ t­ b¶n ho¹t ®éng b»ng tiÒn ®i vay ph¶i tr¶ cho chñ cña nã ®Ó ®­îc sö dông t­ b¶n. A.Smith ®· nh×n thÊy xu h­íng b×nh qu©n ho¸ tØ suÊt lîi nhuËn vµ xu h­íng tØ suÊt lîi nhuËn gi¶m sót do khèi l­îng t­ b¶n ®Çu t­ t¨ng lªn. Vµ «ng còng nhËn ra ®­îc mèi quan hÖ ®èi kh¸ng gi÷a lîi nhuËn vµ tiÒn l­¬ng. T¨ng l­¬ng kh«ng lµm t¨ng lîi nhuËn mµ ng­îc l¹i nã lµm gi¶m lîi nhuËn; vµ ng­îc l¹i gi¶m l­¬ng sÏ lµm t¨ng lîi nhuËn vµ ®»ng sau ®ã lµ mèi quan hÖ gi÷a hai giai cÊp v« s¶n vµ t­ s¶n. Tuy nhiªn, A.Smith vÉn cßn cã h¹n chÕ trong lÝ luËn lîi nhuËn cña m×nh nh­ kh«ng thÊy ®­îc sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ vµ lîi nhuËn. Vµ «ng cho r»ng lîi nhuËn lµ do toµn bé t­ b¶n ®Î ra kÓ c¶ trong lÜnh vùc l­u th«ng vµ s¶n xuÊt do kh«ng ph©n biÖt ®­îc lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ l­u th«ng. Mét ®¹i biÓu xuÊt s¾c cña kinh tÕ chÝnh trÞ t­ s¶n cæ ®iÓn Anh lµ D.Ricardo. Häc thuyÕt cña «ng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së ph¸t triÓn quan ®iÓm cña A.Smith vµ trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng. ¤ng ®· dùa vµo ®ã ®Ó ph©n tÝch râ nguån gèc cña lîi nhuËn trong s¶n xuÊt kinh doanh. Theo quan ®iÓm cña D.Ricardo, gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ do ng­êi c«ng nh©n t¹o ra nh­ng ng­êi c«ng nh©n chØ ®­îc h­ëng mét phÇn tiÒn l­¬ng phÇn cßn l¹i lµ lîi nhuËn cña nhµ t­ b¶n. Nãi c¸ch kh¸c, nguån gèc cña lîi nhuËn lµ tõ viÖc bãc lét lao ®éng ng­êi c«ng nh©n. C¬ së cña viÖc tån t¹i lîi nhuËn lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ coi nã lµ qui luËt tån t¹i vÜnh viÔn( gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi). Tuy nhiªn, «ng kh«ng ph©n biÖt ®­îc sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ vµ lîi nhuËn mÆc dï ®· nh×n thÊy sù tån t¹i cña lîi nhuËn b×nh qu©n vµ xu h­íng gi¶m xuèng cña tû suÊt lîi nhuËn. Ra ®êi trong nh÷ng n¨m 60-70 cña thÕ kØ, “ Kinh tÕ häc cña tr­êng ph¸i chÝnh hiÖn ®¹i” víi ®¹i biÓu lµ Paul A.Samuelson th× l¹i cã c¸ch suy nghÜ kh¸c vÒ lîi nhuËn. Theo Samuelson, trong kinh tÕ thÞ tr­êng, lîi nhuËn lµ ®éng lùc Trang 5 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng chi phèi ho¹t ®éng cña ng­êi kinh doanh. Lîi nhuËn ®­a c¸c doanh nghiÖp ®Õn c¸c khu vùc s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ mµ ng­êi tiªu dïng cÇn nhiÒu h¬n, bá c¸c khu vùc cã Ýt ng­êi tiªu dïng. Víi «ng, lîi nhuËn còng ®­a c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Õn viÖc sö dông kü thuËt s¶n xuÊt hiÖu qu¶ nhÊt. KÕ thõa cã chän läc c¸c nh©n tè khoa häc cña kinh tÕ chÝnh trÞ t­ s¶n cæ ®iÓn, kÕt hîp víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p biÖn chøng duy vËt C.M¸c ®· nghiªn cøu thµnh c«ng häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­.C.M¸c kh¼ng ®Þnh: Lîi nhuËn cã nguån gèc tõ gi¸ trÞ thÆng d­ nh­ng l¹i kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ thÆng d­ mµ chØ lµ biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña gi¸ trÞ thÆng d­. C.M¸c ®· ph©n tÝch ®Ó thÊy ®­îc r»ng gi÷a chi phÝ thùc tÕ vµ chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa cã mét kho¶n chªnh lÖch, l­îng tiÒn lêi do chªnh lÖch Êy mang l¹i gäi lµ lîi nhuËn(ký hiÖu lµ p). Nh­ vËy, lîi nhuËn lµ gi¸ trÞ thÆng d­ nh­ng ®­îc coi nh­ lµ con ®Î cña toµn bé t­ b¶n øng tr­íc (C+V) ®­îc so víi toµn bé t­ b¶n øng tr­íc mang h×nh th¸i chuyÓn ho¸ lµ lîi nhuËn khi m chuyÓn thµnh p; (C+V) chuyÓn thµnh k th× khi ®ã gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ = k+p. Trong ®ã, C lµ t­ b¶n bÊt biÕn lµ lµ bé phËn t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ; V lµ t­ b¶n kh¶ biÕn lµ bé phËn t­ b¶n dïng ®Ó mua søc lao ®éng; m lµ gi¸ trÞ thÆng d­ lµ gi¸ trÞ do ng­êi lao ®éng t¹o ra mµ kh«ng ®­îc tr¶ c«ng; (C+V) = k lµ chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Qua ®©y, ta thÊy lîi nhuËn ®· che ®Ëy quan hÖ bãc lét t­ b¶n chñ nghÜa bëi v× lîi nhuËn ®­îc so víi k =(C+V) vµ nh­ vËy th× lîi nhuËn ®­îc coi lµ con ®Î cña k nh­ng thùc chÊt lîi nhuËn lµ biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña m mµ m do V t¹o ra cho nªn p còng do V t¹o ra chø kh«ng ph¶i lµ k. Quan ®iÓm cña C.M¸c vÒ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp lµ kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ nh­ng nã ®­îc ph©n phèi lîi nhuËn bëi nã ®· lµm viÖc cho nhµ t­ b¶n. Theo C.M¸c, lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ thÆng d­ do c«ng nh©n s¶n xuÊt t¹o ra mµ nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp “ nh­êng” cho nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp. Nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp kh«ng ph¶i b¸n hµng ho¸ cao Trang 6 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng h¬n gi¸ trÞ th× míi cã lîi nhuËn mµ v× hä mua hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ. VËy lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua cña th­¬ng nghiÖp vµ nã còng tu©n theo quy luËt tû suÊt lîi nhuËn do c¹nh tranh. Tãm l¹i, kÓ tõ khi xuÊt hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× lîi nhuËn kh«ng chØ lµ c¸i ®Ých cña mçi doanh nghiÖp mµ nã cßn trë thµnh ®Ò tµi nghiªn cøu, tranh luËn cña nhiÒu tr­êng ph¸i, nhiÒu nhµ lý luËn kinh tÕ. Mäi häc thuyÕt, mäi nghiªn cøu cña hä tuy cßn cã h¹n chÕ nh­ng tÊt c¶ ®Òu cè g¾ng chØ cho mäi ng­êi thÊy râ nguån gèc cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ. 2. Kh¸i niÖm lîi nhuËn cña DN: Tõ khi n­íc ta chuyÓn tõ quan hÖ bao cÊp sang quan hÖ h¹ch to¸n kinh tÕ hay nãi c¸ch kh¸c lµ chuyÓn tõ quan hÖ theo chiÒu däc tõ trªn xuèng sang quan hÖ theo chiÒu ngang mµ trong ®ã mçi DN lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp. §iÒu kiÖn tiÒn ®Ò thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nµy lµ ph©n ®Þnh râ quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vÒ tµi s¶n vµ thùc hiÖn quyÒn nµy vÒ mÆt kinh tÕ tøc lµ c¸c DN quèc doanh vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña Nhµ n­íc. Cßn quyÒn sö dông Nhµ n­íc giao vèn cho DN, DN cã tr¸ch nhiÖm b¶o tån duy tr× vèn. Thùc hiÖn quyÒn nµy DN tù m×nh tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ nghiªn cøu thÞ tr­êng x¸c ®Þnh mÆt hµng s¶n xuÊt, lùa chän c«ng nghÖ ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. Dùa trªn c¬ së tù chñ hoµn toµn mµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¶ tËp thÓ vµ c¸ nh©n ng­êi lao ®éng, thùc hiÖn nghiªm ngÆt chÕ ®é th­ëng ph¹t vËt chÊt, khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng b»ng lîi Ých vËt chÊt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mçi DN lµ ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Ó ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng hä kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hay chÝnh lµ s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi nhuËn. Hä th­êng xuyªn so s¸nh ®èi chiÕu ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®Ó sao cho chªnh lÖch lîi nhuËn lµ cao nhÊt. Lîi nhuËn lu«n ®­îc coi lµ mét tiªu chÝ quan träng, lµ môc tiªu cuèi cïng mµ mçi DN ®Ò h­íng tíi. Khi tiÕn hµnh bÊt kú mét ho¹t Trang 7 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng ®éng kinh doanh nµo, ng­êi ta ®Òu ph¶i tÝnh to¸n ®Õn lîi nhuËn mµ m×nh cã thÓ thu ®­îc tõ ho¹t ®éng ®ã. VËy lîi nhuËn lµ g×? mµ mäi DN ®Òu ®Æt nã lµm môc tiªu phÊn ®Êu cña DN m×nh. Lîi nhuËn lµ chØ tiªu tæng hîp ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a c¸c kho¶n thu nhËp thu ®­îc vµ c¸c kho¶n chi phÝ ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc thu nhËp ®ã trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nh­ vËy ®Ó x¸c ®Þnh lîi nhuËn thu ®­îc trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, ng­êi ta c¨n cø vµo hai yÕu tè: - Thu nhËp ph¸t sinh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. - Chi phÝ ph¸t sinh nh»m ®em l¹i thu nhËp trong thêi kú ®ã, hay nãi c¸ch kh¸c chØ nh÷ng chi phÝ ph©n bæ cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· thùc hiÖn trong kú. C«ng thøc chung x¸c ®Þnh lîi nhuËn nh­ sau: Lîi nhuËn = Tæng thu nhËp – Tæng chi phÝ 3. KÕt cÊu lîi nhuËn. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét nÒn kinh tÕ më céng víi c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh th× ph¹m vi kinh doanh cña DN ngµy cµng ®­îc më réng. Do ®ã mµ DN cã thÓ ®Çu t­ vµo nhiÒu ho¹t ®éng thuéc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. VÒ c¬ b¶n ho¹t ®éng kinh doanh cña DN bao gåm: - Ho¹t ®éng SXKD: lµ c¸c ho¹t ®éng nh­ s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh, phô. - Ho¹t ®éng tµi chÝnh: lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh ng¾n h¹n, dµi h¹n nh»m mét môc ®Ých lµ kiÕm lêi nh­ gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt, ®Çu t­ chøng kho¸n, cho thuª tµi s¶n, cho vay vèn, hay mua b¸n ngo¹i tÖ.... - Ho¹t ®éng kh¸c: lµ c¸c ho¹t ®éng ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh ë trªn. Nã diÔn ra kh«ng th­êng xuyªn, kh«ng dù tÝnh tr­íc hoÆc cã dù tÝnh nh­ng Ýt cã kh¶ n¨ng x¶y ra vÝ nh­ c¸c viÖc thanh lý, nh­îng b¸n tµi Trang 8 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng s¶n cè ®Þnh, gi¶i quyÕt tranh chÊp, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ; xö lý tµi s¶n thõa, thiÕu ch­a râ nguyªn nh©n... C¨n cø vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña DN mµ lîi nhuËn thu ®­îc còng ®a d¹ng theo ph­¬ng thøc ®Çu t­ cña mçi DN. Lîi nhuËn cña DN th­êng ®­îc kÕt cÊu nh­ sau: 3.1. Lîi nhuËn kinh doanh: ®©y lµ bé phËn lîi nhuËn ®­îc cÊu thµnh bëi lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô vµ lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh. - Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô: tuú theo tõng ph­¬ng thøc, tõng ho¹t ®éng ®Çu t­ mµ DN x¸c ®Þnh ®©u lµ lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô. Lîi nhuËn thu ®­îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc h×nh thµnh tõ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng vµ nhiÖm vô chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Nh÷ng nhiÖm vô nµy ®­îc nªu trong quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp. Bé phËn lîi nhuËn nµy th­êng chiÕm tû träng t­¬ng ®èi trong tæng lîi nhuËn cña mçi doanh nghiÖp. - Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c DN cßn cã thÓ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. Ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng liªn quan ®Õn viÖc ®Çu t­ vèn ra bªn ngoµi DN nh­: gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt kinh doanh, gãp vèn cæ phÇn, ho¹t ®éng mua b¸n tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, cho thuª tµi s¶n, l·i tiÒn göi vµ l·i cho vay thuéc nguån vèn kinh doanh vµ quü...C¸c kho¶n lîi nhuËn thu ®­îc tõ ho¹t ®éng nµy gãp phÇn lµm t¨ng tæng lîi nhuËn cho DN. 3.2. Lîi nhuËn kh¸c: ®ã lµ c¸c kho¶n l·i thu ®­îc tõ c¸c ho¹t ®éng riªng biÖt kh¸c ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng nªu trªn. Nh÷ng kho¶n l·i nµy ph¸t sinh kh«ng th­êng xuyªn, cã thÓ do chñ quan hoÆc kh¸ch quan ®­a tíi. Nã bao gåm l·i thu tõ thanh lý, nh­îng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh; lîi nhuËn tõ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc chñ nî; thu håi c¸c kho¶n nî khã ®ßi ®· ®­îc duyÖt bá... Trang 9 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng Trªn thùc tÕ, tû träng cña mçi bé phËn lîi nhuËn trong tæng lîi nhuËn ë c¸c DN lµ cã sù kh¸c nhau do ph­¬ng thøc kinh doanh còng nh­ lÜnh vùc kinh doanh vµ m«i tr­êng kinh tÕ kh¸c nhau. M«i tr­êng kinh tÕ bªn ngoµi cña mçi DN còng lµm cho tû träng lîi nhuËn trong mçi DN kh¸c nhau. NÕu nh­ tr­íc kia, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a ph¸t triÓn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a s«i næi nh­ ngµy nay th× lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh chØ chiÕm tû träng nhá. Ng­îc l¹i, khi thÞ tr­êng chøng kho¸n víi ho¹t ®éng tµi chÝnh cïng ®µ ph¸t triÓn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× tû träng cña mçi bé phËn lîi nhuËn trong tæng lîi nhuËnl¹i cã sù thay ®æi. 4. Vai trß cña lîi nhuËn: Kinh nghiÖm thùc tiÔn qua nhiÒu ®ît c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý ë n­íc ta ®· chøng tá r»ng: sÏ kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ còng nh­ mét DN ho¹t ®éng thùc sù cã hiÖu qu¶ chõng nµo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp cßn thèng trÞ, chõng nµo ch­a thõa nhËn trªn thùc tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸, quy luËt gi¸ trÞ vµ ph¹m trï cña nã. N¾m ®­îc ®iÒu ®ã, Nhµ n­íc ta ®· chuyÓn nÒn kinh tÕ sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng song song tån t¹i. Vµ lóc nµy c¹nh tranh lµ ®iÒu tÊt yÕu, c¸c DN ph¶i ®Êu tranh víi nhau ®Ó tån t¹i vµ th­¬ng tr­êng trë thµnh chiÕn tr­êng. Trong ®iÒu kiÖn nµy, DN cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn hay kh«ng ®iÒu ®ã phô thuéc vµo viÖc DN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng? Qua ®©y, vai trß cña lîi nhuËn ®­îc béc lé râ nÐt h¬n kh«ng chØ lµ duy tr× sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña DN mµ bªn c¹nh ®ã cßn gióp c¶i thiÖn h¬n n÷a ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 4.1. Lîi nhuËn ®èi víi doanh nghiÖp. Lîi nhuËn võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc, võa lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, bÊt kú mét DN nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i mang l¹i hiÖu qu¶ nghÜa lµ kinh doanh ph¶i cã l·i. C¸c DN lóc nµy ph¶i ®éc lËp, tù chñ, chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn Trang 10 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng tr­íc mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn nguyªn t¾c lÊy thu bï chi vµ ®¶m b¶o cã l·i. §Ó cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, DN ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ ban ®Çu nh­: chi phÝ nguyªn vËt liÖu, lao ®éng, m¸y mãc, ®Êt ®ai, vèn...§ång thêi ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc diÔn ra liªn tôc th× ho¹t ®éng ®ã ph¶i cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p ®­îc chi phÝ bá ra vµ ph¶i cã lîi nhuËn ®Ó t¸i ®Çu t­ trë l¹i. NÕu ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã lîi nhuËn th× DN ®ã sÏ l©m vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i vµ cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. Ngoµi ra, lîi nhuËn cßn lµ chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña DN. Lîi nhuËn còng chÝnh lµ thang ®iÓm ®Ó DN tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. Tõ kh©u ®Çu tiªn lµ nghiªn cøu thÞ tr­êng, t×m kiÕm s¶n phÈm, tiÕn hµnh s¶n xuÊt, cho ®Õn ph©n phèi vµ tiªu thô s¶n phÈm. Ho¹t ®éng cña DN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nh»m ®¹t tíi môc tiªu lîi nhuËn trong khu«n khæ cña ph¸p luËt. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu ®ã, trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c DN lu«n t×m cho m×nh mét con ®­êng riªng tèi ­u ®Ó cã thÓ tho¶ m·n cao nhÊt nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ ®¹t ®Õn lîi nhuËn tèi ®a. Tãm l¹i, ®éng lùc lîi nhuËn ®· gióp c¸c DN kh«ng nh÷ng tù hoµn thiÖn m×nh h¬n mµ cßn thóc ®Èy hä ho¹t ®éng ngµy cµng më réng. Vµ mét lÇn n÷a cã thÓ kh¼ng ®Þnh, lîi nhuËn chÝnh lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt gióp DN tån t¹i vµ ph¸t triÓn, gióp më réng quy m« kinh doanh. 4.2. Lîi nhuËn ®èi víi ng­êi lao ®éng. Ng­êi lao ®éng chÝnh lµ nh©n vËt trung t©m vµ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ cã ¶nh ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp nãi riªng. Lîi nhuËn chÝnh lµ nguån mµ qua ®©y doanh nghiÖp thÓ hiÖn ®­îc sù quan t©m ®èi víi ng­êi lao ®éng th«ng qua viÖc tr¶ l­¬ng còng nh­ viÖc trÝch lËp c¸c quü khen th­ëng, trî cÊp, quü phóc lîi, quü trî cÊp mÊt viÖc lµm..NÕu DN lµm ¨n kinh doanh cã l·i th× lîi nhuËn mµ DN thu vÒ sÏ ngµy cµng cao, vµ sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­êi lao ®éng. NÕu nh­ l­¬ng cao, æn ®Þnh vµ ®­îc h­ëng nhiÒu quyÒn lîi tõ c¸c quü th× ®êi sèng ng­êi lao ®éng kh«ng nh÷ng ®­îc c¶i Trang 11 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng thiÖn mµ tõ ®ã cßn khuyÕn khÝch hä h¨ng say h¬n trong c«ng viÖc, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Mét khi nhu cÇu vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong DN ®­îc tho¶ m·n th× tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña hä trong c«ng viÖc sÏ cao vµ tõ ®ã sÏ thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN ph¸t triÓn. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng gióp doanh nghiÖp ®øng v÷ng mµ cßn gióp nã më réng h¬n n÷a vµ kh«ng ngõng t×m kiÕm lîi nhuËn. 4.3. Lîi nhuËn ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi. Trong nÒn kinh tÕ, khi doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi nhuËn th× nguån thu cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tÝch luü, bæ sung vèn bao gåm c¶ vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng, thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng ®èi víi doanh nghiÖp m×nh. Khi mçi doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ mét tÕ bµo trong nÒn kinh tÕ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt kinh doanh më réng th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi còng tÊt yÕu lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng. MÆt kh¸c, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chÝnh lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp tÝnh vµ ®ãng gãp thuÕ thu nhËp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. §ãng thuÕ chÝnh lµ doanh nghiÖp ®· võa thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh ®èi víi Nhµ n­íc. §©y chÝnh lµ nguån thu chiÕm tû träng lín trong tæng thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. Vµ ®· ®¸p øng nhu cÇu tÝch luü vèn ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ theo chøc n¨ng cña Nhµ n­íc. Cã nguån thu lín th× Nhµ n­íc sÏ cã thªm vèn ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng nh»m n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi d©n...sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß to lín cña m×nh trªn c¸c mÆt v¨n ho¸, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. Tãm l¹i, lîi nhuËn cã vai trß rÊt quan träng kh«ng nh÷ng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp mµ cßn ®èi víi c¶ ng­êi lao ®éng. Mçi doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ mét tÕ bµo cña c¬ thÓ sèng lµ nÒn kinh tÕ, th× doanh nghiÖp cã m¹nh th× nÒn kinh tÕ míi v÷ng ®­îc. §iÒu ®ã phô thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã thu ®­îc lîi nhuËn hay kh«ng. Qua ®©y, ta thÊy lîi nhuËn còng cã vai trß quan träng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc Trang 12 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng d©n, bëi lîi Ých cña mçi doanh nghiÖp bao giê còng g¾n liÒn víi lîi Ých cña Nhµ n­íc, cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. II/ Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vµ ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp 1. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn. Nh­ chóng ta ®· biÕt, lîi nhuËn cña mçi doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu bé phËn kh¸c nhau do ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ ®a d¹ng vµ phong phó. V× vËy mµ mçi bé phËn lîi nhuËn thu ®­îc tõ nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c nhau th× sÏ cã ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kh¸c nhau. 1.1. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh. 1.1.1. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng = s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô Doanh thu -_ b¸n hµng Chi phÝ kinh doanh hîp lÖ _ ThuÕ gi¸n thu trong kh©u tiªu thô Trong ®ã: + Doanh thu b¸n hµng lµ toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong kú sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ nh­: gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i... Doanh thu nµy kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nÕu tÝnh theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, vµ bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nÕu tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. + Chi phÝ kinh doanh hîp lÖ: lµ toµn bé chi phÝ kinh doanh ph©n bæ cho c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®­îc coi lµ tiªu thô trong kú. Chi phÝ kinh doanh ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hµng = ho¸ dÞch vô TrÞ gi¸ vèn hµng ®· + tiªu thô CPBH ph©n bæ cho hµng tiªu thô trong kú Trang 13 + CPQLDN ph©n bæ cho hµng tiªu thô trong kú tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng + ThuÕ gi¸n thu trong kh©u tiªu thô: gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng( nÕu tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp), thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (nÕu cã). 1.1.2. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh = Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh - Chi phÝ tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh Trong ®ã: - Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh cã thÓ bao gåm: + Thu do chia liªn doanh. + Lîi tøc cæ phiÕu. + L·i tiÒn göi ng©n hµng hoÆc l·i cho vay c¸c ®èi t­îng kh¸c. + Thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n( chªnh lÖch gi¸ mua b¸n tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu). + Thu tõ viÖc cho thuª tµi s¶n. + ChiÕt khÊu thanh to¸n ®­îc h­ëng khi mua. + Doanh thu tµi chÝnh kh¸c... - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ c¸c kho¶n chi phÝ ®Çu t­ tµi chÝnh ra ngoµi doanh nghiÖp, nh»m sö dông hîp lý c¸c nguån vèn, t¨ng thªm thu nhËp vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸c kho¶n chi phÝ nµy bao gåm: + Chi phÝ thùc hiÖn ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt( kh«ng bao gåm phÇn vèn gãp liªn doanh). + Chi phÝ cho thuª tµi s¶n. + Chi phÝ mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n, kÓ c¶ c¸c tæn thÊt trong ®Çu t­ (nÕu cã). + ChiÕt khÊu thanh to¸n dµnh cho kh¸ch hµng. + Chi phÝ lËp dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n. Trang 14 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng + Chi phÝ tµi chÝnh kh¸c. 1.2. §èi víi ho¹t ®éng kh¸c. Lîi nhuËn kh¸c = Thu nhËp kh¸c - Chi phÝ kh¸c Trong ®ã: - Thu nhËp kh¸c: lµ nh÷ng kho¶n thu nhËp ph¸t sinh kh«ng th­êng xuyªn tõ nh÷ng ho¹t ®éng riªng biÖt. Lµ nh÷ng kho¶n thu mµ doanh nghiÖp kh«ng dù tÝnh tr­íc hoÆc lµ nh÷ng kho¶n thu x¶y ra mét c¸ch kh«ng ®Òu ®Æn. Nh÷ng kho¶n thu nhËp nµy cã thÓ do chñ quan hay kh¸ch quan ®­a ®Õn gåm: + Thu vÒ nh­îng b¸n thanh lý TSC§. + Thu tiÒn ®­îc ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång. + Thu c¸c kho¶n nî khã ®ßi ®· xö lý, xo¸ sæ. + Thu c¸c kho¶n nî kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc chñ. + C¸c kho¶n thu nhËp cña nh÷ng n¨m tr­íc bÞ bá sãt hay quªn ghi sæ n¨m nay míi ph¸t hiÖn. + C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng kh¸c... - Chi phÝ kh¸c: lµ nh÷ng kho¶n chi kh«ng th­êng xuyªn nh­: + Chi phÝ thanh lý nh­îng b¸n TSC§. + TiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång. + Kho¶n tiÒn bÞ ph¹t thuÕ, truy thu thuÕ. + C¸c kho¶n chi phÝ n¨m tr­íc bÞ bá sãt kh«ng ghi sæ nay ph¸t hiÖn ghi bæ sung + Chi phÝ bÊt th­êng kh¸c... Qua ®©y, ta thÊy viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c tõng bé phËn lîi nhuËn trong tæng lîi nhuËn trong kú ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt quan träng. Bëi nã sÏ ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh toµn doanh nghiÖp nãi chung vµ ë tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng nãi riªng. Trang 15 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng 2. Ph©n phèi lîi nhuËn. Ph©n phèi lîi nhuËn lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu sau khi doanh nghiÖp ®· ho¹t ®éng cã l·i. Ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ viÖc ph©n chia sè tiÒn l·i thu ®­îc. Mµ viÖc ph©n phèi nµy cßn ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ lîi Ých gi÷a Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n viªn. Doanh nghiÖp còng ph¶i dµnh phÇn thÝch ®¸ng lîi nhuËn ®Ó l¹i ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, ®ång thêi chó träng ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c thµnh viªn trong ®¬n vÞ. Tæng lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®­îc vÒ ngoµi viÖc nép thuÕ, bï ®¾p chi phÝ thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh­ chi phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu, chi phÝ thuª sö dông m¸y thi c«ng.., chia liªn doanh liªn kÕt...th× phÇn cßn l¹i sÏ ®­îc trÝch lËp vµo c¸c quü DN. C¸c DN kh¸c nhau th× tû lÖ trÝch lËp c¸c quü lµ kh¸c nhau nh­ng cïng chung mét môc ®Ých lµ: - Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn ®­îc trÝch lËp nh»m c¶i tiÕn, hiÖn ®¹i ho¸ TSC§ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh; ®Çu t­ cho viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ s¶n phÈm míi; bæ sung nhu cÇu vèn l­u ®éng t¨ng thªm... - Quü dù phßng tµi chÝnh ®­îc trÝch lËp nh»m ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i, tæn thÊt do nh÷ng rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®­a ®Õn... - Quü khen th­ëng, phóc lîi lµ mét quü khuyÕn khÝch vËt chÊt, nh»m n©ng cao h¬n n÷a vÒ ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng gióp n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi c«ng viÖc. Quü nµy dïng ®Ó khen th­ëng ®Þnh kú hay ®ét xuÊt cho tËp thÓ vµ c¸ nh©n; hay dïng ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi phôc vô ®êi sèng vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t, ch¨m lo søc khoÎ cho lao ®éng trong doanh nghiÖp. Trang 16 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng III/ C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ lîi nhuËn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, doanh nghiÖp cã ®øng v÷ng hay kh«ng ®iÒu ®ã tuú thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp cã t¹o ra ®­îc lîi nhuËn hay kh«ng. Lîi nhuËn lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, lµ nguån quan träng ®Ó doanh nghiÖp t¸i ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt. Trªn ph¹m vi x· héi, lîi nhuËn lµ nguån ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt x· héi. Tuy vËy, lîi nhuËn kh«ng ph¶i lµ chØ tiªu duy nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp. Bëi v× lîi nhuËn lµ chØ tiªu tµi chÝnh cuèi cïng nªn nã chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè chñ quan, kh¸ch quan. Do vËy, ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, ng­êi ta ph¶i kÕt hîp chØ tiªu lîi nhuËn víi c¸c chØ tiªu vÒ tû suÊt lîi nhuËn nh­ tû suÊt lîi nhuËn trªn doanh thu, tû suÊt lîi nhuËn trªn chi phÝ, tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn kinh doanh... 1. Tæng lîi nhuËn. Tæng lîi nhuËn lµ mét chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh tæng sè l·i sÏ ®­îc t¹o ra trong n¨m. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø sau mçi mét n¨m hay mét kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× doanh nghiÖp cã thÓ thu ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. NÕu con sè lîi nhuËn thu vÒ lµ lín th× chøng tá doanh nghiÖp ®ã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn, v× ®©y chØ lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi nªn ®Ó cã thÓ ®­a ra ®­îc nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña mçi ®¬n vÞ th× cÇn ph¶i kÕt hîp víi c¸c chØ tiªu bªn d­íi. 2. Tû suÊt lîi nhuËn/doanh thu. Tû suÊt lîi nhuËn trªn doanh thu lµ mét chØ tiªu t­¬ng ®èi ph¶n ¸nh quan hÖ tû lÖ gi÷a tæng møc lîi nhuËn víi tæng doanh thu trong kú. Tû suÊt lîi nhuËn doanh thu b¸n hµng = Tæng møc lîi nhuËn kinh doanh x 100 Tæng doanh thu thùc hiÖn trong kú Trang 17 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø 100 ®ång doanh thu thu ®­îc th× doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Do vËy, tû suÊt lîi nhuËn doanh thu cµng lín th× kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cµng cao vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn, nÕu thuÇn chØ sö dông tû suÊt nµy th× sÏ kh«ng ®­a cho ta ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh. Bëi cã thÓ tû suÊt lîi nhuËn trªn doanh thu cao nh­ng hiÖu qu¶ sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo l¹i kh«ng cao. 3. Tû suÊt lîi nhuËn/vèn kinh doanh. Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn kinh doanh lµ mét chØ tiªu t­¬ng ®èi ph¶n ¸nh quan hÖ tû lÖ gi÷a tæng lîi nhuËn vµ tæng vèn kinh doanh sö dông b×nh qu©n trong kú. Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn kinh doanh Tæng lîi nhuËn trong kú = Vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú xx 100 ChØ tiªu nµy cho thÊy hiÖu qu¶ sö dông vèn nghÜa lµ cø 100 ®ång vèn ®em ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× sÏ thu ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Doanh nghiÖp sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ hay kh«ng ®Òu ®­îc biÓu hiÖn qua con sè nµy vµ th«ng qua ®ã gióp doanh nghiÖp n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh sö dông vèn còng nh­ cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ sao cho vèn ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. 4. Tû suÊt lîi nhuËn/chi phÝ. Tû suÊt lîi nhuËn trªn chi phÝ lµ chØ tiªu t­¬ng ®èi ph¶n ¸nh quan hÖ tû lÖ gi÷a tæng lîi nhuËn víi tæng chi phÝ kinh doanh trong kú. Tû suÊt lîi nhuËn trªn chi phÝ = Tæng lîi nhuËn trong kú Tæng chi phÝ kinh doanh trong kú Trang 18 x 100 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng Qua chØ tiªu nµy cho thÊy cø 100 ®ång chi phÝ bá ra th× mang l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn cho doanh nghiÖp m×nh. ChØ tiªu nµy gióp doanh nghiÖp n¾m ®­îc t×nh h×nh sö dông chi phÝ trong ®¬n vÞ tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ ®Ó tõ ®ã ®Ò ra biÖn ph¸p qu¶n lý sao cho cã hiÖu qu¶. IV/ C¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao lîi nhuËn. Trong kinh doanh, lîi nhuËn cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi cã lîi nhuËn chøng tá doanh nghiÖp ®· hoµn thµnh ®­îc kÕ ho¹ch cña m×nh; cã lîi nhuËn chøng tá doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn ®­îc nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc...Tuy nhiªn, liÖu doanh nghiÖp cã ®¹t ®­îc møc lîi nhuËn nh­ ®· ®Ò ra hay kh«ng lµ cßn phô thuéc vµo tõng biÖn ph¸p còng nh­ kÕ ho¹ch kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Vµ ®Ó v­ît qua mäi trë ng¹i ®i ®Õn c¸i ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn cao th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p n©ng cao lîi nhuËn trªn c¬ së ph©n tÝch kü c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi lîi nhuËn. 1. 1.1. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng tíi lîi nhuËn: Nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan: 1.1.1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc: Trªn c¬ së ph¸p luËt vÒ kinh tÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, Nhµ n­íc t¹o ra m«i tr­êng vµ hµnh lang cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ h­íng c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp phôc vô cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong mçi thêi kú. Sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp nãi riªng. Bëi ®iÒu tiÕt mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ë tÇm vÜ m« chÝnh lµ vai trß chÝnh cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nµy. B»ng c¸c chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh kh¸c Nhµ n­íc ®Þnh h­íng, khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã thuÕ lµ mét c«ng cô gióp cho Nhµ n­íc thùc hiÖn tèt c«ng viÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« cña m×nh. ThuÕ lµ mét h×nh thøc nép theo luËt ®Þnh vµ kh«ng cã hoµn tr¶ trùc tiÕp cho mäi tæ chøc kinh tÕ. V× vËy, thuÕ lµ mét trong nh÷ng Trang 19 tailieuonthi LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ Thuý H­¬ng kho¶n chi phÝ cña doanh nghiÖp, nªn ®ãng thuÕ cao hay thÊp sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi lîi nhuËn. 1.1.2. ChÝnh s¸ch l·i suÊt: Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, ngoµi nh÷ng kinh nghiÖm, kiÕn thøc th× vèn vÉn lu«n lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña DN. Vèn quyÕt ®Þnh quy m«, hiÖu qu¶ kinh doanh, chç ®øng vÞ thÕ cña DN trªn th­¬ng tr­êng. Nh­ng th«ng th­êng ngoµi nguån vèn tù cã th× doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ®i vay thªm vèn. Doanh nghiÖp cã thÓ vay b»ng nhiÒu c¸ch nh­ng ®Ó cã ®­îc kho¶n tiÒn ®ã th× doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ng­êi cho vay mét kho¶n tiÒn gäi lµ l·i vay. L·i vay ph¶i ®­îc tÝnh trªn c¬ së tiÒn gèc, l·i suÊt vµ thêi gian vay. V× vËy, l·i suÊt phÇn nµo quyÕt ®Þnh ®Õn sè tiÒn l·i vay ph¶i tr¶. NÕu sè tiÒn ph¶i tr¶ nµy lín th× lîi nhuËn trong ®¬n vÞ sÏ gi¶m vµ ng­îc l¹i. 1.1.3. ThÞ tr­êng vµ c¹nh tranh: ThÞ tr­êng cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp bëi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. Mäi biÕn ®éng vÒ cung cÇu trªn thÞ tr­êng ®Òu cã ¶nh h­ëng tíi khèi l­îng s¶n phÈm, hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp ®Þnh cung øng . V× vËy, doanh nghiÖp ph¶i ®Þnh h­íng nhu cÇu cho kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ®èi víi s¶n phÈm hiÖn cã vµ c¸c s¶n phÈm míi. MÆt kh¸c, doanh nghiÖp cÇn quan t©m tíi kh¶ n¨ng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, cña nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ cho nh÷ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp bëi c¹nh tranh lµ yÕu tè kh«ng thÓ bá qua khi nh¾c ®Õn thÞ tr­êng. C¹nh tranh lµ mét yÕu tè kh¸ch quan mµ mäi DN ®Òu ph¶i ®èi mÆt. C¹nh tranh x¶y ra gi÷a c¸c ®¬n vÞ cïng s¶n xuÊt kinh doanh mét s¶n phÈm hµng ho¸, hay nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ lÉn nhau lµm ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. C¹nh tranh nhiÒu khi t¹o ra nh÷ng yÕu tè tÝch cùc gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn nh­ng nhiÒu khi chÝnh nã lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp bÞ suy Trang 20