Tài liệu Nâng cao chất lượng đào tạo người điều khiển phương tiện đường thủy nội địa tại việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- ĐOÀN THỊ THANH VÂN NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO NGƢỜI ĐIỀU KHIỂN PHƢƠNG TIỆN ĐƢỜNG THỦY NỘI ĐỊA TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- ĐOÀN THỊ THANH VÂN NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO NGƢỜI ĐIỀU KHIỂN PHƢƠNG TIỆN ĐƢỜNG THỦY NỘI ĐỊA TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Mã số: Quản lý kinh tế 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LÊ KIM SA Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tên tôi là Đoàn Thị Thanh Vân, Học viên lớp cao học QH-2014-E.CH (QLKT3/K23), chuyên ngành Quản lý kinh tế. Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ đề tài "Nâng cao chất lượng dào tạo người điều khiển phương tiện đường thủy nội địa tại Việt Nam" là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của thầy giáo hƣớng dẫn khoa học. Các số liệu trong trong luận văn là trung thực, đƣợc các cơ quan quản lý cho phép sử dụng và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Đoàn Thị Thanh Vân LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến TS. Lê Kim Sa đã tận tâm hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo Khoa Kinh tế chính trị - Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và rèn luyện tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các Phòng/Ban chức năng của Trường Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã quan tâm và tạo điều kiện cho tôi suốt trong thời gian học tập của khoá học. Cảm ơn tác giả các cuốn sách, bài viết có liên quan đến đề tài nghiên cứu đã cung cấp những thông tin hữu ích phục vụ cho quá trình nghiên cứu, hoàn thiện đề tài của tôi. Cuối cùng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bè bạn đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn thạc sỹ này. Mặc dù đã có sự cố gắng, nhưng với thời gian và trình độ còn hạn chế, nên bản luận văn này chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của các Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp để bổ sung, hoàn thiện trong quá trình nghiên cứu tiếp vấn đề này. Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Đoàn Thị Thanh Vân MỤC LỤC Trang Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................................i Danh mục các bảng .................................................................................................... ii Danh mục các hình .................................................................................................... iii MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC NÂNG CAO CLĐT NGHỀ ĐIỀU KHIỂN PHƢƠNG TIỆN ĐTNĐ................................................................................................................4 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ...........................................4 1.1.1 Những công trình có liên quan đến đề tài đã đƣợc công bố .......................4 1.1.2. Những khoảng trống cần nghiên cứu .........................................................6 1.2 Cơ sở lý luận về nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ ........................................8 1.2.1 Một số khái niệm ........................................................................................8 1.2.2 Sự cần thiết nâng cao chất lƣợng công tác đào tạo ngƣời điều khiển phƣơng tiện ........................................................................................................17 1.2.3 Nội dung nâng cao chất lƣợng công tác đào tạo ngƣời ĐKPT .................19 1.3 Kinh nghiệm của một số quốc gia về đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ và bài học cho Việt Nam ............................................................................................................29 1.3.1. Kinh nghiệm trong nƣớc ................................................................................ 30 1.3.1 Kinh nghiệm quốc tế ....................................................................................... 31 1.3.2 Bài học cho Việt Nam .................................................................................... 32 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................33 2.1. Cách tiếp cận ......................................................................................................34 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................34 2.2.1. Phƣơng pháp chung .................................................................................34 2.1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể...............................................................35 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC NÂNG CAO CLĐT NGƢỜI ĐIỀU KHIỂN PHƢƠNG TIỆN ĐTNĐ TẠI VIỆT NAM ..................................................37 3.1. Khái quát về đội ngũ ngƣời ĐKPT ĐTNĐ Việt Nam .......................................37 3.2. Thực trạng nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam giai đoạn 2010 2015 ...........................................................................................................................44 3.2.1. Xây dựng chiến lƣợc và kế hoạch ...........................................................44 3.2.2. Tổ chức thực hiện ....................................................................................50 3.2.3 Kiểm tra, giám sát .....................................................................................67 3.3. Đánh giá chung về nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam giai đoạn 2010 - 2015 .......................................................................................................70 3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ...........................................................................70 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ..........................................................................75 Chƣơng 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO NGƢỜI ĐKPT ĐTNĐ TẠI VIỆT NAM .........................................................84 4.1. Định hƣớng tiếp tục nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ Việt Nam ..............84 4.2. Giải pháp tiếp tục nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ Việt Nam..................86 4.2.1. Công tác tổ chức và quản lý hoạt động đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ .....86 4.2.2. Đổi mới giáo trình đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ .....................................88 4.2.3. Tăng cƣờng hoạt động tuyển sinh, đào tạo của các CSDN .....................89 4.2.4. Tăng cƣờng đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ ..........................................................................................89 4.2.5. Tăng cƣờng tuyên truyền .........................................................................90 4.2.6. Ứng dụng khoa học kỹ thuật và CNTT trong công tác quản lý hoạt động đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ ..............................................................................91 4.2.7. Tăng cƣờng trang thiết bị học tập và cơ sở vật chất phục vụ công tác đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ.....................................................................................91 4.2.8. Thu hút nguồn tài chính và quản lý tài chính ..........................................91 KẾT LUẬN ...............................................................................................................93 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 ATGT An toàn giao thông 2 ANQP An ninh Quốc phòng 4 CLĐT CLĐT 5 CSDN CSDN 6 ĐTNĐ Đƣờng thủy nội địa 7 GCNKNCM Giấy chứng nhận khả năng chuyên môn 8 GTVT Giao thông vận tải 9 KT - XH Kinh tế - Xã hội 10 PT ĐTNĐ Phƣơng tiện ĐTNĐ 11 QPPL Quy phạm pháp luật i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2. Tình hình phát triển CSDN trong cả nƣớc 57 3 Bảng 3.3. Chi phí thực hiện các TTHC 75 Số liệu chứng chỉ khả năng chuyên môn theo tổng điều tra 2007 ii Trang 40 DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 Nội dung Tình tình đội ngũ ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tính đến năm 2015 Nguyên nhân gây tai nạn GT ĐTNĐ trong năm 2015 iii Trang 43 45 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giao thông đƣờng thủy Việt Nam có từ rất sớm, do điều kiện tự nhiên của sông nƣớc và sự thuận tiện của chính bản thân phƣơng thức vận tải đƣờng thủy, sự ƣu đãi của thiên nhiên với hệ thống sông kênh chằng chịt là tiềm năng tạo cho vận tải đƣờng thủy phát triển. Từ khi phƣơng thức vận tải đƣờng thủy ra đời, sản lƣợng của vận tải đƣờng thuỷ luôn chiếm tỷ trọng lớn (khoảng 30%) trong tổng sản lƣợng GTVT nội địa chung của toàn quốc. Những năm gần đây vận tải đƣờng thủy phát triển mạnh cả về khối lƣợng vận chuyển, loại hình cũng nhƣ tuyến vận chuyển, loại hàng hóa và địa bàn hoạt động, hỗ trợ đắc lực cho các phƣơng thức vận tải trên bộ. Do tác động của cơ chế thị trƣờng, cùng với việc tăng nhanh khối lƣợng vận tải hàng hoá và hành khách theo nhiều hình thức với nhu cầu phục vụ tăng cao, lực lƣợng phƣơng tiện vận tải thuỷ cũng phát triển và đa dạng hoá với rất nhiều chủng loại. Cùng với sự phát triển ngày càng tăng của vận tải đƣờng thủy, số lƣợng phƣơng tiện và đội ngũ thuyền viên, ngƣời lái phƣơng tiện thủy nội địa cũng phát triển đột biến. Tuy nhiên, trong những năm gần đây những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng vẫn diễn biến hết sức phức tạp. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các vụ tai nạn kể cả nguyên nhân chủ quan, khách quan. Theo số liệu thống kê của các cơ quan quản lý, lỗi chủ quan của ngƣời ĐKPT, ngƣời ĐKPT không có GCNKNCM hoặc có nhƣng không phù hợp là một trong những nguyên nhân chính gây ra những vụ tai nạn đáng tiếc trên ĐTNĐ thời gian qua. Trên ý nghĩa ấy, tôi chọn đề tài: "Nâng cao CLĐT người ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam" làm đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ của mình. 1 *Câu hỏi nghiên cứu của đề tài: Cục Đƣờng thủy nội địa Việt Nam cần làm gì và làm nhƣ thế nào để tiếp tục nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là: phân tích, đánh giá hoạt động nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn có các nhiệm vụ chính sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận trong công tác quản lý hoạt động đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ; - Nghiên cứu kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ và rút ra bài học cho Việt Nam. - Phân tích, đánh giá thực trạng nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ ở Việt Nam. - Đƣa ra các giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao CLĐT nghề trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Dƣới góc độ nghiên cứu của 1 Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý Kinh tế, trong đề tài này tác giả tập trung nghiên cứu việc nâng cao CLĐT ngƣời điều khiển PTĐTNĐ trong lĩnh vực GTĐTNĐ. 3.2. Phạm vi nghiên cứu *Phạm vi không gian Đề tài nghiên cứu công tác nâng cao CLĐT ngƣời điều khiển PTĐTNĐ tại Việt Nam. 2 *Phạm vi thời gian Đề tài nghiên cứu trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2020. 4. Những đóng góp mới của luận văn - Làm rõ hơn công tác nâng cao CLĐT ngƣời điều khiển PTĐTNĐ. - Đánh giá thực trạng nâng cao CLĐT ngƣời điều khiển PTĐTNĐ tại Việt Nam. - Đề tài nghiên cứu đƣa ra một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện và đề xuất giải pháp để góp phần tiếp tục nâng cao chất lƣơng đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ. Thông qua đó giúp các nhà quản lý có cái nhìn toàn cảnh về công tác đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ nói riêng và công tác đào tạo thuyền viên, ngƣời lái phƣơng tiện thủy nội địa nói chung hiện nay. 5. Kết cấu luận văn Ngoài lời mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm 4 chƣơng: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao CLĐT nghề ĐKPT ĐTNĐ Chương 2: Thiết kế và phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng nâng cao CLĐT người ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam. Chương 4: Định hướng và giải pháp tiếp tục nâng cao CLĐT người ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam. 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CLĐT NGHỀ ĐIỀU KHIỂN PHƢƠNG TIỆN ĐTNĐ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về nâng cao CLĐT người ĐKPT ĐTNĐ và những vấn đề liên quan Dƣới đây là một số công trình nghiên cứu đã công bố có liên quan đến đề tài: Nguyễn Xuân Phƣơng (2009), Nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực hàng hải đáp ứng yêu cầu chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020. Trên thế giới hiện nay, đa số các nƣớc phát triển không phân tách phạm vi quản lý hàng hải và ĐTNĐ nhƣ ở Việt Nam. Ngƣời dân muốn hoạt động nghề đƣờng thủy đều đƣợc đào tạo và huấn luyện theo tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên Việt Nam có điều kiện tự nhiên và xã hội đặc thù, số lƣợng sông kênh rạch nhỏ, ngƣời dân hoạt động trên đƣờng thủy chủ yếu là ngƣời dân lao động có trình độ văn hóa thấp. Vì vậy để phù hợp với thực tiễn, cơ quan quản lý nhà nƣớc tại Việt Nam đã phân tách ra hai lĩnh vực quản lý đào tạo khác nhau là đào tạo hàng hải và đào tạo đƣờng thủy. Về cơ bản hai hình thức đào tạo có phần tƣơng đồng nhƣng tiêu chuẩn đầu ra của đào tạo đƣờng thủy đƣợc hạ thấp cho phù hợp với thực tiễntình hình KT -XH ở Việt Nam hiện nay. Luận văn nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực hàng hải đáp ứng yêu cầu chiến lƣợc biển Việt Nam đến năm 2020” của tác giả Nguyễn Xuân Phƣơng chỉ nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao CLĐT nguồn nhân lực hàng hải tuy nhiên cũng cho ta cái nhìn tổng quan về tình hình phát triển nghề ĐKPT ĐTNĐ trong tƣơng lai. 4 Cục ĐTNĐ VN (2010), Báo cáo Tổng kết công tác ATGT năm 2010. Báo cáo tổng kết công tác ATGT hàng năm đƣợc Cục ĐTNĐ VN xây dựng, tổng hợp từ số liệu ATGT hàng tháng do phòng chuyên môn của Cục thống kê và số liệu tình hình tai nạn giao thông ĐTNĐ do Cục Cảnh sát giao thông đƣờng thủy cung cấp. Báo cáo cho ta cái nhìn toàn cảnh về tình hình tai nạn giao thông trong cả nƣớc, nguyên nhân xảy ra tai nạn giao thông ĐTNĐ mà trong đó phải kể đến nguyên nhân do ngƣời ĐKPT ĐTNĐ chƣa có GCNKNCM chiếm tỷ lệ khá lớn. Từ đó đƣa ra những giải pháp nhằm khắc phục tình trạng mất ATGT ĐTNĐ trong thời gian tới. Cục ĐTNĐ VN (2011), Đề án 88 về Công tác đăng ký và đào tạo thuyền viên, người lái phương tiện. Đề án 88 về nâng cao công tác đăng ký và đào tạo thuyền viên, ngƣời lái phƣơng tiện thủy nội địa là công trình nghiên cứu do Cục ĐTNĐ VN xây dựng trên cơ sở thực hiện Nghị quyết số 88/NQ-CP ngày 24/8/2011 của Chính phủ về tăng cƣờng thực hiện các giải pháp trọng tâm bảo đảm trật tự ATGT. Đề án 88 phản ánh thực trạng công tác đào tạo thuyền viên, ngƣời lái phƣơng tiện hiện nay và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao số lƣợng ngƣời điều khiển PTĐTNĐ có GCNKNCM, giảm thiểu tai nạn giao thông ĐTNĐ chứ chƣa có các giải pháp và nghiên cứu chuyên sâu về nâng cao công tác quản lý hoạt động đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ. Đặng Lợi (2012), Đào tạo phát triển nguồn nhân lực vận tải ĐTNĐ khu vực Nam Bộ đến năm 2020 (Thuyền trưởng phương tiện thủy nội địa). Luận văn thạc sĩ đề tài Đào tạo phát triển nguồn nhân lực vận tải ĐTNĐ khu vực Nam Bộ đến năm 2020 (Thuyền trƣởng phƣơng tiện thủy nội địa) của tác giả Đặng Lợi là công trình nghiên cứu về công tác đào tạo thuyền trƣởng phƣơng tiện thủy nội địa. Tác giả tập trung đi sâu nghiên cứu mô hình, nội dung và giáo trình đào tạo thuyền trƣởng phƣơng tiện thủy nội địa, từ đó 5 đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực vận tải tại khu vực Nam Bộ. Nhìn chung công trình nghiên cứu của tác giả Đặng Lợi có quy mô nghiên cứu hẹp và chỉ nghiên cứu chuyên sâu vào mô hình đào tạo thuyền trƣởng chứ chƣa có cái nhìn bao quát, tổng thể về công tác quản lý hoạt động đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam. 1.1.3. Những khoảng trống cần nghiên cứu Từ những tổng quan nghiên cứu trên, tính đến thời điểm hiện tại vẫn chƣa có công trình nghiên cứu nào đi sâu vào lĩnh vực quản lý hoạt động đào tạo và nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ tại Việt Nam. Việc phát triển ngành vận tải nói chung và vận tải đƣờng thủy nói riêng ở mỗi quốc gia đều là một nhiệm vụ trọng tâm của việc xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật cho nền kinh tế đất nƣớc, đảm bảo ANQP và đòi hỏi phát triển trƣớc một bƣớc. Thực tế cho thấy số ngƣời điều khiển chƣa có GCNKNCM còn chiếm tỷ lệ cao đã ảnh hƣởng lớn đến công tác giữ gìn, bảo đảm trật tự ATGTĐTNĐ và đang diễn biến rất phức tạp, gây bức xúc trong dƣ luận xã hội, tác động xấu đến uy tín, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nƣớc, một trong những nguyên nhân chính gây mất trật tự ATGT và tai nạn giao thông do ngƣời ĐKPT thiếu hiểu biết, nhận thức về ATGT kém, không tuân thủ quy tắc giao thông, đƣa phƣơng tiện đi sai luồng, đâm vào chƣớng ngại vật, bãi cạn hoặc các công trình, chở quá tải, khả năng xử lý tình huống của ngƣời điều khiển yếu kém, sử dụng phƣơng tiện không đúng mục đích …dẫn đến các vụ tai nạn nghiêm trọng, thảm khốc gây thiệt hại về ngƣời, tài sản của nhà nƣớc và nhân dân. Điển hình là vụ đắm đò ở Quế Trung - Quế Sơn, Cà Tang Quảng Nam, Quảng Hải - Quảng Trạch - Quảng Bình, Chôm Lôm, Con Cuông - Nghệ An, Tu Vũ - Phú Thọ, Cửa Lục - Quảng Ninh, vụ tai nạn đối với tàu Diễm Tính tại Cà Mau, vụ đắm tàu Trƣờng Hải 06 trên vịnh Hạ Long, 6 tàu Dìn Ký trên sông Sài Gòn. Gần đây là các vụ tai nạn nghiêm trọng nhƣ: ngày 06/3/2016 trên sông Kinh Môn thuộc địa bàn tỉnh Hải Dƣơng, tàu Thành Luân 28 lƣu thông theo hƣớng Hải Dƣơng - Hải Phòng đã va đâm làm gãy dầm bê tông cốt thép dự ứng lực 24m của cầu An Thái (nối thị trấn Phú Thái, huyện Kim Thành với thị trấn Kinh Môn, huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dƣơng); ngày 20/3, sà lan chở 800 tấn cát do hai tài công ngƣời miền Tây chƣa có bằng lái điều khiển đã đâm sập cầu Ghềnh, tai nạn khiến cầu sập, tuyến đƣờng sắt Bắc - Nam bị đứt mạch …. Số lƣợng ngƣời ĐKPT có trình độ cao thấp, các cơ sở đào tạo mới chỉ tập trung vào số lƣợng, còn CLĐT nhìn chung chƣa cao. Điều này đòi hỏi Cục ĐTNĐ VN là cơ quan quản lý chuyên ngành phải khẩn trƣơng xây dựng khung pháp lý đủ mạnh, xây dựng quy chế phối hợp, tăng cƣờng kiểm tra đối với hoạt động đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến CLĐT chƣa cao nhƣ lực lƣợng cán bộ quản lý còn mỏng, sự ràng buộc trách nhiệm của các CSDN còn yếu, tâm lý phổ cập việc cấp GCNKNCM cho ngƣời ĐKPT; kinh phí hỗ trợ cho hoạt động thanh kiểm tra còn ít,…Nhận thức của nhiều cấp chính quyền, cơ quan quản lý, tổ chức và cá nhân có trách nhiệm quản lý hoạt động đào tạo chƣa sâu sắc và đầy đủ; chƣa thấy rõ năng lực của ngƣời ĐKPT gây ảnh hƣởng trực tiếp tới khả năng vận tải, tình hình an toàn trật tự giao thông, ảnh hƣởng gián tiếp đến sự phát triển KT - XH của đất nƣớc. Lĩnh vực đào tạo ngƣời điều khiển PTTNĐ hiện nay đã đƣợc xã hội hóa, các tổ chức cá nhân tham gia vào công tác đào tạo chiếm số lƣợng lớn, chủ yếu là tự phát chứ chƣa có quy hoạch đồng bộ. Nguyên nhân do công tác lập kế hoạch đào tạo chƣa có sự thống nhất, thiếu tính liên kết giữa các cơ sở đào tạo với nhau. Cơ chế thu chi của các cơ sở cũng tự phát, cạnh tranh dễ dẫn đến tiêu cực đòi hỏi cần có những quy định khung mang tính định hƣớng 7 của cơ quan quản lý nhà nƣớc có thẩm quyền. 1.2 Cơ sở lý luận về nâng cao CLĐT ngƣời ĐKPT ĐTNĐ 1.2.1 Một số khái niệm *Đƣờng thủy nội địa Là luồng, âu tàu, các công trình đƣa phƣơng tiện qua đập, thác trên sông, kênh, rạch hoặc luồng trên hồ, đầm, phá, vụng, vịnh, ven bờ biển, ra đảo, nối các đảo thuộc nội thủy của một Quốc gia đƣợc tổ chức quản lý, khai thác GTVT. (Quốc hội khóa XI, 2004. Luật Giao thông đường thủy nội địa. Hà Nội) *Vận tải Theo nghĩa rộng, vận tải là một quy trình kỹ thuật nhằm di chuyển vị trí của con ngƣời và vật phẩm trong không gian. Theo nghĩa hẹp (dƣới giác độ kinh tế), vận tải là sự di chuyển vị trí của hành khách và hàng hoá trong không gian khi thoả mãn đồng thời 2 tính chất: là một hoạt động sản xuất vật chất và là một hoạt động kinh tế độc lập. *Ngƣời ĐKPT thủy nội địa Phương tiện thủy nội địa là tàu, thuyền và các cấu trúc nổi khác, có động cơ hoặc không có động cơ, chuyên hoạt động trên ĐTNĐ. (Quốc hội khóa XIII, 2014. Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giao thông đường thủy. Hà Nội) Thuyền viên là ngƣời làm việc theo chức danh quy định trên phƣơng tiện không có động cơ trọng tải toàn phần trên 15 tấn hoặc phƣơng tiện có động cơ tổng công suất máy chính trên 15 sức ngựa hoặc phƣơng tiện có sức chở trên 12 ngƣời.( Quốc hội khóa XIII, 2014. Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giao thông đường thủy. Hà Nội) Người lái phương tiện là ngƣời trực tiếp ĐKPT không có động cơ trọng tải toàn phần đến 15 tấn hoặc phƣơng tiện có động cơ tổng công suất 8 máy chính đến 15 sức ngựa hoặc phƣơng tiện có sức chở đến 12 ngƣời hoặc bè.(Quốc hội khóa XIII, 2014. Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giao thông đường thủy. Hà Nội) Nhƣ vậy, đối với ngành ĐTNĐ những ngƣời thực hiện ĐKPT đƣợc phân làm các chức danh khác nhau căn cứ theo công suất động cơ hoặc sức chở hoặc bè. Tại Luận văn này tác giả gọi chung thành khái niệm ngƣời ĐKPT ĐTNĐ. Từ những khái niệm nêu trên có thể đƣa ra định nghĩa về ngƣời ĐKPT ĐTNĐ nhƣ sau: Người ĐKPT ĐTNĐ là người có chức danh thuyền viên và người lái phương tiện tàu, thuyền và các cấu trúc nổi khác, có động cơ hoặc không có động cơ, chuyên hoạt động trên ĐTNĐ. GCNKNCM thuyền trƣởng là giấy chứng nhận đủ khả năng đảm nhiệm chức danh thuyền trƣởng trên PTĐTNĐ (Quốc hội khóa XIII, 2014. Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giao thông đường thủy. Hà Nội) GCNKNCM người điều khiển PTTNĐ bao gồm GCNKNCM thuyền trưởng, các chứng chỉ khả năng chuyên môn điều khiển PTTNĐ. GCNKNCM thuyền trƣởng đƣợc phân thành hạng nhất, hạng nhì, hạng ba và hạng tƣ: “1. Thuyền viên có GCNKNCM thuyền trƣởng hạng nhất đƣợc đảm nhiệm chức danh thuyền trƣởng của các loại phƣơng tiện sau đây: a) Tàu khách có sức chở trên 100 ngƣời; b) Phà có trọng tải toàn phần trên 150 tấn; c) Phƣơng tiện chở hàng có trọng tải toàn phần trên 500 tấn; d) Đoàn lai có trọng tải toàn phần trên 1000 tấn; đ) Phƣơng tiện không thuộc loại quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều này có tổng công suất máy chính trên 400 cv. 9 2. Thuyền viên có GCNKNCM thuyền trƣởng hạng nhì đƣợc đảm nhiệm chức danh thuyền trƣởng của các loại phƣơng tiện sau đây: a) Tàu khách có sức chở từ trên 50 ngƣời đến 100 ngƣời; b) Phà có trọng tải toàn phần từ trên 50 tấn đến 150 tấn; c) Phƣơng tiện chở hàng có trọng tải toàn phần từ trên 150 tấn đến 500 tấn; d) Đoàn lai có trọng tải toàn phần từ trên 400 tấn đến 1000 tấn; đ) Phƣơng tiện không thuộc loại quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này có tổng công suất máy chính từ trên 150 cv đến 400 cv. 3. Thuyền viên có GCNKNCM thuyền trƣởng hạng ba đƣợc đảm nhiệm chức danh thuyền trƣởng của các loại phƣơng tiện sau đây: a) Tàu khách có sức chở từ trên 12 ngƣời đến 50 ngƣời; b) Phà có trọng tải toàn phần đến 50 tấn; c) Phƣơng tiện chở hàng có trọng tải toàn phần từ trên 15 tấn đến 150 tấn; d) Đoàn lai có trọng tải toàn phần đến 400 tấn; đ) Phƣơng tiện không thuộc loại quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 3 Điều này có tổng công suất máy chính từ trên 15 cv đến 150 cv. 4. Thuyền viên có GCNKNCM thuyền trƣởng hạng tƣ đƣợc đảm nhiệm chức danh thuyền trƣởng của các loại phƣơng tiện sau: a) Phƣơng tiện chở khách ngang sông có sức chở đến 50 ngƣời; b) Phƣơng tiện chở hàng có trọng tải toàn phần đến 50 tấn; c) Phƣơng tiện có công suất máy chính đến 50 cv. 5. Thuyền viên có GCNKNCM thuyền trƣởng hạng cao hơn đƣợc đảm nhiệm chức danh thuyền trƣởng của loại phƣơng tiện đƣợc quy định cho chức danh thuyền trƣởng hạng thấp hơn. 10 6. Thuyền viên có GCNKNCM thuyền trƣởng đƣợc đảm nhiệm chức danh thuyền phó của loại phƣơng tiện đƣợc quy định cho chức danh thuyền trƣởng cao hơn một hạng.” (Bộ Giao thông vận tải, 2014. Thông tư số 56/2014/TT-BGTVT quy định thi, kiểm tra, cấp, cấp lại, chuyển đổi GCNKNCM, CCCM thuyền viên, người lái phương tiện thủy nội địa và đảm nhiệm chức danh thuyền viên phương tiện thủy nội địa. Hà Nội) *Đào tạo ngƣời ĐKPT ĐTNĐ Đào tạo, hoạt động đào tạo Theo từ điển Bách khoa Việt Nam, Đào tạo là quá trình tác động đến một con ngƣời làm cho ngƣời đó lĩnh hội và nắm vững những tri thức, kỹ năng kỹ xảo... một cách có hệ thống để chuẩn bị cho ngƣời đó thích nghi với cuộc sống và khả năng nhận một sự phân công lao động nhất định, góp phần của mình vào sự phát triển xã hội, duy trì và phát triển nền văn minh của loài ngƣời. Đào tạo cùng với nghiên cứu khoa học và dịch vụ phục vụ cộng đồng, là hoạt động đặc trƣng của các cơ sở đào tạo. Đó là hoạt động chuyển giao có hệ thống, có phƣơng pháp những kinh nghiệm, những tri thức, những kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp chuyên môn, đồng thời bồi dƣỡng những phẩm chất đạo đức cần thiết và chuẩn bị tâm thế cho ngƣời học đi vào cuộc sống lao động tự lập và góp phần xây dựng bảo vệ đất nƣớc. Đào tạo là hoạt động mang tính phối hợp giữa các chủ thể dạy học (ngƣời dạy và ngƣời học), là sự thống nhất hữu cơ giữa hai mặt dạy và học tiến hành trong một cơ sở giáo dục, mà trong đó tính chất, phạm vi, cấp độ, cấu trúc, quy trình của hoạt động đƣợc quy định một cách chặt chẽ, cụ thể về mục tiêu, chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp, hình thức tổ chức, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học, đánh giá kết quả đào tạo, cũng nhƣ thời gian và đối tƣợng đào tạo cụ thể. 11