Tài liệu Nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của bộ y tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------------- ĐẶNG THỊ THU HẰNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC THANH TRA CỦA BỘ Y TẾ LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰCHÀNH Hà Nội - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -------------------------- ĐẶNG THỊ THU HẰNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC THANH TRA CỦA BỘ Y TẾ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰCHÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ NGUYỆT XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN TS. Nguyễn Thị Nguyệt GS.TS. Phan Huy Đƣờng Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, dƣới sự hƣớng dẫn của TS Nguyễn Thị Nguyệt. Các nội dung nghiên cứu và kết quả thể hiện trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình nào. LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập của chƣơng trình đào tạo thạc sỹ Quản lý kinh tế, tôi đã đƣợc các thầy, cô giáo của trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội trực tiếp giảng dạy, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quản lý rất thiết thực, bổ ích cho công việc bản thân và là tiền đề cơ bản để hoàn thiện luận văn này. Trong thời gian làm đề tài: “Nâng cao chất lượng nhân nhân lực thanh tra của Bộ Y tế” tôi đã vận dụng các kiến thức đã học ở trƣờng và thực tế công việc. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Nguyễn Thị Nguyệt đã tận tình hƣớng dẫn, tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô giáo trong Hội đồng khoa học, Khoa Kinh tế chính trị của trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Thanh tra Bộ Y tế, Lãnh đạo các Vụ, Cục có chức năng thanh tra chuyên ngành, các phòng, ban và đồng nghiệp tại Bộ Y tế đã giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã chia sẻ, động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu, do khả năng và trình độ còn hạn chế nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Kính mong nhận đƣợc sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp để đề tài nghiên cứu này đƣợc hoàn thiện hơn nữa. Xin trân trọng cảm ơn! TÓM TẮT LUẬN VĂN Luận văn “Nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế” sử dụng số liệu thu thập từ nhân lực làm công tác thanh tra tại Cơ quan Thanh tra Bộ Y tế và 06 cơ quan đƣợc giao chức năng thanh tra chuyên ngành của Bộ Y tế. Thời gian nghiên cứu từ năm 2012 đến năm 2015, trong đó tập trung hơn vào giai đoạn 2014, 2015. Nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp so sánh và phƣơng pháp tổng hợp dựa trên số liệu thứ cấp do học viên thu thập. Mục đích nghiên cứu: Đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những vấn đề lý lu ận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra. - Phân tích, đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế, từ đó chỉ ra những thành tích và những hạn chế và tìm nguyên nhân những hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế trong thời gian tới. Dự kiến đóng góp của luận văn: - Luận văn hệ thống hóa đƣợc cơ sở lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra: Khái niệm nhân lực thanh tra, phân loại nhân lực thanh tra, chất lƣợng nhân lực thanh tra, nội dung nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra, các tiêu chí đánh giá, các yếu tố ảnh hƣởng đến nâng cao chất lƣợng nhân lực. - Từ cơ sở lý luận và thực tiễn phân tích, đánh giá đƣợc thực trạng hoạt độngnâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế, phân tích những thành tựu, hạn chế và chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đề xuấtđƣợc một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................................................................ ii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, .................................5 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO ............5 CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC THANH TRA .........................................................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...................................................................5 1.2. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra ..........................9 1.2.1. Nhân lực thanh tra ...................................................................................9 1.2.2. Phân loại và yêu cầu đặc thù của nhân lực thanh tra ..........................12 1.2.3. Nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra ..............................................16 1.2.4. Các tiêu chí nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra ..........................26 1.2.5. Nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng nhân lực ......................31 1.3. Kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lƣợng nhân lực của Thanh tra Chính phủ .............................................................................................................35 1.3.1. Nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, xây dựng đội ngũ công chức chuyên nghiệp .........................................................................35 1.3.2. Thực hiện luân chuyển công chức ........................................................36 1.3.3. Hoàn thiện công tác đánh giá công việc của từng công chức..............37 CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................41 2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu .....................................................................41 2.2. Phƣơng pháp xử lý số liệu............................................................................42 2.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu..............................................................42 2.2.2. Phương pháp so sánh .............................................................................42 2.2.3. Phương pháp tổng hợp ...........................................................................43 CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC THANH TRA CỦA BỘ Y TẾ ................................................................................44 3.1. Khái quát về cơ quan thanh tra và đội ngũ nhân lực thanh tra của Bộ Y tế ............................................................................................................................44 3.1.1. Cơ quan thanh tra của Bộ Y tế...............................................................44 3.1.2. Đặc thù của nhân lực thanh tra của Bộ Y tế.........................................47 3.2. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế ...............................................................................................................................48 3.2.1. Cơ cấu nhân lực thanh tra của Bộ Y tế .................................................48 3.2.2. Nội dung nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế ..........52 3.2.3. Đánh giá nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra qua các tiêu chí ...65 3.3. Thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế ..........................................................................................71 3.3.1. Thành tựu của nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra .....................71 3.3.2. Hạn chế của nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế ....75 3.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế ...............................................................78 Chƣơng 4. QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC THANH TRA CỦA BỘ Y TẾ ......81 4.1. Quan điểm, định hƣớng nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế ........................................................................................................................81 4.1.1. Định hướng nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế .....81 4.1.2. Quan điểm nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế .......81 4.2. Các giải pháp nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế .......83 4.2.1. Đổi mới công tác tuyển dụng nhân lực thanh tra .................................83 4.2.2. Đổi mới công tác đào tạo nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra ....84 4.2.3. Hoàn thiện chế độ đãi ngộ đối với nhân lực thanh tra .........................86 4.2.4. Hoàn thiện công tác đánh giá công việc của nhân lực thanh tra ........88 4.2.5. Nâng cao đạo đức trong thi hành công vụ ............................................90 KẾT LUẬN ..............................................................................................................92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................93 i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CATTP Cục An toàn thực phẩm 2 CKCB Cục Khám, chữa bệnh 3 CMTYT Cục Môi trƣờng Y tế 4 CQLD Cục Quản lý dƣợc 5 CYTDP Cục Y tế dự phòng 6 TCDS Tổng Cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình 7 TTBYT Thanh tra Bộ Y tế i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1. Tiêu chuẩn về thể lực của ngƣời lao động ở các nghề, 27 công việc 2 Bảng 3.1. Bảng tổng số nhân lực thanh tra của Bộ Y tế 49 3 Bảng 3.2. Nhân lực thanh tra của Bộ Y tế phân bổ theo giới tính 50 4 Bảng 3.3. Nhân lực thanh tra của Bộ Y tế phân bổ theo giới tính 51 theo tỷ lệ phần trăm 5 Bảng 3.4. Cơ cấu nhân lực thanh tra của Bộ Y tế theo độ tuổi 51 năm 2012 6 Bảng 3.5. Cơ cấu nhân lực thanh tra của Bộ Y tế theo độ tuổi 52 năm 2016 7 Bảng 3.6. Bảng số liệu các lớp đào tạo, tập huấn cho nhân lực 58 thanh tra 8 Bảng 3.7. Phân loại sức khỏe ngƣời lao động năm 2012, 2015 67 9 Bảng 3.8. Phân loại bệnh của nhân lực thanh tra khám sức khoẻ 68 trong năm 2012, 2015 10 Bảng 3.9. Chất lƣợng lao động theo trình độ chuyên môn 11 Bảng 3.10. Chất lƣợng lao động theo trình độ nghiệp vụ ii 69 70 MỞ ĐẦU 1. Về tính cấp thiết của đề tài: Ngành Y tế là một ngành đặc thù chịu trách nhiệm chăm sóc sức khỏe cho toàn bộ nhân dân. Trong những năm vừa qua, Ngành Y tế nƣớc ta đã nỗ lực và có những tiến bộ vƣợt bậc trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong hoạt động khám chữa bệnh nhằm nâng cao chất lƣợng phục vụ nhân dân, đánh giá sự hài lòng của nhân dân đối với chất lƣợng dịch vụ y tế và thái độ phục vụ của các y bác sĩ. Mặc dù vậy, bên cạnh những thành tựu ấy vẫn còn những hạn chế của ngành y tế nhƣ sự cố về kỹ thuật của các y bác sĩ, về chất lƣợng thuốc đang lƣu hành trên thị trƣờng, về giá thuốc… Những hạn chế ấy là bài toán đặt ra cho ngành y tế thực sự rất cần thiết có một đội ngũ cán bộ thực hiện việc thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của toàn ngành; đội ngũ nhân lực ấy đòi hỏi phải có sức khỏe, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, có đạo đức nghề nghiệp để có thể phát hiện những sai phạm, những sơ hở, bất cập của hệ thống chính sách từ đó đề xuất phƣơng pháp xử lý và biện pháp khắc phục những sai phạm, những sơ hở, bất cập đó. Đó chính là vai trò rất quan trọng của đội ngũ nhân lực thanh tra của Bộ Y tế. Nhận xét về vai trò của nhân lực thanh tra, Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị cán bộ thanh tra năm 1960, đã nói: “Có thể nói, cán bộ thanh tra là tai mắt của Đảng và Chính phủ, tai có sáng suốt thì ngƣời mới sáng suốt”. Cùng với vai trò là “tai mắt của trên”, thanh tra còn là “ bạn của dƣới”. Đối với những ngƣời là lãnh đạo quản lý cấp dƣới thì thanh tra chính là ngƣời bạn giúp mình nhìn thấy, biết đƣợc, phát hiện và chỉ cho mình thấy đƣợc những việc mình làm đúng, làm tốt để tiếp tục phát huy, những việc làm sai, làm không đầy đủ, làm thiếu trách nhiệm để khắc phục sửa chữa nâng cao năng lực và trách nhiệm của mình. Thực hiện lời dạy của Bác, cán bộ, công chức làm công tác thanh tra của Bộ Y tế luôn nỗ lực hết mình trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ để hoàn thành tốt nhiệm vụ đƣợc cấp trên giao phó, thực hiện công việc theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo tính nghiêm minh trong xử lý những sai phạm, kịp thời chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế và phát huy các yếu tố tích cực của đơn vị, tổ chức. 1 Tuy nhiên, trên thực tế nhân lực thanh tra của Bộ Y tế đã bộc lộ một số những bất cập nhƣ: Bộ phận nhân lực chủ yếu là thanh tra viên, công chức làm công tác thanh tra, đến nay tại Bộ Y tế mới có 8 nhân lực có trình độ chuyên môn là thanh tra viên chính và duy nhất 01 nhân lực có trình độ chuyên môn là thanh tra viên cao cấp; chất lƣợng nhân lực thanh tra còn chƣa đồng đều, còn hạn chế về kỹ năng, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Theo hƣớng dẫn của Luật Thanh tra năm 2012, Bộ Y tế có 06 cơ quan đƣợc giao chức năng thanh tra chuyên ngành, đến nay 06 cơ quan đã thành lập Vụ/Phòng về công tác thanh tra với tổng số 32 công chức mới đƣợc bổ nhiệm làm công tác thanh tra, số lƣợng nhân lực này cần đƣợc đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành trong thời gian tới. Với chức năng quản lý nhà nƣớc ngành y tế, lĩnh vực quản lý nhà nƣớc của Bộ Y tế có tác động trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng, quyền, lợi ích của mọi ngƣời dân; có tác động lớn đến đời sống, kinh tế và xã hội; trƣớc bối cảnh hội nhập quốc tế về y tế ngày càng sâu rộng,Việt Nam đã phê chuẩn Công ƣớc về chăm sóc sức khoẻ nhân dân, Công ƣớc về chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trẻ em và các lĩnh vực y tế có yếu tố nƣớc ngoài...trong khi chất lƣợng nhân lực thanh tra đã bộc lộ những bất cập hạn chế nhƣ trên, vì vậy, vấn đề cần giải quyết đƣợc đặt ra là phải nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhân lực thanh tra của Bộ Y tế để đáp ứng đƣợc yêu cầu công việc, đáp ứng đƣợc yêu cầu của xã hội, đáp ứng tiến trình hội nhập với các nƣớc trong khu vực và quốc tế. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng cũng nhƣ tính cấp thiết của vấn đề này,với vị trí là một công chức đang công tác tại cơ quan Thanh tra Bộ Y tế, với mong muốn vận dụng những kiến thức đã đƣơ ̣c ho ̣c vào th ực tiễn, đóng góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển chung của ngành, tôi chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế” làm luận văn thạc sĩ của mình. Câu hỏi nghiên cứu: Cần thực hiệnnhững giải pháp nào để nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế? 2 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu: Đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những vấn đề lý lu ận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra. - Phân tích, đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế, từ đó chỉ ra những thành tích và những hạn chế và tìm nguyên nhân những hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứuthực trạng hoạt động nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tếnhằm đƣa ra các giải pháp nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế. Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi thời gian: Số liệu nghiên cứu về hoạt động nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2015, do hạn chế về mặt số liệu nên học viên tập trung hơn vào phân tích thực trạng hoạt động nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra năm 2014, 2015. + Phạm vikhông gian: Nhân lực thanh tra tại cơ quan Bộ Y tế, bao gồm cơ quanThanh tra Bộ Y tế và các đơn vị đƣợc giao nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành. + Phạm vi về nội dung: Ngoài đánh giá nội dung nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra, học viên còn đánh giá hoạt động nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra qua các tiêu chí: Nâng cao về thể lực, nâng cao về trí lực và tâm lực. Trong các nghiên cứu trƣớc đây, các tác giả chủ yếu tập trung vào đánh giá hoạt động nâng cao qua hai tiêu chí về thể lực và trí lực; do hạn chế về mặt số liệu nên học viên 3 cũng tập trung hơn vào việc đánh giá hoạt động nâng cao qua hai tiêu chí về thể lực và trí lực. 4. Dự kiến đóng góp của luận văn: - Luận văn hệ thống hóa đƣợc cơ sở lý luậncơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra: Khái niệm nhân lực thanh tra, phân loại nhân lực thanh tra,chất lƣợng nhân lực thanh tra, nội dung nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra, các tiêu chí đánh giá, các yếu tố ảnh hƣởng đến nâng cao chất lƣợng nhân lực. - Từ cơ sở lý luận và thực tiễn phân tích, đánh giá đƣợc thực trạng hoạt độngnâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế, phân tích những thành tựu, hạn chế và chỉ ra nguyên nhân của những hạn chếđó. - Đề xuấtđƣợc một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế giai đoạn đến năm 2020. - Luận văn sẽ là nguồn tài liệu tham khảo đối với các báo cáo liên quan đến chất lƣợng nhân lực thanh tra của cơ quan Bộ Y tế nói riêng và là tài liệu tham khảo chung cho các cơ quan Bộ, các ngành khác. 5. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, luận văn gồm 04 chƣơng, cụ thể nhƣ sau : Chƣơng 1:Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra Chƣơng 2:Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế Chƣơng 4: Quan điểm, định hƣớng và các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế. 4 CHƢƠNG 1:TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC THANH TRA 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Con ngƣời là yếu tố cấu thành nên tổ chức, vận hành tổ chức và quyết định sự thành bại của tổ chức. Mục tiêu cơ bản của bất kỳ tổ chức nào cũng là sử dụng một cách có hiệu quả nhân lực, phát huy khả năng sáng tạo của nhân viên để đạt đƣợc mục tiêu của tổ chức đó. + Đánh giá đƣợc tầm quan trọng của nhân lực trong tổ chức, đã có nhiều tác giả có nghiên cứu đánh giá về chất lƣợng nhân lực, cụ thể nhƣ sau: - Đánh giá về vai trò của đội ngũ nhân lực trong tổ chức, William R.Racey(1991) đã nhìn nhận đội ngũ nhân lực của tổ chức bao gồm tất cả những ngƣời làm việc trong tổ chức đó, là tài sản của tổ chức đó, tài sản này biết tạo ra các mối quan hệ, giao dịch và làm giàu cho tổ chức. - Chỉ ra các đặc điểm để đánh giá về nhân lực quản lý, Ian Saunders (1996) cho rằng nếu ngƣời quản lý làm tốt chức năng và vai trò lãnh đạo của mình thì các nhân viên khác sẽ phục tùng và làm theo; nếu ngƣời quản lý không thực hiện đƣợc đầy đủ, nghiêm túc vai trò của mình thì việc các nhân viên thực hiện nhiệm vụ không chuẩn, không sáng tạo thì không thể đổ lỗi cho nhân viên. + Nghiên cứu về nhân lực ngành y tế có một số bài nghiên cứu về yếu tố tạo động lực làm việc và yếu tố duy trì đối với nhân lực ngành y tế nhƣ sau: - Nghiên cứu về động lực và yếu tố duy trì nguồn nhân lực y tế ở các nƣớc đang phát triển củaMischa Willis-Shattuck và các cộng sự (2008) đã nghiên cứu 7 nhóm yếu tố chính giúp tăng cƣờng và duy trì nguồn nhân lực y tế, đó là: Thu nhập; phát triển nghề nghiệp; cơ hội học tập; môi trƣờng làm việc; đáp ứng đủ các trang thiết bị, phƣơng tiện dụng cụ cho công việc; mối quan hệ với lãnh đạo, quản lý; sự công nhận, đánh giá đúng vai trò của họ từ phía quản lý, đồng nghiệp.Trong đó, nhóm các yếu tố nhƣ thu nhập, phát triển nghề nghiệp, quản lý là những yếu tố cốt lõi và cũng cho thấy nếu chỉ chú trọng ƣu đãi thu nhập và phúc lợi thì không đủ 5 thúc đẩy nhân viên y tế, cần thêm các yếu tố khác nhƣ cơ sở vật chất, môi trƣờng làm việc sẽ cải thiện và duy trì tinh thần của họ. - Năm 2008, Marjolein Dieleman và cộng sự (2003) đã tiến hành nghiên cứu về động lực làm việc của đối tƣợng là các nhân viên y tế ở khu vực nông thôn Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra rằng động lực làm việc của nhân viên y tế chịu ảnh hƣởng của cả ƣu đãi tài chính và phi tài chính. Động lực làm việc của nhân viên y tế là sự đánh giá đúng đắn các hoạt động của họ từ phía các nhà quản lý, các đồng nghiệp và cộng đồng cũng nhƣ yêu cầu có một công việc ổn định với thu nhập và hoạt động đào tạo tƣơng xứng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những yếu tố chính cản trở động lực làm việc là thu nhập thấp và các điều kiện làm việc khó khăn. + Nghiên cứu về nhân lực thanh tra có một số bài nghiên cứu nhƣ sau: - Nghiên cứu đánh giá yếu tố động lực làm việc của Thanh tra y tế Malaysia, tác giả K.C.Tembo (Tembo, 1996):Kết quả cho thấy yếu tố trách nhiệm đối với công việc đƣợc đánh giá cao nhất, trong khi đó lƣơng và cơ hội thăng tiến đƣợc đánh giá thấp nhất. - Luận văn thạc sĩ “Nâng cao năng lực công chức quản lý của Thanh tra chính phủ” tác giả Nguyễn Thành Hƣng (2013) đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về nâng cao năng lực công chức quản lý ở cơ quan quản lý nhà nƣớc và đánh giá thực trạng năng lực công chức quản lý của Thanh tra Chính phủ, để đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực công chức quản lý của Thanh tra chính phủ: Nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, xây dựng đội ngũ công chức quản lý chuyên nghiệp; Thực hiện luân chuyển công chức quản lý; Hoàn thiện chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ công chức quản lý; Hoàn thiện công tác đánh giá công việc của từng công chức quản lý; Nâng cao đạo đức công chức, đẩy mạnh đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực trong công chức quản lý. - Luận văn thạc sĩ: “Thực trạng nguồn nhân lực thanh tra y tế và một số yếu tố liên quan đến thu hút và duy trì nguồn nhân lực thanh tra y tế” của tác giả Nguyễn Văn Trung (2014)đã tập trung nghiên cứu nhóm nhân lực thanh tra y tế tại các Sở Y tế của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng. Tác giả đã hệ thống hoá 6 cơ sở lý luận về tạo động lực đối với nhân lực y tế, phân tích thực trạng nhân lực thanh tra y tế, phân tích các yếu tố liên quan đến thu hút, duy trì và đƣa ra các khuyến nghị đối với các Sở Y tế về nhân lực, chính sách chế độ đãi ngộ, về điều kiện làm việc và đào tạo. + Liên quan đến đánh giá hoạt động nâng cao chất lƣợng nhân lực đã có rất nhiều nghiên cứu của các tác giả trong các lĩnh vực khác nhau đƣợc công bố, nhƣ: - Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực của Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị” của tác giả Nguyễn Thị Phƣơng Mai(2015) đã hệ thống hoá cơ sở lý luận, kinh nghiệm thực tiễn về chất lƣợng nguồn nhân lực,đánh giá thực trạng chất lƣợng nguồn nhân lực của Học viện cán bộ quản lý và xây dựng đô thị và đƣa ra giải pháp về đổi mới công tác tuyển dụng, bố trí sử dụng nhân lực, nâng cao đào tạo, bồi dƣỡng nguồn nhân lực. - Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực của Trƣờng trung cấp Bƣu chính viễn thông và công nghệ thông tin I” của tác giả Kim Xuân Trƣờng(2015)đã hệ thống hoá cơ sở lý luận, kinh nghiệm thực tiễn về chất lƣợng nguồn nhân lực, đánh giá thực trạng chất lƣợng nguồn nhân lực của Trƣờng Trung cấp Bƣu chính viễn thông và công nghệ thông tin I, từ đó đƣa ra các giải pháp về công tác quy hoạch, công tác tuyển dụng, đánh giá, sắp xếp, phân công nguồn lực, đổi mới công tác đào tạo của nhân lực của trƣờng. - Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực của ngành bảo hiểm xã hội Việt Nam” của tác giả Đặng Mai Phƣơng(2015) đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực ngành bảo hiểm xã hội Việt Nam và đƣa ra giải pháp cần công khai, minh bạch trong bố trí, sử dụng nguồn nhân lực, hoàn thiện, đổi mới công tác đào tạo, bồi dƣỡng, hoàn thiện chế độ tiền lƣơng, thƣởng, phụ cấp đãi ngộ, mở rộng hợp tác quốc tế trong đào tạo nhân lực của ngành. - Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Lạng Sơn” của tác giả Phạm Hồng Liên(2015) đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng 7 nguồn nhân lực tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Lạng Sơn và đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực: Hoàn thiện quy hoạch cán bộ, đánh giá và sử dụng nguồn nhân lực, tăng cƣờng đào tạo, bồi dƣỡng nguồn nhân lực. +Ngoài ra còn có các đề tài về nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp nhƣ: Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực VNPT Hà Tĩnh ” của tác giả Trần Bắc(2014) đã tập trung vào đánh giá thực trạng chất lƣợng nguồn nhân lực VNPT Hà Tĩnh từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực VNPT Hà Tĩnh. Luận văn tiến sĩ “Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp công nghiệp chế biến gỗ Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Hồng Gấm, (2013)đã chỉ rõ các yếu tố cấu thành chất lƣợng nguồn nhân lực, các tiêu chí đánh giá chất lƣợng nguồn nhân lực, đánh giá thực trạng chất lƣợng nguồn nhân lực các doanh nghiệp công nghiệp chế biến gỗ hiện đại và đƣa ra những nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực về trí lực, thể lực và tâm lực. Ngoài các đề tài trên, học viên còn nghiên cứu, tham khảo các bài viết, các công trình khoa học là các sách, các giáo trình, tài liệu tham khảo...để hiểu biết thêm về vấn đề nghiên cứu. Sự cần thiết nghiên cứu về nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế Những công trình nghiên cứu đi trƣớcđãcó rất nhiều nghiên cứu khoa học liên quan đến đánh giá chất lƣợng nhân lực, đánh giá yếu tố thu hút và duy trì đối với nhân lực y tế, các bài nghiên cứu đến nhân lực thanh tra, các bài nghiên cứu liên quan đến việc nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực ở các lĩnh vực khác nhau. Những công trình nghiên cứu đã có những kiến thức cơ bản về nâng cao chất lƣợng nhân lực, tuy nhiên, thực tế chƣa có đề tài nào nghiên cứu về hoạt động nâng cao chất lƣợng đối với nhân lực thanh tra tại cơ quan Bộ Y tế. Vì vậy học viên đã lựa chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế” để làm luận văn thạc sĩ của mình. 8 Nâng cao chất lƣợng nhân lực là một nội dung nằm trong chiến lực phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc, hoạt động nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra của Bộ Y tế nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nhân lực thanh tra của ngành y tế nói riêng và toàn ngành thanh tra nói chung. 1.2. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lƣợng nhân lực thanh tra 1.2.1. Nhân lực thanh tra 1.2.1.1. Khái niệm nhân lực: Theo Bài giảng Quản lý nguồn nhân lực trong môi trƣờng toàn cầu hóa của PGS.TS. Nguyễn Nam Phƣơng, Đại học Công đoàn (2012), khái niệm nhân lực là bộ phận dân số của một quốc gia trong độ tuổi quy định và có khả năng tham gia vào quá trình lao động, khái niệm này nhân lực phụ thuộc vào quy định của Nhà nƣớc về độ tuổi lao động và khả năng tham gia lao động của từng cá nhân cụ thể. Theo Giáo trình Quản trị nhân lực của Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân do Ths. Nguyễn Văn Điềm và PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quân đồng chủ biên (2015, trang7,8) đã đƣa ra khái niệm: “Nhân lực là nguồn lực của mỗi con ngƣời mà nguồn lực này gồm có thể lực và trí lực”. Với khái niệm này, con ngƣời đƣợc xem xét với tƣ cách là một nguồn lực của tổ chức. Nhƣ vậy, nhân lực đƣợc hiểu là toàn bộ con ngƣời với khả năng về thể lực và trí lực có thể tham gia vào quá trình lao động, đáp ứng đƣợc nhu cầu của công việc. 1.2.1.2. Khái niệm nhân lực thanh tratrong tổ chức công a) Tổ chức công Theo tác giảTrần Thị Thu và Vũ Hoàng Ngân (2011, trang 2): “Tổ chức là sự sắp xếp có hệ thống những ngƣời đƣợc nhóm lại và hoạt động với nhau để đạt đƣợc mục tiêu cụ thể”. Tổ chức công đƣợc hiểu khá rộng và liên quan đến các tổ chức sau: Cơ quan hành chính nhà nƣớc ở Trung ƣơng, Cơ quan hành chính nhà nƣớc ở địa phƣơng, các đơn vị sự nghiệp của nhà nƣớc cung cấp dịch vụ công: Bệnh viện và các cơ sở y tế công, các cơ sở giáo dục và đào tạo công; các doanh nghiệp nhà nƣớc cung cấp các dịch vụ công. Nhân lực trong tổ chức công là toàn bộ những ngƣời với khả năng về thể lực 9 và trí lực làm việc trong các tổ chức công đƣợc nêu trên; cán bộ, công chức, viên chức là một bộ phận chủ yếu của nhân lực trong các tổ chức công. b) Thanh tra trong tổ chức công: Thanh tra (Tiếng Anh là Inspector) xuất phát từ nguồn gốc La tinh (Inspectare) có nghĩa là “nhìn vào bên trong”, chỉ sự kiểm tra, xem xét từ bên ngoài đối với hoạt động của một đối tƣợng nhất định. Theo từ điển pháp luật Anh – Việt, “Thanh tra là kiểm soát, kiểm kê với đối tƣợng đƣợc thanh tra”. Theo từ điển Luật học tiếng Đức, “Thanh tra là sự tác động của chủ thể đến đối tƣợng đã và đang thực hiện thẩm quyền đƣợc giao nhằm đạt đƣợc mục đích nhất định – sự tác động có tính trực thuộc”. Theo từ điển Tiếng Việt, “Thanh tra là kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phƣơng, cơ quan, xí nghiệp”. Các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp đều có nhân lực làm công tác thanh tra, tuy nhiên trong khuôn khổ luận văn của mình, học viên chỉ nghiên cứu nhân lực thanh tra trong tổ chức công nhà nƣớc. + Đặc điểm của thanh tra trong tổ chức công: - Thanh tra gắn liền với quản lý nhà nƣớc - Thanh tra mang tính quyền lực nhà nƣớc - Thanh tra có tính độc lập, tƣơng đối. c) Nhân lực thanh tra trong tổ chức công Nhân lực thanh tra trong tổ chức công là toàn bộ những con ngƣời với khả năng về thể lực và trí lực làm việc trong các cơ quan thanh tra nhà nƣớc (Cơ quan thanh tra nhà nƣớc bao gồm:Thanh tra Chính phủ;Thanh tra bộ, cơ quan ngang bộ;Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng;Thanh tra sở;Thanh tra huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh) vàcơ quan thanh tra chuyên ngành. Các thanh tra viên, công chức đƣợc giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành là những thành phần của nhân lực thanh tra. Thanh tra viên là công chức, sĩ quan Quân đội nhân dân, sĩ quan Công an nhân dân đƣợc bổ nhiệm vào ngạch thanh tra để thực hiện nhiệm vụ thanh tra.Thanh tra viên có các ngạch nhƣ sau:Thanh tra viên;Thanh tra viên chính;Thanh tra viên 10