Tài liệu Nghiên cứu ảnh hưởng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến sử dụng đất và kinh tế nông hộ ở huyện mỹ hào, tỉnh hưng yên [tt]

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM TẠ TUYẾT THÁI NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT VÀ KINH TẾ NÔNG HỘ Ở HUYỆN MỸ HÀO, TỈNH HƯNG YÊN CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI MÃ SỐ : 62 85 01 03 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÀ NỘI - 2016 Công trình hoàn thành tại: HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM Ngƣời hƣớng dẫn: 1. PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THÀNH 2. TS. NGUYỄN ĐÌNH BỒNG Phản biện 1: PGS.TS. NGUYỄN THỊ VÒNG Học viện Nông nghiệp Việt Nam Phản biện 2: PGS.TS. VŨ NĂNG DŨNG Hội Khoa học đất Việt Nam Phản biện 3: TS. THÁI THỊ QUỲNH NHƢ Tổng cục Quản lý đất đai Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện họp tại: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Vào hồi giờ, ngày tháng năm 2016 Có thể tìm hiểu luận án tại thƣ viện: - Thƣ viện Quốc gia Việt Nam - Thƣ viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Đất đai là tài sản quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố khu dân cư và các hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã chỉ rõ "Mục tiêu phát triển đất nước Việt Nam đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại". Nhằm đạt được mục tiêu trên, các địa phương trên cả nước đã và đang đẩy mạnh thực hiện Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa (CNH - HĐH), đặc biệt sự phát triển các khu công nghiệp (KCN) trong thời gian qua đã góp phần đẩy nhanh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, nhất là đối với các tỉnh thuần nông. Tuy nhiên, việc phát triển các KCN đã gây áp lực rất lớn cho nông nghiệp nông thôn, nhất là việc chuyển đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp nói chung và đất công nghiệp nói riêng đã kéo theo một loạt vấn đề nảy sinh về kinh tế, lao động, việc làm, môi trường và an ninh xã hội. Tính đến tháng 11/2013, cả nước có 289 KCN với tổng diện tích đất tự nhiên là 82.403ha, trong đó có 185 KCN đã đi vào hoạt động và 104 KCN đang trong giai đoạn đền bù giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ bản (Khuyết danh, 2013). Tỉnh Hưng Yên với lợi thế là huyết mạch kết nối vùng kinh tế trọng điểm trong khu vực đồng bằng sông Hồng, có vị trí giao thông thuận lợi, ngay sau khi tái lập tỉnh, tỉnh đã tập trung cho chiến lược phát triển công nghiệp. Từ việc chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, đến nay, sản xuất công nghiệp trở thành “xương sống” nền kinh tế. Trên địa bàn tỉnh Hưng Yên đã xuất hiện nhiều khu công nghiệp có quy mô lớn, tiêu biểu như: KCN Như Quỳnh (huyện Văn Lâm); KCN Phố Nối A, KCN Phố Nối B, KCN Minh Đức (huyện Mỹ Hào); KCN thành phố Hưng Yên... Sự xuất hiện nhiều KCN có quy mô lớn, hàng năm đóng góp lớn nguồn thu ngân sách tỉnh và nâng chỉ số GDP toàn tỉnh đứng ở vị trí cao của miền Bắc. Trong giai đoạn 2006 - 2010, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của tỉnh Hưng Yên đạt gần 12%; thu nhập bình quân trên 20 triệu đồng/người/năm. Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 13% năm 2006 xuống còn 3% năm 2010. Tuy nhiên trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2010, Hưng Yên đã phải dành gần 6.000ha đất nông nghiệp cho việc phát triển kinh tế trên các lĩnh vực được coi là thế mạnh. Sau khi không còn đất canh tác, nhiều người dân chưa tìm được công việc mới phù hợp với sức lao động và trình độ. Gần 2.000 nông dân bị rơi vào cảnh thiếu việc làm, nhất là những lao động có độ tuổi trên 35 (Nguyễn Văn Chiến, 2010). 1 Huyện Mỹ Hào là cửa ngõ của tỉnh Hưng Yên, nằm trên ngã ba giữa Quốc lộ 39A với Quốc lộ 5, là trục giao thông huyết mạch nối Hưng Yên với Thủ đô Hà Nội và thành phố cảng Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình, Hà Nam. Mỹ Hào là một trong những huyện có quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa nhanh. Trên địa bàn huyện đã hình thành các KCN lớn như: KCN Phố Nối A, KCN Phố Nối B, KCN Minh Đức… Tính đến tháng 6 năm 2011, trên địa bàn huyện Mỹ Hào có 120 trên tổng số 160 dự án công nghiệp, dịch vụ đã đi vào sản xuất, kinh doanh thu hút khoảng trên 20.000 lao động. Trên 60% số lao động làm việc trong các doanh nghiệp là người địa phương. Ước tính, giá trị sản xuất công nghiệp - TTCN của huyện đạt 2.200 - 2.300 tỷ đồng, trong đó công nghiệp ngoài quốc doanh chiếm khoảng 50%, công nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm trên 30%. số còn lại là từ sản xuất TTCN, làng nghề. Giá trị xuất khẩu hàng năm ước đạt 21,5 - 22 triệu USD (Khuyết danh, 2011). Cùng với việc phát triển các khu công nghiệp, việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất xây dựng KCN ở huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên đã tác động không nhỏ tới tình hình sử dụng đất nông nghiệp và kinh tế nông hộ bị thu hồi đất nông nghiệp. Giải quyết vấn đề “hậu thu hồi đất”, nhất là ổn định và phát triển đời sống người nông dân là một bài toán khó đặt ra, không chỉ ở huyện Mỹ Hào, mà còn rất nhiều các địa phương khác trên cả nước. Để đánh giá mức độ chuyển đổi diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp và ảnh hưởng của việc chuyển đổi này đến hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp còn lại, nhằm đề xuất giải pháp sử dụng đất nông nghiệp cho hiệu quả cao, ổn định và phát triển kinh tế nông hộ bị thu hồi đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên trong quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn là rất cần thiết và cấp bách hiện nay. 1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI - Đánh giá ảnh hưởng của việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến sử dụng đất nông nghiệp và kinh tế hộ sản xuất nông nghiệp có đất bị thu hồi ở huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên; - Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và phát triển kinh tế nông hộ sau chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên. 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu - Đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp, diện tích đất nông nghiệp còn lại sau khi đã chuyển đổi một phần đất nông nghiệp sang đất công nghiệp trên 2 địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2005 - 2012; - Nông hộ và các vấn đề liên quan đến việc chuyển diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2005 - 2012; - Loại hình sử dụng đất nông nghiệp trước và sau chuyển đổi quỹ đất nông nghiệp sang đất công nghiệp, giai đoạn 2005 - 2012 và một số mô hình sử dụng đất nông nghiệp được lựa chọn trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên. 1.3.2. Thời gian và không gian nghiên cứu - Diện tích đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp và lao động, việc làm, kinh tế nông hộ bị thu hồi đất nông nghiệp để chuyển sang đất công nghiệp trên địa bàn huyện Mỹ Hào, giai đoạn 2005 - 2012; - Theo dõi, đánh giá hiệu quả mô hình sử dụng nông nghiệp tại các nông hộ thuộc 4 xã có diện tích chuyển đổi nhiều nhất, nóng nhất nằm cạnh trục đường quốc lộ 5A của huyện Mỹ Hào, đó là xã: Bạch Sam, Minh Đức, Phùng Chí Kiên, Dị Sử trong 2 năm 2012 và 2013. 1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI Đã chỉ ra được ảnh hưởng của việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến cơ cấu diện tích của các loại hình sử dụng đất nông nghiệp (tăng 6 kiểu sử dụng đất); Sử dụng nguồn kinh phí được nhà nước đền bù thu hồi đất cho đào tạo nghề để chuyển đổi nghề nghiệp, dồn điền đổi thửa, kể cả tích tụ ruộng đất (phát triển trang trại), đổi mới phương thức sản xuất (đầu tư khoa học, máy móc) để ổn định và phát triển kinh tế nông hộ bị thu hồi một phần diện tích nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên; Đề xuất được 5 mô hình sử dụng đất nông nghiệp cho hiệu quả cao, phù hợp với điều kiện ở huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên và khuyến cáo áp dụng cho các vùng có điều kiện tương tự để phát triển kinh tế nông hộ (mô hình: Lúa xuân - lúa mùa - bắp cải; Hành - cải xanh - bắp cải; Nhãn, ổi, xoài, chuối; Cá - vịt - cây ăn quả; Chuyên cá). 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.5.1. Ý nghĩa khoa học Đóng góp vào cơ sở khoa học về việc sử dụng đất nông nghiệp hợp lý, hiệu quả, ổn định và phát triển kinh tế nông hộ bị thu hồi đất nông nghiệp của quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn. 1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn Giúp nhà quản lý hoạch định chính sách hỗ trợ người nông dân bị thu hồi đất nông nghiệp nhanh chóng ổn định kinh tế hộ, giải quyết lao động, việc làm và khai 3 thác diện tích đất hợp lý, lựa chọn mô hình sử dụng đất thích hợp, hiệu quả sau khi chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp. PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP - Đất đai và sử dụng đất. - Cơ sở lý luận về sử dụng đất nông nghiệp. - Cơ sở lý luận về chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp. 2.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KINH TẾ NÔNG HỘ - Khái niệm nông hộ. - Kinh tế nông hộ. - Lao động và việc làm. 2.3. CHÍNH SÁCH CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP CỦA MỘT SỐ NƢỚC TRONG KHU VỰC VÀ CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ - Chính sách chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp của một số nước trong khu vực. - Chính sách chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp của các tổ chức quốc tế. - Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam. 2.4. CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP Ở VIỆT NAM - Tình hình chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp ở Việt Nam. - Ảnh hưởng của việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến kinh tế, xã hội, môi trường. 2.5. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM - Tình hình nghiên cứu về chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp trên thế giới. - Các công trình nghiên cứu về chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp ở Việt Nam. 2.6. ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu đô thị và trung tâm thương mại dịch vụ là tất yếu và buộc phải lấy vào diện tích đất nông nghiệp để xây dựng. Kết quả đã gây áp lực rất lớn cho sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến người nông 4 dân cả về phương thức sản xuất truyền thống, lao động, việc làm của nông hộ bị thu hồi đất... Vấn đề đặt ra là: giải pháp nào được áp dụng để bù lại phần quỹ đất nông nghiệp bị lấy đi mà vẫn đảm bảo an ninh lương thực, giải quyết công ăn việc làm để ổn định đời sống, phát triển kinh tế nông hộ. Xuất phát từ thực tiễn trên, nghiên cứu sinh thực hiện đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến sử dụng đất và kinh tế nông hộ ở huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên” hướng trọng tâm của đề tài nghiên cứu là khi diện tích đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp người nông dân bị mất đất thì đã gây những áp lực như thế nào cho số lao động nông nghiệp, họ phải tìm kiếm việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp ra sao. Đồng thời người nông dân phải chuyển phương thức sản xuất nông nghiệp truyền thống sang đầu tư cho các loại hình sử dụng đất (các mô hình) để tăng hiệu quả kinh tế, bình ổn và phát triển kinh tế nông hộ. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu sẽ đề xuất các giải pháp bổ sung cho cơ chế chính sách khi thu hồi đất nông nghiệp và khuyến cáo người nông dân sử dụng phần diện tích đất nông nghiệp còn lại trong tương lai đạt hiệu quả kinh tế cao và bền vững trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa nông nghiệp nông thôn tại huyện Mỹ Hào nói riêng và các địa phương có điều kiện tương tự nói chung. PHẦN 3. VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1. ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU Đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên, đặc biệt là 4 xã có diện tích đất nông nghiệp chuyển đổi nhiều nhất, nóng nhất nằm cạnh trục đường quốc lộ 5A của huyện Mỹ Hào, đó là xã: Bạch Sam, Minh Đức, Phùng Chí Kiên, Dị Sử. 3.2. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU - Thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài từ năm 2011 – 2016. - Thời gian thu thập dữ liệu thứ cấp từ 2012 - 2013. - Thời gian thu thập dữ liệu sơ cấp (điều tra nông hộ) năm 2012 và theo dõi, đánh giá hiệu quả các mô hình sử dụng đất nông nghiệp năm 2012 và năm 2013. 3.3. ĐỐI TƢỢNG/VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU - Đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp, diện tích đất nông nghiệp còn lại sau khi đã chuyển đổi một phần đất nông nghiệp sang đất công nghiệp giai đoạn 2005 - 2012; - Kinh tế Nông hộ: lao động, việc làm, thu nhập….; - Các loại cây trồng, vật nuôi. 5 3.4. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU - Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội huyện Mỹ Hào. - Thực trạng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp ở huyện Mỹ Hào tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2005 - 2012. - Ảnh hưởng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến kinh tế xã hội và môi trường tại 4 xã nghiên cứu. - Ảnh hưởng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến sử dụng đất nông nghiệp huyện Mỹ Hào tỉnh Hưng Yên, giai đoạn 2005 – 2012. - Đề xuất giải pháp phát triển sản xuất nông nghiệp và bình ổn kinh tế hộ sau chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp. 3.5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.5.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu thứ cấp Thu thập tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, tài nguyên đất đai, môi trường, lao động, việc làm tại các phòng ban của UBND Mỹ Hào và UBND tỉnh Hưng Yên. 3.5.2. Phƣơng pháp chọn điểm nghiên cứu Tiến hành điều tra thực tế tất cả 13 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Mỹ Hào để có các thông tin, số liệu đánh giá mức độ ảnh hưởng của việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp. Nhất là, tập trung nghiên cứu sâu tại 4 xã, đó là: Phùng Chí Kiên, Dị Sử, Bạch Sam và Minh Đức. Đây là những xã bị tác động mạnh nhất của quá trình công nghiệp hóa trên địa bàn huyện Mỹ Hào và có diện tích đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp nhiều nhất, nóng nhất, đạt các tiêu chí của đề tài đặt ra. 3.5.3. Phƣơng pháp thu thập số liệu sơ cấp Sử dụng phương pháp điều tra, phỏng vấn (phiếu điều tra nông hộ) để thu thập thông tin về tình hình sử dụng đất và kinh tế nông hộ như đời sống, việc làm, thu nhập của người dân bị ảnh hưởng trực tiếp của việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp. 3.5.4. Phƣơng pháp đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp 3.5.4.1. Hiệu quả kinh tế - Giá trị sản xuất (GTSX); Chi phí trung gian (CPTG); Giá trị gia tăng (GTGT); Hiệu quả đồng vốn (HQĐV). 3.5.4.2. Hiệu quả xã hội Mức độ thu hút lao động, hiệu quả giải quyết việc làm (Công lao động/ha); Giá trị ngày công lao động của các loại hình sử dụng đất (giá trị ngày công lao động (GTSX/Công LĐ, GTGT/Công LĐ). 6 3.5.4.3. Hiệu quả môi trường Mức đầu tư phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; Kết quả phân tích chất lượng đất, nước của mô hình. 3.5.4.4. Phương pháp phân cấp hiệu quả các loại hình sử dụng đất nông nghiệp Việc so sánh, đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp dựa trên cơ sở kết quả phân tích, tổng hợp điều tra thực tế, mặt bằng chung của huyện để phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng đất được thể hiện như trong bảng 3.1; 3.2; 3.3. Bảng 3.1. Phân cấp chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế TT Phân cấp GTGT (tr.đồng/ha/năm) 1 2 3 Cao Trung bình Thấp >75 50-75 < 50 Bảng 3.2. Phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả xã hội TT Phân cấp 1 2 3 4 Rất cao Cao Trung bình Thấp GTGT/Công LĐ 1000 đồng >100 70 - 100 60 - 70 40 - 60 Thu hút lao động Công/ha/năm > 1000 700 - 1000 400 - 700 <400 Bảng 3.3. Phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả môi trƣờng TT Phân cấp Thoái hóa đất Ô nhiễm nguồn nước 1 Không gây tác động Duy trì cải thiện được độ phì Không có tác động 2 Có tác động ít Có tác động yếu ở một số yếu tố Có tác động yếu 3 Có tác động Có nguy cơ tác động ở mức trung bình Có nguy cơ ô nhiễm ở một số yếu tố 3.5.5. Phƣơng pháp phân tích đất, nƣớc - Phương pháp phân tích đất. - Phương pháp phân tích nước. 3.5.6. Phƣơng pháp xử lý số liệu - Số liệu được xử lý trên phần mềm Microsoft Office Excel 2010: số liệu từ các phiếu điều tra nông hộ (lao động, việc làm, thu nhập….), diện tích các loại đất, tính toán hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, mô hình sử dụng đất. 7 - Sử dụng bảng biểu kết hợp với các hình vẽ, để trình bày các đối tượng của địa bàn nghiên cứu: biến động đất công nghiệp, hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, lao động, việc làm, thu nhập của nông hộ….. giúp phân tích đánh giá các vấn đề một cách khoa học, logic. 3.5.7. Phƣơng pháp so sánh Sử dụng phương pháp này nhằm so sánh sự khác biệt giữa năm 2005 và 2012 về các chỉ tiêu: - Diện tích đất nông nghiệp, đất công nghiệp trước và sau khi chuyển đổi. - Hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường của các loại hình sử dụng đất để thấy được sự thay đổi. 3.5.8. Phƣơng pháp đánh giá ảnh hƣởng - Ảnh hưởng đến sử dụng đất: diện tích sử dụng đất nông nghiệp, cơ cấu cây trồng, hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp. - Ảnh hưởng đến kinh tế hộ: sử dụng đất nông nghiệp của hộ, lao động, việc làm, thu nhập, mức sống và một số vấn đề khác. PHẦN 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 4.1. ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ VÀ XÃ HỘI HUYỆN MỸ HÀO 4.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Mỹ Hào Huyện Mỹ Hào là một trong những vùng kinh tế trọng điểm của tỉnh Hưng Yên, có vị trí địa lý rất thuận lợi gần thủ đô Hà Nội và các trung tâm kinh tế lớn. Địa hình tương đối bằng phẳng, chủ yếu bị chia cắt bởi hệ thống sông ngòi, kênh mương và đường giao thông. Khí hậu thời tiết của huyện Mỹ Hào thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, chịu ảnh hưởng của vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, thời tiết trong năm được phân làm 2 mùa rõ rệt. Đất đai được hình thành do hệ thống phù sa sông Hồng và sông Thái Bình. Nhìn chung chất lượng đất tương đối tốt, thành phần cơ giới chủ yếu là đất thịt trung bình đến thịt nặng. Tài nguyên nước: Chủ yếu dựa vào nguồn nước mưa, được trữ trong các hồ ao, kênh mương, mặt ruộng… 4.1.2. Điều kiện kinh tế và xã hội huyện Mỹ Hào Huyện Mỹ Hào nằm trong tốp đầu của tỉnh Hưng Yên về chuyển đổi cơ cấu kinh tế nhanh theo hướng công nghiệp hóa và đô thị hóa. Theo số liệu thống kê năm 2012, tỷ trọng của ngành công nghiệp và thương mại dịch vụ tăng mạnh. Cơ cấu kinh tế của ngành công nghiệp đạt 63%, ngành thương mại và dịch vụ đạt 31%, ngành nông nghiệp chỉ còn 6%. Tổng GDP năm 2012 của huyện Mỹ Hào đạt 4.665,167 tỷ đồng, tăng 4,3 lần so với năm 2005. GDP bình quân trên đầu người năm 2012 đạt 35 triệu 8 đồng/người, tăng 22,4 triệu đồng so với năm 2005, số lao động được qua đào tạo tăng rõ rệt, từ 24% năm 2005 lên 35% năm 2012. - Giá trị sản xuất nông nghiệp tăng bình quân 2,2%/năm. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp có sự chuyển dịch tích cực, tăng tỷ trọng ngành chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm tạo ra giá trị sản lượng cao trên một đơn vị diện tích đất canh tác. - Giá trị sản xuất ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tăng bình quân hàng năm đạt 27,8%. Việc khôi phục và phát triển làng nghề được quan tâm mang lại hiệu quả thiết thực, đến nay toàn huyện đã có 5 làng nghề được công nhận, các doanh nghiệp, làng nghề tiểu thủ công nghiệp phát triển khá, đã thu hút hàng vạn lao động có việc làm ổn định và có thu nhập khá. - Thị trường tiêu thụ hàng hóa cũng được mở rộng hơn, hệ thống chợ được nâng cấp phát triển mạnh phục vụ nhu cầu của người dân sinh sống trên địa bàn. Dịch vụ vận tải, hệ thống ngân hàng, bưu chính viễn thông,... cũng được đầu tư, chú trọng nhiều hơn; tăng trưởng ngành dịch vụ bình quân 5 năm qua đạt 32%. - Dân số của huyện Mỹ Hào tính đến năm 2012 là 95.881 người, với mật độ dân số trung bình toàn huyện là 1.212 người/km2. Cơ cấu lao động có sự biến động mạnh, phản ánh đúng xu hướng phát triển kinh tế. 4.2. THỰC TRẠNG CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP Ở HUYỆN MỸ HÀO TỈNH HƢNG YÊN, GIAI ĐOẠN 2005 - 2012 4.2.1. Biến động diện tích đất đai huyện Mỹ Hào giai đoạn 2005 - 2012 Tổng diện tích đất tự nhiên của huyện Mỹ Hào năm 2012 là 7.910,96 ha, so với năm 2005 thì diện tích đất tự nhiên không thay đổi. Trong đó đất nông nghiệp là 4.549,15 ha, chiếm 57,5% tổng diện tích đất tự nhiên, giảm 535,56 ha so với năm 2005; đất phi nông nghiệp là 3.351,76 ha, chiếm 42,37% tổng diện tích đất tự nhiên, tăng 538,38 ha so với năm 2005; đất chưa sử dụng 10,05 ha, chiếm 0,13% diện tích tự nhiên, giảm 2,82 ha so với năm 2005.Việc chuyển dịch cơ cấu trong sản xuất nông nghiệp cũng diễn ra mạnh mẽ. Năm 2012 diện tích đất trồng cây lâu năm đã tăng 48,00 ha và đất nuôi trồng thủy sản đã tăng 112,12 ha. 4.2.2. Biến động diện tích đất công nghiệp huyện Mỹ Hào giai đoạn 2005 - 2012 Kết quả điều tra cho thấy diện tích đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp 2012 là 705,45 ha so với năm 2005 tăng 440,31 ha, trong đó đất khu công nghiệp có 344,40 ha tăng 280,12 ha so với năm 2005 và chiếm 63,62% diện tích đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp tăng trong giai đoạn 2005 - 2012. Trong giai 9 đoạn 2005 - 2012, các khu công nghiệp trên địa huyện Mỹ Hào đã được hình thành và mở rộng. KCN Minh Đức được xây dựng với diện tích 70,5ha, KCN Thăng Long II là 126,1ha. Ngoài ra, Khu công nghiệp dệt may Phố Nối mở rộng thêm 47,31ha. Diện tích đất khu công nghiệp tăng nhanh trong giai đoạn này là do quá trình công nghiệp hóa ở đây đang diễn ra mạnh. Quỹ đất công nghiệp tăng này lấy từ quỹ đất nông nghiệp và một phần nhỏ chuyển từ quỹ đất khác chuyển sang. 4.2.3. Biến động diện tích đất nông nghiệp huyện Mỹ Hào giai đoạn 2005 - 2012 Trong giai đoạn 2005 - 2012, quỹ đất nông nghiệp của huyện Mỹ Hào đã giảm 535,56 ha. Diện tích đất nông nghiệp giảm mạnh nhất thuộc các xã: Dị sử ( 237,77 ha), Phùng Chí Kiên (-73,59ha), Bạch Sam (-35,81ha), thị trấn Bần (35,34ha), Cẩm Xá (-31,69ha). Diện tích đất nông nghiệp này giảm chủ yếu là xây dựng các khu công nghiệp mới hoặc mở rộng các khu công nghiệp đã có từ trước. 4.2.4. Thực trạng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp huyện Mỹ Hào giai đoạn 2005 - 2012 Theo số liệu thu thập được từ Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Mỹ Hào (2012) cho thấy: Diện tích đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp giai đoạn từ năm 2005 đến 2010 là 121,12 ha, đến năm 2012 diện tích chuyển đổi lên đến 235,68 ha chiếm 84,14% diện tích đất công nghiệp tăng trong giai đoạn này (hình 4.1). Hình 4.1. Thực trạng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp ở huyện Mỹ Hào giai đoạn 2005 - 2012 10 Diện tích đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp của huyện Mỹ Hào tập trung chủ yếu ở các xã ven trục đường quốc lộ 5. Cụ thể: xã Dị Sử có đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp lớn nhất trong toàn huyện với 84,42ha, tiếp theo là xã Phùng Chí Kiên với 66,51ha, Bạch Sam với 30,47ha và Minh Đức là 21,43ha. Việc mất đi một phần diện tích đất nông nghiệp đã ảnh hưởng rất lớn đến đời sống, lao động và việc làm của các nông hộ: Giai đoạn 2005 - 2012 trên địa bàn huyện Mỹ Hào có đến 7.734 hộ bị thu hồi đất nông nghiệp để chuyển sang các mục đích sử dụng khác nhau trong đó có 3.805 hộ là có đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp chiếm 49,2%, đây là những hộ bị ảnh hưởng trực tiếp của quá trình này. 4.2.5. Ảnh hƣởng của chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến cơ cấu lao động theo các ngành ở huyện Mỹ Hào giai đoạn 2005 - 2012 Năm 2012, tổng số lao động toàn huyện là 62.425 lao động, tăng 6.090 người, tăng 10,81% so với năm 2005; lao động thuộc ngành công nghiệp tăng mạnh, tăng 7.895 người, tăng 71,53% so với năm 2005; lao động thuộc ngành thương mại và dịch vụ tăng 2.488 người, tăng 47,07% so với năm 2005. Số lao động tăng này đánh dấu sự phát triển mạnh của 2 ngành công nghiệp và thương mại, dịch vụ trong giai đoạn đổi mới và thu hút đầu tư phát triển của huyện Mỹ Hào, giai đoạn 2005 - 2012. Số lao động nông nghiệp giảm trong giai đoạn 2005 – 2012 là 5.614 người. Các cấp chính quyền cần có chính sách thiết thực và hiệu quả nhằm tạo việc làm ổn định cho các đối tượng này. 4.3. ẢNH HƢỞNG CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP ĐẾN KINH TẾ XÃ HỘI VÀ MÔI TRƢỜNG TẠI 4 XÃ NGHIÊN CỨU 4.3.1. Cơ cấu kinh tế và lao động của 4 xã nghiên cứu Trong khoảng thời gian từ năm 2005 trở lại đây, nhờ sự hình thành và phát triển các khu công nghiệp chủ yếu trên địa bàn 4 xã: Bạch Sam, Minh Đức, Phùng Chí Kiên, Dị Sử đã tạo điều kiện thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu ngành, cơ cấu lao động, thu nhập và đời sống ngày càng được nâng cao. 4.3.2. Phƣơng thức sử dụng nguồn tiền bồi thƣờng, hỗ trợ từ thu hồi đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp Nguồn vốn của người nông dân được Nhà nước đền bù, hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp đã sử dụng vào những mục đích khác nhau. Chính nhờ tiền bồi 11 thường hỗ trợ này mà người nông dân đã bớt khó khăn trên cơ sở đó đầu tư cho phát triển kinh tế hộ nhiều chiều. Kết quả tỷ lệ hộ nghèo giảm, tỷ lệ hộ khá và giàu tăng. Tuy nhiên, trong số hàng nghìn hộ còn có một số nhỏ quản lý, đầu tư tiền đền bù không hiệu quả, không đúng để lại hậu quả xấu cho xã hội và chính gia đình họ (như cờ bạc, lô đề…), 22,32 - 26,27% nguồn vốn đưa vào xây dựng sửa chữa nhà ở, 9,89 - 10,45% dùng mua sắm nội thất. 4.3.3. So sánh bình quân diện tích đất nông nghiệp và mức độ đầu tƣ vốn vào sản xuất nông nghiệp của nông hộ tại địa bàn nghiên cứu a) Bình quân diện tích đất nông nghiệp của các nhóm hộ điều tra Sự thay đổi về diện tích đất nông nghiệp cho khác biệt giữa 3 nhóm điều tra. Đối với nhóm 1 diện tích đất nông nghiệp bình quân/ hộ giảm từ 1.930 m2/hộ xuống còn 1.581 m2/hộ. Đối với nhóm 2, diện tích nông nghiệp bình quân/ hộ giảm từ 2.379 m2/hộ xuống còn 1.145 m2/hộ (bảng 4.1). Việc mất đi một phần diện tích đất đã gây trở ngại cho việc sản xuất dẫn đến hiệu quả không cao hoặc không thể sử dụng được phải bỏ hoang. Riêng đối với nhóm 3 diện tích đất nông nghiệp bình quân/ hộ sau chuyển đổi chỉ còn 406 m2/hộ. Kết quả nghiên cứu đã mở ra cho hướng tích tụ ruộng đất, hay đầu tư vào mô hình thâm canh cao, dồn điền đổi thửa để sản xuất tập trung, sản phẩm chất lượng cao thu được lợi nhuận lớn để phát triển kinh tế hộ. Bảng 4.1. Ảnh hƣởng của chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp đến diện tích đất nông nghiệp Nhóm 1: thu hồi Nhóm 2: thu hồi Nhóm 3: thu hồi <30% DT đất từ 30-70% DT >70% DT đất NN đất NN NN ST Chỉ tiêu Sau Sau T Trước Sau Sau khi Sau khi khi khi khi thu khi thu thu hồi thu hồi thu thu hồi đất hồi đất đất đất hồi đất hồi đất Bình quân diện 1 tích đất nông 1.930 1.581 2.379 1.145 2.223 406 2 nghiệp/hộ (m /hộ) Bình quân diện tích đất nông 2 480 382 535 231 498 86 nghiệp/người (m2/người) 12 b) Vốn đầu tư vào sản xuất nông nghiệp Với kết quả tổng hợp điều tra nông hộ cho thấy: Đối với những hộ vẫn còn tiếp tục sản xuất nông nghiệp thì đã quan tâm và chú trọng sản xuất hơn sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Đối với nhóm 1 và nhóm 2 thì có đến 41,49 - 50,75% hộ đầu tư vốn vào sản xuất nông nghiệp tăng nhiều so với trước khi bị thu hồi đất. Đối với nhóm 3, diện tích đất còn lại rất ít, vì thế để tạo ra được hiệu quả cao nhằm đảm bảo vấn đề lương thực cho hộ, hạn chế phần nào việc mua thêm ngoài từ thị trường, nhiều hộ đã mạnh dạn đầu tư vốn để áp dụng các giống mới và ứng dụng khoa học công nghệ vào trong sản xuất. Theo kết quả điều tra có đến 76,92% tổng số hộ điều tra thuộc nhóm này mức vốn đầu tư vào sản xuất tăng nhiều hơn so với trước đây. 4.3.4. Đầu tƣ cho đào tạo nghề và chuyển đổi nghề nghiệp của nông hộ bị thu hồi đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp Tổng hợp số liệu điều tra trực tiếp người nông dân bị thu hồi đất nông nghiệp chuyển sang đất công nghiệp cho thấy: có tới 39,39% số lao động nông nghiệp phải chuyển sang lao động khác trong đó 19,05% số lao động được vào làm công nhân của các nhà máy, 6,7% chuyển sang buôn bán dịch vụ, thương mại và 13,64% chuyển sang làm nghề khác (bảng 4.2). Bảng 4.2. Kết quả đào tạo nghề và giải quyết việc làm ở huyện Mỹ Hào, giai đoạn 2005 - 2012 Đơn vị Số STT Chỉ tiêu tính lƣợng 1 Đào tạo nghề 1.1 Số lượng lao động được đào tạo nghề Người 39.675 1.2 Tỷ lệ LĐ có việc làm sau đào tạo % 73,10 Lao động 27.345 2 Số lao động có việc làm trong nƣớc 2.1 Làm việc trong các Khu công nghiệp Lao động 19.325 2.2 Làm việc ngoài địa phương và tự tạo việc làm Lao động 3.325 2.3 Làm việc trong các làng nghề TTCN Lao động 1.270 2.4 Làm việc trong các cơ sở SX, KD ngoài KCN Lao động 3.425 Lao động 1.659 3 Số lao động xuất khẩu lao động Trong giai đoạn 2005 - 2012, huyện Mỹ Hào đã đẩy mạnh công tác đào tạo nghề với 39.675 người được học nghề, tỷ lệ số lao động có việc làm sau đào tạo là 29.004 người, chiếm 73,1 %, để tạo việc làm sau khi học nghề cho học việc, các trung tâm đào tạo đã phối hợp với các doanh nghiệp, nhà máy tư vấn và giới thiệu vào làm việc. Huyện đã giải quyết việc làm cho 27.345 lao động trong đó 19.325 lao động làm trong các khu công nghiệp chiếm 70,67% lao động có việc làm, ngoài 13 ra còn cho 1.659 lao động đi xuất khẩu nước ngoài (bảng 4.2). 4.3.5. Đánh giá của nông hộ về kinh tế - xã hội và cảnh quan môi trƣờng sau chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp ở huyện Mỹ Hào năm 2012 Kết quả tổng hợp số liệu điều tra, phỏng vấn trực tiếp người nông dân bị thu hồi một phần diện tích nông nghiệp ở bảng 4.3 cho thấy: Trước khi chuyển đổi người nông dân dựa vào sản xuất nông nghiệp là chính, 36,30% (nhóm 1), 42,88% (nhóm 2), 42,69% (nhóm 3). Sau khi chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp, tỷ lệ thu nhập từ ngành nông nghiệp giảm mạnh, đặc biệt là nhóm 3 giảm 42,69% xuống còn 3,29%. Ngược lại, nguồn thu nhập từ tiền lương lao động cho các nhà máy công nghiệp chiếm trên 50% tổng thu nhập của hộ và từ thương mại, dịch vụ nhỏ cũng tăng lên. Như vậy, sau khi thu hồi đất, nguồn thu chính của hộ là từ lương công nhân và làm buôn bán (bảng 4.3). Bảng 4.3. Tỷ lệ thu nhập từ các nguồn của nông hộ trên địa bàn huyện Mỹ Hào Đơn vị tính: % Nhóm 1: thu hồi Nhóm 2: thu hồi Nhóm 3: thu <30% DT đất từ 30-70% DT hồi >70% DT NN đất NN đất NN STT Nguồn thu Trước Sau Trước Trước Sau khi Sau khi khi khi khi khi chuyển chuyển chuyển chuyển chuyển chuyển đổi đổi đổi đổi đổi đổi 1 Từ nông nghiệp 36,30 15,77 42,88 10,04 42,69 3,29 Từ lương công 2 24,60 52,12 21,89 55,39 18,05 52,65 nhân, CB, CNVC Từ thương mại, 3 5,78 10,88 4,52 9,26 4,13 16,17 dịch vụ 4 Từ nguồn khác 33,32 21,23 30,71 25,31 35,13 27,89 Kết quả tổng hợp từ phiếu điều tra cho thấy: Cơ sở hạ tầng, an ninh xã hội và môi trường trên địa bàn nghiên cứu có xu hướng tốt lên, hệ thống giao thông, điện, nước ngày càng được nâng cấp và mở rộng phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Có đến 96,5% các hộ đánh giá là hệ thống giao thông tốt hơn; hệ thống điện, nước có 92,5% cho rằng là tốt hơn. Về an ninh xã hội có 19,0% cho là không đổi so với trước đây, 7,5% số hộ điều tra đánh giá là kém hơn. Về môi trường nông thôn có 11,5% cho rằng kém hơn. 14 4.4. ẢNH HƢỞNG CHUYỂN ĐỔI ĐẤT NÔNG NGHIỆP SANG ĐẤT CÔNG NGHIỆP ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP HUYỆN MỸ HÀO TỈNH HƢNG YÊN, GIAI ĐOẠN 2005 - 2012 4.4.1. Biến động diện tích các loại hình sử dụng đất huyện Mỹ Hào, giai đoạn 2005 - 2012 Trên cơ sở thu thập tài liệu tại Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mỹ Hào (2005, 2012) kết hợp điều tra sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện đã tổng hợp các loại hình sử dụng đất trước và sau khi chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất công nghiệp, kết quả thể hiện ở bảng 4.4. Bảng 4.4. Diện tích của loại hình và kiểu sử dụng đất nông nghiệp huyện Mỹ Hào năm 2005 và 2012 STT LUT 1 2 3 4 5 6 LUT Kiểu sử dụng đất Tổng diện tích LUT 1 01. Lúa xuân - Lúa mùa Tổng diện tích LUT 2 02. Lúa xuân - Lúa mùa - Ngô đông 03. Lúa xuân - Lúa mùa - Khoai lang 04. Lúa xuân - Lúa mùa - Đậu tương 2 Lúa 05. Lúa xuân - Lúa mùa - Cà chua cây vụ 06. Lúa xuân - Lúa mùa - Bắp cải đông 07. Lúa xuân - Lúa mùa - Su hào 08. Lúa xuân - Lúa mùa - Bí xanh 09. Lúa xuân - Lúa mùa - Dưa bao tử 10. Lúa xuân - Lúa mùa - Cải xanh Tổng diện tích LUT 3 11. Dưa chuột - Cải xanh - Su hào 12. Cà chua - Rau ngót - Dưa chuột Chuyên 13. Hành - Cải xanh - Bắp cải rau – 14. Cà chua - Bí xanh - Rau đậu màu 15. Hành - Rau muống - Cải xoong 16. Đậu tương - Cải xoong - Dưa chuột 17. Ngô bao tử - Đậu tương - Rau thơm Cây ăn Tổng diện tích LUT 4 quả 18. Nhãn, vải , chuối, xoài, ổi Nuôi trồng Tổng diện tích LUT 5 thủy sản 19. Chuyên cá Tổng diện tích LUT 6 VAC 20. Cá - Lợn - Cây ăn quả 21. Cá - Vịt - Cây ăn quả 2 lúa 15 Năm 2005 2.448,00 2.448,00 2.332,63 924,68 424,56 395,83 246,82 198,48 142,26 0,00 0,00 0,00 9,02 3,20 1,70 2,04 1,02 1,06 0,00 0,00 43,36 43,36 78,03 78,03 173,67 173,67 0,00 Năm So sánh 2012 1.831,70 -616,30 1.831,70 -616,30 2.254,54 -78,09 610,61 -314,07 318,53 -106,03 341,87 -53,96 152,75 -94,07 271,18 72,70 139,05 -3,21 128,13 128,13 160,26 160,26 132,16 132,16 7,73 -1,29 1,38 -1,82 0,61 -1,09 2,12 0,08 1,51 0,49 0,73 -0,33 0,79 0,79 0,59 0,59 91,36 48,00 91,36 48,00 35,90 -42,13 35,90 -42,13 327,92 154,25 215,14 41,47 112,78 112,78 Các loại hình sử dụng đất của huyện năm 2005 và năm 2012 không có sự thay đổi, gồm 6 LUT (2 lúa, 2 lúa – 1 màu, chuyên rau - màu, cây ăn quả, nuôi trồng thủy sản, VAC) (bảng 4.4). Tuy nhiên có sự thay đổi cơ bản về diện tích các loại hình sử dụng đất nông nghiệp và các kiểu sử dụng đất. Thêm 06 kiểu sử dụng đất là thay đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, là sự thay đổi theo xu hướng phát triển của thị trường và tiêu thụ sản phẩm. Sự thay đổi diện tích thâm canh và tăng thêm kiểu sử dụng đất đã nói lên được sự chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp và thay đổi phương thức sản xuất cho phù hợp đạt hiệu quả hơn. Tổng diện tích chuyển đổi trong đất nông nghiệp từ năm 2005 đến năm 2012 là 737,81 ha (LUT1 chuyển 616,3 ha, LUT2 chuyển 78,09 ha, LUT3 chuyển 1,29 ha, LUT5 chuyển 42,13 ha), trong đó diện tích chuyển giữa các kiểu sử dụng đất nông nghiệp sang cho nhau là 202,25 ha, còn lại chuyển sang đất phi nông nghiệp là 535,56 ha, số diện tích này được chuyển 95,25 ha sang đất xây dựng cơ bản, thổ cư và còn lại 440,31 ha chuyển sang quỹ đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp, trong đó có 235,68 ha chuyển vào quỹ đất công nghiệp giai đoạn 2005-2012. 4.4.2. Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ở huyện Mỹ Hào, giai đoạn 2005 – 2012 4.4.2.1. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất huyện Mỹ Hào năm 2005 và năm 2012 Việc đánh giá hiệu quả kinh tế 6 LUT dựa trên tổng hợp 3 yếu tố GTSX, CPTG và GTGT của các kiểu sử dụng đất thành phần. Kết quả thu được thể hiện ở bảng 4.5. Tất cả các giá trị GTSX, CPTG, GTGT của hiệu quả kinh tế sử dụng đất giữa năm 2012 so với 2005 đều tăng. LUT 2 lúa là LUT đạt hiệu quả kinh tế thấp nhất so với các LUT còn lại nhưng so sánh giữa năm 2005 và năm 2012 thì có xu hướng tăng, với GTSX năm 2005 đạt 58,03 triệu đồng/ha, đến năm 2012 là 62,88 triệu đồng/ha, tăng 4,85 triệu đồng/ha. LUT 2 lúa - 1 màu đạt hiệu quả kinh tế cao hơn LUT 2 lúa chính là nhờ sự xen canh, tăng thêm một vụ màu. Hiệu quả kinh tế cao nhất là LUT VAC với GTGT 452,17 triệu đồng/ha. CPTG cao cho các khoản thức ăn, con giống và cải tạo ao hồ, chất lượng nước đã đem lại thành quả cho người lao động (bảng 4.5). Các chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế của các LUT năm 2012 cao hơn so với năm 2005 là do người dân đã tăng đầu tư thâm canh vào đất, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật làm cho năng xuất cao hơn đem lại hiệu quả kinh tế cho người lao động. 16 Bảng 4.5. So sánh hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất nông nghiệp huyện Mỹ Hào năm 2005 và 2012 GTSX Loại hình sử dụng đất 2005 Trđ/ha LUT 1 LUT 2 LUT 3 LUT 4 2 lúa 58,03 CPTG GTGT So So So 2012 2005 2012 2005 2012 sánh sánh sánh Trđ/ha Trđ/ha Trđ/ha Trđ/ha Trđ/ha Trđ/ha Trđ/ha Trđ/ha 62,88 4,85 28,95 30,31 1,36 29,08 32,57 2 lúa - 1 97,64 104,16 6,52 46,67 48,12 1,45 50,97 56,04 màu Chuyên 121,10 121,96 0,86 60,55 55,12 -5,43 60,55 66,84 rau màu Cây ăn 135,72 136,44 0,72 44,35 29,88 -14,47 91,37 106,56 quả Nuôi LUT 564,69 122,07 356,98 381,45 24,47 85,64 183,24 trồng thủy 442,62 5 sản LUT 1.161,08 1.207,99 46,91 787,25 755,82 -31,43 373,83 452,17 VAC 6 3,49 5,07 6,29 15,19 97,60 78,34 Ghi chú: Tính theo giá cố định năm 2010 4.4.2.2. Hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất huyện Mỹ Hào năm 2005 và năm 2012 Hiệu quả xã hội của loại hình sử dụng đất được đánh giá thông qua các chỉ tiêu về mức độ thu hút lao động, khả năng giải quyết việc làm dựa trên số công lao động và giá trị ngày công lao động. Kết quả thu được ở bảng 4.6. Bảng 4.6. Hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất huyện Mỹ Hào năm 2005 và 2012 Loại hình sử dụng đất LUT 1 LUT 2 LUT 3 LUT 4 2 lúa 2 lúa - 1 màu Chuyên rau màu Cây ăn quả Nuôi LUT trồng 5 thủy sản LUT VAC 6 Công LĐ GTGT/Công LĐ 2005 2012 So sánh 2005 2012 So sánh Công/ha Công/ha Công/ha Đồng/công Đồng/công Đồng/công 419 412 -7 69.403,34 79.053,40 9.650,06 685 673 -12 74.408,76 83.268.95 8.860,19 780 780 0 77.628,21 85.692.31 8.064,10 770 810 40 118.662,34 131.555,56 12.893,22 666 1.295 629 128.588,59 141.498,07 12.909,48 2.806 2.978 172 133.225,23 151.836,80 18.611,57 Ghi chú: Tính theo giá cố định năm 2010 17 Trong giai đoạn 2005 - 2012, công lao động/ha của các LUT 2 lúa, LUT 2 lúa – 01 màu, LUT chuyên rau - màu thay đổi không đáng kể. Năm 2005, LUT 2 lúa sử dụng 419 Công LĐ/ha đến năm 2012 giảm xuống còn 412 công/ha. Ngược lại thì LUT VAC, cây ăn quả và nuôi trồng thủy sản công lao động/ha tăng nhiều: Công LĐ/ha của LUT nuôi trồng thủy sản năm 2005 là 666 đến năm 2012 tăng lên 1.295 công/ha. Nhìn chung, GTGT/Công LĐ của các LUT năm 2012 so với năm 2005 đều tăng, nhiều nhất là LUT VAC, nuôi trồng thủy sản và cây ăn quả (bảng 4.6). 4.4.2.3. Hiệu quả môi trường của các loại hình sử dụng đất huyện Mỹ Hào năm 2005 và năm 2012 LUT 2 Lúa, đây là loại hình độc canh cây lúa, không được đánh giá cao về đa dạng sinh học nhưng là loại hình đảm bảo an ninh lương thực, loại hình này không gây ảnh hưởng lớn cho môi trường. LUT 2 lúa - 1 Màu và LUT Chuyên rau màu, do mức độ thâm canh cao và khả năng quay vòng nhiều lần/năm kết hợp sâu bệnh nhiều nên lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật cũng tăng lên nhiều so với LUT 2 lúa. LUT cây ăn quả là LUT có tác dụng tốt với môi trường, tán lá che phủ lớn làm tăng thêm khả năng thấm và giữ nước cho đất, hạn chế hiện tượng rửa trôi xói mòn ở nơi có địa hình cao. LUT nuôi trồng thủy sản và VAC là những loại hình chuyển đổi từ diện tích trồng lúa không hiệu quả do quá trũng hay bị ngập úng, đây là loại hình sử dụng đất rất dễ gây tổn thương cho môi trường, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí, các loại phế thải, nước thải từ chăn nuôi gia súc gia cầm và nuôi trồng thủy sản. 4.4.2.4. Tổng hợp hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của các loại hình sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Mỹ Hào Đến năm 2012, hầu hết các loại hình sử dụng đất đều đem lại hiệu quả tốt hơn so với năm 2005. Nhìn chung hiệu quả kinh tế xã hội và môi trường của tất cả các loại hình sử dụng đất đều cho cao hơn hẳn năm 2005, điều này cũng nói lên do quỹ đất nông nghiệp bị thu hẹp, người nông dân đã chú trọng đầu tư vào thâm canh các loại hình sử dụng đất tốt hơn để bình ổn và phát triển kinh tế hộ. 4.4.3. Đánh giá hiệu quả các mô hình sử dụng đất nông nghiệp để đề xuất cho huyện Mỹ Hào, tỉnh Hƣng Yên 4.4.3.1. Cơ sở để lựa chọn mô hình thử nghiệm sử dụng đất nông nghiệp huyện Mỹ Hào a) Những căn cứ Kết quả nghiên cứu đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội và môi trường của các 18