Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nghiên cứu sử dụng gừng trong phòng, trị hội chứng tiêu chảy do e.coli gây bệnh ...

Tài liệu Nghiên cứu sử dụng gừng trong phòng, trị hội chứng tiêu chảy do e.coli gây bệnh trên vịt cv super m nuôi tại trung tâm nghiên cứu vịt đại xuyên

.PDF
72
449
52

Mô tả:

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I KIM NG C HƯNG NGHIÊN C U S D NG G NG TRONG PHÒNG, TR H I CH NG TIÊU CH Y DO E.COLI GÂY B NH TRÊN V T CV – SUPER M NUÔI T I TRUNG TÂM NGHIÊN C U V T ð I XUYÊN LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P Chuyên ngành : Thú y Mã s : 60.62.50 Ngư i hư ng d n khoa h c : PGS.TS. BÙI TH THO HÀ N I - 2012 L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a chính b n thân tôi, ñư c s hư ng d n c a PGS.TS. Bùi Th Tho. Các s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là trung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào. Tôi xin cam ñoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này ñã ñư c c m ơn và các thông tin trích d n trong lu n văn ñã ñư c ch rõ ngu n g c. N u sai tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m. Hà N i, ngày 29 tháng 8 năm 2012 Tác gi Kim Ng c Hưng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… i L I C M ƠN V i lòng bi t ơn sâu s c nh t, tôi xin chân thành c m ơn Ban Giám hi u, các th y cô giáo Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i nói chung, các th y cô giáo thu c Khoa Thú y và Vi n ðào t o sau ñ i h c nói riêng ñã t o ñi u ki n cho chúng tôi có môi trư ng h c t p, nghiên c u thu n l i trong su t th i gian v a qua. Tôi xin bày t lòng bi t ơn chân thành ñ i v i cô giáo PGS.TS Bùi Th Tho, ngư i ñã h t lòng hư ng d n, giúp ñ tôi trong quá trình nghiên c u và hoàn thi n t t ñ tài này. Tôi xin chân thành c m ơn các th y, cô giáo B môn N i – Ch n – Dư c - ð c ch t, cùng toàn th cán b , công nhân viên t i Trung tâm nghiên c u v t ð i Xuyên – Phú Xuyên – Hà N i. Nhân d p này, cho phép tôi g i l i c m ơn sâu s c t i gia ñình, ñ ng nghi p và b n bè ñã ñ ng viên giúp ñ tôi vư t qua khó khăn ñ hoàn thành ñ tài này. Hà N i, ngày 29 tháng 8 năm 2012 H c viên Kim Ng c Hưng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… ii M CL C L i cam ñoan i L i c m ơn ii M cl c iii Nh ng ch vi t t t trong báo cáo v Danh m c b ng vi Danh m c hình vii 1 M ð U 1 1.1 Tính c p thi t c a ñ tài 1 1.2 M c tiêu c a ñ tài 2 1.3 Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài 2 2 T NG QUAN TÀI LI U 4 2 T NG QUAN TÀI LI U 4 2.1 T ng quan tình hình nghiên c u trong và ngoài nư c thu c lĩnh v c c a ñ tài. 4 2.2 Cơ s khoa h c khi nghiên c u tác d ng c a dư c li u 7 2.3 M t s hi u bi t v cây g ng 9 2.4 H i ch ng tiêu ch y v t 14 2.5 M t s ñ c ñi m c a v t CV – Super M 18 2.6 M t s hi u bi t cơ b n v các b nh thư ng g p v t CV- SUPER M 19 3 N I DUNG, NGUYÊN LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 24 3.1 N i dung nghiên c u 24 3.2 Nguyên li u nghiên c u 24 3.3 Phương pháp nghiên c u 25 3.4 Th nghi m phòng b nh do E.coli gây ra trên v t c a d m g ng 29 4 K T QU VÀ TH O LU N 34 iii Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 4.1 Ki m tra tác d ng kháng khu n c a c g ng trong phòng thí nghi m 34 4.1.1 K t qu ki m tra các phytocid bay hơi c a c g ng 34 4.1.2 K t qu ki m tra bán ñ nh lư ng kháng sinh có trong c g ng 36 4.1.3 K t qu ki m tra hàm lư ng kháng sinh c a g ng b ng phương pháp ñ t vòng khâu c a heathey 4.2 4.2.1 39 Th nghi m phòng b nh do E.coli c a d m g ng trên v t 40 nh hư ng c a d m g ng ñ n kh năng phòng b nh tiêu ch y do E.coli gây b nh th nghi m trên v t 4.2.2 nh hư ng c a d m g ng ñ n s phát tri n c a h vi sinh v t ñư ng tiêu hóa c a v t 4.3 48 nh hư ng c a d m g ng ñ n kh năng tăng tr ng c a v t CVSuper M 4.4.4 46 nh hư ng c a d m g ng ñ n kh năng phòng m t s b nh thông thư ng trên v t CV-Super M 4.4.3 46 nh hư ng c a d m g ng b sung vào th c ăn ñ n t l nuôi s ng trên ñàn v t CV- Super M 4.4.2 44 ng d ng th nghi m d m g ng trong chăn nuôi v t t i Trung tâm nghiên c u v t ð i Xuyên 4.4.1 42 K t qu ñi u tr th nghi m b nh do E.coli gây ra trên v t c a d m g ng 4.4 40 52 nh hư ng c a d m g ng b sung vào th c ăn ñ n sinh trư ng tuy t ñ i c a v t CV- Super M 55 5 K T LU N – T N T I – ð NGH 57 5.1 K t lu n 57 5.2 T nt i 58 5.3 ð ngh 58 TÀI LI U THAM KH O Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 59 iv NH NG CH TT Ch ñư c vi t t t VI T T T TRONG BÁO CÁO Ký hi u 1 ð i ch ng ðC 2 Thí nghi m TN 3 Vi khu n VK 4 Micrometre 5 Escherichia coli 6 Gram 7 T l ch t TLC 8 Nguyên ch t NC 9 Trung bình TB 10 Sai s trung bình SD m E.coli g Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… v DANH M C B NG STT 4.1 Tên b ng Trang Tác d ng c ch vi khu n E.coli c a g ng b ng phương pháp th phytociod bay hơi 4.2 N ng ñ t i thi u tác d ng c a các ch ph m t 34 c g ng v i E.coli. 36 4.3 N ng ñ t i thi u tác d ng c a d ch chi t c g ng 38 4.4 ðư ng kính vòng vô khu n c a ch ph m g ng v i vi khu n E.coli 39 4.5 K t qu phòng b nh tiêu ch y do E.coli trên v t c a d m g ng 40 4.6 S lư ng vi khu n E.coli/1gam phân v t 43 4.7 So sánh hi u qu s d ng d m g ng li u 3,4ml/kgP/2 l n/ngày ñi u tr b nh do E.coli trên v t 4.8 nh hư ng c a d m g ng b sung vào th c ăn ñ n t l nuôi s ng c a v t CV – Super M 4.9 45 47 nh hư ng c a d m g ng b sung vào th c ăn ñ n t l ch t v t CV- Super M trong các lô theo dõi 4.10 4.11 49 K t qu m khám b nh tích khi v t ch t trong các lô theo dõi 51 nh hư ng c a d m g ng ñ n kh năng tăng tr ng c a v t CVSuper M 4.12 53 nh hư ng c a d m g ng b sung vào th c ăn ñ n sinh trư ng tuy t ñ i c a v t CV- Super M (g/con/ngày) Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 55 vi DANH M C HÌNH STT 4.1 Tên hình Trang ðư ng kính vòng vô khu n c a các ch ph m g ng v i vi khu n E.coli 4.2 nh hư ng c a d m g ng ñ n t l ch t v t CV-Super M 4.3 39 nh hư ng c a d m g ng ñ n kh năng tăng tr ng c a v t CVSuper M qua các tu n tu i 4.4 49 54 nh hư ng c a d m g ng ñ n sinh trư ng tuy t ñ i c a v t trong 8 tu n tu i. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 56 vii 1. M ð U 1.1. Tính c p thi t c a ñ tài Vi t Nam là nư c n m trong khu v c ch u s nh hư ng rõ r t c a khí h u nhi t ñ i gió mùa. Do ñó, th i ti t n ng nóng, mưa nhi u, ñ m cao, ñ c bi t th i ti t thay ñ i thư ng xuyên là ñi u ki n r t thu n l i cho các vi sinh v t gây b nh sinh trư ng và phát tri n. Chính vì v y, trong nh ng năm g n ñây d ch b nh bùng phát cũng r t nhi u trong ñó có c ñ i d ch. ð i d ch b nh ñã gây thi t h i r t l n v kinh t cho ngư i chăn nuôi như: b nh L m m long móng (LMLM), Cúm gia c m (H5N1), H i ch ng r i lo n sinh s n và hô h p l n (PRRS)… Các cơ quan qu n lý nhà nư c v thú y ñã ra s c ki m soát, ñưa ra nhi u gi i pháp ñ kh ng ch t ng bư c r i ñi ñ n thanh toán d ch b nh nhưng ñã g p không ít khó khăn. Tuy nhiên, d ch b nh v n x y ra có tính ch t ph c t p do ñó chưa kh ng ch và thanh toán b nh tri t ñ ñư c. Hi n nay, ngành chăn nuôi nói chung và chăn nuôi v t nói riêng ñang phát tri n m nh, ñ c bi t là các t nh khu v c phía Nam. M t trong nh ng nguyên nhân gây thi t h i kinh t l n cho chăn nuôi v t, trong ñó có v t CV Super M là h i ch ng tiêu ch y do E.coli gây nên. ð n nay vi c phòng, tr b nh v t tiêu ch y do E.coli gây nên còn nan gi i. Ngoài kh ng ch ñi u ki n môi trư ng t i ưu cho ñàn v t còn ph i s d ng thu c tây y ñ ñ phòng và ñi u tr mà ch y u là dùng kháng sinh. Như chúng ta ñ u bi t vi c s d ng kháng sinh lâu ngày s gây ra hi n tư ng vi khu n kháng thu c và kháng sinh còn t n dư trong s n ph m, nh hư ng r t l n ñ n s c kh e c a ngư i tiêu dùng. ð c bi t, tr ng v t l n và tr ng p l p ñang là món ăn khoái kh u c a nhi u ngư i. Hư ng t i n n nông nghi p s ch và b n v ng, vi c s d ng cây dư c li u trong phòng, tr b nh cho gia súc, gia c m ñang là m c tiêu ph n ñ u c a nhi u Qu c gia trên th gi i. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 1 Chính vì v y, ñ tìm ra m t lo i ch ph m m i phòng, tr b nh tiêu ch y cho v t có hi u qu mà không t n dư, ñ c h i cho ngư i ñây là m t xu th m i ñang ñư c khuy n khích. Xu t phát t nh ng v n ñ trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài: “Nghiên c u s d ng g ng trong phòng, tr h i ch ng tiêu ch y do E.coli gây b nh trên v t CV – Super M nuôi t i Trung tâm nghiên c u v t ð i Xuyên” 1.2. M c tiêu c a ñ tài Th c hi n ñ tài này, chúng tôi hy v ng s ñ t ñư c 2 m c ñích sau: - Xác ñ nh hi u qu c a d m g ng trong phòng, tr h i ch ng tiêu ch y do E.coli gây b nh trên v t CV- Super M. - Xác ñ nh nh hư ng c a d m g ng ñ n t l nuôi s ng, kh năng tăng tr ng , hi u qu s d ng th c ăn... trên ñàn v t CV – Super M. 1.3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài 1.3.1. Ý nghĩa khoa h c S thành công c a ñ tài s góp ph n gi m thi u tình tr ng b nh do E.coli gây ra trên ñàn v t ñư c nuôi theo phương th c chăn nuôi công nghi p. ð ng th i còn m ra hư ng chăn nuôi m i ñáp ng ñư c yêu c u phát tri n nông nghi p b n v ng, an toàn sinh h c, gi m thi u ô nhi m môi trư ng. Th t, tr ng v t t Trung tâm cung c p cho th trư ng s ñ m b o ñư c an toàn v sinh, ngư i tiêu dùng hoàn toàn yên tâm. Dùng các ch ph m có ngu n g c thiên nhiên trong phòng, tr b nh nói chung và b nh do E.coli trên ñàn th y c m nói riêng còn góp ph n làm phong phú thêm phác ñ phòng, tr b nh h n ch dùng kháng sinh t ng h p, gi m b t nguy cơ gây h i cho con ngư i và xã h i. 1.3.2. Ý nghĩa th c ti n Xu t phát t nhu c u s d ng ngu n th c ph m s ch, an toàn v sinh th c ph m c a ngư i tiêu dùng trong xã h i ngày càng cao. S n xu t th t t th y c m không s d ng kháng sinh ñang là m c tiêu ph n ñ u c a các nhà Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 2 chăn nuôi nư c ta. S d ng th o dư c là m t trong nh ng gi i pháp chăn nuôi gia c m theo hư ng an toàn sinh h c r t quan tr ng và mang l i hi u qu cao, giúp cho ngành chăn nuôi phát tri n b n v ng, ñ ng th i còn cho phép h n ch ñư c t i ña s t n dư kháng sinh trong s n ph m: th t, tr ng nh t là tr ng l n – món ăn khoái kh u c a ngư i Vi t Nam. ð ng th i, khi s d ng ch ph m g ng trong chăn nuôi ñã góp ph n vào vi c làm tăng hi u qu kinh t cho ngư i chăn nuôi thông qua vi c nâng cao t l nuôi s ng, gi m t l ch t và kích thích tăng tr ng. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 3 2. T NG QUAN TÀI LI U 2.1. T ng quan tình hình nghiên c u trong và ngoài nư c thu c lĩnh v c c a ñ tài. T th i nguyên thu , ñ t n t i con ngư i ñã bi t tìm ki m th c ăn và các v thu c trong cây c thiên nhiên. Nh ng hi u bi t v phân bi t cây c có l i và ñ c h i ñư c truy n mi ng, ghi chép và ñúc k t thành kinh nghi m qua nhi u th h n i ti p nhau c a loài ngư i. Ngày nay, nhi u cây thu c ñã có hi u qu ñi u tr rõ r t, nhưng cơ ch tác d ng v n chưa ñư c gi i thích và ch ng minh. Xu hư ng chung hi n nay là k t h p ðông y và Tây y v i phương châm v a áp d ng nh ng kinh nghi m ch a b nh c a cha ông ta b ng thu c nam, v a nghiên c u kh o sát các tính năng tác d ng c a cây thu c b ng cơ s khoa h c hi n ñ i (ð T t L i, 1999). Các công trình nghiên c u v lĩnh v c ðông dư c, Y dư c c truy n bên nhân y ñã và ñang thu hút ñư c s chú ý c a nhi u nhà khoa h c Vi t Nam và trên th gi i. Các nhà khoa h c nư c ta ñã chú ý ñ n vi c s d ng các lo i th o dư c trong phòng và tr b nh truy n nhi m; b nh ký sinh trùng; b nh n i khoa; b nh ngo i khoa; b nh s n khoa… Riêng lĩnh v c thú y, nghiên c u v cây thu c trong phòng, tr b nh cho v t nuôi còn ít và cũng ch gi i h n trong vi c khai thác, áp d ng các bài thu c c truy n. Các nhà khoa h c trên toàn th gi i ñ u cho r ng hi u qu kinh t , ñ c bi t là an toàn sinh h c khi s d ng các dư c ph m có ngu n g c t thiên nhiên (th o dư c, ñ ng v t dùng làm thu c: phòng, tr b nh, th c ăn dinh dư ng, ñi u tr b sung, kích thích sinh trư ng, sinh s n...) so v i các thu c hoá h c t ng h p do con ngư i t o ra t t hơn r t nhi u. Theo Nguy n M nh Hùng 1995 cho bi t t hai th p niên cu i th k XX nhi u nư c trên th gi i, ñ c bi t các nư c ðông Nam Á ñã s d ng các ho t ch t c a hoa cúc làm Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 4 thu c tr ngo i ký sinh trùng và sâu tơ phá ho i cây tr ng nông nghi p. Các nhà khoa h c Hàn Qu c: Lee I.R., Song J.Y., Lee Y.S. 1992 cũng ñã nghiên c u tác d ng ch ng ung thư c a toàn cây Quy n bá (Selaginella tamariscina “Beauv” spring) h Selaganiellaceae chi t xu t b ng c n methanol r i cô thành cao ñ c. Dùng cao chi t xu t ñư c t toàn cây Quy n bá th trên t bào ung thư dòng P388 và MKN 45 in vitro. K t qu cho th y ch t chi t ñã làm tăng t bào ch t và làm gi m t bào s ng so v i lô ñ i ch ng. G n ñây các nhà khoa h c trên th gi i phát hi n thêm nhi u ñ c tính quý c a n m Linh chi (Ganoderma lucidum) trong vi c ch a các b nh v gan, m t, ung thư…. Th m chí c hi u ng ngăn ng a và ch ng căn b nh th k AIDS (Vi n dư c li u, 2001). Nh ng ho t ch t có trong lá chè (Thea sinensis) ngoài nh ng tác d ng thông thư ng như gi i c m, tiêu ñ c, l i ti u ngư i ta còn phát hi n thêm m t giá tr ñ c bi t ñó là kh năng làm tăng s c ñ kháng c a tr em ñ i v i virus gây b nh viêm não Nh t B n B. T nhiên Vi t Nam có ñ ña d ng sinh h c cao, có t i 2/3 di n tích ñ t t nhiên trong nư c là r ng, ñ i núi và cao nguyên. Theo Nguy n Thư ng Dong - Vi n Dư c li u năm 2002, Vi t Nam có 10386 loài th c v t trong ñó có 3830 loài có kh năng s d ng làm thu c. Trong công nghi p dư c ph m nhân y ñã có 1340/5577 lo i thu c chi m 24% ñư c s n xu t t dư c li u hay ho t ch t t dư c li u như: Berberin, palmatin, artemisinin. Nhân y s d ng dư c li u v i nhi u m c ñích khác nhau: th c ăn thay th , phòng, tr các b nh truy n nhi m, ký sinh trùng, n i khoa, ngo i khoa, s n khoa, ung thư… V i r t nhi u d ng thu c khác nhau: thu c s c, thu c cao, viên hoàn, viên nén… V lĩnh v c thú y, Tr n Minh Hùng và c ng s 1978 ñã nghiên c u s d ng các kháng sinh th c v t trong nuôi dư ng và phòng tr b nh cho l n, ñ c bi t b nh l n con phân tr ng ñ t hi u qu cao (Bùi Th Tho 1996). Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 5 Nghiên c u tác d ng phòng, tr b nh l n con phân tr ng c a các cây t i, tô m c, hành, h và hoàng ñ ng. ð c bi t, tác gi còn cho th y vi khu n E.coli kháng l i kháng sinh th c v t c a t i, h l i ch m hơn r t nhi u so v i các thu c hoá h c tr li u khác: Tetracyclin, Neomycin… Riêng m ng s d ng các cây dư c li u: lá thu c lào, thu c lá, h t na, v r xoan, h t cau, c bách b , dây thu c cá, h t c ñ u… dùng ñ tr n i, ngo i ký sinh trùng thú y cũng ñã thu ñư c nh ng k t qu nh t ñ nh (Nguy n Văn Tý, 2002). Theo Lê Th Ng c Di p (1999) cây Astiso (Cynara Scolymus L) ch a ho t ch t có tác d ng ch ng viêm, l i ti u, thông m t, b gan… Edne Cave năm 1997 ñã công b v tác d ng c ch kh i u, c ch mi n d ch c a h t và lá na. T cây ñ i (Plumeria rubra L. var acutifolia (Poir.) Bail) chi t ñư c ch t fulvoplumierin có tác d ng c ch vi khu n lao n ng ñ 1- 5 g/ml, nư c ép t lá tươi có tác d ng v i vi khu n Staphylococcus aureus, Shigella và Bacillus subtilis. Theo Tr n Quang Hùng (1995) trong thu c lá, thu c lào có ch a alkaloid th c v t – nicotin và nornicotin tr ñư c ngo i ký sinh trùng và côn trùng h i rau, cây công nghi p. Dùng d ch chi t thu c lào ñã ñư c làm m b ng môi trư ng NaOH 5% có n ng ñ 0,4%; d ch chi t c bách b ñư c làm m trong môi trư ng HCl 5% có n ng ñ 3%; d ch chi t h t na ñã ñư c làm m trong môi trư ng NaOH 5% có n ng ñ là 8% ñi u tr ve, gh chó có hi u qu cao (Nguy n Văn Tý, 2002). T nh ng nghiên c u trên có th th y rõ t m quan tr ng c a thu c có ngu n g c th o dư c ñ i v i ñ i s ng c a nhân dân ta. Nh ng hi u bi t cơ b n v th o dư c như tr ng tr t, cách bào ch , dư c lý và ñ c tính c a cây thu c s góp ph n làm cơ s cho vi c nghiên c u tác d ng c a cây G ng và ñưa các v thu c này vào ng d ng th c t trong chăn nuôi thú y. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 6 2.2. Cơ s khoa h c khi nghiên c u tác d ng c a dư c li u 2.2.1.Thành ph n hóa h c và ho t ch t c a dư c li u Thiên nhiên ñã ban t ng cho con ngư i vô cùng quý giá ñó là ngu n th o dư c làm thu c, cùng v i b dày l ch s t n t i và phát tri n c a dân t c kho tàng kinh nghi m s d ng th o dư c làm thu c ngày càng nhi u, ña d ng và phong phú. Các bài thu c dân t c ñư c lưu truy n t th h này sang th h khác, hình thành lên b dày c a y h c c truy n. D a vào nh ng kinh nghi m c truy n, ñã có nhi u tác gi v i nh ng công trình nghiên c u khác nhau v ñông dư c, nh m tìm hi u cơ s khoa h c c a các bài thu c, trên cơ s khoa h c ñó s áp d ng vào vi c phòng, tr b nh cho v t nuôi. Thu c v a có tác d ng phòng ñ c cho v t nuôi, l i v a có hi u qu ñi u tr cao. Khi xét tác d ng c a m t v thu c, khoa h c hi n ñ i căn c ch y u vào thành ph n hóa h c c a v thu c ñó, nghĩa là tìm trong v thu c ñó có nh ng ho t ch t gì, tác d ng c a nh ng ho t ch t y trên cơ th ñ ng v t và ngư i ra sao. Các ch t ch a trong v thu c còn g i là thành ph n hóa h c, có th chia thành 2 nhóm chính: nhóm ch t vô cơ và nhóm ch t h u cơ. Nh ng ch t vô cơ tương ñ i ít, tác d ng dư c lý không ph c t p. Trái l i, ch t h u cơ có nhi u lo i và tác d ng dư c lý h t s c ph c t p. Hi n nay, khoa h c v n chưa phân tích ñư c h t các ch t có trong cây, do ñó chưa gi i thích ñư c ñ y ñ tác d ng dư c lý c a thu c mà ông cha ta ñã dùng. Vi c nghiên c u tác d ng c a m t v thu c không ñơn gi n, vì trong m t v thu c ñôi khi ch a r t nhi u ho t ch t. Nh ng ho t ch t ñó có lúc ph i h p hi p ñ ng v i nhau làm tăng cư ng và kéo dài tác d ng, nhưng ñôi khi chúng l i có tác d ng ñ i kháng. Vì v y, tác d ng c a m t dư c li u không bao gi ñư c quy h n v m t thành ph n chính. S thay ñ i li u lư ng cũng có th nh hư ng ñ n k t qu ch a b nh. Trong ðông y thư ng s d ng ph i h p nhi u v thu c, ho t ch t c a các v thu c s tác ñ ng v i nhau làm cho vi c nghiên c u ñánh giá k t qu ñi u tr l i càng khó khăn (Bùi Th Tho và cs, 2009). Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 7 Nghiên c u tác d ng dư c lý c a thu c trên ñ ng v t thí nghi m là khâu h t s c quan tr ng. Khi k t qu nghiên c u tác d ng dư c lý phù h p v i nh ng kinh nghi m c a nhân dân, chúng ta có th yên tâm s d ng các lo i thu c ñó. Trong trư ng h p nghiên c u tác d ng dư c lý c a m t v thu c nhưng không có k t qu , chưa nên k t lu n v thu c y không có tác d ng ñi u tr vì ph n ng c a các cơ th sinh v t là khác nhau. Chính vì th , nh ng k t qu trong phòng thí nghi m ph i ñư c xác ñ nh trên lâm sàng, mà nh ng kinh nghi m ch a b nh c a ông cha ta có t nghìn năm v trư c là nh ng k t qu có giá tr . Nhi m v c a chúng ta là tìm ra cơ s khoa h c hi n ñ i c a nh ng kinh nghi m ñó (ð T t L i, 1999). 2.2.2. Cách tác d ng c a dư c li u có ngu n g c th o m c M t trong nh ng m c ñích c a vi c kh o sát dư c li u là xác ñ nh tác d ng c a thu c trên ngư i và ñ ng v t. Trư c khi nghiên c u kh năng ñi u tr c a dư c li u c n ph i bi t ñ c l c c a nó. Có hai lo i dư c li u khi s d ng s gây d ng thu c. ng ho c hi n tư ng ñ c m t s cây thu c, li u ñi u tr tương ñương v i li u ñ c, ñó là các cây thu c có gi i h n an toàn th p như Dương ñ a hoàng, ô d u... Ph n l n các lo i dư c li u hoàn toàn không gây ñ c, ñi n hình là B công anh (ð T t L i, 1999). Khi nghiên c u cách tác d ng c a dư c li u chúng ta c n nghiên c u các cây thu c có tác d ng ñi u tr nguyên nhân (các cây thu c ch a kháng sinh th c v t, c ch s phát tri n c a vi khu n gây b nh) và các cây thu c ñơn thu n ch ch a tri u ch ng. Ví d thu c phi n ch có tác d ng làm gi m ñau mà không tiêu di t ngu n g c gây ñau (Ph m Kh c Hi u, 1997). C n lưu ý là dư c li u toàn b không ph i bao gi cũng có tác d ng như t ng thành ph n riêng bi t ch a trong cây thu c. Nó có th tác d ng hi p ñ ng t o nên s ña d ng khi tác d ng dư c lý. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 8 Tuy hi m nhưng trong m t cây dư c li u cũng có các ch t ñ i l p. Ví d trong cây ñ i hoàng, phan t di p v a có các anthraglucozit gây nhu n tràng, v a có tanin làm se niêm m c, c m a ch y. Như v y, m i tác d ng dư c lý c a cây thu c, v thu c ñ u có cơ s khoa h c. ð gi i thích ñ y ñ nh ng ñi u còn bí n ch a trong tác d ng t ng h p c a thu c ñông dư c, vi c ti p t c nghiên c u v cây thu c là r t c n thi t. 2.3. M t s hi u bi t v cây g ng G ng còn g i là khương, sinh khương (c g ng tươi), can khương (g ng già thu vào cu i ñông, thái lát hay n o b v l a r i phơi hay s y khô). Tên khoa h c Zingiber offcinale Roscea. Thu c h G ng Zingiberaceae. Khương là thân r c a cây g ng tươi ho c khô. (ð T t L i, 2004). 2.3.1. Mô t cây g ng G ng là lo i cây th o nh tr ng hàng năm hay cũng có khi s ng lâu năm (cây m c hoang), cao 0,6 – 1,0 m. Thân r m m phình to lên thành c , lâu d n thành xơ (trên 1 năm tu i). Lá m c so le, không cu ng, có b , hình mác dài 15 - 20 cm, r ng ch ng 2 cm, m t bóng nh n, gân gi a hơi tr ng nh t, và có mùi thơm. Tr c hoa xu t phát t g c, dài t i 20 cm, c m hoa thành bông m c sít nhau, hoa dài 5 cm, ru ng 2 – 3 cm, lá b c hình trư ng, dài 2,5 cm, mép có lưng màu vàng, ñài hoa dài ch ng 1 cm, có 3 răng ng n, 3 cành hoa dài ch ng 2 cm, màu vàng xanh, mép hoa màu tím, nh cũng tím. Loài g ng tr ng ít ra hoa. 2.3.2. Phân b , thu hái và ch bi n G ng ñư c tr ng kh p nơi trong nư c ta ñ l y c và làm thu c, dùng trong nư c và xu t kh u. Mu n có g ng tươi (sinh khương) thư ng ñào c vào mùa h và thu. C t b lá và r con, r a s ch là ñư c. Mu n gi g ng tươi lâu ph i ñ t vào ch u ph kín ñ t cát s ch lên và gi m v a ph i thư ng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 9 xuyên. Khi dùng ñào lên r a s ch. Mùa ñông, ñào l y nh ng thân r già, c t b lá và r con, r a s ch, phơi khô s ñư c can khương. Ngoài hai lo i g ng trên trong ñông y, th trư ng qu c t , ngư i ta còn tiêu th hai lo i g ng g i là g ng xám và g ng tr ng. G ng xám là lo i c còn ñ nguyên v hay c o b l p v ngoài nh ng ch ph ng, r i phơi khô. G ng tr ng là lo i g ng ñã ñư c c o s ch l p v ngoài có ch a nhi u nh a d u, r i m i phơi khô. Thư ng ngâm g ng già vào trong nư c m t ngày r i m i c o v , có khi còn làm tr ng b ng Canxi hypochlorit hay ngâm nư c vôi ho c xông hơi diêm sinh (SO2). 2.3.3.Thành ph n hoá h c Trong g ng có t 2 – 3% tinh d u, ngoài ra còn có ch t nh a d u (5%), ch t béo (3,7%), tinh b t và các ch t cay như zingeron, zingerola và shogaola. Trong ñó tinh d u g ng là ho t ch t chính. Tinh d u g ng có α-camphen, β-phelandren, m t cacbua: zingiberen, m t rư u sesquitecpen, m t ít xitrala bocneola và geraniola. Nh a g m m t nh a trung tính, hai nh a axít. Trong 3 ch t cay, Zingerola là m t ch t l ng sánh, màu vàng, không mùi, v r t cay, ñ sôi 18 mm Hg là 235 – 2400C. B n thân ch t này không ñơn thu n, khi cùng ñun sôi v i Ba(OH)2 s b phân gi i cho nh ng ch t andehyt bay hơi, ch t cay có tinh th g i là zingeron và m t ch t th d u g i là shogaola. Shogaola có ñ sôi 201 – 2030C. Zingeron có tinh th , ñ sôi 40 – 410C, v r t cay. Theo Phan Văn Cư, 2005 tinh d u g ng có tác d ng kháng khu n, kháng n m. N ng ñ t i thi u tác d ng c a tinh d u g ng v i E.coli là 40mg/l, Enterobacteria là 20mg/l và n m Candida albicans là 80mg/l. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 10 2.3.4. Tác d ng dư c lý G ng s ng có v cay, tính hơi m, có tác d ng ch ng l nh, tiêu ñ m, ch n nôn giúp tiêu hóa. G ng nư ng có v cay m, ch a ñau b ng l nh ñi ngoài. G ng khô có v cay nóng, tính hàn. V g ng tiêu phù thũng. Trên th c nghi m, g ng có tác d ng làm giãn m ch và tăng t l protein toàn ph n và λ - globulin trên ñ ng v t thí nghi m, ñ ng th i có kh năng c ch ho t tính c a histamine và acetylcholine nên ñã làm gi m m c ñ co th t cơ trơn ru t cô l p. G ng có tác d ng làm gi m cơn d ng c a chu t lang. Thí nghi m ti n hành sau khi cho chu t s d ng tinh d u g ng 3 tu n r i ñưa kháng nguyên gây d ng vào ñư ng hô h p trong bu ng khí dung ñ gây ph n ng ph n v . Nh ng chu t s d ng tinh d u g ng không hay r t ít có các bi u hi n c a d ng so v i ñ i ch ng do trong g ng có y u t kháng histamine. Cineol trong g ng có tác d ng kích thích trên da. Khi s d ng t i ch gây chuy n máu c c b dùng trong ñi u tr cư c chân, tê bì các chi c a gia súc. Tác d ng kháng khu n c a g ng r t t t ñ i v i các vi khu n gây b nh trên da. B t r g ng có tác d ng tr b nh ñau m t h t t t hơn nhi u lo i thu c khác. Nó làm giác m c b bi n ñ i tr nên trong, làm gi m s th m th u dư i niêm m c và tăng ho t tính s ng c a mô m t. Cao c n g ng có tác d ng kích thích các trung tâm v n m ch và hô h p khi gây mê mèo, kích thích tim. V i vi sinh v t gây b nh G ng tươi có kh năng c ch m t s vi khu n Bacillus mycoides, Staphyloccocus aureus và di t Trichomonas. Tinh d u sinh khương, can khương, than khương có tác d ng c ch Bacillus auerus, Staphyloccocus aureus, Bacillus subtilis, Streptococcus, E.coli, Salmonella typhi… Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 11 V i ngư i và ñ ng v t G ng có tác d ng ch ng oxy hóa, ch ng lão hóa m nh hơn c vitamin E do ch a 12 ho t ch t ch ng oxy hóa, phòng tr s i m t, c ch s sinh s n c a t bào ung thư, tiêu viêm, gi m ñau và di t khu n… Gia súc, gia c m ăn g ng thư ng xuyên có tác d ng kích thích tăng tr ng. G ng có công d ng r t l n, ñ c bi t là kh năng kháng khu n, giúp tiêu hóa. Ch a ñau b ng do l nh, chư ng b ng, ñ y hơi, ăn u ng không tiêu, kém ăn, nôn m a, a ch y, l ra máu, nh c ñ u, c m cúm, chân tay l nh, m ch y u, ho m t ti ng, ho suy n, th p kh p, ng a d ng, băng huy t. Ngoài ra, g ng còn có các tác d ng khác như: phòng ch ng ung thư, tăng cư ng mi n d ch, h cholesterol, ch ng c c máu ñông… Chi t xu t rư u g ng là ho t ñ ng ch ng l i vi khu n lây nhi m ñư ng ru t (Salmonella typhimurium, Escherichia coli, Vibrio cholerae Pseudomonas aeruginosa, Helicobacter pylori), da và mô m m khác (Staphylococcus aureus), và ñư ng hô h p (Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus Ginger influenzae). có kháng n m ho t ñ ng ch ng l i n m Candida albicans. (http://www.herbco.com/t-herbsinfection.aspx) Các nghiên c u y khoa cho th y, g ng vàng có nhi u tác d ng dư c lý như ngăn ng a cơn ñau th t ng c, kích thích tiêu hóa, tăng kh năng tình d c... Tuy nhiên, nh ng ngư i s p ho c v a ph u thu t, ngư i ñang b ch y máu, c m n ng không nên dùng dư c li u này. (http://ykhoa.net/yhoccotruyen/baiviet/29_041.htm) T p chí Nông nghi p & Hóa th c ph m c a M s ra m i ñây ñăng t i nghiên c u c a các chuyên gia ðài Loan cho hay g ng có tác d ng r t tuy t v i trong vi c ñi u tr b nh tiêu ch y b nh có m c t vong r t cao tr nh do khu n gây ra. ðây là căn các nư c ñang phát tri n. Trong nghiên c u, ngư i ta ñã dùng nư c chi t xu t t g ng ñ ch a b nh tiêu ch y cho chu t, Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p …………………… 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan