Tài liệu Phát triển chính phủ điện tử ở cộng hòa dân chủ nhân dân lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐALASEN SUNTHON PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2016 1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐALASEN SUNTHON PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 60 34 04 03 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. BẾ TRUNG ANH HÀ NỘI, NĂM 2016 2 LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Luận văn không sao chép nguyên văn của bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc, rõ ràng và tin cậy. Tôi xin cam đoan! ĐALASEN Sunthon 3 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Bế Trung Anh, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tác giả trong quá trình hoàn thành Luận văn này. Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy cô giáo, các cán bộ Học viện Hành chính quốc gia, nơi tác giả theo học, đã rất nhiệt tình giảng dạy truyền thụ những kiến thức cơ bản và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong quá trình học tập và nghiên cứu của tác giả tại Việt Nam. Cảm ơn thày cô giáo Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính quốc gia. Ngoài ra, tác giả cũng chân thành cảm ơn đồng nghiệp đã giúp đỡ, ủng hộ tác giả trong quá trình học tập và viết luận văn. Một lần nữa, tác giả xin cảm ơn! HỌC VIÊN 4 DANH MỤCCÁC TỪ VIẾT TẮT CCHC CHDCND CNĐT CNH CNTT CNVT CPĐT CNTT & TT CQNN GIS E-Gov G2C G2B G2G G2E ICT ISP IP NCSA TCP ( Cải cách hành chính) (Cộng hòa dân chủ nhân dân) (Công nghệ điện tử) (Công nghiệp hóa) ( Công nghệ thông tin) (Công nghệ viễn thông) (Chính phủ điện tử) (Công nghệ thông tin và truyền thông) (Cơ quan nhà nước) (Geographic information system) (E-Government) (Government to Citizens) (Government to Bussiness) (Government to Government) (Government to Employees) (information and communications technology – or technologies) (Internet service provider) (Internet Protocol) (National Computer Security Association) (Transmission Control Protocol) 5 DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH 1. Bảng 1.1. Các mức độ tương tác của chính phủ điện tử…………….....…18 2. Bảng 2.1: Xếp hạng CPĐT của Lào trong khu vực Đông Nam Á.............59 3. Hình 1.1: Mô hình Chính phủ điện tử………………………………….….21 4. Hình 2.2: Cổng thong tin quốc gia (National portal)....................................51 5. Hình 2.3:Hệ thống phần mềm dịch vụ công điện tử....................................53 6. Hình 2.4. Tra cứu tiếng Lào trên trang web Google (Google CLDR Survey Tool) ....................................................................................................53 7. Hình 2.5. Dịch vụ công điện tử....................................................................56 8. Hình 2.6: Trang web cung cấp dịch công điện tử tại Lào (E-service).........57 9. Hình 2.7: Vệ tinh LAOSAT-1.....................................................................64 6 MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ẢNH PHẦN MỞ ĐẦU……………………………………………………………1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ.......................................................8 1.1. Tổng quan về chính phủ điện tử................................................................. 8 1.1.1. Khái niệm về Chính phủ điện tử............................................................. 8 1.1.2. Đặc điểm Của chính phủ điện tử...........................................................11 1.1.3. Các mục tiêu của Chính phủ điện tử......................................................11 1.1.4. Lợi ích của Chính phủ điện tử...............................................................15 1.1.5. Các giai đoạn xây dựng Chính phủ điện tử...........................................19 1.1.6. Các mô hình giao dịch trong Chính phủ điện tử....................................21 1.1.7. Các hình thức và các dạng dịch vụ chủ yếu của Chính phủ điện tử......23 1.2. Cơ sở và các yếu tố để xây dựng và chính phát triển CPĐT....................24 1.2.1. Cơ sở để xây dựng và chính phát triển chính phủ điện tử.....................24 1.2.2. Các yếu tố để triển khai thành công chính phủ điện tử.........................29 1.3. Phát triển các dịch vụ trực tuyến..............................................................31 1.4. Kinh nghiệm triển khai chính phủ điện tử................................................37 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở CHDCND LÀO..........................................38 2.1. Hoạt động của cơ quan chính phủ Lào 2.1.1. Hoạt động của văn phòng chính phủ......................................................40 2.1.2. hoạt động của Bộ và cơ quan ngang Bộ.................................................42 2.2. Thực trạng triển khai chính phủ điện tử tại CHDCND Lào.....................45 7 2.2.1. Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng........................................................47 2.2.2. Hoạt động xây dựng trang Web cung cấp thông tin..............................50 2.2.3. Hoạt động xây nâng cao trình độ CNTT cho cán bộ-công chức............54 2.2.4. Cung cấp dịch vụ công điện tử................................................................55 2.3. Đánh giá sự phát triển CPĐT của CHDCND Lào.........................................60 2.3.1.Nhận thức về chính phủ điện tử……………………………………….60 2.3.2. Hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông........................................60 2.2.3. Môi trường pháp lý................................................................................64 2.2.4. Bí mật và an toàn thông tin……………………………………...........65 2.2.5.Thiếu nguồn vốn, nguồn nhân lực cao cấp.............................................66 2.2.6. Cải cách hành chính chậm với phương thức điều hành lạc hậu.................67 Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp phát triển chính phủ điện tử ở cộng hòa dân chủ nhân dân Lào..................70 3.1. Phương hướng phát triển chính phủ điện tử ở CHDCND Lào.................70 3.1.1. Phương hướng phát triển chính phủ điện tử của thê giới......................70 3.1.2. Quan điểm của nhà nước Lào................................................................72 3.2. Giải pháp phát triển chính phủ điện tử ởCHDCND Lào..........................76 3.2.1. Nâng cao nhận thức và thay đổi cách nghĩ về CPĐT............................76 3.2.2. Phát triển CPĐT gắn với cải cách hành chính nhà nước........................78 3.2.3. Phải có lộ trình, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội........................81 3.2.4. Phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin.....................................84 3.2.5. Nâng cao chất lượng bảo mật thông tin....................................................85 3.2.6. Đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện môi trường pháp lý để triển khai Chính phủ điện tử..................................................................................88 3.2.7. Phát triển nguồn tài chính cho phát triển Chính phủ điện tử...................90 3.2.8. Nâng cao chất lượng dịch vu công trực tuyến (online)……….……....91 8 3.2.9. Học tập kinh nghiệm về phát triển CPĐT của nước ngoài....................92 KẾT LUẬN ...................................................................................................95 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤC LỤC 9 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Trong xu thế hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa hiện nay, hầu hết các nước đều nhận thức được rằng Chính phủ điện tử mang lại rất nhiều lợi ích cho chính phủ, doanh nghiệp và người dân. Chính phủ điện tử không chỉ đáp ứng yêu cầu của toàn cầu hóa bằng cách áp dụng công nghệ hiện đại, rút ngắn không gian, tiết kiệm thời gian và tạo khả năng kiểm soát các rủi ro một cách hiệu quả mà còn giúp Chính phủ thực hiện vai trò quản lý nhà nước đạt hiệu quả tối ưu, mang lại lợi ích thiết thực cho mọi thành viên trong xã hội, thực hiện nhà nước là của dân, do dân và vì dân. Phát triển Chính phủ điện tử đã trở thành xu hướng phát triển tất yếu của các quốc gia trên toàn thế giới. Lào đang trong thời kỳ hội nhập và phát triển, việc phát triển Chính phủ điện tử từ trung ương đến cơ sở không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn đóng vai trò hết sức quan trọng phù hợp với nhu cầu phát triển của Lào và xu hướng phát triển của thời đại hướng tới tăng cường năng lực điều hành nhà nước của Chính phủ; mang lại thuận lợi cho người dân; tăng cường sự minh bạch, chống tham nhũng, giảm chi phí cho chính phủ, làm tăng thu nhập quốc dân, cung cấp các dịch vụ cho người dân tốt hơn. Đảng nhân dân cách mạng Lào đã nhấn mạnh rằng: ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa nền hành chính cũng như đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn [8,92-93]. Nhận thức được vai trò và xu thế phát triển tất yếu của Chính phủ điện tử, Lào bắt đầu triển khai dự án xây dựng Chính phủ điện tử từ năm 2007. Dự án đã hoàn thành cơ bản việc xây dựng cơ sở hạ tầng và một số các phần mềm xong trong năm 2011, là bước quan trọng của sự phát triển công nghệ thông tin và truyền thông ở Lào, góp phần thức đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ổn định, nâng 10 cao đời sống của nhân dân, phấn đấu đưa đất nước Lào thoát khỏi tình trạng kém phát triển trong năm 2020. Tuy nhiên, Quá trình triển khai chính phủ điện tử ở Lào từ trung ương tới địa phương và tới người dân trong thời gian qua vẫn còn trì trệ và hiệu quả do các cấp lãnh đạo nhiều cấp, nhiều ngành, cán bộ, công chức và viên chức nhận thức chưa đầy đủ về Chính phủ điện tử; thiếu kinh phí; khả năng sử dụng công nghệ thông tin của nguời dân, công chức, viên chức trong hệ thống bộ máy nhà nước còn hạn chế; hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông và pháp luật của Lào chưa đồng bộ; chất lượng bảo mật thông tin còn nhiều yếu kém và kinh nghiệm về phát triển CPĐT của còn rất hạn chế. Vì vậy, nghiên cứu về phát triển Chính phủ điện tử ở CHDCND Lào là một việc hết sức cần thiết để giúp đất nước nhanh chóng phát trển và hội nhập. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, tôi chọn đề tài: "PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở CHDCND Lào" với hy vọng phần nào đó nâng cao nhận thức của mình về vấn đề này cũng như đề xuất một số giải pháp phát triển Chính phủ điện tử tại Lào trong thời gian tới. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài. Trong nghiên cứu này đã có một số bài viết, giáo trình, luận văn, đề tài nghiên cứu khoa học, chuyên đề hội thảo v..v ở trong và ngoài nước mà cũng đã đạt được những thành công nhất định. - Tình hình nghiên cứu ngoài nƣớc. + TS. Nguyễn Đăng Hậu, TS. Nguyền Hoài Anh, CN. Ao Thu Hoài (2010), Chính phủ điện tử, Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông, Hà nội. Trong giáo trình, tác giả đã đề cập đến một số vấn đề về Chính phủ điện tử, bao gồm: Tổng quan về Chính phủ điện tử, kiến trúc của Chính phủ điện tử, hệ thống thông tin trong Chính phủ điện tử, xây dựng chiến lược phát triển Chính phủ điện tử, sự phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước và tại Việt Nam. Giáo trình đã làm rõ được Chính phủ điện tử là gì ? các vấn đề liên quan đến Chính phủ điện tử ? thực trạng Chính phủ điện tử tại Việt Nam cũng như định ra hướng phát triển 11 sắp tới. Nhìn nhận một cách tổng quan, giáo trình đã giúp người đọc có được cái nhìn căn bản nhất về Chính phủ điện tử cũng như thực trạng cho phát triển Chính phủ điện tử tại Việt Nam dựa trên những kinh nghiệm phát triển Chính phủ điện tử tại một số quốc gia trên thế giới. + Đoàn Mạnh Hồng (2009), Nghiên cứu xây dựng lộ trình phát triển Chính phủ điện tử tại việt nam và đề xuất mô hình Chính phủ điện tử tại đại học Thái Nguyên, Luận văn thạc sỹ, Đại học Thái Nguyên. Trong đề tài, tác giả đã đánh giá tổng quan về cơ sở hạ tầng về pháp lý và công nghệ tại Việt Nam để bước đầu đề xuất lộ trình xây dựng Chính phủ điện tử tại Việt Nam, tiếp theo phát triển thí điểm một số ứng dụng nhỏ cho đại học Thái Nguyên. Luận văn đã làm rõ được thực trạng hạ tầng công nghệ và pháp lý tại Việt Nam còn nhiều bất cập cần phải giải quyết, chỉ ra những khó khăn chung cho việc phát triển Chính phủ điện tử tại Việt Nam. Tác giả cũng đã đề xuất được một hướng phát triển Chính phủ điện tử tiềm năng cho đại học Thái Nguyên thông qua kiến nghị thiết lập một cổng thông tin điện tử nhằm cải cách một số thủ tục hành chính, dịch vụ công đối với cán bộ công nhân viên chức, sinh viên, ví dụ như tổ chức dịch vụ E-Learning, Thư điện tử, diễn đàn, học liệu mở v..v. + Nguyễn Nam Trung (2007), CPĐT và khả năng áp dụng Chính phủ điện tử Việt Nam, Luận văn thạc sỹ, Đại học Ngoại Thương (Hà Nội). Thông qua đề tài nghiên cứu, tác giả đã phân tích tình hình thực trạng cho việc ứng dụng Chính phủ điện tử tại Việt Nam, cơ hội và thách thức, đề ra một số giải pháp, mô hình ứng dụng. Nhìn chung, tác giả cũng đã phần nào chỉ ra được thực trạng Chính phủ điện tử tại Việt Nam, tuy nhiên việc đề xuất giải pháp, mô hình ứng dụng còn khá chung chung, điều này cũng vì Chính phủ điện tử vào thời điểm đó còn khá mới mẻ và chưa được nhiều người biết đến tại Việt Nam. + Trọng Cầm (2012), „Chính phủ điện tử mạnh phải cho dân quyền giám 12 sát‟, Báo điện tử Vietnamnet.vn, . Thông qua bài viết, tác giả đã chỉ ra được thực trạng nền hành chính công của Việt Nam còn nhiều bất cập, chủ yếu theo phương thức “hành là chính”. Tác giả cũng chỉ ra sự thiết yếu phải phát triển Chính phủ điện tử cũng như làm rõ được phát triển Chính phủ điện tử là phải tạo cho dân quyền giám sát mạnh hơn, làm chất lượng dịch vụ công tốt hơn, hoạt động của chính quyền được minh bạch hơn. + Thành Chung (2012), „Chính phủ điện tử: Minh bạch hơn, phục vụ tốt hơn‟, Báo điện tử Baodientu.Chinhphu.vn, truy cập ngày 19 tháng 03 năm 2013, . Bài viết đã chỉ ra được 3 vấn đề chính, đó là sự thiết yếu cho phát triển hạ tầng CPĐT, phát triển dịch vụ công và phát triển công dân điện tử. Qua đó làm rõ được những vấn đề mà Chính phủ cần phải giải quyết trong thời gian tới để phát triển Chính phủ điện tử. - Nguyễn Đặng Tuấn Minh – Giám đốc tập đoàn công nghệ số MSc (2009), E-Government Service Development – A Vital Factor in Business Environment Improvement in Viet Nam, Tác giả đã nêu ra lịch sử hình thành Chính phủ điện tử, định nghĩa, các dạng dịch vụ Chính phủ điện tử, thực trạng xây dựng Chính phủ điện tử tại Việt Nam rồi đưa ra các phân tích và khuyến nghị phát triển trong thời gian tới. - Shailenda C.Jain Palvia and Shushil S.Sharma (2007), E-Government and E-Governance: Definitions/Domain Framework and Status around theWorld, www.iceg.net,. Tài liệu đã đề cập những vấn đề cơ bản như là Chính phủ điện tử là gì? 13 Định nghĩa về Chính phủ điện tử của một số tổ chức trên thế giới. Các lý thuyết liên quan đến Chính phủ điện tử, báo cáo chỉ số xếp hạng về ứng dụng Chính phủ điện tử của một số nước tại các châu lục. Đây là những thông tin nghiên cứu hữu ích phục vụ cho phát triển Chính phủ điện tử. - Tình hình nghiên cứu trong nƣớc. Vấn đề phát triển Chính phủ điện tử CHDCND Lào hầu như vắng bóng Đã có một đề tài Từng bước quản lý nhà nước theo hướng Chính phủ điện tử, năm 2012”. Tuy nhiên, đề tài này chỉ xem xét nghiên cứu đến hoạt động quản lý nhà nước theo hướng Chính phủ điện tử nhưng vấn đề về phát triển Chính phủ điện tử mà chưa đề cập đến tại CHDCND Lào. Đề tài “Phát triển chính phủ điện tử ở CHDCND Lào” là vấn đề mới phải tiếp tục nghiên cứu nhằm tìm hiểu một cách tương đối toàn diện hệ thống cơ sở lý luận, phương pháp luận về Chính phủ điện tử. Thông qua xem xét thực trạng cải cách hành chính tại các cơ quan hành chính nhà nước trong việc triển khai Chính phủ điện tử tại CHDCND Lào. Qua đó, đối chiếu với lý thuyết nghiên cứu, liên hệ với các mô hình đã có để đưa ra các các giải pháp góp phần triển khai thành công xây dựng Chính phủ điện tử tại CHDCND Lào đến năm 2025. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. - Mục đích: Xây dựng căn cứ khoa học về cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển Chính phủ điện tử ở CHDCND Lào. - Nhiệm vụ: + Tập hợp và hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến Chính phủ điện tử tạo ra bước đột phá trong hợp tác để thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong CQNN và phát triển Chính phủ điện tử tại Lào, để từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp cho phát triển Chính phủ điện tử tại Lào. + Đánh giá những thành tựu, thực trạng chính phủ điện tử và vấn đề đặt ra trong thực hiện chính phủ điện tử thời gian qua tại CHDCND Lào. 14 + Đề xuất những phương hướng và giải pháp nhằm phát triển Chính phủ điện tử trong thời gian tới với mục tiêu đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn; công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan nhà nước trên môi trường mạng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu. - Đối tượng nghiên cứu: hoạt động Chính phủ điện tử tại Lào với việc giao dịch và cung cấp các dịch vụ công trực tuyến cho người dân và doanh nghiệp là đối tượng được hưởng các dịch vụ của chính phủ. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn đi sâu nghiên cưú thực trạng triển khai Chính phủ điện tử ở CHDCND Lào từ năm 2011 đến nay trên cơ sở phân tích mặt những lợi thế và khó khăn trong hoạt động xây dựng Chính phủ điện tử nhằm tìm ra phương hướng và giải pháp phát triển Chính phủ điện tử ở Lào trong thới gian sắp tới đáp ứng nhu cầu cần thiết của đời sống xã hội ngày càng cao theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu. Luận văn sử dụng phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm cơ sở cho việc nghiên cứu. Trên cơ sở đó, tác giả sử dụng các phương pháp nhận thức khoa học cụ thể như: sử dụng phương pháp phân tích tài liệu liên quan đến Chính phủ điện tử ; từ phân tích tài liệu, tổng hợp lại xây dựng thành cơ sở lý luận và pháp lý về phát triển Chính phủ điện tử ở chương 1 để tìm ra các phương hướng phát triển chính phủ điện tử của thế giới ở mục 3.1.1 và mục 3.1.2; sử dụng phương pháp thống kê phân tích thực trạng triển khai Chính phủ điện tử tại CHDCND Lào thông qua hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng ở mục 2.2.1 và hoạt động nâng cao trình độ CNTT cho cán bộ-công chức ở mục 2.2.3, hoạt động cung cấp dịch vụ công điện tử ở mục 2.2.4; từ những thành tựu và vấn đề đặt ra trong thực hiện Chính phủ điện tử thời gian qua đánh giá sự phát triển của Chính phủ điện tử của CHDCND Lào ở mục 2.3. 15 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn cuả luận văn. - Ý nghĩa lý luận: Luận văn đã xây dụng hệ thống và tổng hợp nền tảng lý luận bổ sung thêm kho tàng kiến thức về Chính phủ điện tử và cơ sở để phát triển Chính phủ điện tử. - Ý nghĩa thực tiễn: + Luận văn góp phần hoàn thiện giải pháp cụ thể hóa lộ trình và bước đi phù hợp giúp Lào đạt những thành công khi triển khai Chính phủ điện tử trong thời giai đoạn tới. + Cung cấp nhũng thông tin và giai pháp có ý nghĩa cho cơ quan chức năng chịu trách nhiệm chủ đạo việc triển khai Chính phủ điện tử. 7. Kết cấu của luận văn. Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn chia làm 3 chương. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về phát triển chính phủ điện tử. Chƣơng 2: Thực trạng phát triển chính phủ điện tử ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. Chƣơng 3: Phương hướng và giải pháp phát triển chính phủ điện tử ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. 16 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ 1.1. Tổng quan về chính phủ điện tử. Cuộc cách mạng toàn cầu về công nghệ thông tin và truyền thông (CN TT & TT), Internet đang diễn ra mạnh mẽ, làm thay đổi cách thức sống, học tập, làm việc, vui chơi, giải trí và ngay cả việc quản lý quốc gia. Khái niệm chính phủ điện tử (CPĐT) đã ra đời trên cơ sở những tiến bộ công nghệ này. Ngay từ đầu năm 1990, rất nhiều quốc gia đã tiến hành thực hiện cuộc cách mạng CPĐT. Nội dung chương này nêu lên những vấn đề khai niệm ,đặc điểm, các mục tiêu, lợi ích, các giai đoạn xây dựng CPĐT, các mô hình giao dịch, các hình thức và các dạng dịch vụ chủ yếu, cơ sở và các yếu tố để xây dựng và phát triển, những thách thức và kinh nghiệm triển khai CPĐT. 1.1.1. khái niệm về chính phủ điện tử. Thông tin và truyền thông đang làm biến đổi sâu sắc đời sống, kinh tế, văn hoá xã hội của mỗi quốc gia, mỗi vùng lãnh thổ trên toàn thế giới. Phát triển và ứng dụng CNTT&TT đang là cơ sở hạ tầng cho việc phát triển nền kinh tế quốc dân, từ cơ sở này cùng với sự điều hành Nhà nước, khái niệm Chính phủ điện tử (CPĐT) đã ra đời. CPĐT là Chính phủ sử dụng CNTT & TT để tăng cường khả năng truy cập và cung cấp các dịch vụ của Chính phủ tới các công dân, các doanh nghiệp và các nhân viên Chính phủ làm việc có hiệu lực, hiệu quả và minh bạch hơn, cung cấp thông tin tốt hơn cho người dân, doanh nghiệp, các tổ chức và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân thực hiện quyền dân chủ và tham gia quản lý nhà nước. Nói một cách ngắn gọn, CPĐT là chính phủ hiện đại, đổi mới, vì dân, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, cung cấp dịch vụ tốt hơn trên cơ sỏ ứng dụng CNTT & TT [22,4]. 17 Theo định nghĩa của ngân hàng thế giới (World Bank) “ CPĐT là việc các cơ quan của chính phủ sử dụng một cách có hệ thống CNTT-TT để thực hiện quan hệ với công dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. nhờ đó giao dịch của các cơ quan chính phủ với công dân và các tổ chức sẽ được cải thiện, nâng cao chất lượng. Lợi ích thu được sẽ là giảm thiểu tham nhũng, tăng cường tính công khai, sự tiện lợi, góp phần vào sự tăng trưởng và giảm chi phí. Theo định nghĩa của Liên hiệp quốc (UN) “ CPĐT được định nghĩa như là việc sử dụng Internet để truyền tải cũng như cung cấp thông tin và dịch vụ của chính phủ tới người dân và doanh nghiệp”[28,1]. Như vậy, trong khi hiện có rất nhiều định nghĩa về CPĐT, có một cách cách hiểu chung phổ biến về CPĐT: CPĐT là việc ứng dụng CNTT-TT, cung cấp dịch vụ công cho người dân và doanh nghiệp 24/24, 7 ngày trong tuần, tạo ra sự liên tục, thông tin được trao đổi một cách công khai minh bạch. Theo Sally Katzen, phó giám đốc điều hành cơ quan quản lý ngân hang sách thời Tổng thống Bill Clinton thì “chính phủ điện tử là việc người dân và doanh nghiệp có thể truy cập thông tin và sử dụng dịch vụ chính phủ 24/24 giờ, 7 ngày mỗi tuần. CPĐT chủ yếu dụa vào các cơ quan chính phủ sử dụng Internet và các công nghệ tiên tiến khác để nhận và cung cấp thông tin, dịch vụ dễ dàng hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn và rẻ hơn”(Nguồn:http://www. whitehouse.gov/). Dưới thời Tổng thống G.Bush còn xuất hiện một khái niệm rộng hơn về CPĐT nhau sau: “Bằng việc cung cấp cho các cá nhân khả năng tham gia vào bộ máy hành chính hứa hẹn trao bớt quyền lực từ các nhà lãnh đạo trong chính quyền Washington vào tay công dân Mỹ. Tổng thống G. Bush tin tưởng rằng việc công dân có thể truy cập thông tin và dịch vụ chính dễ dàng hơn chính là bước đầu tiên của CPĐT” (Nguồn: http://www.whitehouse.gov/). Tổng thống G. Bush tin rằng CPĐT sẽ đem lại khả năng tái thiết bộ máy hành chính quan liêu của liên bang. Đến đây lại có một câu hỏi đặt ra là CPĐT chỉ tập trung vào việc tiếp nhận, phố biển thông tin và cung cấp dịch vụ hay còn 18 bao gồm cả các phương thức điều hành xã hội truyền thống ? Chúng ta thấy rằng hiện nay còn xuất hiện khái niệm “Nền dân chủ điện tử (E-democracy”. Do vậy, để trả lời được câu hỏi trên nhất thiết phải phân biệt sự khác nhau giữa CPĐT và nền dân chủ điện tử. Rogers WO Okot-Uma, tác giả cuốn “E-democracy: Re-inventing Good Governnance” cho rằng “Theo nghĩa rộng , Nền dân chủ điện tử đề cập đến tất cả các phương tiện thông tin bằng điện tử giữa chính phủ và người dân. Theo nghĩa hẹp, nền dân chủ điện tử bao gồm tất cả các phương tiện thông tin điện tử giữa cử tri và những người đắc cử”(http://www.worldbank.org/). Từ những phân tích nêu trên cho phép tổng hợp và rút ra một cách hiểu chung nhất cho thuật ngữ Chính phủ điện tử như sau: CPĐT là thuật ngữ chỉ "Sự hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước được ứng dụng một cách có hiệu quả những thành tựu của khoa học, công nghệ thông tin, điện tử để điều hành các lĩnh vực của đời sống xã hội cần có sự tham gia của nhà nước và cung ứng đầy đủ, khẩn trương, liên tục với chi phí thấp các dịch vụ công cho mọi tổ chức, cá nhân thông qua các phương tiện thông tin điện tử". 1.1.2. Đặc điểm Của chính phủ điện tử. CPĐT có các đặc điểm chung sau: Thứ nhất, CPĐT là việc Chính phủ sử dụng CNTT & TT để tự động hóa, số hóa các thủ tục, giấy tờ, dịch vụ hành chính truyền thống; Thứ hai, CPĐT thay đổi phong cách lãnh đạo, quản lý, tạo ra cách thức mới trong việc xây dựng và quyết định chiến lược, giao dịch kinh doanh, lắng nghe người dân và cộng đồng cũng như trong việc tổ chức và cung cấp thông tin; Thứ ba, CPĐT nhằm mục tiêu tăng cường năng lực của chính phủ theo hướng quản lý, điều hành có hiệu quả và nâng cao tính công khai, minh bạch nhằm quản lý tốt hơn các nguồn lực kinh tế và xã hội của đất nước vì mục tiêu 19 phát triển; Thứ tư, CPĐT nhằm mục đích cải tiến việc tiếp cận và cung cấp các dịch vụ chính phủ nhằm đem lại lợi ích cho người dân. Người dân có thể truy cập các thủ tục hành chính thông qua các phương tiện điện tử như Internet, điện thoại di động, truyền hình trực tiếp. Thứ năm, CPĐT là Chính phủ làm việc với người dân 24/24 giờ, 7 ngày mỗi tuần và 365 ngày mỗi năm, người dân có thể thụ hưởng các dịch vụ công dù họ ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào. Xét về bản chất, CPĐT thực chất là sự hoạt động liên thông, liên tục của cả hệ thống các CQNN trên cơ sở ứng dụng một cách có hiệu quả những thành tựu khoa học, CNTT& TT để bảo đảm việc chấp hành và điều hành của các CQNN trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và cung ứng đầy đủ, khẩn trương các thông tin, các dịch vụ công cho các tổ chức, cá nhân thông qua các phương tiện điện tử. CPĐT không chỉ là tập hợp những giải pháp đơn lẻ dựa trên các ứng dụng web, mà được kỳ vọng tạo ra một môi trường tương tác điện tử thống nhất giữa một bên là các tổ chức, CQNN và một bên là người dân, doanh nghiệp. Điều này cho thấy, CPĐT phải được đảm bảo trên hai nền tảng: nền tảng thứ nhất là phần cứng, đó là hạ tầng CNTT & TT; nền tảng thứ hai là phần mềm, đó là hệ thống các quy phạm pháp luật, các thủ tục, các quy chuẩn, các cơ sở dữ liệu tích hợp đã được số hóa, các dịch vụ công trực tuyến và khả năng khai thác các dịch vụ trực tuyến (online) của người sử dụng (cán bộ, công chức, viên chức, người dân và doanh nghiệp). 1.1.3. Các mục tiêu của chính phủ điện tử. CPĐT là phương tiện để hoàn thành những mục tiêu lớn lao trên của xã hội, những mục tiêu không chỉ dừng lại ở tính hiệu quả của các thủ tục của chính phủ mà còn là cải cách và phát triển toàn diện. Các mục tiêu ở đây không được liệt kê theo thứ tự quan trọng vì mỗi một nước cần phải xác định các ưu tiên của mình trong CPĐT. 20