Tài liệu Phong thủy trong kiến trúc xây dựng

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn MỤC LỤC MỤC LỤC i LỜI CẢM ƠN ii TIÊU CHÍ KHOA HỌC XÁC ðỊNH TÍNH KHOA HỌC CỦA PHONG THỦY Tác giả: Nguyễn Vũ Tuấn Anh 1 TÍNH KHOA HỌC CỦA PHONG THUỶ VÀ KIẾN TRÚC HIỆN ðẠI Tác giả: Phạm Cương 8 THÀNH CHÀ BÀN VÀ THUẬT PHONG THUỶ Tác giả: PGS. TS. Ngô Văn Doanh 19 KHÁI NIỆM KHÍ TRONG LÝ HỌC ðÔNG PHƯƠNG - CÁI NHÌN TỪ VĂN HIẾN LẠC VIỆT Tác giả: Nguyễn Vũ Tuấn Anh 24 NGUYÊN LÝ QUÁI CẤN Ở TRUNG CUNG TRONG PHONG THUỶ Tác giả: Lê ðỗ Trung Thành & Nguyễn ðức Thông 29 TÍNH KHOA HỌC PHONG THUỶ TRONG KIẾN TRÚC TRUYỀN THỐNG HIỆN ðẠI Tác giả: GS. Cao Xuân Phổ 37 TÍNH HỆ THỐNG VÀ NHẤT QUÁN CỦA HẬU THIÊN LẠC VIỆT PHỐI HÀ ðỒ TRONG PHONG THUỶ LẠC VIỆT Tác giả: Thanh Vân 41 ỨNG DỤNG PHONG THUỶ TRONG KIẾN TRÚC VÀ KINH DOANH VẤN ðỀ MÀ DOANH NGHIỆP CẦN BIẾT Tác giả: KTS Phạm Cương PHONG THUỶ VỚI GÓC NHÌN KHOA HỌC Tác giả: ThS Lê Xuân Phương NHỮNG 50 59 PHONG THUỶ LẠC VIỆT XÁC ðỊNH TÍNH KHOA HỌC CỦA PHONG THUỶ Tác giả: ðỗ ðức Trụ 62 NHỮNG NGUYÊN LÝ CĂN BẢN CỦA HUYỀN KHÔNG LẠC VIỆT VÀ PHƯƠNG PHÁP ỨNG DỤNG Tác giả: Phạm Hữu ðế & Hoàng Triều Hải 72 QUY HOẠCH KIẾN TRÚC NHÀ VÀ PHONG THUỶ Tác giả: ThS Lê Xuân Phương 90 VẤN ðỀ ðỊNH TÂM NHÀ ðẤT TRONG PHONG THUỶ Tác giả: Châu Thế Vinh 93 KHÍ TRONG PHONG THUỶ VÀ MÔ HÌNH ðỒNG DẠNG CƠ HỌC CHẤT LƯU Tác giả: Ban Phong thủy Lạc Việt - TTNCLHðP 105 HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 i TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn LỜI CẢM ƠN Kính thưa ban chấp hành TWH nghiên cứu khoa học Việt Nam ðông Nam Á. Kính thưa quí vị ñại biểu ñại diện các bộ, các ban ngành, ñoàn thể và các quý cơ quan quan tâm có mặt trong ngày hôm nay ở hội trường này. Kính thưa các vị khách quý. Tôi xin thay mặt Trung Tâm nghiên cứu Lý học ðông phương bày tỏ lời cảm ơn ñến TWH nghiên cứu khoa học Việt Nam ðông Nam Á ñã có quyết ñịnh trao trách nhiệm cho Trung tâm của chúng tôi thực hiện cuộc hội thảo khoa học ngày hôm nay với tiêu ñề "Tính khoa học trong phong thủy trong kiến trúc và xây dựng hiện ñại". Tôi cũng xin ñược bày tỏ lời cảm ơn ñến các Bộ, Ban, Ngành, ñoàn thế, các quý cơ quan, doanh nghiệp quan tâm ñã nhiệt tình ủng hộ và giúp ñỡ chúng tôi tổ chức cuộc hội thảo khoa học chuyên ñề ngày hôm nay. Chúng tôi cũng bày tỏ sự cảm ơn ñến với các học giả, các nhà nghiên cứu, các quí cơ quan quí vị ñại biểu, quý vị khách quí ñã quan tâm và tham gia cuộc hội thảo. Chúng tôi cũng gửi lời cảm ơn ñến các ñơn vị và cá nhân tài trợ về tài chính ñể có ñược cuộc hội thảo qui mô như ngày hôm nay. Kính thưa quí vị. Sự có mặt của quí vị ñại biểu ngày hôm nay sẽ là một vinh dự và là sự cổ vũ trên thực tế cho Trung tâm nghiên cứu Lý học ðông phương chúng tôi với quyết tâm làm sáng tỏ khoa phong thủy, vốn là một trong những giá trị văn hóa truyền thống của ðông phương vẫn còn nhiều bí ẩn. Chúng tôi rất hy vọng rằng: Với sự ủng hộ của các bộ, ban ngành, các ñoàn thể, doanh nghiệp và cá nhân như hiện nay, trung tâm nghiên cứu Lý học ðông phương sẽ có những bước tiến mới làm sáng tỏ tiếp tục những bí ẩn của nền văn hóa ðông phương vốn vẫn còn huyền bí trong tri thức khoa học hiện ñại. Từ ñó, phát huy những giá trị ñích thực của tri thức văn hóa cổ ñại phục vụ cho cuộc sống của con người. Chúng tôi cũng rất tin tưởng rằng: Những thành tựu nghiên cứu ñã có và sẽ tiếp tục của Trung Tâm nghiên cứu Lý học ðông phương trong tương lai sẽ ñược phát huy và chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức hội thảo công bố những công trình nghiên cứu của chúng tôi và các nhà nghiên cứu quan tâm. Bởi vậy, chúng tôi rất mong muốn sẽ ñược tiếp tục ñược sự ñộng viên và quan tâm của quí vị sẽ chính là một yếu tố quan trong cho việc nghiên cứu khoa học làm sáng tỏ những bí ẩn của nền văn hóa cổ ðông phương, nhưng lại tỏ ra rất hiệu quả trên thực tế. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 ii TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn Một lần nữa, chúng tôi bày tỏ lời cảm ơn chân thành với quí vị ñại biểu có mặt ở ñây ngày hôm nay. Xin kính chúc quí vị và gia ñình ñược dồi dào sức khỏe và vạn sự yên bình. Xin chúc hội thảo thành công tốt ñẹp. 15 - 12 - 2009 Giám ñốc Trung Tâm nghiên cứu Lý Học ðông phương Nguyễn Vũ Tuấn Anh HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 iii TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn TIÊU CHÍ KHOA HỌC XÁC ðỊNH TÍNH KHOA HỌC CỦA PHONG THỦY Tác giả: Nguyễn Vũ Tuấn Anh NGUYỄN VŨ TUẤN ANH Giám ñốc Trung tâm Nghiên cứu Lý học ðông phương I. MỞ ðẦU ó lẽ tất cả những người quan tâm ñến lịch sử văn hóa cổ ðông Phương ñều biết ñến một phương pháp ứng dụng tồn tại với thời gian tính hàng thiên niên kỷ trong lịch sử ðông Phương cho ñến tận ngày hôm nay – khi chúng ta ñang ngồi ñây ñể bàn về nó. ðó chính là những phương pháp ứng dụng trong kiến trúc và xây dựng ðông Phương cổ, quen gọi là Phong thủy. ðây là một di sản văn hóa phi vật thể thể hiện dưới hình thức một phương pháp ứng dụng với phương pháp luận của riêng nó – phương pháp luận của thuyết Âm Dương Ngũ hành - có thời gian tồn tại lâu nhất trong lịch sử văn minh nhân loại, bởi chính hiệu quả ứng dụng của nó. Nhưng, những di sản của nền văn hóa ðông Phương – mà trong ñó có khoa Phong thủy - còn tồn tại xuyên thời gian cho ñến tận ngày hôm nay, ñã tạo ra một cái nhìn huyền bí của tri thức khoa học hiện ñại ñối với nền văn hóa cổ ðông Phương, vốn bao trùm lên nhiều lĩnh vực. C Nhưng chính hiệu quả ứng dụng trên thực tế và sự tồn tại khách quan xuyên thời gian tính bằng thiên niên kỷ, vượt qua mọi không gian văn hóa khác nhau với mọi thử thách của lịch sử - từ thời cổ ñại ñến văn minh nhân loại hiện ñại - ñã chứng tỏ khả năng một chân lý - một sự phản ánh thực tại khách quan - ñứng ñằng sau bộ môn Phong thủy ðông Phương. Hiện nay, khi khoa học hiện ñại ngày càng phát triển thì những học giả, những nhà khoa học hàng ñầu ñã bắt ñầu nhìn lại nền văn hóa ðông Phương - vốn một thời bị coi là lạc hậu và huyền bí, là không có cơ sở khoa học – với một cái nhìn mới khác hẳn tầm nhìn chỉ cách ñây vài chục năm trước. Họ ñã cảm nhận ñược sự tương ñồng giữa nền văn minh ðông Phương cổ với tương lai của khoa học hiện ñại. Chúng ta ñã thấy xuất hiện những cuốn sách mà những người quan tâm ñều biết: Ở ngoại quốc thì ñiển hình là cuốn “ðạo của Vật lý” của Fritjof Capra – nhà vật lý ñược giải Nobel xuất bản năm 74, hoặc như cuốn “Lượng tử và Hoa sen” của giáo sư Trịnh Xuân Thuận. Ở trong nước thì ñiển hình là cuốn: “Tích hợp ña văn hóa ðông Tây” của giáo sư Nguyễn Hoàng Phương, vv… Các nhà khoa học cũng thừa nhận một tri thức sâu sắc về thiên văn của những nền văn minh cổ. ðã có rất nhiều tác phẩm nghiên cứu của những nhà khoa học có tên tuổi về thiên văn cổ ðông phương. Những giá trị của ðông phương cổ ñại ñã ñược từng bước nhìn nhận. Trong ñó có môn Phong thủy ứng dụng vào kiến trúc và xây dựng trong xã hội ðông phương cổ ñại và ñến tận ngày nay. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 1 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn ðã có ngày càng nhiều ý kiến cho rằng: Phong thủy là một môn khoa học. Các quốc gia tiên tiến trên thế giới ñã bắt ñầu chú ý ñến Phong thủy ðông Phương. Những cuộc hội thảo mang tính quốc tế trong kiến trúc và xây dựng, người ta ñã nhắc ñến Phong thủy trong các bản tham luận. Ngay cả những văn bản mang tầm cỡ quốc gia ở Việt Nam, ñã nhắc ñến Phong thủy ðông Phương. Tại một số nước phát triển, ñã có viện nghiên cứu Phong thủy. Nhưng có thể nói rằng: Cho ñến tận ngày hôm nay, khi chúng ta ngồi ñây, vẫn chưa có một công trình nghiên cứu có giá trị minh chứng một cách thuyết phục về tính khoa học của Phong thủy ñược công bố. Những luận ñiểm cho rằng Phong thủy mang tính chất khoa học, chỉ là căn cứ vào hiệu quả thực tế trải hàng thiên niên kỷ cho ñến bây giờ và sự cảm nhận mơ hồ về nó, hơn là một minh chứng với những luận cứ hợp lý. Hay nói cách khác: Quan niệm cho rằng Phong thủy là một phương pháp khoa học mới chỉ dừng lại như là một giả thuyết có cơ sở, dựa trên hiệu quả thực tế vượt không gian và thời gian trong lịch sử văn minh nhân loại và chưa chứng minh ñược tính khoa học của nó. Trung tâm Nghiên cứu Lý học ðông Phương với chức năng nghiên cứu tất cả mọi lĩnh vực liên quan ñến văn hóa, lịch sử, học thuật cổ ðông Phương, mà một trong những di sản học thuật cổ ñại ðông Phương chính là khoa Phong thủy. Bởi vậy, việc tổ chức cuộc hội thảo khoa học chuyên ñề “Tính khoa học trong Phong thủy và kiến trúc hiện ñại” chứng tỏ tinh thần nghiên cứu khoa học nghiêm túc của Trung tâm chúng tôi. ðây cũng là một cơ hội ñể chúng tôi trình bày trước quý vị, những công trình nghiên cứu mới nhất của chúng tôi, nhằm minh chứng tính khoa học của Lý học ðông Phương nói chung và Khoa Phong thủy nói riêng. Chúng tôi rất hy vọng rằng: Với sự góp mặt của những nhà khoa học và nghiên cứu tên tuổi trong buổi hội thảo này, sự quan tâm của các ban ngành, ñoàn thể; sự hỗ trợ của cá nhân, ñơn vị ñến việc khám phá những bí ẩn của khoa Phong thủy, sẽ là sự khai mở cho bức màn huyền bí ñang bao phủ một tri thức huyền vĩ của ðông Phương cổ ñại: Minh chứng ñược tính khoa học trong hệ thống phương pháp luận của Phong thủy ðông Phương và sự phản ánh một thực tại khách quan là tiền ñề của hệ thống phương pháp luận Phong thủy qua những di sản còn lại. II - GIẢ THUYẾT VỀ TÍNH KHOA HỌC TRONG PHONG THUỶ VÀ TIÊU CHÍ KHOA HỌC MINH ðỊNH BẢN CHẤT KHOA HỌC CỦA KHOA PHONG THUỶ Khoa Phong thủy ñã tồn tại trong lịch sử văn minh ðông Phương, vượt thời gian tính bằng thiên niên kỷ, xuyên qua mọi không gian văn hóa với mọi hình thái ý thức xã xã hội, qua nhiều giai ñoạn khác nhau trong nhận thức của nhân loại và những thăng trầm của lịch sử. Không thể có một bộ môn khoa học ứng dụng hiện ñại nào có một sức sống bền bỉ như vậy. ðiều này, ñã ñặt ra một giả thiết hoàn toàn có cơ sở khoa học về một thực tại khách quan, liên quan ñến những bí ẩn của vũ trụ, thiên nhiên, cuộc sống và con người mà nhân loại chưa biết ñến - ñược phản ánh trong hệ thống phương pháp luận và phương pháp ứng dụng của khoa Phong thủy với hiệu quả xuyên thời gian và không gian của nó. Chúng tôi ñặt giả thiết cho rằng: Sự bí ẩn của khoa Phong thủy, phải chăng do chính sự thất truyền của một nguyên lý lý thuyết ñứng ñằng sau phương pháp ứng dụng của Phong thủy và những tri thức về một thực tại khách quan ñược tổng hợp và phản ánh trong hệ thống lý thuyết ñó – Nên trong quá trình tồn tại và ứng dụng của khoa Phong thủy ðông Phương với những khái niệm mơ hồ, lại phải xuyên qua những không gian văn hóa khác HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 2 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn nhau trong lịch sử – Nên, những phương pháp ứng dụng của Phong thủy ñã bị pha tạp với những giá trị văn hóa phi Phong thủy - và tùy theo không gian văn hóa và nhận thức của thời ñại, người ta ñã giải thích nó một cách huyền bí. Thậm chí, bùa chú – một hiện tượng của văn hóa cổ của nhân loại, có trong văn hóa cổ ðông phương; hoặc cúng bái là những nghi lễ có tính tín ngưỡng cũng tham gia vào sự ứng dụng của khoa Phong thủy – qua những nghi lễ ñộng thổ, nhập trạch như là sự bổ sung cho phương pháp ứng dụng của Phong thủy. Rồi cách giải thích mang tính thần quyền cho các nguyên lý lý thuyết căn bản của Phong thủy qua hàng ngàn năm, ñã khiến môn Phong thủy ngày càng huyền bí trong con mắt thế nhân. ðã không ít ý kiến cho rằng: Phong thủy là một thứ tín ngưỡng, hoặc là một hình thức mê tín dị ñoan..vv…. Nhưng dù ñược giải thích như thế nào thì khoa Phong thủy ðông Phương vẫn là một thực tế khách quan tồn tại vượt không gian và thời gian, sừng sững thách ñố trí tuệ của cả nhân loại từ những bí ẩn của nó với những hiệu quả ñạt ñược là nguyên nhân ñể khoa Phong thủy có sức sống ñến ngày nay. Khi thế giới hiện ñại ngày càng hội nhập với thông tin mạng, khi khoa học kỹ thuật ngày nay ñã vượt xa nhận thức thế giới của con người thời cổ ñại từ hàng ngàn năm trước – thì khoa Phong thủy vẫn không hề bị loại trừ khỏi thế giới văn minh. Ngược lại, nó ngày càng phát triển và hòa chung với văn hóa hiện ñại cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Sức sống mãnh liệt trên thực tế khách quan ñó, khiến những tri thức khoa học tỉnh táo nhất, phải có một thái ñộ nghiêm túc ñể tìm hiểu về bản chất của khoa Phong thủy ðông Phương cổ và những di sản văn hóa ðông Phương nói chung. Hay nói rõ hơn: Những tinh thần khoa học thật sự và có trách nhiệm với chính tư duy khoa học của mình, cần phải khám phá những thực tại khách quan nào làm nên phương pháp ứng dụng của khoa Phong thủy ðông phương - qua sức sống mạnh mẽ vượt không gian và thời gian của nó? Những nhà nghiên cứu về Phong thủy hay tổng quát hơn – về Lý học ðông Phương ñều biết rằng: Phong thủy không phải là sự ứng dụng của hàng loạt những kinh nghiệm. Mà - những phương pháp ứng dụng của Phong thủy – dù theo trường phái nào theo cái nhìn phổ biến hiện nay – ñều có phương pháp luận từ một lý thuyết vẫn còn mơ hồ bởi những khái niệm và tính bất hợp lý trong hệ thống cấu trúc nội tại, từ cái nhìn của tri thức khoa học hiện ñại – ðó là thuyết Âm Dương Ngũ hành. Nhưng mặc dù có sự tồn tại của những bí ẩn ñó, khoa Phong thủy – trong từng phương pháp mà chúng ta quen gọi là trường phái - lại có tính cấu trúc hệ thống, có nguyên tắc, quy ước và quy chuẩn rõ ràng, tính khách quan, có tính quy luật trong phương pháp ứng dụng. Cho dù những phương pháp ứng dụng Phong thủy theo những văn bản cổ ghi nhận, rất rời rạc và mâu thuẫn giữa những phương pháp ứng dụng mà các nhà nghiên cứu quen gọi là trường phái. Bởi vậy, chúng ta hoàn toàn có cơ sở khoa học ñể ñặt một giả thuyết cho rằng: • Thứ nhất: Hệ thống nguyên lý lý thuyết là tiền ñề của khoa Phong thủy ñã thất truyền và sai lệch. Và bản chất khởi nguyên của bộ môn này trong thời ñại văn minh sinh ra nó, vốn là một hệ thống hoàn chỉnh, nhất quán trong phương pháp ứng dụng. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 3 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG • http://www.lyhocdongphuong.org.vn Thứ hai: Phải chăng Khoa Phong thủy ngày nay chỉ là những mảnh vụn còn sót lại sau những thăng trầm của lịch sử con người. Từ giả thuyết này, chúng ta có thể tiếp tục ñặt vấn ñề về những nguyên tắc, quy ước, những khái niệm trong phương pháp ứng dụng của Khoa Phong thủy - ñã phản ánh một thực tại khách quan nào ñược nhận thức, ñể chúng có những hiệu quả thực tế vượt không gian và thời gian trong lịch sử văn minh nhân loại? Từ những giả thiết này, chúng ta cùng khám phá bản chất ñích thực của khoa Phong thủy ðông phương với góc nhìn của tri thức khoa học hiện ñại. Người viết cho rằng không thể coi là khoa học cho sự nhận thức trực quan với sự giải thích chủ quan của con người từ cái nhìn trực quan ñó. Cũng không thể coi là khoa học ngay cả những tri thức ñược tổng hợp từ những nhận thức trực quan, trở thành một hệ thống lý thuyết ñể giải thích các hiện tượng. Một lý thuyết khoa học vẫn có thể sai. Phong thủy ðông Phương ứng dụng trong kiến trúc và xây dựng không phải là yếu tố kỹ thuật xử lý vật liệu, ñộ bền kết cấu trong xây dựng mang tính trực quan. Mà khoa Phong thủy ðông Phương có tính hệ thống cấu trúc những nguyên tắc, quy ñịnh, có phương pháp luận và là sự thể hiện kiến thức của các yếu tố ðịa lý, Khí tượng, môi trường sinh thái học, cảnh quan và kiến trúc hình thể. Bởi vậy, ñể xác ñịnh tính khoa học của Phong thủy không thể chỉ căn cứ vào hiệu quả của nó, cho dù ñó là những hiệu quả kỳ vĩ xuyên thời gian và không gian trong lịch sử văn minh nhân loại. Mà chúng ta cần có tiêu chí khoa học ñể thẩm ñịnh một giả thuyết, một phương pháp, một lý thuyết ñược coi là khoa học. • Tiêu chí khoa học phát biểu rằng: Một giả thuyết, hay một lý thuyết khoa học ñược coi là ñúng , nếu nó giải thích một cách hợp lý hầu hết những vấn ñề và hiện tượng liên quan ñến nó, một cách nhất quán, hoàn chỉnh, có tính hệ thống, tính quy luật, tính khách quan và khả năng tiên tri. Chi tiết hơn cho tiêu chí này, giáo sư viện sĩ Nguyễn Cảnh Toàn ñã phát biểu: Tính hợp lý trong toán học, không thể từ trên trời rơi xuống. Nó phải chứng tỏ một chân lý khách quan ñứng ñằng sau nó. • Tiêu chí khoa học cũng phát biểu rằng: Một giả thuyết, hay một lý thuyết khoa học bị coi là sai, nếu người ta có thể chi ra chỉ cần một mắt xích sai trong toàn bộ chuỗi mắt xích làm nên hệ thống cấu trúc của nó mà lý thuyết ñó không tự biện minh ñược. • Tiêu chí khoa học cũng xác ñịnh rằng: Một lý thuyết khoa học phải có lịch sử hình thành nên nó từ những nhận thức trực quan phản ánh một thực tại, và tính tổng hợp những nhận thức thực tại ñể hình thành một lý thuyết có khả năng giải thích những thực tại khách quan nhận thức ñược có tính hệ thống, tính nhất quán và sự hợp lý nội tại trong cấu trúc hệ thống phương pháp luận của nó với khả năng tiên tri. Còn rất nhiều những tiêu chí khoa học cụ thể khác cho các vấn ñề liên quan. Giới thiệu những tiêu chí này, chúng tôi muốn xác ñịnh rằng: Một cái nhìn, một sự nhân danh khoa học thì phải có tiêu chí khoa học ñể thẩm ñịnh, khi chúng ta xác ñịnh một giả thuyết ñược coi là khoa học hay không. Do ñó, chúng ta cần giải quyết ñể xác minh tính khoa học và bản chất khoa học của Phong thủy thì phải căn cứ theo tiêu chí khoa học. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 4 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn Do ñó, ñể xác ñịnh tính khoa học trong Phong thủy không phải dừng lại ở hiệu quả ñược chứng nghiệm trên thực tế vượt không gian và thời gian của khoa Phong thủy. Những hiện tượng trực quan này chỉ là tiền ñề cho một giả thuyết có có sở khoa học về tính khoa học của khoa Phong thủy. Sự xác minh bản chất khoa học của Phong thủy – là mục ñích của cuộc hội thảo hôm nay - phải ñược minh ñịnh trên cơ sở tiêu chí khoa học – cho toàn bộ những vấn ñề liên quan ñến nó. Gồm: • Tính hệ thống – trong ñó bao gồm cả lịch sử khoa Phong thủy ðông phương. • Tính nhất quán và hợp lý – Thể hiện trong nội dung trong hệ thống cấu trúc trong phương pháp luận của khoa Phong thủy. • Tính tiên tri - tức cũng thể hiện tính quy luật của phương pháp ñược nhận thức. Bởi vì không có tính quy luật thì không có khả năng tiên tri. • Tính khách quan, tức bao gồm cả khả năng phản ánh thực tại và sự giải thích thực tại theo khái niệm của nó. Như vậy, việc nghiên cứu và tìm hiểu khoa Phong thủy ðông Phương từ góc ñộ khoa học, ñặt ra cho chúng ta những vấn ñề phải khám phá và minh chứng: • Thứ nhất: Phục hồi và hiệu chỉnh tính hợp lý, nhất quán trong hệ thống cấu trúc của thuyết Âm Dương Ngũ Hành là phương pháp luận chủ ñạo trong khoa Phong thủy • Thứ hai: Xác ñịnh một thực tại khách quan là cơ sở nhận thức và ñược tổng hợp, khái quát hóa trong phương pháp luận của Phong thủy thể hiện trong ứng dụng. • Thứ ba: Cội nguồn lịch sử của khoa Phong thủy ðông Phương. Trên cơ sở tiêu chí khoa học và các vấn ñề ñược ñặt ra, chúng ta mới có thể có cơ sở minh chứng và liên hệ tính khoa học của Phong thủy với kiến trúc hiện ñại. III - NHỮNG VẤN ðỀ CỦA CÁC PHƯƠNG PHÁP ỨNG DỤNG TRONG PHONG THUỶ HIỆN NAY Nếu mọi khái niệm trong hệ thống phương pháp luận của Phong thủy ðông Phương qua các di sản còn lại ñều rõ ràng, hệ thống cấu trúc nhất quán hợp lý trong nội dung, thì mọi chuyện ñã rõ ràng và không có gì phải bàn cãi. Nhưng chính vì tính bí ẩn và tính bất hợp lý trong cấu trúc hệ thống phương pháp luận, sự mơ hồ về những khái niệm và những thực tại nó phản ảnh, sự hoài nghi về tính nhất quán trong lịch sử hình thành, nên chúng ta cần phải làm sáng tỏ. Nhưng nếu áp dụng tiêu chí này ñể tìm hiểu tính hệ thống, tính nhất quán, tính hợp lý qua các bản văn cổ còn lại thì chúng ta không thể xác minh ñược tính khoa học của Phong thủy ðông phương qua các văn bản còn sót lại. Bởi vì sự rời rạc, thiếu tính nhất quán, tính hợp lý và sự mơ hồ của các khái niệm trong phương pháp luận trong từng cái quen gọi là trường phái trong Phong thủy cổ như: Bát trạch, Dương trạch tam yếu, Loan ñầu và Huyền không. Thậm chí chúng mâu thuẫn lẫn nhau. Chưa nói ñến các phương pháp ứng dụng khác trong Phong thủy còn rải rác lưu truyền trong dân gian, không thể sắp ñược vào một trường phái nào, như các phương pháp trấn trạch, yểm ñất..vv.… Không chỉ riêng Phong thủy, mà ngay cả một bộ môn ứng dụng khác trong học thuật cổ ðông Phương - ứng dụng phương pháp luận của thuyết Âm Dương Ngũ hành, thí dụ HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 5 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn như ðông y cũng trong tình trạng như vậy. Qua ñó, chúng ta nhận thấy rằng: Giữa hiệu quả thực tế trải hàng thiên niên kỷ, xuyên qua mọi không gian, thời gian lịch sử trong xã hội loài người của học thuật cổ ðông phương và tính mơ hồ, thiếu nhất quán, mâu thuẫn trong hệ thống cấu trúc phương pháp luận của thuyết Âm Dương ngũ hành – khiến hàng ngàn năm nay , con người không thể khám phá ra những bí ẩn huyền bí của nó. Thực tế hiệu quả là không thể phủ nhận. Vậy chúng ta hoàn toàn hợp lý khi giả thuyết rằng: Tính thất truyền và sự sai lệch từ nguyên lý căn ñể của một thuyết Âm Dương Ngũ hành trong cổ sử ðông phương. Người ta không thể tìm ra một cái ñúng từ một cái sai. Trong qua trình nghiên cứu, tìm hiểu bản chất của Lý học ðông phương - trên cơ sở ñịnh hướng bởi giả thuyết về sự thất truyền và sai lệch trong các cổ thư còn lại, chúng tôi nhận thấy tính bất hợp lý ngay từ nguyên lý căn ñể lưu truyền trong cổ thư liên quan ñến lý học ðông phương. ðó là nguyên lý: "Hậu Thiên Văn Vương phối Lạc Thư". ðây là một nguyên lý xuyên suốt trong mọi phương pháp ứng dụng, ñược ghi nhận trong cổ thư chữ Hán. Sau khi hiệu chỉnh lại nguyên lý căn ñể ứng dụng trong mọi lĩnh vực của Lý học ðông phương là “Hậu Thiên Văn Vương phối Lạc Thư” thành “Hậu Thiên Lạc Việt phối Hà ðồ”, ñối chiếu với tiêu chí khoa học, chúng tôi ñã từng bước hệ thống hóa và phục hồi lại toàn bộ thuyết Âm Dương Ngũ hành, trong ñó có khoa Phong thủy – là một bộ môn ứng dụng của học thuyết này với phương pháp luận của nó. Như vậy, sau khi hiệu chỉnh lại nguyên lý căn ñể của thuyết Âm Dương Ngũ hành – “Hậu Thiên Lạc Việt phối Hà ðồ” làm cơ sở ñối chiếu, hiệu chỉnh các bộ phận rời rạc còn sót lại của nền Lý học ðông phương và căn cứ vào tiêu chí khoa học, chúng tôi nhận thấy tính nhất quán, tính phản ánh và giải thích thực tại khách quan, tính hệ thống trong cấu trúc phương pháp luận, tính quy luật và dần dần làm sáng tỏ những thực tại khách quan mà thuyết Âm Dương ngũ hành phản ánh và giải thích nó. ðó chính là sự vận ñộng, tương tác có tính quy luật của vũ trụ, thiên nhiên, cuộc sống và con người. Riêng khoa Phong thủy, chúng tôi nhận thấy rằng: Những phát hiện rời rạc trong lịch sử văn minh Hán thực chất là những phương pháp ứng dụng cụ thể của từng trạng thái tương tác gây ảnh hưởng ñến cuộc sống con người và chúng là những bộ phận khác nhau trong một môn khoa học ứng dụng nhất quán, quen gọi là “Phong thủy ðông phương”. ðó là bốn trạng thái ñược miêu tả như sau: 1. Tương tác của từ trường trái ðất lên vị trí nhà và ảnh hưởng ñến con người. ðược ứng dụng chủ yếu trong phương pháp quen gọi là Trường phái Bát trạch 2. Tương tác của cảnh quan môi trường thiên nhiên quanh khu nhà. ðược ứng dụng chủ yếu trong phương pháp quen gọi là Trường phái Loan ñầu. 3. Tương tác của cấu trúc ngôi nhà liên quan ñến môi trường với con người. ðược ứng dụng chủ yếu trong phương pháp quen gọi là Trường phái Dương trạch tam yếu. 4. Tương tác có tính quy luật và chu kỳ của vũ trụ trong bầu trời không gian của Thái Dương hệ. ðược ứng dụng chủ yếu trong phương pháp quen gọi là Trường phái Huyền Không. Sự thống nhất có hệ thống các phương pháp ứng dụng và rời rạc còn lại trong cổ thư của Phong thủy, trên cơ sở nguyên lý căn ñể “Hậu Thiên Lạc Việt phối Hà ðồ” ñã cho thấy HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 6 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn tính nhất quán, tính hệ thống, sự giải thích hợp lý các vấn ñề và hiện tượng liên quan trong phương pháp luận của một học thuyết cổ ứng dụng trong Phong thủy là thuyết Âm Dương Ngũ hành. ðồng thời trên cơ sở này, chúng tôi cũng từng bước khám phá tính quy luật, tính khách quan của một thực tại mà lý thuyết ñó phản ánh và ứng dụng cụ thể trong Phong thủy. ðó chính là sự vận ñộng và tương tác có tính quy luật của vũ trụ, thiên nhiên và cuộc sống quanh chúng ta và hoàn toàn phù hợp với tiêu chí khoa học. KẾT LUẬN Trung tâm Nghiên cứu Lý học ðông phương chúng tôi ñã kết luận khái quát về tính khoa học của Phong thủy ðông phương chính là sự ứng dụng những nhận thức thực tại quy luật vận ñộng và tương tác của thiên nhiên, cuộc sống và vũ trụ trong việc phục vụ cho cuộc sống của con người. Phương pháp Phong thủy ñược phục hồi với danh xưng Phong Thủy Lạc Việt hoàn toàn có tính hệ thống, tính nhất quán, tính khách quan, tính quy luật và khả năng tiên tri phù hợp với tiêu chí khoa học cho một lý thuyết khoa học. Trên cơ sở tiêu chí khoa học, chúng tôi xác ñịnh Phong thủy là một một bộ môn khoa học ứng dụng trên cơ sở những hiệu ứng vận ñộng và tương tác có tính quy luật, tính khách quan trong kiến trúc và xây dựng nhằm phục vụ cuộc sống con người. Khoa Phong thủy xác ñịnh những tiêu chí, những nguyên tắc, quy ước dựa trên thực tại khách quan trong kiến trúc và xây dựng cổ xưa. Nhưng tiêu chí, nguyên tắc này không phủ nhận những tri thức và tiêu trí cũng như những yêu cầu trong kiến trúc hiện ñại. Mà nó xác ñịnh sự phù hợp với cảnh quan môi trường, thiên nhiên hài hòa với cuộc sống của con người trên cơ sở quy luật nhận thức ñược và phản ánh trong khoa Phong thủy. Như vậy, tính khoa học của Phong thủy ñược xác ñịnh trên cơ sở tiêu chí khoa học cho một phương pháp ñược coi là khoa học, nếu nó thỏa mãn tiêu chí ñó. Nhưng cần phải xác ñịnh rằng: Tính hệ thống và nhất quán trong Phong thủy ðông phương – một trong những tiêu chí khoa học – chỉ ñược xác ñịnh khi phục hồi trên nguyên lý căn ñể xuyên suốt của thuyết Âm Dương Ngũ hành là “Hậu Thiên Lạc Việt phối Hà ðồ”. Không căn cứ trên nguyên lý này thì Phong thủy theo bản văn cổ không có tính hệ thống, tính nhất quán và không có khả năng phản ánh hợp lý một thực tế khách quan làm nền tảng của hệ thống phương pháp luận của nó, cũng như tính hợp lý trong cấu trúc hệ thống của nó, ngoại trừ hiệu quả ứng dụng. Chúng tôi xin ñược giới thiệu những nét khái quát nhất về tính khoa học của Phong thủy ðông phương ñược phục hồi trên cơ sở hiệu chỉnh nguyên lý xuyên suốt “Hậu thiên lạc Việt phối Hà ðồ”. Từ cơ sở này, chúng tôi sẽ trình bày những sự giải thích cụ thể những nguyên lý, thực tại ñược khám phá trong việc phục hồi và minh chứng tính khoa học trong Phong thủy và sự liên hệ với kiến trúc hiện ñại trong các bản tham luận sẽ trình bày ngày hôm nay trong cuộc hội thảo này. Với một bề dày thời gian trải hàng thiên niên kỷ tồn tại trong lịch sử văn minh nhân loại, với những khái niệm cổ xưa khái quát những thực tại chưa ñược biết ñến và khác với ngôn ngữ hiện ñại, chúng tôi chưa thể phục hồi một cách hoàn hảo những bí ẩn của khoa Phong thủy ðông phương và của Lý học ðông phương nói chung. Nhưng chúng tôi tin rằng: Với tinh thần khoa học và sự ñam mê khám phá, chúng ta sẽ tiếp tục ñạt ñược những thành tựu trong việc ñem ánh sáng khoa học soi sáng bức màn huyền bí của văn hóa ðông phương cổ ñại và phục hồi lại toàn bộ những tri thức của người xưa trong việc nhận thức bản thể của vũ trụ, thiên nhiên và con người. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 7 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn TÍNH KHOA HỌC CỦA PHONG THUỶ VÀ KIẾN TRÚC HIỆN ðẠI Tác giả: Phạm Cương Kiến trúc sư PHẠM CƯƠNG Trưởng Văn phòng ñại diện tại Hà Nội Trung tâm Nghiên cứu Lý học ðông phương T rong ñời sống xã hội ngày nay có một xu hướng ngày càng nở rộ ñó là là sự ứng dụng của Phong thuỷ trong mọi lĩnh vực liên quan ñến xây dựng và kiến trúc. Từ việc xây dựng nhà cửa, tu tạo lăng mộ cho ñến xây dựng các xưởng sản xuất và các cơ quan hành chính. Xu hướng này phải chăng là một sự tất yếu khi mà xã hội bắt ñầu có sự sung túc thịnh vượng nên người ta ñã rộng rãi nghĩ ñến bắt chước người xưa? Hay chính tính hiệu quả của phong thuỷ ñược ứng dụng gần như suốt chiều dài của lịch sử văn minh ðông phương và ngày nay ñã ñược khoa học coi như một ñối tượng nghiên cứu? Vậy thực ra phong thuỷ là gì? Và nó có mối liên hệ thế nào với kiến trúc hiện ñại mà lại ñược quan tâm như vậy. Bài viết này không có tham vọng khám phá sâu vào những vấn ñề ñịnh lượng và bản chất của phong thuỷ mà chỉ xin ñược ñưa ra những kiến giải riêng về vấn ñề này qua sự so sánh những quan niệm trong ứng dụng của phong thuỷ với kiến trúc hiện ñại. Thời gian gần ñây, trào lưu ứng dụng Phong thuỷ trong các thiết kế về nhà ở dân dụng cũng như các cơ sở sản xuất kinh doanh v.v dường như là một xu hướng rất thịnh hành. Mặc dù vậy, có thể nói ñại bộ phận dân chúng tuy ứng dụng phong thuỷ nhưng vẫn chưa hiểu hết giá trị thực của bộ môn này. Dường như họ vẫn tin vào nó như một thứ quyền năng huyền bí, hoặc như một thứ tôn giáo cao cả nào ñó, số ít hiểu biết hơn thì coi ñây như một liều Placebo diệu kì trong y học, một phần nhỏ hơn thì biết ñược tính ứng dụng khoa học của bộ môn này, nhưng số ñông vẫn là những hiểu biết còn lệch lạc và chưa thấu ñáo. I. PHONG THUỶ LÀ GÌ? Theo từ ñiển Hán Việt thì Phong là gió, thuỷ là nước. Phần lớn chỉ quan niệm ñơn giản cho rằng: phong thuỷ là một khoa chuyên nguyên cứu về quan hệ giữa gió và nước và ảnh hưởng của nó ñối với ñời sống con người. Nhưng nếu chỉ hiểu như vậy thì quả là chưa ñánh giá ñúng cái chân giá trị và vai trò của Phong thuỷ trong ñời sống con người! Lịch sử hình thành các dân tộc phương ðông có khoảng trên dưới năm ngàn năm thì cũng gần hết chiều dài lịch sử ñó ñã thấy có sự xuất hiện của Khoa Phong Thuỷ. Những văn bản cổ xưa nhất ñã ghi dấu lại bằng giáp cốt văn (chữ nòng nọc – Khoa ñẩu) sau khi giải mã ñã cho thấy rõ ñiều này. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 8 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn Các thành ngữ trong dân gian như: “Chọn ñất mà ở” (trạch ñịa nhi cư), “Gần nước hướng về mặt trời” (cận thuỷ hướng dương) cho thấy các quan niệm chọn ñất có phương pháp ñã phổ biến rộng rãi trong tư tưởng mọi người. ðiều này chỉ ra rằng: ñã có một hệ thống tư tưởng ñịnh hướng cho dân cư cổ ñại trong việc chọn ñịa bàn sinh sống khi thời kì quần cư bắt ñầu. Dấu vết này cũng có thể nhận thấy trong Kinh Thi là tập hợp ca dao tục ngữ cổ. Những sách vở ñược coi là vào thời kì Thương, Chu các ñịa danh ñã có sự phân ñịnh khá chi tiết như ñồi, núi, gò, ñống chỉ những khu vực ñịa hình cao so với sông, suối, lạch, ngòi là những từ ñể mô tả những khu vực thấp trũng mang nước. Chứng tỏ con người thời kì này ñã ý thức rất rõ về sự khác biệt giữa hình thể và tác dụng của nó ảnh hưởng thế nào ñối với con người. Ngoài ra, truyền thuyết, sử sách khi nói về sự kiện xe chỉ hướng Nam có từ thời thượng cổ, cũng chỉ ra ñược thành tựu của con người trong việc ñịnh phương hướng ñịa bàn. Truyền thống ứng dụng Phong thủy của nền văn hiến Việt cũng ñược nhắc nhở tới từ thời Hùng Vương dựng nước: Trong những câu chuyện truyền miệng của các cụ già ở ñất Phong châu xưa, sự kiện Vua Hùng tìm ñất ñóng ñô dựng nước vẫn luôn ñược nhắc ñến với ñầy lòng trân trọng và sự tự hào. Nhà nghiên cứu Phan Kế Bính cũng ñã sưu tầm và biên soạn truyền thuyết này vào trong cuốn Nghìn xưa văn hiến do nhà xuất bản Thanh niên phát hành năm 1999. Như vậy có thể nói Phong thuỷ tồn tại song hành với lịch sử phát triển trải hàng nghìn năm. Tính hiệu quả của Phong thủy trong xã hội ðông phương là không thể phủ nhận. Phong thuỷ ñã có những ñóng góp không nhỏ trong sự phát triển của các quốc gia Phương ðông, có tính tích cực như góp phần hoạch ñịnh những khu Kinh thành sầm uất náo nhiệt, kiến tạo nên những cung ñiện nguy nga, khiến Tây phương cũng phải ngưỡng mộ. Nhưng trong một số không ít các trường hợp do cách giải thích của những người làm nghề Phong thủy vì mục ñích vụ lợi hay do thiếu hiểu biết, khiến Phong thuỷ ñược hiểu như là một môn khoa học thần bí và bị ngộ nhận là bùa mê, thuốc lú làm tiền người dân, mê muôi một bộ phận dân chúng, gây những nghi ngờ không ñáng có ñối với bộ môn này. ðã có thời gian Phong thuỷ ñược ñánh ñồng với tôn giáo. Thậm chí bị coi là nhảm nhí, là mê tín dị ñoan cũng chính do cách giải thích thiếu hiểu biết của chính các thầy Phong thuỷ, muốn thần thánh hoá, làm thần bí phức tạp thêm trong con mắt của gia chủ nhằm trục lợi cho bản thân. Trong bài viết này người viết xin ñưa ra những luận ñiểm của mình với hy vọng ñóng góp vào việc ñưa môn Phong thuỷ dưới góc ñộ khoa học nhằm tránh sự hiểu nhầm sai lạc dễ ñánh ñồng một môn Khoa học cổ truyền với tôn giáo hay với mê tín dị ñoan. Ngày nay, phong thuỷ ñã ñược coi là một ñối tượng nghiên cứu khoa học. Nhiều nước tiên tiến trên thế giới ñã có những cơ quan nghiên cứu về phong thuỷ. Là một người nghiên cứu về Phong thủy và là một nhà kiến trúc, tôi nhận thấy rằng: Nếu chúng ta loại bỏ những cách giải thích rời rạc, bí ẩn về những khái niệm trong phong thuỷ thì những phương pháp ứng dụng trên thực tế của phong thuỷ hoàn toàn mang tính khách quan, tính quy luật, tính hệ thống nhất quán và khả năng tiên tri. ðấy là những yếu tố thoả mãn tiêu chí khoa học cho một phương pháp khoa học. Căn cứ vào những tiêu chí này, chúng tôi có thể khẳng ñịnh rằng: Phong thuỷ là một phương pháp khoa học, hoàn toàn không mang tính tín ngưỡng hoặc mê tín dị ñoan. Phong thuỷ là hệ quả của một tri thức nghiên cứu về các quy luật tương tác của thiên nhiên, môi HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 9 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn trường cảnh quan và là phương pháp thay ñổi chỉnh sửa những hiệu ứng tương tác của môi trường lên cuộc sống của con người. Vấn ñề còn lại là chúng ta cần phải tiếp tục coi phong thuỷ như là một ñối tượng khoa học ñể khám phá những thực tại ñược thể hiện qua những khái niệm ngôn ngữ cổ trong phương pháp luận của phong thuỷ. II. SO SÁNH NHỮNG TƯƠNG ðỒNG CỦA PHONG THUỶ VỚI KIẾN TRÚC HIỆN ðẠI A. Quan niệm cân bằng Âm Dương trong phong thuỷ và tính hài hoà trong kiến trúc hiện ñại. Trước ñây có người ñặt vấn ñề rằng: Liệu có hay không tồn tại một Khoa Phong thủy ở Tây Phương hay một câu hỏi cụ thể hơn là: Các công trình Pháp trên Việt Nam ñã tồn tại cả trăm năm nay, liệu có sử dụng giải pháp gì về Phong thuỷ không mà lại tồn tại dài lâu ñến vậy? Trước hết xin ñưa ra quan ñiểm của người viết dưới góc ñộ một người ñược ñào tạo chuyên môn về kiến trúc, là: ðể một công trình kiến trúc có thể tồn tại trong một khoảng thời gian dài hàng trăm năm ấy nó phải ñạt ñựơc ít nhất là hai yếu tố: • Thứ nhất là về tính thẩm mĩ của công trình; • Thứ hai là nó phải ñạt về mặt hợp lí trong công năng sử dụng. Hay nói ngắn gọn là nó phải ñẹp và hài hoà thì nó mới tồn tại lâu dài và thứ hai là phải hợp lý trong quá trình sử dụng thì nó mới ñược người ñời trân trọng gìn giữ và không bị ñập ñi thay thế bằng công trình khác. ðứng dưới góc ñộ Phong thuỷ mà nói thì khi mà công trình kiến trúc tồn tại ñược trong một thời gian dài thì các yếu tố về cân bằng Âm dương và ngũ hành phải ñạt ñến mức ñộ chuẩn mực. Tức là nó phải bao hàm cả yếu tố thẩm mỹ và tính hài hoà cân ñối. Khi các yếu tố về Âm dương và ngũ hành cân bằng – tức là tính thẩm mỹ, tính hài hoà và cân ñối cao - thì tự bản thân công trình sẽ có tác ñộng tích cực ñến ý thức con người, khiến người ta có những ý nghĩ trân trọng và có ý nghĩ bảo tồn nó. Nói cụ thể hơn như chúng ta cũng biết trong ngôn ngữ tạo hình kiến trúc, sự phối hợp giữa các mảng ñối lập tạo nên tính thẩm mĩ công trình (về màu sắc, kiểu dáng, chất liệu). Trong cân bằng có yếu tố cân bằng ñộng và cân bằng tĩnh, nhưng chung quy vẫn cần có sự cân bằng. ðể có ñược sự cân bằng này thì việc ñiều chỉnh các mảng ñối lập nhau như mảng ñặc ñối với mảng rỗng, phần gồ ghề với phần phẳng nhẵn, miếng có kính ñối với phần thịt còn lại, phần diện tích sân vườn và phần diện tích công trình phải tìm ñược sự hài hoà nghĩa là ñạt ñược những tỉ lệ chuẩn mực. Những yếu tố cần về sự hài hoà trong kiến trúc hiện ñại trên ñây cũng chính là quan niệm của phong thuỷ với khái niệm hài hoà Âm Dương và tính tương sinh của Ngũ hành. Cân bằng Âm dương, Ngũ hành trong lý học ðông phương ngoài sự ứng dụng trong phong thuỷ, chúng ta cũng có thể thấy quan niệm này khi tới ðông y. Thuyết Âm Dương Ngũ hành ứng dụng trong ðông y quan niệm rằng: Khi con người ñược trạng thái cân bằng Âm Dương, Ngũ hành ñiều hoà thì sức khoẻ dồi dào, tâm sinh lý ổn ñịnh. Chỉ khi nào mà âm dương phân tán, Ngũ hành tạp loạn ñưa ñến mất cân bằng sinh học thì sẽ nảy sinh tật bệnh khi ñó mới cần ñến sự ñiều chỉnh lại của bác sĩ. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 10 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn Như vậy, chúng ta thấy rằng: Quan niệm cân bằng Âm Dương, Ngũ hành hài hoà chính là một quan niệm phổ biến của thuyết Âm Dương Ngũ hành và cũng ứng dụng trong phong thuỷ. Dưới ñây là hình một công trình kiến trúc Tây phương có sự cân bằng và hài hòa Âm Dương theo cái nhìn của phong thuỷ ðông phương. B. Tỷ lệ vàng trong nghệ thuật và kiến trúc phương Tây và khái niệm tỷ lệ “Tường minh” trong phong thuỷ ðông phương. Trong các ngành nghệ thuật tạo hình nói chung và trong nghệ thuật Kiến trúc nói riêng tồn tại những con số, những tỷ lệ ñược coi là chuẩn mực. Con số và tỷ lệ này ñược tìm thấy qua quá trình lao ñộng và ñúc kết bằng kinh nghiệm khi quan sát và chọn lọc từ giới tự nhiên. Khi ñem các con số, các tỷ lệ này vào ứng dụng trong các tác phẩm về nghệ thuật, các công trình kiến trúc thì luôn tạo ñược hiệu quả thẩm mỹ tuyệt vời. Tỷ lệ vàng ra ñời từ ñó. Trong phương pháp ứng dụng của Huyền không ta cũng tìm thấy có những sự liên hệ tương ứng . Khi quán xét 16 cách cục trong Huyền không, Ta nhận thấy trong bảng này gồm 17 cung cát và 28 cung HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 11 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn hung và bán hung. Kết hợp với tỉ lệ “Tam phần nhân ñịnh Thất phần thiên”, ñược hình chữ nhật với tỷ lệ tương ñương 28/17, 3 = 1,618. ðây chính là tỷ lệ vàng trong kiến trúc Phương Tây mà trong Phong Thuỷ Phương ðông gọi tỷ lệ cân bằng này là tỷ lệ “Tường minh”. C. Quan niệm về vận ñộng của khí trong phong thuỷ và cấu trúc nhà ở hiện ñại. Ngoài ra sự vận hành trơn tru của dây chuyền công năng tạo nên sự hợp lý của một công trình kiến trúc, cũng chính là sự vận ñộng của dòng khí trong Phong thuỷ. Quan niệm của phong thuỷ cho rằng: khi dòng khí vận ñộng không có sự hỗn loạn. Tức là sự bố trí hợp dây chuyền, sản xuất, hoặc cấu trúc bên trong ngôi nhà trong không bị chồng chéo, phức tạp thì công trình ñó sẽ ổn ñịnh lâu dài. Hay nói cách khác một công trình không hợp lý về mặt công năng, không chóng thì chầy sẽ phải cải tạo lại, Quan niệm của Phong thuỷ cho rằng: khi các dòng khí chuyển dịch hỗn loạn thì tác ñộng không tốt ñối với chủ thể công trình. nếu cá nhân chủ thể công trình có nhận thức ñược ñiều này sẽ tự khắc ñiều chỉnh lại (tức là cải tạo sửa chữa), nếu không thì chính sự bất thường này sẽ tạo bất lợi tới chủ nhân công trình ñó, nếu là cơ sở sản xuất kinh doanh thì sẽ thua thiệt, phá sản và rồi dễ bị các cá nhân khác thâu tóm dẫn ñến sự thay ñổi công trình. Thực ra trong khi Phong thuỷ cổ truyền tồn tại cả ngàn năm trên vùng ñất Phương ðông bị coi là huyền bí thì ở bên trời Tây các ngành khoa học nghiên cứu về mối quan hệ giữa công trình, tự nhiên, thiên nhiên và con người cũng tồn tại trong khoảng ñó. Các dân tộc trên bán ñảo Ban căng cả ngàn năm xưa cũng ñề cao các yếu tố gió nước tác ñộng ñến con người qua các nghiên cứu của Hipocrat Olimpia, Acrantit..vv.... rồi cả người Ai cập cổ ñại khi xây dựng Kim tự tháp bằng ñã cũng dựa nào từ trường của trái ñất ñể hoạch ñịnh trong xây dựng cả. Trong Kiến trúc hiện ñại ngày nay có một bộ môn nghiên cứu mà về cách thức vận hành và ứng dụng cũng có những ñiểm tương ñồng với các phương pháp ứng dụng trong Phong thuỷ cổ truyền. Ví dụ như chúng ta có thể so sánh tính tương ñồng trong môn Vật lí kiến trúc là một bộ môn nghiên cứu về ảnh hưởng tương tác của các yếu tố vật lí môi trường với con người và công trình và một bên là yếu tố ảnh hưởng cuả cảnh quan theo phương pháp Loan ñầu Hình lý khí trong Phong thuỷ. Cụ thể là Vật lí Kiến trúc trong nghiên cứu về sự phân bổ của gió tự nhiên trong phòng thì ñưa ra những quy luật là không tạo các cửa ñối nhau trong phòng, kể cả khi cửa sổ ñối diện với cửa phòng. Lí do là khi các cửa ñối nhau này hình thành thì dễ tạo các luồng gió xuyên phòng ñột ngột không có lợi cho người ở, thứ hai là sự lưu thông không khí trong phòng kém dễ tạo môi trường thuận lợi cho các loại vi khuẩn yếm khí hoạt ñộng, ñiều này không tốt cho sức khoẻ con người. Chúng ta có thể nhận thấy ñiều này qua hình minh hoạ dưới ñây trong vật lý kiến trúc. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 12 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn Trong quan niệm của yếu tố Cấu trúc hình thể - Dương trạch - thì sự vận hành của dòng khí ñược rất xem trọng và cũng không chấp nhận sự ñối môn của các cửa thông nhau. Giả dụ như nếu gặp ba cửa liên tiếp thì các phong thuỷ gia kinh nghiệm sẽ lập tức chuyển cửa thứ ba sang một bên, hoặc sử dụng bình phong ñể thay ñổi sự vận hành của dòng khí theo quan niệm phong thuỷ. Quan niệm phong thuỷ cho rằng: Khi dòng khí quá mạnh có thể biến thành xung sát khí. Bên cạnh ñó trong môn này cũng rất chú trọng tìm cửa thoát khí sau khi ñã tìm ñược cửa nạp khí quan trong, nhằm tránh hiện tượng bế khí có thể gây những trục trặc về sau này cho gia chủ. ðó chính là những ñiểm tương ñồng của Cấu trúc hình thể trong phong thuỷ với Vật lí Kiến trúc. Nhưng bên cạnh ñó thì phong thuỷ còn chú trọng cả việc tìm cửa với sự tương quan của cửa ñối với khu trung tâm Thái cực còn gọi là tâm công trình và tác ñộng của cảnh quan môi trường – phương pháp Loan ñầu. Trong các nguyên lí thiết kế dù là cơ bản nhất trong Kiến trúc cũng thấy có sự tương ñồng. Ví dụ như khi quán xét một khu ñất ñể ñưa ra bố cục công trình thì một Kiến trúc sư có nghề luôn phải chú trọng tìm ñường to phố lớn, các trục giao thông chính ñể hướng công trình mình thiết kế về chỗ ñó. Còn trong phương pháp ứng dụng của Phong thuỷ cũng lấy dương làm hướng, tức là cũng tìm luồng chảy của con sông, mặt hồ, hay luồng người ñi lại trên ñường phố ñể ñón lấy dòng sinh khí vậy. Phong thuỷ gọi ñây là sự vô tình hay hữu tình của công trình ñối với các yếu tố tương tác còn lại. Hai khái niệm khác nhau của hai bộ môn khác nhau, nhưng ñích ñến thì hoàn toàn có sự thống nhất. D. Cấu trúc hình thể trong phong thuỷ và kiến trúc hiện ñại. Ngoài ra chúng ta cũng có thể tìm khá nhiều những ñiểm tương ñồng giữa Kiến trúc hiện ñại và Phong Thuỷ ví dụ như: Phong thuỷ thường ñặt Thuỷ trước công trình (Minh ðường tụ thuỷ) thì bên Tây phương việc hồ nước xen lẫn công trình cũng là ñiều ñược khuyến khích vì mặt nước thì ngoài việc tạo ñiểm nhấn sinh ñộng, giúp tăng không gian tăng ñộ bề thế cho công trình nó còn cung cấp thêm các ion âm có lợi cho sức khoẻ, ñồng thời những khu vực nào có hồ nước sẽ giúp ñiều tiết khí hậu. Khoa học nhận thấy rằng các HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 13 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn khu vực gần biển hoặc nhiều sông hồ thì thường có lợi hơn các khu vực còn lại với nhiệt ñộ chênh lệch khoảng từ 1 ñến 2o C. Như vậy là qua những dẫn chứng căn bản ở trên, chúng ta cũng thấy ñược những sự tương quan ứng dụng của Phong thuỷ ðông phương với những tri thức khoa học và kiến trúc hiện ñại và chúng ta về cơ bản cũng thấy ñược tính khoa học của phương pháp ứng dụng trong phong thuỷ ðông phương. Nhưng tới ñây có thể ñặt vấn ñề là nếu như vậy thì tại sao không bỏ Phong thuỷ cổ truyền mà chỉ cần ứng dụng những môn Khoa học hiện ñại vì những tương ứng thay thế nó và những nghiên cứu khoa học của kiến trúc hiện ñại lại còn có thực nghiệm chi tiết và cụ thể hơn, chứ không mang tính ñịnh tính khó kiểm chứng như Phong thuỷ. Những ñiều này sẽ ñược lý giải ở phần tiếp theo dưới ñây. III. PHONG THUỶ VÀ NHỮNG VẤN ðỀ CẦN TIẾP TỤC KHÁM PHÁ DƯỚI GÓC NHÌN KHOA HỌC Quả thật Phong thuỷ là một môn học thuật cổ từ ngàn năm nay và với tri thức hiện ñại thì chúng ta thấy rằng những ứng dụng phong thuỷ mới chỉ mang nặng ñịnh tính chứ chưa cụ thể chi tiết và mang tính ñịnh lượng như Khoa học hiện ñại. Chúng ta cũng biết rất rõ ñiều này. Tuy nhiên trong Phong thuỷ ñã có những ứng dụng thành công từ rất nhiều năm nay nhưng khoa học hiện ñại với những công cụ tiên tiến nhất vẫn chưa thể giải thích nổi. Như trong Phái Bát trạch thì dựa vào 8 hướng chính mà phân cung ñịnh hướng ra làm 8 quẻ, mỗi quẻ thì có một vai trò ảnh hưởng nhất ñịnh ñối với chủ thể công trình. Như phương Nam chủ về Danh tiếng, Bắc thì chủ về Quan lộc ñịa vị, phương ðông chủ về gia ñình sức khoẻ, Tây chủ về con cái , sự vui vẻ v.v. Khuyết hãm bất cứ một cung nào trong công trình thì ñều ảnh hưởng ñến chủ nhân công trình tương ứng về mặt ñó. Trong các ứng dụng về phong thuỷ nhiều người ñều thừa nhận là có hiệu quả. Nhưng chúng vẫn tồn tại như một tiên ñề và là hiện tượng cần tìm hiểu, khám phá của tri thức khoa học hiện ñại. Có thể dẫn chứng một trường hợp cụ thể một thời từng gây xôn xao dư luận. ðó là về một toà nhà chung cư hiện ñại ở Hông kông, nơi những người nổi tiếng và thành ñạt như Thành Long, Lý Liên Kiệt ñã từng ở. Hiện tượng như sau: Lúc xây dựng toà nhà thì mặt ñứng toà nhà chưa hề có trổ lỗ thông khí (như trong ảnh), khi ñó người dân trong khu dân cư hiện ñại này toàn mắc những bệnh kì quái và gặp những chuyện không hay trong công việc. Sau khi ñược xử lí theo tư vấn của chuyên gia về Phong thuỷ trích một lỗ trên mặt ñứng toà nhà. Sau một thời gian thì thấy có sự thay ñổi rất kì diệu: sức khỏe của ñại bộ phận dân cư tăng lên trông thấy công việc thì trôi chảy hơn trước. ðiều này Khoa học hiện ñại cũng chưa có ñược những lí giải hợp lý, trong khi các thầy Phong thuỷ kinh nghiệm thì lại thấy rõ chân tướng của vấn ñề. Những phong thuỷ gia cho rằng: Do tòa nhà ñã cản luồng khí ñược hình thành từ những dãy núi trước mặt, tạo nên một xung sát khí cho toà nhà này. Vì thế khi trổ một lỗ thông khí như hình dưới ñây thì luồng khí trở nên thông thoáng, giải quyết sự bế khí theo Phong thuỷ (là một yếu tố xấu gây trì trệ bất lợi), từ ñó tạo nên sự phát triển của ngôi nhà. ðiều này khoa học chưa giải thích ñược. Hình dưới ñây thể hiện ô trống ñược thực hiện theo yêu cầu của phương pháp Phong thuỷ. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 14 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn Ngoài ra còn một số việc người thật, việc thật như việc làm Phong thuỷ khu Trung tâm thương mại Simlim – Center, một khu thương mại chuyên bán hàng ñiện tử bên Singapore. Sau khi ñạt ñược bố cục Phong thuỷ, nơi ñây ñã trở thành một trung tâm thương mại buôn bán Hàng công nghệ cao thuộc loại sầm uất nhất ở Singapore cũng như ðông Nam Á. Một ñiểm du lịch hầu như mọi khách du lịch khi qua Quốc ñảo này ñều muốn ghé qua. Khu du lịch này hàng năm ñem lại những lợi nhuận rất ñáng kể cho kinh tế nước này. Câu chuyện làm Phong thuỷ tại khu vực này ñều ñược các hướng dân viên du lịch Singapore hướng dẫn rất chi tiết cho du khách và hầu hết người dân nước này ñều biết. HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 15 TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU LÝ HỌC PHƯƠNG ðÔNG http://www.lyhocdongphuong.org.vn ðối với những ñộc giả có quan tâm chủ ñề Phong Thuỷ Lạc Việt ñều biết trường hợp nhà một người ñiên ñược hội viên Bigdog ñưa lên nhờ giúp ñỡ. Trường hợp này theo hội viên trên nói thì nạn nhân bị ñiên ñến nỗi bệnh viện trả về, từ chối ñiều trị nhưng sau một thời gian nhà cửa ñược sự can thiệp của các chuyên gia Phong thuỷ của Trung tâm Nghiên cứu Lý học ðông phương tư vấn cho gia chủ cải tạo sửa chữa triệt ñể theo yêu cầu, tình hình ñã thấy cải thiện rõ rệt, Trích nguyên văn lời hội viên Bigdog như sau: "Hiện tình trạng của chủ nhà ñã tiến triển rất nhiều. Từ chỗ bệnh viện Thanh Hóa ngừng ñiều trị Tây Y, chuyển qua ðông Y với ngầm hiểu là không cứu vãn ñược. ñến nay chỉ sau hơn 1 tuần ñã có thể ñi chơi gần quanh xóm. ðã có thể nói chuyện vài ba câu ñơn giản thể hiện sự phục hồi của não". Như vậy qua các dẫn chứng từ những thực tế khách quan trên thì ta có thể nhận thấy là về mặt lý thuyết Khoa Phong thủy có những mặt tương ñồng với khoa học hiện ñại. Bên cạnh ñó về thực tế lại có những ứng dụng hết sức diệu kì mà khoa học ngày nay vẫn chưa giải thích ñược. ðiều này có thể bước ñầu khẳng ñịnh môn Phong thuỷ có những giá trị không thể xem thường và những ứng dụng của nó còn vượt cả nhận thức của những khoa học hiện ñại. Nếu ñi sâu vào nghiên cứu những lí thuyết ñược coi là nền tảng của môn Phong thuỷ này thì ta cũng thấy ñược những lý thuyết này liên quan ñến một tri thức cao cấp là Thiên văn học và hiệu ứng tương tác của từ trường trái ðất. IV. PHONG THUỶ VÀ TRI THỨC HIỆN ðẠI A) Phong thuỷ và thiên văn học. Những người am hiểu về Phong thuỷ cũng ñều biết là lý thuyết khởi nguyên trong những ứng dụng của Phong thuỷ ñều dựa vào Hà ñồ và Lạc thư làm tiền ñề rồi từ ñó phát triển thành phương pháp luận của thuyết Âm Dương Ngũ hành. Ví dụ như luận ñiểm của phương pháp Bát Trạch thì dựa vào Lạc thư phối hợp với Hậu Thiên bát quái làm nên tảng ñể phân ra các mệnh quái ñối với từng loại người, rồi từ ñó kết hợp với các quái Phương vị rồi luận cát hung, trong khi Phái Huyền Không thì lấy Lạc thư dùng ñể phi tinh ñồng thời cũng kết hợp với Hà ñồ và Tiên Thiên bát quái ñể luận ñoán các cục vượng suy theo từng vận trình v.v. Mà Hà ñồ và Lạc thư theo một số nhà nghiên cứu thì ñược tìm ra do sự quan sát của người xưa về sự chuyển dịch của các vì sao trên trời. 1 - Bản chất Hà ðồ: Hà ñồ hoàn toàn không phải là do con Long Mã hiện lên trên sông Hoàng Hà và vua Phục Hy căn cứ vào các vòng xoáy trên người vẽ ra như cổ thư chữ Hán nhắc ñến. Theo những công trình nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Lý học ðông phương thì Hà ðồ chính là sự quy ước sự vận ñộng có tính quy luật của ngũ tinh trong Thái Dương hệ. ðiều này ñược mô tả như sau: Quan sát kỹ hình ảnh Hà ñồ và thử quan sát bầu trời ta có thể thấy: - Hàng tháng vào ngày 1, 6, 11 ,16, 21 ,26; hàng năm cứ vào tháng 1, tháng 6 thấy sao Thuỷ sắc ñen xám ở Phương Bắc. ( ñộ số 1 và 6). - Hàng tháng vào ngày 2, 7 ,12, 17 ,22, 27; hàng năm cứ vào tháng 2, tháng 7 thấy sao Hoả sắc ñỏ ñậm ở Phương Nam. (ñộ số 2 và 7). HỘI THẢO KHOA HỌC PHONG THỦY – 2009 16