Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quan điểm hồ chí minh về vận động tôn giáo và những định hướng trong công tác tô...

Tài liệu Quan điểm hồ chí minh về vận động tôn giáo và những định hướng trong công tác tôn giáo ở nước ta

.PDF
230
943
112

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC Xà HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC Xà HỘI ĐOÀN THỊ THU HÀ QUAN §IÓM Hå CHÝ MINH VÒ VËN §éng tÝn ®å t«n gi¸o vµ nh÷ng ®Þnh h-íng trong c«ng t¸c t«n gi¸o ë n-íc ta hiÖn nay Chuyên ngành : Tôn giáo học Mã số : 62.22.03.09 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÔN GIÁO HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. Ngô Hữu Thảo 2. PGS.TS. Chu Văn Tuấn HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, tư liệu trong luận án đều được khai thác từ các tài liệu có nguồn gốc rõ ràng; những phát hiện, đưa ra trong luận án là kết quả nghiên cứu của tác giả luận án. Tác giả luận án Đoàn Thị Thu Hà MỤC LỤC Trang 1 MỞ ĐẦU Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.2. Những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu 1.3. Khung lý thuyết của luận án 1.4. Một số khái niệm cơ bản sử dụng trong luận án 7 7 20 23 24 Chƣơng 2: CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ NỘI DUNG QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ VẬN ĐỘNG TÍN ĐỒ TÔN GIÁO 2.1. Cơ sở hình thành quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo 2.2. Nội dung quan điểm và phương pháp của Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo 29 29 38 Chƣơng 3: CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG VÀ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ VẬN ĐỘNG TÍN ĐỒ TÔN GIÁO 3.1. Các nhân tố tác động và chủ thể vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay 3.2. Vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo từ phương diện chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước từ năm 1990 đến nay 3.3. Kết quả việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay 69 69 80 88 Chƣơng 4: NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ ĐỊNH HƢỚNG TRONG VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ VẬN ĐỘNG TÍN ĐỒ TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 4.1. Những vấn đề đặt ra từ việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo 4.2. Những định hướng trong vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo hiện nay KẾT LUẬN DANH MỤC BÀI BÁO, CÔNG TRÌNH Đà CÔNG BỐ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 119 119 125 148 151 152 164 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCH Ban Chấp hành CNXH Chủ nghĩa xã hội CS Cộng sản KT-XH Kinh tế - xã hội Nxb Nhà xuất bản TW Trung ương UBMTTQ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc XHCN Xã hội chủ nghĩa MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ thiên tài, người anh hùng giải phóng dân tộc, nhà tư tưởng, danh nhân văn hoá lớn của thế giới. Người đã để lại cho dân tộc những di sản tư tưởng quý báu, trong đó có quan điểm tín ngưỡng, tôn giáo. Tư tưởng của Người về tôn giáo, quan điểm vận động tín đồ tôn giáo đã được Đảng ta quán triệt bằng quan điểm: nội dung cốt lõi của công tác tôn giáo là công tác vận động quần chúng. Tín đồ tôn giáo là một bộ phận quần chúng nhân dân, nhưng đây là một bộ phận có tính đặc thù ở chỗ họ có tình cảm và đức tin tôn giáo. Từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo cách mạng và đề ra đường lối, chính sách đối với tín ngưỡng, tôn giáo phù hợp với từng giai đoạn của cách mạng nên đã vận động được đông đảo quần chúng có tôn giáo tích cực tham gia vào sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước đi theo con đường XHCN. Trải qua 30 năm đổi mới toàn diện đất nước, đời sống kinh tế, xã hội có nhiều chuyển biến tích cực. Trong đó, việc đổi mới chính sách, tín ngưỡng, tôn giáo luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, đã từng bước đáp ứng được nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo chính đáng của đồng bào tôn giáo; tạo cho tín đồ, chức sắc tôn giáo phấn khởi tin tưởng vào sự lãnh đạo, quản lý của Đảng, Nhà nước và tích cực góp phần to lớn vào phát triển kinh tế, xã hội. Cùng với chủ trương đổi mới toàn diện đất nước, Đảng ta tiến hành đổi mới trên lĩnh vực công tác tôn giáo, tín ngưỡng. Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 16-10-1990 của Bộ Chính trị khoá VI về tăng cường công tác tôn giáo trong tình hình mới là dấu mốc mở đầu cho bước ngoặt phát triển về nhận thức vấn đề tôn giáo ở nước ta. Có thể thấy, Nghị quyết số 24-NQ/TW có hai luận điểm mang “tính đột phá” là: (i) tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân; (ii) tôn giáo có những giá trị văn hoá, đạo đức phù hợp với chế độ mới. 1 Trên cơ sở đổi mới nhận thức của Nghị quyết 24/NQ-TW, sự đổi mới tư duy về tôn giáo của Đảng một lần nữa tiếp tục được khẳng định và phát triển cao hơn nữa trong Nghị quyết số 25/NQ-TW ngày 12-3-2003 của BCH TW lần thứ Bảy khóa IX. Nghị quyết tiếp tục khẳng định tính đúng đắn của Chủ nghĩa Mác - Lênin và quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo. Ngoài ra, Nghị quyết số 25/NQ-TW đã bổ sung và làm rõ hơn nhiều nội dung đã chỉ ra trước đó. Nghị quyết xác định tôn giáo không chỉ tồn tại lâu dài mà sẽ tiếp tục đồng hành cùng dân tộc, đặc biệt là đồng hành với chế độ XHCN mà nhân dân ta đang xây dựng. Trên cơ sở những nội dung cơ bản của hai nghị quyết này, các kỳ đại hội của Đảng tiếp tục khẳng định vai trò của tôn giáo và đảm bảo quyền tự do, tín ngưỡng, tôn giáo cho đồng bào. Những đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước về cơ bản kế thừa và thống nhất với quan điểm của Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo ở nước ta những năm qua cũng có những diễn biến phức tạp, không ít những hoạt động tôn giáo vi phạm chính sách, pháp luật. Tình hình trên có liên quan trực tiếp tới công tác vận động tín đồ tôn giáo, mặc dù công tác này đã có những chuyển biến rất tích cực, song vẫn còn không ít thiếu sót cả về nội dung và phương pháp vận động. Một bộ phận cán bộ, đảng viên nhận thức về quan điểm, chính sách, pháp luật về tôn giáo chưa đúng, hoặc chưa đạt tới độ sâu sắc cần thiết; đặc biệt là cách nhìn nhận và đánh giá chưa thật khách quan đối với tín đồ, chức sắc tôn giáo. Từ đó, trong công tác vận động tín đồ tôn giáo, họ đã có những cách làm và phương pháp xử lý thiếu tế nhị, thậm chí thô bạo gây nên tâm trạng búc xúc của tín đồ, chức sắc tôn giáo. Việc phát huy những ưu điểm và khắc phục những hạn chế, yếu kém trong công tác vận động tín đồ tôn giáo, theo quan điểm toàn diện và phát triển, có ý nghĩa thúc đẩy không chỉ cho sự thành công của công tác tôn giáo mà còn cho sự thành công của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay. Muốn vậy, trong công tác vận động tín đồ tôn giáo hiện nay, không những phải bám sát, nắm vững thực tiễn đang diễn ra của tồn tại xã hội 2 Việt Nam và thế giới, mà còn phải dành sự quan tâm đặc biệt đối với việc nghiên cứu, vận dụng, phát triển quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo trong công tác tôn giáo ở nước ta để có hiệu quả hơn. Với ý nghĩa đó, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo và những định hướng trong công tác tôn giáo ở nước ta hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ tôn giáo học. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Luận án nghiên cứu một cách hệ thống các quan điểm và phương pháp vận động tín đồ tôn giáo của Hồ Chí Minh; xem xét và phân tích thực trạng vận dụng các quan điểm đó trong công tác tôn giáo ở Việt Nam hiện nay, từ đó đề xuất một số định hướng cơ bản đối với công tác vận động tín đồ tôn giáo ở nước ta trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích nghiên cứu trên, luận án có nhiệm vụ sau: Một là, làm rõ những cơ sở hình thành, nội dung quan điểm và phương pháp của Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo. Hai là, phân tích thực trạng vận dụng quan điểm vận động tín đồ tôn giáo của Hồ Chí Minh ở Việt Nam thời gian qua (chỉ ra những thành tựu, hạn chế), đồng thời nêu rõ những vấn đề đặt ra. Ba là, đưa ra những định hướng của công tác vận động tín đồ tôn giáo theo quan điểm Hồ Chí Minh trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: là quan điểm và phương pháp vận động tín đồ tôn giáo của Hồ Chí Minh; việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh vào công tác tôn giáo, công tác vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Luận án tập trung nghiên cứu những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo và việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về công tác vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam qua 3 nghiên cứu thực tế tại một số tỉnh, thành phố như Hà Nội, Quảng Ninh, Ninh Bình, Yên Bái, v.v.. - Phạm vi thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu những quá trình vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về công tác vận động tín đồ tôn giáo từ năm 1990 đến nay, khi có Nghị quyết 24/NQ-TW của Bộ Chính trị về tăng cường công tác tôn giáo trong tình hình mới. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Đề tài luận án được triển khai dựa trên cơ sở lý luận là quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác vận động tín đồ tôn giáo; đồng thời có tham khảo và vận dụng một số quan điểm lý luận về tôn giáo của xã hội học tôn giáo, nhân học tôn giáo và chính trị học,... 4.2. Phương pháp nghiên cứu Thực hiện đề tài này, nghiên cứu sinh sử dụng xuyên suốt những phương pháp luận chung nhất của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để luận giải cơ sở thực tiễn, lịch sử, xã hội… của việc hình thành quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo, cũng như việc vận dụng quan điểm đó của Người trong thực tiễn công tác tôn giáo của Đảng, Nhà nước ta. Bên cạnh phương pháp luận, tác giả luận án sử dụng một số phương pháp tiếp cận chuyên ngành và liên ngành. Đó là: Cách tiếp cận sử học: Để nghiên cứu, làm rõ bối cảnh lịch sử - xã hội và các nguồn gốc hình thành quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo, luận án sử dụng cách tiếp cận sử học để nghiên cứu theo lát cắt dọc và lát cắt ngang nhằm đánh giá khách quan bối cảnh, điều kiện, hoàn cảnh lịch sử, các yếu tố chủ quan và khách quan tác động đến việc hình thành quan điểm của Hồ Chí Minh. Cách tiếp cận này được sử dụng để giải quyết các nội dung ở chương 2 của luận án. Cách tiếp cận chính trị học: Luận án sử dụng cách tiếp cận này để làm rõ quá trình nhận thức và nội dung quan điểm của Đảng, Nhà nước, các cấp, ngành về công tác tôn giáo và vận động tín đồ tôn giáo trong thời gian qua. 4 Cách tiếp cận chính trị học giúp luận án làm rõ công tác tôn giáo là một nội dung công tác quan trọng do Đảng lãnh đạo, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Đây là cách tiếp cận được vận dụng xuyên suốt trong toàn bộ luận án. Cách tiếp cận xã hội học tôn giáo: Luận án sử dụng cách tiếp cận này nhằm nghiên cứu về thực trạng việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về công tác vận động tín đồ tôn giáo trong thực tế hiện nay ở một số địa phương. Từ đó, rút ra những đánh giá về thành tựu, hạn chế của việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo, đưa ra một số định hướng cơ bản trong việc vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. Ngoài ra, chúng tôi sử dụng một số phương pháp cụ thể sau đây: Phương pháp phân tích và tổng hợp; Phương pháp khái quát hóa; Phương pháp so sánh, đối chiếu; Phương pháp lịch sử và lôgic. Trong đó, phương pháp phỏng vấn sâu được thực hiện, với 20 phiếu phỏng vấn sâu tới đối tượng gồm: cán bộ quản lý, phụ trách mảng tôn giáo ở một số tỉnh, thành phố, một số chức sắc, tín đồ các tôn giáo nhằm làm rõ hơn những nội dung của chương 3, 4 về thực trạng vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh và định hướng trong công tác tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. 5. Những đóng góp mới của luận án Thứ nhất, luận án góp phần làm rõ hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác vận động tín đồ tôn giáo và quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo. Thứ hai, luận án góp phần đánh giá thực trạng việc thực hiện công tác vận động tín đồ tôn giáo của Đảng, Nhà nước theo quan điểm của Hồ Chí Minh từ năm 1990 đến nay và làm rõ một số vấn đề đặt ra cần tiếp tục giải quyết khi vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh vào vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. Thứ ba, luận án đã nêu ra một số một số định hướng trong việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án * Ý nghĩa lý luận: Luận án phân tích, làm rõ quan điểm Hồ Chí Minh về vận động tín đồ tôn giáo. Đồng thời, đánh giá thực trạng và đưa ra một số định 5 hướng trong công tác vận động tín đồ tôn giáo của Đảng, Nhà nước theo quan điểm của Hồ Chí Minh trong thời gian tới. * Ý nghĩa thực tiễn: Luận án có thể làm tài liệu tham khảo phục vụ nghiên cứu, giảng dạy về tôn giáo học và một số ngành khoa học xã hội và nhân văn. Kết quả luận án còn gợi mở cho thực tiễn công tác tôn giáo, công tác vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được kết cấu thành 04 chương, 11 tiết. 6 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về công tác tôn giáo và công tác vận động tín đồ tôn giáo Ngày 16/10/1990, Bộ Chính trị ra nghị quyết 24/NQ - TW về tăng cường công tác tôn giáo trong tình hình mới. Nghị quyết này được xem như dấu mốc thể hiện sự đổi mới nhận thức của Đảng Cộng sản Việt Nam về tôn giáo và công tác tôn giáo. Nghị quyết 25 - NQ/TW ngày 12/3/2003 được quán triệt cụ thể và sâu sắc hơn về công tác tôn giáo: Nội dung cốt lõi của công tác tôn giáo là công tác vận động quần chúng. Dưới ánh sáng của nghị quyết, đã có nhiều tác giả nghiên cứu và khai thác đến công tác tôn giáo và công tác vận động tín đồ tôn giáo ở dưới nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau. Luận án tiến sĩ Công tác vận động giáo dân của tổ chức Đảng (cấp xã) ở đồng bằng Bắc bộ nước ta hiện nay của tác giả Hoàng Mạnh Đoàn (2002), luận án tiến sĩ Lịch sử, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Nội dung của luận án tác giả đã chỉ ra chất lượng của công tác vận động tín đồ Công giáo của tổ chức Đảng (cấp xã) ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời tác giả cũng đưa ra những biện pháp để nâng cao công tác vận động tín đồ Công giáo nhằm tuyên truyền, giáo dục về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tổ chức hướng dẫn đồng bào Công giáo nâng cao nhận thức, trình độ văn hóa, khoa học, vận động giáo dân tích cực tham gia các phong trào ở khu dân cư, cảnh giác và đấu tranh các âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn giáo của các thế lực thù địch. Luận án tiến sĩ lịch sử Công tác vận động đồng bào công giáo của Đảng bộ ở một số tỉnh ở miền Đông Nam Bộ từ năm 1986 đến năm 2006 của tác giả Đặng Mạnh Trung (Học viện Hành chính - Quốc gia Hồ Chí Minh, 2011). Nội dung luận án tác giả đã tập trung nghiên cứu những thành công và hạn 7 chế trong công tác vận động đồng bào công giáo của đảng bộ một số tỉnh miền Đông Nam Bộ ở hai giai đoạn lịch sử: Từ 1986 đến 1996 và từ 1996 đến 2006; làm rõ sự vận dụng sáng tạo về chính sách tôn giáo của Đảng trong thời kỳ đổi mới. Qua đó rút ra những kinh nghiệm trong công tác vận động đồng bào Công giáo nói chung và đồng bào Công giáo ở một số tỉnh miền Đông Nam Bộ nói riêng Công tác tôn giáo hiện nay - một số vấn đề đặt ra từ hệ thống chính trị ở nước ta của tác giả Ngô Hữu Thảo (Websile Ban Tôn Giao Chính Phủ http:// btgcp.gov.vn) đã đưa ra nhận định những thành tựu trong công tác tôn giáo của các tổ chức chính trị, tuy nhiên từ thực tiễn công cuộc đổi mới công tác tôn giáo nhằm phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc tạo động lực phát triển đất nước thì hệ thống chính trị phải đổi làm sâu sắc hơn nữa quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo, công tác lý luận cần phải có những căn cứ lý luận chỉ dẫn chính xác, phải đi vào chiều sâu và phải được vận dụng sáng tạo vào thực tiễn công tác tôn giáo của cả hệ thống chính trị; Hạn chế tình trạng chồng chéo, lấn sân, phải xây dựng, quy định chức năng, nhiệm vụ làm công tác tôn giáo của các cấp, các tổ chức để tạo ra sự phối hợp thống nhất hơn nữa trong công tác tôn giáo; Xây dựng đội ngũ chuyên trách làm về công tác tôn giáo, tác giả cho rằng các cấp ủy phải quan tâm bố trí đúng người làm công tác tôn giáo, phải được bồi dưỡng về kiến thức tôn giáo và công tác tôn giáo. Bên cạnh đó phải có chế độ đãi ngộ về vật chất và tinh thần; Công tác đối ngoại tôn giáo có vai trò quan trọng đảm bảo sự thành công của công tác tôn giáo; Công tác tôn giáo phải gắn liền với công tác dân tộc. Bài viết Tiếp tục đổi mới công tác tôn giáo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới của tác giả Phạm Dũng (www.tapchicongsan.org.vn, ngày 3/12/2013). Trong bài viết tác giả phân tích tình hình tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam, chỉ ra sự đa dạng và những vấn đề phức tạp nảy sinh trong tín ngưỡng, tôn giáo ở nước ta hiện nay như: Tình trạng chuyển nhượng, hiến tặng đất, mở rộng cơ sở thờ tự, xây dựng nhà thờ, nhà nguyện trái pháp luật 8 diễn ra ở nhiều địa phương; Các hoạt động tôn giáo trái pháp luật; mâu thuẫn nội bộ ở một số tổ chức tôn giáo; Hoạt động phức tạp của các tôn giáo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Hoạt động chống đối chính quyền của các phần tử phản động trong các tôn giáo; Các hiện tượng tín ngưỡng, tôn giáo mới, đạo lạ và tà đạo. Từ đó, tác giả đã chỉ ra một số vấn đề đặt ra đối với công tác tôn giáo trong tình hình mới. Tác giả Nguyễn Hồng Dương trong cuốn Tiếp tục đổi mới chính sách về tôn giáo ở Việt Nam hiện nay - Những vấn đề lý luận cơ bản (Nxb Văn hóa Thông tin và Viện Văn hóa, Hà Nội, 2014) đã tập trung trình bày đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đổi mới chính sách tôn giáo ở Việt Nam trong những năm gần đây. Ngoài ra, cuốn sách tác giả còn nêu ra yêu cầu của việc đổi mới chính sách tôn giáo trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế. Ngoài ra, cuốn sách cũng chỉ ra một số thành tựu đạt được trên nhiều lĩnh vực của các tôn giáo trong thời gian qua. Có thể khẳng định, cuốn sách là tài liệu tham khảo có giá trị cao đối với việc nghiên cứu về tôn giáo và vận động tín đồ tôn giáo trong bối cảnh hiện nay. Trong cuốn Quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách của Đảng và chính sách của Nhà nước về tôn giáo và Công giáo - Những vấn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam hiện nay của tác giả Hoàng Minh Đô và Đỗ Lan Hiền (Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội, 2015) bao gồm bốn chương. Trong đó, chương 1 và chương 2 tác giả đã đi sâu nghiên cứu một số quan điểm cơ bản của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo, Công giáo và quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tôn giáo và Công giáo qua các giai đoạn lịch sử từ năm 1930 đến nay. Từ đó, tác giả đã đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách pháp luật về tôn giáo và công giáo ở Việt Nam trên những mặt kết quả và hạn chế và chỉ ra những nguyên nhân. Đến chương 3, cuốn sách đã đưa ra kinh nghiệm của một số nước trong việc thực hiện chính sách đối với Công giáo và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Trên cơ sở đó, trong chương 4, tác giả đã chỉ rõ những vấn đề đặt ra trong việc vận động, động viên tín đồ Công giáo và đưa ra những giải pháp, 9 kiến nghị nhằm vận động tín đồ Công giáo gắn bó, đồng hành cùng dân tộc. Đây là tài liệu rất cần thiết cho việc nghiên cứu và kế thừa, tuy nhiên cuốn sách chỉ tập chung chủ yếu về việc thực hiện chính sách pháp luật với đạo Công giáo. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo, công tác tôn giáo và công tác vận động tín đồ tôn giáo Trong bài Quan điểm Hồ Chí Minh về đoàn kết lương giáo của tác giả Nguyễn Đức Lữ (Tạp chí Lịch sử Đảng, số 3, 1995), tác giả đã chỉ ra quan điểm của Hồ Chí Minh về đoàn kết lương giáo, nhằm phục vụ cho mục tiêu giải phóng giải phóng dân tộc, giai cấp. Bài viết có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, chỉ ra những điểm mới, là cơ sở để Đảng, Nhà nước nghiên cứu, hoạch định những chính sách phù hợp với điều kiện trong nước và quốc tế hiện nay, đặc biệt là hoạch định xây dựng biện pháp nhằm vận dụng sáng tạo quan điểm Hồ Chí Minh về đoàn kết lương giáo ở Việt Nam hiện nay. Cuốn Hồ Chí Minh với Phật giáo Việt Nam của tác giả Phùng Hữu Phú - Đại Đức Thích Minh Trí (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1997), tác giả cho rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp thu những yếu tố tích cực, tiến bộ của Phật giáo để làm phong phú thêm hành trang tư tưởng của Người về tôn giáo. Ngoài ra, cuốn sách là tài liệu quý đã chỉ ra những quan điểm, chính sách trong tư tưởng Hồ Chí Minh đối với Phật giáo. Có thể nói, đây là cuốn sách có nhiều ý nghĩa, giá trị khi nghiên cứu quan điểm Hồ Chí Minh về Phật giáo. Cuốn sách Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng của Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn - Viện nghiên cứu tôn giáo (Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998). Đây là công trình của một tập thể tác giả gồm bài viết của Ngô Bá Phương: Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng; Sưu tầm và tuyển chọn những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về tôn giáo, tín ngưỡng của tập thể tác giả; Biên niên sự kiện Hồ Chí Minh về tôn giáo, tín ngưỡng và bảng tra cứu. Đặc biệt, trong cuốn sách đã hệ thống các sắc lệnh của Hồ Chí Minh về tôn giáo, tín ngưỡng. Tuy nhiên, cuốn sách chỉ dừng ở việc sưu tầm những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng mà 10 chưa đi sâu phân tích, đánh giá những luận điểm, quan điểm của Hồ Chí Minh về tôn giáo, công tác tôn giáo và công tác vận động tín đồ tôn giáo. Trong bài viết Vấn đề tôn giáo tín ngưỡng trong tư tưởng Hồ Chí Minh của tác giả Đỗ Quang Hưng (tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo, số 1/1999) đã tập trung nghiên cứu, làm rõ ba vấn đề quan trọng: vấn đề tôn giáo sinh thời Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh; nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo tín ngưỡng; có một lí thuyết cơ bản của Hồ CHí Minh về tôn giáo tín ngưỡng. Có thể thấy, bài báo của tác giả đóng vai trò là bài báo nguyên thủy mang tính chất định hướng, gợi mở ra các hướng nghiên cứu mới cho các nhà khoa học, học giả có thể đi sâu tiếp cận các vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng trong tư tưởng Hồ Chí Minh dưới nhiều góc độ khác nhau. Trong bài Hồ Chí Minh và vấn đề tôn giáo của Đặng Nghiêm Vạn (Tạp chí Nghiên cứu tôn giáo, số 2, 2000). Bài viết đã khẳng định Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo là phải cần thấy mục đích cả cuộc đời của Người là toàn tâm, toàn ý vì cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng cho những người cùng khổ. Vì vậy, phải đấu tranh xóa bỏ nỗi nhục mất nước, nỗi nhục của sự nghèo nàn, lạc hậu, phải thức tỉnh lương tri mọi tín đồ tôn giáo trên cơ sở đại đoàn kết. Hồ Chí Minh kiên quyết đấu tranh chống những kẻ chia rẽ đoàn kết dân tộc. Với bài Về cơ sở đoàn kết lương giáo và cách ứng xử với tôn giáo trong quan điểm Hồ Chí Minh của tác giả Phạm Hữu Xuyên (Tạp chí Lý luận Chính trị, số 5, 2002) đã phân tích cơ sở đoàn kết lương giáo trong quan điểm Hồ Chí Minh bắt nguồn từ những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, từ phẩm chất đạo đức cá nhân Hồ chí Minh và từ sự vận dụng lý luận Mác - Lênin về tôn giáo và lý giải cách ứng xử với các tôn giáo trên cở sở đoàn kết dân tộc, khoan dung, vị tha, khôn khéo, tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Cuốn sách có ý nghĩa phương pháp luận quan trọng giúp cho người quản lý, người nghiên cứu có biện pháp hiệu quả trong tiếp cận và giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn tôn giáo hiện nay. Trong bài Ý nghĩa quan điểm Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo của Nguyễn Đức Lữ (Tạp chí Lịch sử Đảng, số 9, 2002), tác giả đã trình bày một số 11 thành tựu, hạn chế của tình hình tôn giáo hiện nay ở Việt Nam. Trên cơ sở đó, tác giả chỉ ra vai trò của tôn giáo trong đời sống tinh thần của nhân dân và tầm quan trọng của việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo vào giải quyết tình hình tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Tác giả Nguyễn Đức Lữ với bài Hồ Chí Minh về mối quan hệ tôn giáo với một số lĩnh vực của đời sống xã hội (Tạp chí Công tác tôn giáo, số 6, 2002) đã phân tích và làm rõ quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo và mối quan hệ giữa tôn giáo với dân tộc, giữa đạo với đời, với văn hóa, với đạo đức, với chính trị. Bài viết thể hiện sự sắc sảo và sâu sắc trong tư duy, đã cung cấp tư duy lý luận quan trọng cho những người nghiên cứu về tôn giáo. Đặc biệt, là những công trình nghiên cứu về sự tác động của các yếu tố khách quan đến tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. Trong cuốn Quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo của tác giả Lê Hữu Nghĩa - Nguyễn Đức Lữ (NxbTôn giáo, Hà Nội, 2003) đã tổng hợp lại những bài viết tham gia tại hội thảo với nội dung cơ bản trong quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức. Nội dung cuốn sách chia làm hai phần, Phần thứ nhất: Hồ chí Minh về tôn giáo; Phần thứ hai: Hồ Chí Minh với công tác tôn giáo. Trong hai phần này đã tập hợp những bài viết của các tác giả viết về Quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo như bài của tác giả Đặng Nghiêm Vạn: “Hồ Chí Minh với đặc trưng tôn giáo Việt Nam”; Lê quang Vinh: “Quan điểm Hồ Chí Minh về quản lý Nhà nước đối với tôn giáo”; Hồ Trọng Hoài: “Hồ Chí Minh về đoàn kết tôn giáo, đoàn kết dân tộc”; Phạm Như Cương nguyên Viện trưởng Viện Khoa học xã hội Việt Nam: “Các Mác-Ph.Ăngghen, Hồ Chí Minh về tôn giáo - một số vấn đề có ý nghĩa phương pháp luận và quan điểm”; Nguyễn Xuân Oánh Viện trưởng Viện CNXH khoa học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh: “Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa tôn giáo với CNXH”; Đỗ Quang Hưng : “Hồ Chí Minh và nền tảng luật pháp tôn giáo ở nước ta”. Trong cuốn Về công tác tôn giáo của Hồ Chí Minh (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2003), các tác giả đã tuyển chọn một số bài nói và viết của 12 Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác tôn giáo từ bộ sách Hồ Chí Minh toàn tập và được sắp xếp theo trình tự thời gian. Cuốn tài liệu giúp cho việc nghiên cứu, tra cứu dễ dàng hơn, hệ thống hơn. Bài viết Hồ Chí Minh về công tác vận động đồng bào có đạo tham gia cách mạng của tác giả Nguyễn Đức Lữ, Báo điện tử Đảng CS Việt Nam, (Website Đảng CS Việt Nam http://dangcongsan.vn, ngày 20/5/2005) đã phân tích những quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác vận động đồng bào có đạo: Thứ nhất, đoàn kết tôn giáo trên cơ sở tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của nhân dân. Thứ hai, muốn vận động quần chúng có đạo tham gia cách mạng phải giải quyết một số vấn đề về vướng mắc về tư tưởng. Thứ ba, muốn vận động quần chúng có tôn giáo phải tìm ra mẫu số chung, điểm tương đồng. Hồ Chí Minh cho rằng muốn làm tốt công tác tôn giáo thì phải kiên nhẫn và phải thực sự “ba cùng” (cùng sống, cùng ăn, cùng làm việc) với nhân dân và phải có phẩm chất nhẫn nại trong mọi công việc. Trong bài Quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo của tác giả Trần Đăng Sinh, (Tạp chí Hoạt động khoa học, số tháng 5, 2006), tác giả đã tổng hợp quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo, công tác vận động tín đồ tôn giáo một cách khoa học, logic. Phần đầu của bài viết, tác giả đã trình bày cơ sở khách quan hình thành tôn giáo và chính sách tôn giáo, trên cơ sở tư tưởng về chính sách tôn giáo. Bài viết đi sâu phân tích những quan điểm Hồ Chí Minh khi đưa ra những quan điểm, giải pháp đúng đắn để thực hiện thành công vấn đề đoàn kết các tôn giáo mà trọng tâm là đoàn kết Lương - Giáo. Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác vận động đối với các chức sắc tôn giáo và đồng bào tôn giáo. Bài viết thể hiện sự nghiêm túc, công phu của tác giả trong quá trình nghiên cứu về vấn đề tôn giáo theo quan điểm Hồ Chí Minh, là cơ sở lý luận quan trọng để cho các cơ quan quản lý và người nghiên cứu tiếp cận và kế thừa trong quá trình nghiên cứu, vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh vào thực tiễn hiện nay. Luận án tiến sĩ của Phạm Hữu Xuyên (2007) với chủ đề Quan điểm của Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo gồm 189 trang, tác giả đã phân tích cơ sở hình thành và quá trình phát triển quan điểm tín ngưỡng, tôn giáo của Hồ 13 Chí Minh và đưa ra quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo; Nội dung trọng tâm của luận án, tác giả đã đi sâu phân tích thực trạng việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam từ 1969 đến nay. Chương cuối của luận án, trên cơ sở phân tích thực trạng và nêu ra một số vấn đề đặt rạ, luận án đi sâu phân tích và chỉ ra phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm đẩy mạnh việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam trong thời gian tới. Trong bài viết Quan điểm Hồ Chí Minh về vận động quần chúng tín đồ tôn giáo và một số yêu cầu đặt ra đối với công tác tôn giáo của Ngô Hữu Thảo (Tạp chí Công tác tôn giáo, số 5, 2008), tác giả đã phân tích những quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác vận động quần chúng tín đồ tôn giáo như: Vấn đề tiên quyết quyết định sự thành công của công tác vận động quần chúng tín đồ tôn giáo là phải tực sự tôn trọng đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân; Phải biết khai thác những giá trị nhân bản, tích cực của tôn giáo; Nội dung phải thiết thực và phải quan tâm đến việc xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ làm công tác vận động quần chúng tín đồ tôn giáo. Từ đó rút ra một số kết luận chỉ dẫn của Hồ Chí Minh về công tác vận động quần chúng tín đồ tôn giáo. Đức khoan dung tôn giáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tiêu đề bài nghiên cứu của tác giả Lê Đại Nghĩa (Tạp chí Lý luận Chính trị, số 4 /2011), tác giả đã luận giải, khoan dung Hồ Chí Minh trên lĩnh vực tôn giáo là thái độ ứng xử khoan dung đối với tôn giáo có những nội dung độc đáo, sáng tạo được thể hiện ở hai khía cạnh cơ bản: Một là, Hồ Chí Minh chấp nhận sự đa dạng phong phú của các tôn giáo, tôn trọng các giá trị của các tôn giáo khác, mong muốn giao lưu, đối thoại tìm ra cái chung nhằm đạt tới sự hòa đồng cùng phát triển giữa các cộng đồng tôn giáo trên đất nước Việt Nam; hai là, tôn trọng đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, đoàn kết lương giáo và giữa các tôn giáo nhằm đem đến tự do, độc lập, hạnh phúc cho mọi người. Từ đó, tác giả liên hệ việc Đảng, Nhà nước quán triệt vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và quan điểm Hồ Chí Minh. 14 Cuốn sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với Phật giáo của Giáo hội Phật Việt Nam - Ban Văn hóa TW (Nxb Tổng hợp Thành Phố Hồ Chí Minh, 2011) là cuốn sách của nhiều tác giả, đã tập hợp 31 nhận định, cảm niệm về Hồ Chí Minh với Phật Giáo mà các tác giả đã được trải nghiệm trong cuộc sống tu học, sinh hoạt tôn giáo, và qua những lần vinh dự được gặp Bác Hồ. Cuốn sách không phân thành các chương, mục theo cách bố cục quen thuộc mà tập hợp những bài viết theo chủ đề như: Quan điểm Hồ Chí Minh với Phật giáo; Chính sách của Đảng, Nhà nước và Hồ Chủ Tịch về Phật giáo; Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác vận động tăng ni, tín đồ Phật giáo; nhân cách Hồ Chí Minh… Qua Chủ tịch Hồ Chí Minh với Phật giáo cho thấy cái nhìn tổng quát về quan điểm Hồ Chí Minh đối với Phật giáo, những hiểu biết sâu sắc của Người về tôn giáo truyền thống của dân tộc, những quan điểm, chủ trương, chính sách thực tế, cùng nhãn quan chính trị tài tình và sáng suốt, đã biến thành những nội dung ưu việt trong Hiến pháp, trong Sắc lệnh và trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Người. Tác giả Cao Văn Thanh và Đậu Tuấn Nam (đồng chủ biên) với cuốn Một số vấn đề về tôn giáo và công tác tôn giáo của Đảng và Nhà nước ta hiện nay (Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội, 2011). Đây là cuốn sách tập hợp những bài viết của các tác giả về tôn giáo; Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về tôn giáo; Công tác vận động tín đồ chức sắc tôn giáo; Và một số tôn giáo chính ở Việt Nam... Trong đó, từ trang 49 - 65 có bài viết của tác giả Cao Văn Thanh: Quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo. Tác giả đã phân tích quá trình hình thành, phát triển và những nội dung cơ bản của quan điểm Hồ Chí Minh về tôn giáo. Từ trang 90 - 122 trong bài viết: Công tác vận động tín đồ chức sắc tôn giáo của tác giả Đậu Tuấn Nam, đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về vận động tín đồ, chức sắc tôn giáo. Đồng thời, tác giả đã phân tích nội dung, hình thức, phương pháp vận động tín đồ, chức sắc tôn giáo. Từ đó, đưa ra một số giải pháp vận động, tranh thủ chức sắc tôn giáo trong tình hình mới. Như vậy, với nhiều cách tiếp cận khác nhau, các nhà khoa học đã chỉ ra sự hợp lý của việc đổi mới chính sách 15 tôn giáo ở Việt Nam trong những năm qua. Ngoài ra, nhiều định hướng, giải pháp đưa ra nhằm thực hiện công tác tôn giáo của Đảng, Nhà nước ở một số địa phương, vùng trong cả nước. Luận án tiến sĩ Triết học Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết lương giáo trong thực hiện chính sách tôn ở Việt Nam hiện nay của tác giả Nguyễn Văn Siu (2011) đã phân tích cơ sở hình thành và phát triển nội dung quan điểm Hồ Chí Minh về đoàn kết tôn giáo, đoàn kết lương giáo và đánh giá đúng thực trạng sự vận dụng vào vấn đề đoàn kết tôn giáo trong xây dựng khối đại đoàn kết tộc; Chỉ rõ những vấn đề đặt ra, từ đó tác giả đề xuất giải pháp để nâng cao chất lượng thực hiện chính sách tôn giáo theo quan điểm Hồ Chí Minh. Có thể thấy, một trong những điểm mấu chốt của luận án đã chỉ ra những phương pháp cụ thể trong việc vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về đoàn kết tôn giáo vào công tác vận động tín đồ tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. Trong bài Quan điểm Hồ Chí Minh về công tác tôn giáo và sự vận dụng của Đảng trong thời kỳ đổi mới của Đinh Văn Thành (Tạp chí Lịch sử Đảng, số 4/2012). Tác giả đã làm rõ quan điểm Hồ Chí Minh về công tác tôn giáo trên cơ sở vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam: Thực hiện đoàn kết lương giáo; Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân; Công tác tôn giáo phải quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào có đạo; Giải quyết tốt mối quan hệ giữa tôn giáo và dân tộc, đức tin và lòng yêu nước. Từ đó Đảng đã vận dụng vào thực tiễn công tác tôn giáo được thể hiện trong sự nhất quán việc xác định quan điểm chỉ đạo, nguyên tắc chỉ đaọ, chính sách và nhiệm vụ cụ thể trong công tác tôn giáo của Đảng. Cuốn sách Công tác tôn giáo từ quan điểm Mác - Lênin đến thực tiễn Việt Nam của tác giả Ngô Hữu Thảo (Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội, 2012). Nội dung cuốn sách có ba nội dung lớn: (i) nghiên cứu quan điểm của các nhà kinh điển Mác - Lênin về công tác tôn giáo; (ii) quan điểm Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo - một số vấn đề lý luận và thực tiễn; (iii) chỉ ra công tác tôn giáo là của cả hệ thống chính trị. Trong đó cả chương 2 tác giả viết về quan điểm Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo - một số vấn đề lý 16
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan