Tài liệu Quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng tmcp ngoại thương việt nam chi nhánh hoàn kiếm

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ HẰNG NGA QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HOÀN KIẾM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ HẰNG NGA QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HOÀN KIẾM Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐINH VĂN THÔNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, và có kế thừa các công trình nghiên cứu trƣớc đó có liên quan đến đề tài. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hằng Nga LỜI CẢM ƠN Tác giả xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giáo khoa Kinh tế Chính trị và các cán bộ Phòng đào tạo Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã hết lòng chỉ bảo, giảng dạy trong suốt quá trình tác giả học tập và nghiên cứu tại trƣờng. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới PGS. TS Đinh Văn Thông. Thầy đã tận tình hƣớng dẫn trong suốt thời gian tác giả thực hiện luận văn tốt nghiệp này. Cuối cùng, tác giả xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều kiện, đóng góp ý kiến để tác giả có thể hoàn thành tốt luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hằng Nga MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................... i DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................ iii LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .............................................................................................................................4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng thƣơng mại ................................................................................................. 4 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng thƣơng mại .................................................................................................................................. 6 1.2.1. Hoạt động cho vay và chất lượng cho vay ngắn hạn của ngân hàng thương mại ................................................................................................ 6 1.2.2. Quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn ............................................. 18 1.3. Kinh nghiệm của một số ngân hàng về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn: ............................................................................................................................... 28 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP THIẾT KẾ LUẬN VĂN .......................................31 2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu, tài liệu .............................................................. 31 2.1.1. Nguồn tài liệu sơ cấp .................................................................... 31 2.1.2. Nguồn tài liệu thứ cấp .................................................................... 31 2.2. Các phƣơng pháp cụ thể vận dụng để nghiên cứu .......................................... 32 2.2.1. Phương pháp logic - lịch sử ............................................................ 32 2.2.2. Phương pháp thống kê ................................................................... 32 2.2.3. Phương pháp phân tích - Tổng hợp ................................................. 33 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NGOẠI THƢƠNG, CHI NHÁNH HOÀN KIẾM .........34 3.1. Khái quát về ngân hàng Vietcombank Hoàn Kiếm. ....................................... 34 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển. .................................................... 34 3.1.2. Mô hình cơ cấu tổ chức của ngân hàng TMCP Ngoại thương chi nhánh Hoàn Kiếm ................................................................................... 35 3.2. Thực trạng quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại Vietcombank chi nhánh Hoàn Kiếm giai đoạn 2011 – 2015 ............................................................... 38 3.2.1. Khái quát về hoạt động kinh doanh và kết quả kinh doanh của chi nhánh 38 3.2.2. Thực trạng chất lượng cho vay ngắn hạn tại Vietcombank chi nhánh Hoàn Kiếm. ............................................................................................. 45 3.2.3. Phân tích công tác quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn tại Vietcombank chi nhánh Hoàn Kiếm ......................................................... 57 3.2.4. Đánh giá công tác quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn. ................ 66 3.2.5. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................... 70 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM, CHI NHÁNH HOÀN KIẾM.............................................................................................73 4.1. Bối cảnh kinh tế mới và định hƣớng tăng cƣờng quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại VCBank chi nhánh Hoàn Kiếm .......................................................... 73 4.1.1. Bối cảnh kinh tế mới ...................................................................... 73 4.1.2. Định hướng tăng cường công tác quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn.. 74 4.2. Giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại VCB chi nhánh Hoàn Kiếm ...................................................................................... 77 4.2.1. Đa dạng hoá các hình thức cho vay ngắn hạn ................................. 77 4.2.2. Đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng đi đôi với kiểm soát chất lượng tín dụng trên nguyên tắc không hạ chuẩn cho vay: ......................................... 78 4.2.3. Thực hiện nghiêm quy trình cho vay ................................................ 78 4.2.4. Nâng cao năng lực cho cán bộ tín dụng .......................................... 80 4.2.5. Khắc phục và ngăn ngừa nợ quá hạn .............................................. 80 4.2.6. Nâng cao chất lượng thông tin tín dụng .......................................... 81 4.2.7. Tăng cường kiểm soát nội bộ .......................................................... 82 4.2.8. Phân tán rủi ro .............................................................................. 82 4.3. Đề xuất với cấp trên và các ban ngành liên quan ........................................... 83 4.3.1. Đối với Nhà nước .......................................................................... 83 4.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nước Việt Nam ........................................... 84 4.3.3. Đối với ngân hàng Vietcombank ..................................................... 86 KẾT LUẬN ...............................................................................................................88 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................89 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CBTD 2 CIC Trung tâm thông tin tín dụng 3 CN Chi nhánh 4 DPRR 5 KH 6 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc 7 NHNT Ngân hàng ngoại thƣơng 8 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 9 TCTD Tổ chức tín dụng 10 TMCP Thƣơng mại cổ phần 11 VCB HK 12 XLRR Cán bộ tín dụng Dự phòng rủi ro Khách hàng Vietcombank Hoàn Kiếm Xử lý rủi ro i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 Nội dung Tình hình huy động vốn của VCB HK giai đoạn 2011-2015. Cơ cấu huy động vốn của VCB HK giai đoạn 2011-2015 Tình hình hoạt động cho vay tại VCB HK giai đoạn 2011-2015. Tình hình mua bán ngoại tệ tại VCB HK giai đoạn 2011-2015. Trang 39 40 42 44 Một số thay đổi trong chính sách cho vay ngắn 5 Bảng 3.5 hạn doanh nghiệp của VCB giữa hai thời kì 2008 46 – 2010 và 2011 – 2015. Quy mô và cơ cấu dƣ nợ cho vay ngắn hạn doanh 6 Bảng 3.6 nghiệp tại Chi nhánh Hoàn Kiếm giai đoạn 2011 47 – 2015 Tỷ trọng cho vay ngắn hạn doanh nghiệp theo 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 9 Bảng 3.9 10 Bảng 3.10 Hiệu suất sử dụng vốn tại Vietcombank Hoàn Kiếm ngành kinh tế tại VCB HK giai đoạn 2011-2015. Tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dƣ nợ cho vay ngắn hạn tại VCB HK giai đoạn 2011-2015 Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu trên tổng dƣ nợ cho vay ngắn hạn tại VCB HK giai đoạn 2011-2015 ii 50 51 53 54 11 Bảng 3.11 Tình hình lợi nhuận từ cho vay ngắn hạn tại chi nhánh Hoàn Kiếm giai đoạn 2011-2015. 56 Tỷ trọng giữa thu nhập từ hoạt động cho vay ngắn 12 Bảng 3.12 hạn trên tổng thu nhập cho vay tại chi nhánh 61 Hoàn Kiếm giai đoạn 2011-2015 DANH MỤC HÌNH VẼ STT Bảng 1 Hình 3.1 Nội dung Sơ đồ cơ cấu tổ chức của VCB HK iii Trang 35 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Đất nƣớc ta đang trong thời kì đổi mới, phát triển kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa có sự điều tiết của Nhà nƣớc. Để có một nền kinh tế phát triển vững mạnh ta phải có một hệ thống các yếu tố cơ bản cần thiết cho quá trình phát triển. Hệ thống trung gian tài chính nói chung và Ngân hàng Thƣơng mại nói riêng đã góp một phần quan trọng trong guồng máy của toàn bộ hệ thống. Ngân hàng thƣờng đƣợc coi là hệ tuần hoàn vốn của nền kinh tế từng quốc gia và toàn cầu. Chính do vai trò quan trọng của Ngân hàng đối với nền kinh tế, nhất là kinh tế thị trƣờng mà Ngân hàng ngày càng trở nên thiết yếu. Nó vừa nắm cán cân, vừa quyết định sự thành bại của một nền kinh tế. Tín dụng Ngân hàng, đặc biệt là hoạt động cho vay ngắn hạn là một trong những hoạt động chính và tạo ra thu nhập lớn nhất cho các Ngân hàng Thƣơng mại. Thông qua hoạt động cho vay, ngân hàng tạo điều kiện cho các đơn vị, tổ chức, hộ gia đình và các cá nhân phát triển hoạt động kinh doanh, trên cơ sở đó thúc đẩy sự phát triển chung của nền kinh tế. Đồng thời cũng từ hoạt động cho vay, NHTM tạo đƣợc thu nhập để tồn tại và phát triển. Tuy nhiên, tác dụng thúc đẩy kinh tế phát triển và tạo thu nhập cho ngân hàng chỉ thực sự có đƣợc nếu các khoản cho vay đƣợc an toàn. Trong những năm qua, Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam Vietcombank, chi nhánh Hoàn Kiếm đã không ngừng phát triển quy mô tín dụng, cung ứng vốn cho các doanh nghiệp để phát triển kinh tế đất nƣớc. Dƣ nợ cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản. Tuy nhiên thực tế cho thấy, chất lƣợng cho vay, đặc biệt là cho vay ngắn hạn còn chƣa an toàn dẫn tới việc phát sinh nhiều nợ quá hạn và nợ xấu, ảnh hƣởng đáng kể đến kết quả 1 hoạt động của Ngân hàng. Vấn đề nghiên cứu quản lý chất lƣợng hoạt động cho vay ngắn hạn trở thành vấn đề đang rất đƣợc quan tâm. Do phạm trù nghiên cứu quản lý chất lƣợng tín dụng của hệ thống Ngân hàng rất rộng nên với thời gian và năng lực có hạn, tôi chỉ tập trung vào nghiên cứu vấn đề quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn. Qua đó, tìm hiểu thực trạng quản lý chất lƣợng cho vay, những kết quả đạt đƣợc và những hạn chế tồn tại. Từ đó tìm ra những nguyên nhân của những hạn chế đó cũng nhƣ tìm ra những giải pháp để nâng cao quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn. Vì thế, tôi đã lựa chọn đề tài: “Quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - chi nhánh Hoàn Kiếm” để tìm hiểu kỹ hơn về thực trạng này. 2. Câu hỏi nghiên cứu NHTMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm cần làm gì để tăng cƣờng quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại chi nhánh? 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đánh giá công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm. Từ đó đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cƣờng công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại chi nhánh. Nhiệm vụ: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn của một số Ngân hàng Thƣơng mại. - Phân tích thực trạng và đánh giá công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm - Đề xuất một số định hƣớng và giải pháp tăng cƣờng quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm. 2 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài: * Đối tƣợng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm. * Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian: Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm - Phạm vi thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm từ năm 2011 – 2015 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại NHTMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm Chƣơng 2: Phƣơng pháp thiết kế luận văn Chƣơng 3:Thực trạng quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại NHTMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm Chƣơng 4: Giải pháp tăng cƣờng quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại NHTMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, chi nhánh Hoàn Kiếm Để có thể hoàn thành đƣợc bài viết, em xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dẫn tận tình của thầy giáo PGS.TS. Đinh Văn Thông và sự giúp đỡ nhiệt tình của các cô chú, anh chị tại ngân hàng Ngoại thƣơng, chi nhánh Hoàn Kiếm đã giúp đỡ em rất nhiều trong thời gian thực tập vừa qua. 3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng thƣơng mại Từ trƣớc đến nay có rất nhiều công trình nghiên cứu, luận văn thạc sĩ, các bài báo, các tham luận liên quan đến vấn đề cho vay nhƣ luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Thanh Hà (2011), “Các giải pháp mở rộng tín dụng tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Sài gòn”, trƣờng Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia TP.HCM. Luận văn phân tích, đánh giá tình hình tín dụng và đƣa ra 5 giải pháp mở rộng tín dụng tại Chi nhánh ngân hàng này. Đồng thời đƣa ra các đề xuất và kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nƣớc và Chính phủ để các giải pháp này phát huy hiệu quả tại Ngân hàng Ngoại thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Nam Sài Gòn. Luận án tiến sĩ của tác giả Lê Ngọc Lân (2011), “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại ở Việt Nam”, Học viện Khoa học xã hội, đã tập trung nghiên cứu, giải quyết các vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn về hoạt động tín dụng ngân hàng và quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tín dụng ngân hàng với các nội dung chủ yếu: Hệ thống hóa những nội dung cơ bản về quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tín dụng ngân hàng; Đề cập một số kinh nghiệm quản lý hoạt động tín dụng tại một số nƣớc; Phân tích các nguyên nhân chủ quan và khách quan ảnh hƣởng đến hiệu quả của quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tín dụng đồng thời luận văn cũng chỉ ra các giải pháp, điều kiện nhằm tạo điều kiện thuận lợi về môi trƣờng kinh tế và pháp lý cho việc thực hiện các giải pháp đƣa ra. 4 Luận văn thạc sĩ của tác giả Bạch Thị Thảo (2015), “Nâng cao chất lượng cho vay ngắn hạn tại NHTMCP đầu tư và phát triển Việt Nam, chi nhánh Thăng Long”, trƣờng Đại học Quốc gia Hà Nội, đã tổng hợp đƣợc một số vấn đề chung về chất lƣợng cho vay ngắn hạn của các ngân hàng thƣơng mại, nêu đƣợc khái quát chất lƣợng cho vay của BIDV chi nhánh Thăng Long và từ đó rút ra đƣợc một số nhận xét đánh giá về ƣu điểm, hạn chế cũng nhƣ nguyên nhân của các hạn chế về cho vay ngắn hạn của ngân hàng làm cơ sở cho các đề xuất giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng cho vay ngắn hạn của chi nhánh trong thời gian tiếp theo. Tuy nhiên, các giải pháp tác giả đƣa ra còn chung chung, chƣa gắn kết với kết quả phân tích và chƣa đƣa ra định hƣớng nâng cao chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng. Luận văn thạc sĩ của tác giả Phùng Thị Nga (2015) “Chất lượng cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại NHTMCP Công thương Việt Nam, chi nhánh Nam Thăng Long”, Trƣờng đại học Kinh tế đã nêu ra đƣợc những nội dung chủ yếu sau: - Tổng quan chung về doanh nghiệp vừa và nhỏ, vị trí, vai trò của nó đối với nền kinh tế; Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thƣơng mại, khái niệm về cho vay và vai trò của cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng cho vay. - Đi sâu nghiên cứu và phân tích thực trạng về quan hệ cho vay của NHCT chi nhánh Nam Thăng Long đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, chỉ ra đƣợc những tồn tại và nguyên nhân. - Dựa trên những phân tích về thực trạng,tồn tại và nguyên nhân trong quan hệ cho vay của NHCT, chi nhánh Nam Thăng Long đối với DN vừa và nhỏ, luận văn đã đƣa ra các giải pháp và kiến nghiện giúp ngân hàng nâng cao chất lƣợng cho vay. 5 Tuy nhiên, đề tài nghiên cứu trên chỉ đề cập đến chất lƣợng tín dụng nói chung và chất lƣợng tín dụng dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ mà chƣa đề cập đến chất lƣợng cho vay ngắn hạn, loại hình tín dụng chủ yếu của ngân hàng thƣơng mại. Luận văn thạc sĩ của Vũ Thị Lâm (2010), “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam, chi nhánh Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc”, trƣờng đại học Nông nghiệp Hà Nội, đã tập trung phân tích thực trạng hoạt động tín dụng tại ngân hàng đầu tƣ và phát triển Việt Nam, chi nhánh Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc thông qua cách thức tổ chức hoạt động, các kết quả chi tiêu hoạt động chính nhƣ huy động vốn, cho vay, thanh toán quốc tế,bản lẻ….Luận văn đã đặc biệt đi sâu phân tích chất lƣợng tín dụng xét cả về định tính và định lƣợng. Tác giả đã phân tích thực tế và kết quả hoạt động tín dụng tại chi nhánh và hạn chế. Song, luận văn còn hạn chế trong việc đánh giá thực trạng một cách chung chung, chƣa có minh chứng cụ thể và các giải pháp chƣa xuất phát từ đặc điểm riêng của chi nhánh. Tuy nhiên, chƣa có công trình nghiên cứu chuyên biệt về hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM Vietcombank Hoàn Kiếm. Do vậy, đề tài “Quản lý chất lượng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng TMCP Vietcombank chi nhánh Hoàn Kiếm” là đề tài mới. Trong quá trình thực hiện đề tài, bên cạnh việc kế thừa, chọn lọc những thành tựu nghiên cứu đã có, tác giả cũng tham khảo, kết hợp khảo sát những vấn đề mới nảy sinh, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại Vietcombank Hoàn Kiếm. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý chất lƣợng cho vay ngắn hạn tại ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Hoạt động cho vay và chất lượng cho vay ngắn hạn của ngân hàng thương mại 1.2.1.1. Hoạt động cho vay của NHTM i) Nội dung hoạt động cho vay của NHTM 6 Trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của các NHTM thì nghiệp vụ tín dụng cho vay giữ vai trò trọng yếu nhất. Cho vay cũng là một trong các hình thức tín dụng của ngân hàng và đóng vai trò là nguồn thu chủ yếu. Có thể đƣa ra khái niệm về cho vay của NHTM nhƣ sau: “Hoạt động cho vay của NHTM là một giao dịch về tiền hoặc tài sản được chuyển nhượng từ NHTM đến khách hàng trên cơ sở có hoàn trả (cả gốc lẫn lãi) mà thực chất là sự vay mượn dựa trên cơ sở tin tưởng, tín nhiệm lẫn nhau”. ii ) Hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM Cho vay ngắn hạn là hình thức cho vay mà thời hạn cho vay đến 12 tháng. Cho vay ngắn hạn có những đặc điểm sau: - Vốn vay ngắn hạn luân chuyển cùng chu kỳ sản xuất kinh doanh của khách hàng. Cho vay ngắn hạn chủ yếu để đáp ứng nhu cầu thiếu hụt tạm thời vốn lƣu động trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Việc cho vay và thu nợ luôn diễn ra lúc bắt đầu và kết thúc của chu kì sản xuất kinh doanh. Ngân hàng thƣờng cho vay khi khách hàng phát sinh nhu cầu vốn để mua vật tƣ, nguyên vật liệu, hoặc trang trải các chi phí sản xuất. Khi hàng hoá đƣợc tiêu thụ, khách hàng có thu nhập, cũng là lúc ngân hàng thu hồi nợ. Xuất phát từ đặc điểm này, các ngân hàng thƣờng quy định thời hạn cho vay trên cơ sở chu kì sản xuất của ngƣời vay. Do vậy, thời gian thu hồi vốn trong cho vay ngắn hạn nhanh. - Thời hạn thu hồi vốn nhanh nên rủi ro của khoản cho vay ngắn hạn thấp hơn khoản cho vay trung và dài hạn, mức lãi suất cho vay ngắn hạn thấp hơn mức lãi suất cho vay trung và dài hạn. - Hình thức cho vay phong phú: Ngân hàng cung cấp ngày càng đa dạng các loại hình thức cho vay ngắn hạn, nhƣ: cho vay ngắn hạn từng lần, cho vay theo hạn mức, cho vay thấu chi, cho vay luân chuyển… Điều này vừa để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, đồng thời giúp ngân hàng phân tán rủi ro. 7 - Cho vay ngắn hạn là hoạt động chủ yếu của ngân hàng. Đặc trƣng cảu ngân hàng là kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ, trong đó nhận tiền gửi ngắn hạn là hoạt động huy động vốn chủ yếu. Cho nên, với sự phù hợp về lãi suất và thời hạn, các ngân hàng chủ yếu cho vay ngắn hạn. - Là hoạt động đặc trƣng của NHTM Ngân hàng là một trong các tổ chức tài chính quan trọng nhất của nền kinh tế, là một tổ chức trung gian tài chính với hoạt động chủ yếu là chuyển tiết kiệm thành đầu tƣ. Trong quá trình vận động của nền kinh tế, xảy ra mối quan hệ giữa hai loại cá nhân và tổ chức:(1) các tổ chức và cá nhân tạm thời thâm hụt chi tiêu, tức là chi tiêu cho tiêu dùng và đầu tƣ vƣợt quá thu nhập và vì thế họ là những ngƣời cần bổ sung vốn; và (2) các cá nhân và tổ chức thặng dƣ trong chi tiêu, tức là thu nhập hiện tại của họ lớn hơn các khoản chi tiêu cho hàng hoá, dịch vụ và do vậy họ có tiền để tiết kiệm. Sự tồn tại của hai nhóm này hoàn toàn độc lập với ngân hàng. Điều tất yếu là tiền sẽ chuyển từ nhóm thứ (2) sang nhóm thứ (1) nếu cả hai cùng có lợi. Nhƣ vậy thu nhập gia tăng là động lực tạo ra mối quan hệ tài chính giữa hai nhóm. Quan hệ tín dụng trực tiếp (quan hệ tài chính trực tiếp) đã có từ lâu và tồn tại cho đến ngày nay. Tuy nhiên quan hệ trực tiếp bị nhiều giới hạn do sự không phù hợp về quy mô, thời gian, không gian... Điều này cản trở quan hệ trực tiếp phát triển và là điều kiện nảy sinh trung gian tài chính. Ngân hàng - một trung gian tài chính điển hình này thực hiện việc chuyển tiết kiệm thành đầu tƣ một cách hiệu quả nhất: cung cấp những dịch vụ có giá trị từ nhỏ nhất đến lớn nhất, kinh doanh rủi ro tốt nhất và có khả năng thẩm định thông tin tốt nhất (do mang tính chuyên môn hoá cao). Vì nguồn lợi lớn mang lại từ nghiệp vụ này (ở các nƣớc phát triển thì doanh thu từ hoạt động tín dụng chiếm khoảng 70%, còn ở các nƣớc đang phát triển thì tỷ lệ này còn cao hơn nhiều, chiếm khoảng 80 - 8 90%) mà ngân hàng đã đứng ra đảm nhận vai trò trung gian tài chính cho nền kinh tế. 1.2.1.2. Chất lượng cho vay ngắn hạn i) Khái niệm chất lƣợng cho vay ngắn hạn Trƣớc đây, quan niệm về chất lƣợng cho vay ngắn hạn chỉ giới hạn trong khái niệm an toàn cho vay, thể hiện qua tổn thất phát sinh từ những rủi ro cho vay. Chất lƣợng cho vay ngắn hạn đƣợc coi là cao khi các khoản vay không có hoặc ít tổn thất và ngƣợc lại, khi tổn thất là lớn, thì chất lƣợng cho vay đƣợc coi là thấp. Hoạt động cho vay ngắn hạn có chất lƣợng phải thực hiện đƣợc các mục tiêu của cho vay. Mục tiêu của Ngân hàng khi cho vay là: một mặt, tài trợ cho khách hàng một cách hiệu quả, giúp khách hàng có vốn để thành lập, duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh; mặt khác xét cho vay ngắn hạn là hoạt động kinh doanh của Ngân hàng, mục tiêu là thu hồi nợ và có lãi. Hoạt động cho vay ngắn hạn có chất lƣợng phải đáp ứng đƣợc cả hai khía cạnh trên. Chất lƣợng cho vay ngắn hạn đối với từng chủ thể khác nhau đƣợc quan niệm khác nhau. Đối với ngân hàng thƣơng mại, chất lƣợng cho vay ngắn hạn thể hiện qua quy mô cho vay, việc đảm bảo các nguyên tắc an toàn trong cho vay, việc mang lại thu nhập thông qua hoạt động cho vay... Còn đối với doanh nghiệp, chất lƣợng cho vay ngắn hạn lại thể hiện qua khả năng đáp ứng nhu cầu vốn kịp thời và đầy đủ, chi phí vốn hợp lý, hiệu quả mang lại nhờ sử dụng vốn vay. Chất lƣợng cho vay ngắn hạn là một khái niệm vừa cụ thể vừa trừu tƣợng. Thƣớc đo chất lƣợng của cho vay ngắn hạn vừa cụ thể bằng các chỉ tiêu định lƣợng, vừa trìu tƣợng bằng các chỉ tiêu định tính. 9 Do tính tổng hợp của khái niệm chất lƣợng cho vay ngắn hạn nên luận văn chỉ tập trung vào phân tích chất lƣợng cho vay ngắn hạn trên giác độ Ngân hàng thông qua một số chỉ tiêu định tính và định lƣợng chủ yếu. ii) Các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng cho vay ngắn hạn Nhân tố bên trong Đối với ngân hàng thƣơng mại: chất lƣợng cho vay ngắn hạn thể hiện ở phạm vi, mức độ, giới hạn tín dụng phải phù hợp khả năng thực lực của bản thân ngân hàng và đảm bảo đƣợc tính cạnh tranh trên thị trƣờng với nguyên tắc hoàn trả đúng hạn và có lãi. Các nhân tố bên trong là: Chính sách cho vay ngắn hạn, công tác tổ chức, chất lƣợng cán bộ, quy mô vốn của ngân hàng, thông tin tín dụng, quy trình nghiệp vụ tín dụng...  Chính sách cho vay ngắn hạn Chính sách cho vay ngắn hạn là một hệ thống biện pháp có liên quan đến việc khuyếch trƣơng tín dụng hoặc hạn chế tín dụng để đạt đƣợc mục tiêu đã hoạch định của ngân hàng thƣơng mại đó. Do đó, việc hoạch định chính sách cho vay ngắn hạn có ý nghĩa quyết định đến sự thành công hay thất bại của mỗi ngân hàng. Một chính sách cho vay ngắn hạn đúng đắn sẽ thu hút đƣợc nhiều khách hàng, đảm bảo khả năng sinh lời của hoạt động tín dụng dựa trên cơ sở phân tán rủi ro, tuân thủ chấp hành đúng luật pháp và đƣờng lối của ngân hàng nhà nƣớc, đảm bảo công bằng xã hội. Bất kỳ một ngân hàng nào muốn nâng cao hiệu quả hoạt động của mình thì phải có chính sách tín dụng phù hợp với điều kiện cụ thể của ngân hàng. Hoạt động cho vay ngắn hạn trong nền kinh tế thị trƣờng chứa đựng nhiều rủi ro. Khi ngân hàng gặp những rủi ro thì có thể đi đến phá sản hoặc bị thiệt hại lớn, mất uy tín với khách hàng và cơ quan quản lý Nhà nƣớc. Vì vậy khi hoạch định chính sách cho vay ngắn hạn, các nhà hoạch định luôn coi 10