Tài liệu Quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng đồng bằng sông cửu long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM PHẠM PHƯƠNG TÂM QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TỪ XA ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM PHẠM PHƯƠNG TÂM QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TỪ XA ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 62.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS PHAN VĂN KHA PGS.TS HÀ THANH TOÀN HÀ NỘI - 2016 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu trong Luận án là trung thực. Kết quả của Luận án chưa từng được tác giả nào công bố trong bất kỳ các công trình khác. Tác giả Luận án PHẠM PHƯƠNG TÂM ii LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành công trình nghiên cứu này tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các tập thể và cá nhân. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các Thầy hướng dẫn khoa học: GS.TS. Phan Văn Kha và PGS.TS. Hà Thanh Toàn đã tận tình giúp đỡ và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án. Tôi cũng xin chân thành cảm các nhà khoa học, các Thầy giáo, Cô giáo, Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Trường Đại học Cần Thơ, Trung tâm Liên kết đào tạo... đã đóng góp những ý kiến quý báu cho luận án. Tôi xin gửi lời cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của các Thầy, Cô, các Nhà khoa học của Trường Đại học Giáo dục; Ban Giám hiệu, Thầy, Cô và bạn bè đồng nghiệp Trường Đại học Cần Thơ, Trung tâm Liên kết đào tạo đã động viên, khuyến khích và tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn sự hợp tác nhiệt tình của Ban Lãnh đạo và Quý Thầy Cô của các trường đại học: Trường Đại học Trà Vinh, Trường Đại học Đồng Tháp và các Đơn vị liên kết đào tạo từ xa, các Cơ sở sử dụng nhân lực thông qua hình thức đào tạo từ xa đã tham gia và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình điều tra, khảo sát, khảo nghiệm và thử nghiệm của luận án. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã quan tâm, chia sẻ, động viên giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận án. Tôi xin trân trọng cám ơn! Tác giả Luận án PHẠM PHƯƠNG TÂM iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ I LỜI CÁM ƠN ................................................................................................. II MỤC LỤC ................................................................................................... III DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... VI DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... VII DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................. IX MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TỪ XA ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC ....................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 7 1.1.1. Các nghiên cứu về đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học...................................................................................................... 7 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học........................................................................................ 8 1.2. Đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ................... 11 1.2.1. Một số khái niệm ............................................................................... 11 1.2.2. Vai trò và đặc điểm đào tạo từ xa....................................................... 14 1.2.3. Nhu cầu đào tạo nhân lực trình độ đại học thông qua đào tạo từ xa ................................................................................................................ 17 1.2.4. Nội dung đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học .............................................................................................................. 20 1.3. Quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ...... 24 1.3.1. Quản lý đào tạo từ xa ......................................................................... 24 1.3.2. Tiếp cận quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học.................................................................................................... 25 1.3.3. Nội dung quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học.................................................................................................... 28 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ....................................................................... 42 1.4.1. Nhóm các yếu tố khách quan ............................................................. 42 1.4.2. Nhóm các yếu tố chủ quan ................................................................. 45 Kết luận Chương 1 ...................................................................................... 47 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TỪ XA ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VÀ KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA ................................................................................. 48 2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng .............................................................. 48 2.1.1. Hồi cứu tư liệu, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn ................................. 48 iv 2.1.2. Khảo sát thực tiễn .............................................................................. 48 2.2. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội vùng Đồng bằng sông Cửu Long ............................................................................................................... 50 2.2.1. Đặc điểm địa lý tự nhiên và kinh tế - xã hội vùng Đồng bằng sông Cửu Long ............................................................................................ 50 2.2.2. Thực trạng về nhân lực và nhu cầu nhân lực vùng Đồng bằng sông Cửu Long ............................................................................................ 52 2.3. Thực trạng đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng Đồng bằng sông Cửu Long ............................................................ 59 2.3.1. Mạng lưới các cơ sở đào tạo có đào tạo từ xa vùng Đồng bằng sông Cửu Long ............................................................................................ 59 2.3.2. Quy mô sinh viên .............................................................................. 60 2.3.3. Tổ chức đào tạo từ xa ........................................................................ 61 2.4. Thực trạng quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng Đồng bằng sông Cửu Long ....................................... 81 2.4.1. Xây dựng quy hoạch đào tạo từ xa ..................................................... 81 2.4.2. Quản lý thực hiện quy hoạch đào tạo từ xa ........................................ 82 2.4.3. Quản lý kiểm tra, giám sát và đánh giá đào tạo từ xa ....................... 105 2.5. Nhận xét chung ..................................................................................... 109 2.5.1. Ưu điểm .......................................................................................... 109 2.5.2. Hạn chế ........................................................................................... 111 2.6. Kinh nghiệm một số quốc gia về quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học .............................................................. 113 2.6.1. Quản lý đào tạo từ xa của một số nước ............................................ 113 2.6.2. Bài học kinh nghiệm áp dụng quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ở Việt Nam.................................................. 117 Kết luận chương 2 ..................................................................................... 120 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TỪ XA ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG .......................................................... 121 3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp ........................................................ 121 3.1.1. Tính hệ thống .................................................................................. 121 3.1.2. Tính cần thiết................................................................................... 122 3.1.3. Tính khả thi ..................................................................................... 122 3.1.4. Tính mục đích.................................................................................. 122 3.1.5. Tính hiệu quả................................................................................... 122 3.1.6. Tính thực tiễn .................................................................................. 122 3.2. Chủ thể quản lý thực hiện các giải pháp ............................................. 123 3.2.1. Chính phủ ........................................................................................ 123 v 3.2.2. Bộ Giáo dục và Đào tạo ................................................................... 123 3.2.3. Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long.......................................................................................................... 123 3.2.4. Các Cơ sở đào tạo từ xa ................................................................... 123 3.2.5. Các Cơ sở sử dụng nhân lực ............................................................ 124 3.2.6. Các Đơn vị liên kết đào tạo .............................................................. 124 3.3. Các giải pháp quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học của vùng đồng bằng sông Cửu Long ............................... 124 3.3.1. Giải pháp 1: Xây dựng quy hoạch đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng Đồng bằng sông Cửu Long ....................... 125 3.3.2. Giải pháp 2: Quản lý phát triển chương trình đào tạo từ xa theo chuẩn đầu ra đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ............................ 129 3.3.3. Giải pháp 3: Đổi mới tuyển sinh đào tạo từ xa đáp ứng sự đa dạng về nhu cầu sử dụng nhân lực trình độ đại học.................................... 131 3.3.4. Giải pháp 4: Hình thành mạng liên kết mở nguồn học liệu giữa các cơ sở đào tạo trong và ngoài vùng ....................................................... 133 3.3.5. Giải pháp 5: Đổi mới quản lý hoạt động dạy và học từ xa dựa trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông .......................... 134 3.3.6. Giải pháp 6: Tăng cường cơ chế kiểm tra, giám sát đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ................................................ 136 3.3.7. Giải pháp 7: Quản lý liên kết đào tạo từ xa giữa cơ sở đào tạo và cơ sở sử dụng nhân lực đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học............ 138 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp ........................................................... 139 3.5. Khảo nghiệm và thử nghiệm giải pháp đề xuất ................................... 141 3.5.1. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của giải pháp đề xuất ............ 141 3.5.2. Phân tích và đánh giá kết quả khảo nghiệm ..................................... 142 3.5.3. Thử nghiệm giải pháp đã đề xuất ..................................................... 143 Kết luận Chương 3 .................................................................................... 153 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................... 155 1. KẾT LUẬN .............................................................................................. 155 2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................. 156 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ .......... 159 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. 160 vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CBQL CĐ CMKT CNH - HĐH CQ CSĐT CSSDNL ĐBSCL ĐH ĐHCT ĐT ĐTTX ĐVLK GD&ĐT GDTX GV HNQT HS HTSĐ KT - XH QL QLGD SV SVTN TTGDTX THPT UNESCO VLVH XHHT cán bộ quản lý cao đẳng chuyên môn kỹ thuật công nghiệp hóa - hiện đại hóa chính quy cơ sở đào tạo cơ sở sử dụng nhân lực Đồng bằng sông Cửu Long đại học Đại học Cần Thơ đào tạo đào tạo từ xa đơn vị liên kết Giáo dục và Đào tạo Giáo dục thường xuyên giảng viên Hội nhập quốc tế học sinh Học tập suốt đời kinh tế - xã hội quản lý quản lý giáo dục sinh viên sinh viên tốt nghiệp Trung tâm giáo dục thường xuyên Trung học phổ thông Tổ chức Giáo dục Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc Vừa làm vừa học Xã hội học tập vii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Đối tượng và số phiếu khảo sát về ĐTTX và quản lý ĐTTX vùng ĐBSCL ............................................................................. 50 Bảng 2.2. Lực lượng lao động các địa phương vùng ĐBSCL năm 2014 ........................................................................................... 52 Cơ cấu lao động đã qua đào tạo của cả nước năm 2014 .............. 53 Bảng 2.3. Bảng 2.4. Bảng 2.5. Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 2.8. Bảng 2.9. Bảng 2.10. Bảng 2.11. Bảng 2.12. Bảng 2.13. Bảng 2.14. Bảng 2.15. Bảng 2.16. Tỷ trọng các lĩnh vực/ngành của vùng ĐBSCL năm 2014 .......... 55 Định hướng tỷ trọng các lĩnh vực/ngành vùng giai đoạn 2015 2020 ........................................................................................... 55 Nhu cầu chuyển dịch cơ cấu một số địa phương vùng ĐBSCL giai đoạn 2015-2020 ..................................................... 56 Nhu cầu nhân lực trình độ ĐH vùng ĐBSCL giai đoạn 20152020 ........................................................................................... 56 Tổng SV tuyển mới của các CSĐT vùng ĐBSCL năm học 20142015 ........................................................................................... 57 Quy mô SV năm học 2014 – 2015.............................................. 57 Quy mô đào tạo của ĐH Cần Thơ giai đoạn 2015 và 2020 ......... 58 Dự kiến chỉ tiêu tuyển sinh và quy mô đào tạo của ĐH Cần Thơ giai đoạn 2015 và 2020 ....................................................... 58 Khả năng đáp ứng các lĩnh vực/ngành ĐTTX của các CSĐT vùng ĐBSCL................................................................... 59 Mạng lưới các CSĐT có ĐTTX của vùng ĐBSCL ..................... 60 SV tuyển mới của các CSĐT vùng ĐBSCL năm học 20142015 ........................................................................................... 60 Quy mô SV ĐTTX các CSĐT vùng ĐBSCL năm học 20142015 ........................................................................................... 60 Quy mô và tuyển mới ĐTTX cả nước và vùng ĐBSCL năm học 2014 - 2015 ......................................................................... 61 Bảng 2.17. Bảng 2.18. Thực trạng chương trình ĐTTX ................................................. 62 Công tác tuyển sinh ĐTTX các CSĐT vùng ĐBSCL năm 2014 ........................................................................................... 63 Bảng 2.19. Bảng 2.20. Bảng 2.21. Thực trạng tuyển sinh ĐTTX ..................................................... 63 Đội ngũ GV và CBQL các CSĐT vùng ĐBSCL ........................ 64 Thực trạng sử dụng đội ngũ GV tham gia giảng dạy từ xa .......... 64 Bảng 2.22. Bảng 2.23. Thực trạng chuẩn bị phương tiện kỹ thuật, học liệu ĐTTX......... 65 Tài chính phục vụ ĐTTX ........................................................... 66 viii Bảng 2.24. Bảng 2.25. Mẫu kế hoạch chung về tổ chức dạy - học từ xa của các CSĐT vùng ĐBSCL .................................................................. 67 Thực trạng hoạt động dạy, hướng dẫn SV của GV ..................... 67 Bảng 2.26. Bảng 2.27. Bảng 2.28. Thực trạng hoạt động học, tự học từ xa của SV .......................... 68 Thực trạng kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của SV ............ 70 Thực trạng thông tin việc làm của SV sau khi tốt nghiệp............ 71 Bảng 2.29. Bảng 2.30. Bảng 2.31. Thực trạng thông tin phát triển nghề nghiệp của SVTN .............. 72 Thực trạng thông tin sự thỏa mãn nhu cầu của CSSDNL và cộng đồng ................................................................................. 74 Đánh giá về mức độ đầy đủ và sự phù hợp của các chính Bảng 2.32. Bảng 2.33. Bảng 2.34. sách trong ĐTTX ....................................................................... 76 Đánh giá sự tham gia và hỗ trợ của CSSDNL............................. 78 Đánh giá sự thỏa mãn về nhu cầu của người học ........................ 79 Thực trạng xây dựng quy hoạch ĐTTX ...................................... 81 Bảng 2.35. Bảng 2.36. Bảng 2.37. Thực trạng quản lý chương trình ĐTTX ..................................... 82 Thực trạng quản lý tuyển sinh ĐTTX ......................................... 84 Thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên tham gia ĐTTX ............. 86 Bảng 2.38. Bảng 2.39. Bảng 2.40. Bảng 2.41. Thực trạng quản lý phương tiện kỹ thuật và học liệu .................. 90 Thực trạng quản lý tài chính trong ĐTTX .................................. 92 Thực trạng quản lý hoạt động dạy và hướng dẫn SV .................. 94 Thực trạng quản lý hoạt động học, tự học của sinh viên ............. 96 Bảng 2.42. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên ............................................................................................ 99 Quản lý thông tin việc làm của SV sau khi tốt nghiệp .............. 101 Bảng 2.43. Bảng 2.44. Bảng 2.45. Bảng 2.46. Bảng 3.1. Bảng 3.2. Bảng 3.3. Bảng 3.4. Bảng 3.5. Quản lý thông tin sự phát triển nghề nghiệp của SV ................. 102 Quản lý thông tin sự thỏa mãn nhu cầu của CSSDNL và cộng đồng ........................................................................................ 103 Thực trạng kiểm tra, giám sát, đánh giá quá trình ĐTTX.......... 105 Đối tượng và số phiếu khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi quản lý ĐTTX vùng Đồng bằng sông Cửu Long ................. 141 Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ......................................................................................... 142 Ban/Hội đồng tuyển sinh ĐTTX .............................................. 146 So sánh cách thức tổ chức tuyển sinh trước và sau thử nghiệm ..................................................................................... 148 Kết quả tuyển sinh năm 2015 sau thử nghiệm so với năm 2014 ......................................................................................... 151 ix DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1.1. Hình 2.1. Sơ đồ quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học ............................................................................................... 28 Bản đồ vị trí địa lý, diện tích và dân số vùng ĐBSCL năm Hình 2.3. 2014 ............................................................................................ 50 Biểu đồ thực trạng ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH vùng ĐBSCL ........................................................................ 80 Biểu đồ thực trạng đánh giá các tác động của bối cảnh đến Hình 2.4. quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH vùng ĐBSCL....................................................................................... 104 Biểu đồ Thực trạng Quản lý đào tại từ xa đáp ứng nhu cầu Hình 3.1. Hình 3.2. Hình 3.3. nhân lực trình độ đại học vùng ĐBSCL ...................................... 106 Quy trình xây dựng quy hoạch ĐTTX ........................................ 127 Mối quan hệ giữa các giải pháp .................................................. 140 Quy trình tổ chức thử nghiệm giải pháp Đổi mới tuyển sinh Hình 2.2. ĐTTX đáp ứng sự đa dạng về nhu cầu sử dụng nhân lực trình độ ĐH ......................................................................................... 144 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Toàn cầu hóa và cuộc cách mạng khoa học - công nghệ thúc đẩy mạnh quá trình hình thành xã hội thông tin và kinh tế tri thức. Kinh tế tri thức phát triển thì con người và tri thức trở thành nhân tố quyết định cho sự thành công và phát triển của mỗi quốc gia. Cuộc chạy đua và cạnh tranh gay gắt để phát triển nhanh về kinh tế - xã hội tất yếu dẫn đến nhu cầu nhân lực chất lượng cao làm nòng cốt cho sự phát triển bền vững. Để có được nguồn nhân lực trên đòi hỏi hệ thống giáo dục và đào tạo, đặc biệt là ở các cơ sở đào tạo (CSĐT) bậc đại học (ĐH) phải linh hoạt, đa dạng trong tổ chức và triển khai đào tạo. Trong các hình thức đào tạo thì đào tạo từ xa (ĐTTX) đã và đang phát triển trên thế giới, được đánh giá cao về tính hiệu quả, sự linh hoạt cũng như khả thi khi áp dụng. Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển, thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa (CNH – HĐH) đất nước và hội nhập quốc tế (HNQT), tất cả các vấn đề về kinh tế, xã hội, chính trị, văn hóa và giáo dục đều đặt ra những mục tiêu, yêu cầu cấp bách cần giải quyết nhưng nổi trội hơn cả vẫn là lĩnh vực giáo dục và đào tạo nhân lực. Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định “Phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực”. Trước nhu cầu bổ sung nhanh nhân lực chất lượng cao phục vụ đất nước trong giai đoạn hiện nay, ĐTTX sẽ phát huy tốt vai trò và nhiệm vụ, vì đây là hình thức đào tạo có nhiều thuận lợi và phù hợp với bối cảnh, điều kiện của đất nước cũng như điều kiện, nguyện vọng đại đa số nhân dân, đồng thời cũng phù hợp với các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước là tạo cơ hội cho người dân tiếp cận với tri thức, hỗ trợ học tập suốt đời. Nghị quyết số 29/NQ-TW về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đào tạo định hướng: “Hoàn thiện mạng lưới cơ sở giáo dục thường xuyên và các hình thức học tập, thực hành phong phú, linh hoạt, coi trọng tự học và giáo dục từ xa” và Quyết định số 89/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 9/01/2013 về việc phê duyệt đề án Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012-2020 nhấn mạnh: “Đẩy mạnh các hoạt động ĐTTX ở các cơ sở giáo dục và đào tạo, đặc biệt là các cơ sở giáo dục đại học”. Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), nơi có nhiều tiềm năng phát triển, là một trong những vùng kinh tế trọng điểm của cả nước, tuy nhiên về mặt dân trí và chất lượng nguồn nhân lực lại là “vùng trũng” so với các vùng khác trong cả nước. Các số liệu thống kê cho thấy, dân số vùng ĐBSCL tính đến năm 2011 là 17.330,9 nghìn người, nhưng tỷ lệ lao động đang làm việc đã qua đào tạo của toàn vùng chỉ đạt 8,6% và đặc biệt tỷ lệ lực lượng lao động có trình độ ĐH trở lên chỉ chiếm 3,4% thấp 2 nhất so cả nước. Mặc khác, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm của vùng ĐBSCL lại cao nhất, với tỷ lệ 4,3% trong tổng lực lượng lao động toàn vùng, tương ứng 400,1 nghìn người. Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động là 1.285,8 nghìn người, chiếm 93,9% tổng số người thiếu việc làm. Lĩnh vực giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), tỷ lệ học sinh tốt nghiệp bậc trung học phổ thông (THPT) trong năm học 2010-2011 của vùng chỉ đạt 91,28%; số sinh viên (SV) đại học, cao đẳng (CĐ) năm 2011 toàn vùng là 117.500 nghìn người và trong đó số SV tham gia học ĐTTX của vùng chỉ đạt con số khiêm tốn 14.000 người. Các số liệu thống kê đã phản ánh một cách khái quát, khá chân thực bức tranh toàn cảnh về công tác đào tạo nhân lực vùng ĐBSCL. Về tổng thể công tác đào tạo đáp ứng nhu cầu nhân lực cho toàn vùng vẫn chưa đạt được yêu cầu đặt ra trong giai đoạn xây dựng và phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội cũng như đảm bảo an ninh quốc phòng hiện nay. Đào tạo từ xa ở Việt Nam có những nét đặc thù riêng, đó là hình thức đào tạo có sự kết hợp hướng dẫn, hỗ trợ của người dạy đối với người học và so với các hình thức đào tạo khác của vùng ĐBSCL, thì đây là hình thức đào tạo còn khá mới, dù có nhiều nỗ lực và đạt được một số thành tựu nhưng trong quá trình tổ chức, đào tạo vẫn còn nhiều hạn chế, cần sớm tìm hướng giải quyết, thúc đẩy phát triển. Một trong những vấn đề được đặt ra là muốn ĐTTX phát triển, đảm bảo chất lượng thì quản lý ĐTTX phải được xem trọng và đặt ở vị trí, vai trò quan trọng, quyết định. Để thực hiện được tốt công tác trên, bên cạnh đội ngũ giảng viên (GV), cán bộ quản lý (CBQL) thật sự năng động, tâm huyết, các CSĐT cần phải không ngừng nghiên cứu, áp dụng các thành tựu khoa học công nghệ, phương pháp quản lý, dạy học mới, để có thể triển khai, phổ biến, phát triển ĐTTX đến với người dân vùng ĐBSCL, nơi còn nhiều khó khăn, cách trở về địa lý, giao thông và vốn vẫn còn xa lạ với hình thức đào tạo này. Trong vai trò đào tạo nhân lực trình độ cao cho vùng ĐBSCL, trước cũng như hiện nay, không thể không nói đến vai trò của trường ĐH Cần Thơ - trường ĐH lớn, trọng điểm và lâu đời của vùng, song song với hình thức đào tạo chính quy (CQ), vừa làm vừa học (VLVH), trường ĐH Cần Thơ cùng với các trường ĐH Đồng Tháp, trường ĐH Trà Vinh, đã sớm nghiên cứu triển khai ĐTTX cho toàn vùng ĐBSCL. Quá trình triển khai, tổ chức quản lý ĐTTX thời gian qua, tập thể lãnh đạo nhà trường cũng như bản thân người nghiên cứu đã có nhiều trăn trở trước những khó khăn, vướng mắc, hạn chế trong việc quản lý và phát triển ĐTTX. Với mong muốn góp phần giải quyết những khó khăn, đồng thời nâng chất lượng ĐTTX nhằm góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH của vùng ĐBSCL, luận án đã chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng Đồng bằng sông Cửu Long”. 3 2. Mục đích nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận, hình thành khung lý luận và từ thực tiễn ĐTTX, quản lý ĐTTX để đề xuất các giải pháp quản lý ĐTTX nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH phục vụ cho quá trình phát triển KT - XH, đẩy mạnh sự nghiệp CNH HĐH và HNQT của vùng ĐBSCL. 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý ĐTTX ở các trường ĐH đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH vùng ĐBSCL. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý ĐTTX dù đạt được một số kết quả nhưng còn nhiều hạn chế và bất cập, chưa phát huy tối đa lợi thế để đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH cho vùng ĐBSCL trong tình hình hiện nay. Nếu vận dụng các tiếp cận theo các thành tố của quá trình ĐTTX, tiếp cận cung – cầu và tiếp cận các chức năng quản lý để xây dựng các giải pháp về xây dựng quy hoạch, quản lý phát triển chương trình đào tạo, đổi mới tuyển sinh, hình thành mạng liên kết mở nguồn học liệu, quản lý hoạt động dạy và học từ xa, kiểm tra, giám sát đảm bảo chất lượng và liên kết ĐTTX giữa CSĐT và cơ sở sử dụng nhân lực (CSSDNL) sẽ đáp ứng thiết thực nhu cầu nhân lực trình độ ĐH phục vụ cho sự nghiệp CNH - HĐH và HNQT của vùng ĐBSCL. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH. - Đánh giá thực trạng ĐTTX và quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH vùng ĐBSCL. - Đề xuất các giải pháp quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH vùng ĐBSCL. - Khảo nghiệm và thử nghiệm giải pháp nhằm chứng minh tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất. 6. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu nội dung quản lý của Hiệu trưởng các CSĐT vùng ĐBSCL trong quản lý ĐTTX có hướng dẫn trình độ ĐH nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH. - Phạm vi đối tượng khảo sát: 03 CSĐT chủ trì, tổ chức ĐTTX (trường ĐH Cần Thơ; trường ĐH Trà Vinh; trường ĐH Đồng Tháp); 24 các đơn vị liên kết (ĐVLK) đào tạo; 24 cán bộ quản lý; 120 giảng viên; 545 sinh viên (SV); 117 sinh viên tốt nghiệp (SVTN); 30 cơ sở sử dụng nhân lực đã tham gia quá trình đào tạo và tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp ĐTTX vùng ĐBSCL. - Phạm vi địa bàn nghiên cứu và thử nghiệm: Trường ĐH Cần Thơ và các 4 đơn vị liên kết trong ĐTTX trình độ ĐH vùng ĐBSCL. 7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp tiếp cận Để triển khai nghiên cứu đề tài, Luận án sử dụng một số phương pháp tiếp cận để nghiên cứu quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH như sau: 7.1.1. Tiếp cận theo các thành tố của quá trình ĐTTX Trong luận án, xem xét ĐTTX theo mô hình CIPO của UNESCO gồm các thành tố từ đầu vào, quá trình đào tạo, đặc biệt là đầu ra và yếu tố bối cảnh. Hướng tiếp cận trên sẽ cho cái nhìn tổng quát nhưng cụ thể về các thành tố trong ĐTTX, từ đó có hướng quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH. Kiểm tra, giám sát được các thành tố trong quá trình triển khai đào tạo, mục tiêu cuối cùng là đảm bảo được chất lượng đào tạo và đầu ra là “sản phẩm” – nhân lực trình độ ĐH đáp ứng ”cầu” - nhu cầu các bên có liên quan, đặc biệt là CSSDNL. 7.1.2. Tiếp cận theo nhu cầu của các cơ sở sử dụng nhân lực (cung – cầu) Trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, lợi thế cạnh tranh giữa các quốc gia trong khu vực cũng như trên thế giới không còn là nguồn tài nguyên thiên nhiên mà kinh tế tri thức và nguồn nhân lực chất lượng cao đã dần thay thế. Việc quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH cũng phải tuân thủ theo các quy luật cơ bản của thị trường là quy luật cung - cầu, quy luật giá trị và quy luật cạnh tranh. Do đó, trong luận án cần đặt vấn đề nghiên cứu theo quan điểm tiếp cận thị trường, đặc biệt thị trường lao động, về cung - cầu nhân lực trình độ ĐH, tức đầu ra của quá trình đào tạo (outcome) phải đáp ứng cầu của CSSDNL cả về thời gian, số lượng, chất lượng và cơ cấu lĩnh vực/ngành đào tạo. ĐTTX đáp ứng nhu cầu cũng cần thực hiện tiếp nhận thông tin, tiến hành phân tích, đánh giá các phản hồi từ phía người học, từ CSSDNL và từ thị trường lao động để kịp thời điều chỉnh, bổ sung và đề ra những giải pháp thúc đẩy ĐTTX phát triển. 7.1.3. Tiếp cận theo các chức năng quản lý Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên thuộc một hệ thống, đơn vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt được mục đích đã định. Trong luận án, quan niệm về quản lý ĐTTX bao gồm: xây dựng quy hoạch; quản lý thực hiện quy hoạch; quản lý các tác động của bối cảnh; quản lý kiểm tra, giám sát, và đánh giá ĐTTX nhằm mục đích tạo môi trường thuận lợi để ĐTTX phát triển, đào tạo đáp ứng đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đảm bảo về chất lượng nhân lực trình độ ĐH, góp phần phát triển KT - XH của vùng và cả nước. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu 5 7.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các tài liệu và báo cáo khoa học, các tài liệu của Đảng, Nhà nước về chủ trương, chính sách trong ĐTTX, quản lý ĐTTX. Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa để tổng quan các nghiên cứu, kế thừa và phát triển cơ sở lý luận về vấn đề nghiên cứu. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Hồi cứu tư liệu và tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: Thu thập những thông tin, dữ liệu thông qua những tài liệu khoa học, báo cáo, tổng kết, báo cáo thống kê, các cuộc hội thảo, tọa đàm với sự tham gia của CBQL, GV, SV, SVTN, CSSDNL và ĐVLK về quản lý ĐTTX qua đó nắm tình hình KT - XH, văn hóa, giáo dục, quy hoạch phát triển nhân lực, giáo dục và đào tạo, mạng lưới trường lớp, các chương trình ĐTTX, quy mô ĐTTX, nhu cầu ĐTTX, quy hoạch phát triển nhân lực thông qua hình thức ĐTTX… là các cơ sở thông tin bổ sung cho lý luận và thực tiễn của luận án. Khảo sát bằng phiếu hỏi: Xây dựng bộ công cụ khảo sát nhằm đánh giá thực trạng ĐTTX và quản lý ĐTTX trên diện rộng ở một số tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, với các đối tượng: 30 CBQL, 150 GV, 570 SV, 150 SVTN, 45 CSSDNL, 03 CSĐT và 35 ĐVLK…về các nội dung: chương trình đào tạo; tuyển sinh; đội ngũ GV; phương tiện kỹ thuật, học liệu; tài chính; hoạt động dạy, hướng dẫn SV; hoạt động học, tự học của SV; kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; kiểm tra, giám sát quá trình ĐTTX; liên kết giữa CSĐT và CSSDNL, các bối cảnh tác động ĐTTX. Phương pháp chuyên gia: lấy ý kiến đánh giá, nhận xét của các nhà khoa học, các nhà giáo dục, các nhà quản lý giáo dục có nhiều kinh nghiệm đặc biệt là trong lĩnh vực ĐTTX, quản lý ĐTTX. Phương pháp khảo nghiệm và thử nghiệm: Đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đã đề xuất. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng một số phần mềm, công thức toán thống kê để xử lý các số liệu thu được. 8. Những luận điểm bảo vệ - ĐTTX trình độ đại học là hình thức đào tạo đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của người học, của cộng đồng, của các đơn vị sử dụng nhân lực; người học có thể học ở mọi nơi, mọi lúc; phù hợp với những đặc thù về địa lý, kinh tế - xã hội của các địa phương, vùng miền. ĐTTX ở Việt Nam có những điểm đặc thù và lợi thế so với hệ thống đào tạo chính quy. - Tiếp cận theo các thành tố của quá trình ĐTTX, nhu cầu của các cơ sở sử dụng nhân lực (tiếp cận cung – cầu) và theo các chức năng quản lý sẽ là các hướng tiếp cận lý thuyết phù hợp, có tính bao quát trong nghiên cứu quản lý ĐTTX trong điều kiện thực tiễn vùng ĐBSCL. 6 - Đào tạo từ xa và quản lý ĐTTX nhân lực trình độ đại học vùng ĐBSCL thời gian gần đây đã có những bước phát triển, nhưng xét trong mối quan hệ với nhu cầu xã hội, thỏa mãn nhu cầu nhân lực vùng ĐBSCL thì còn nhiều hạn chế, bất cập cần được khắc phục. - Để nâng cao chất lượng và hiệu quả ĐTTX nhân lực trình độ đại học, đáp ứng nhu cầu của vùng ĐBSCL, đòi hỏi có các giải pháp động bộ, trước hết là xây dựng quy hoạch theo nhu cầu xã hội và căn cứ năng lực thực tế của các cơ sở ĐTTX, tiếp đến là quản lý thực hiện các nhân tố của quá trình đào tạo và kiểm tra, giám sát chất lượng các khâu của quá trình đào tạo, trong đó thu hút sự tham gia hiệu quả của các ĐVLK đào tạo và các CSSDNL trình độ ĐH. 9. Đóng góp mới của luận án - Bổ sung và phát triển lý luận ĐTTX và quản lý ĐTTX trình độ đại học theo tiếp cận các thành tố của quá trình đào tạo, tiếp cận cung - cầu và tiếp cận theo các chức năng quản lý, đáp ứng nhu cầu đa dạng nhân lực trình độ ĐH của người học, cộng đồng và các đơn vị sử dụng nhân lực, góp phần xây dựng hệ thống giáo dục mở và từng bước xây dựng xã hội học tập (XHHT) ở Việt Nam. - Từ thực tiễn ĐTTX và quản lý ĐTTX, đề tài đã xác định được các nhân tố mới, những điểm mạnh cũng như các hạn chế trong ĐTTX, trong quản lý ĐTTX, nguyên nhân của những thành công cần phát huy, những hạn chế cần khắc phục và các nhân tố ảnh hưởng ở các cơ sở ĐTTX trong việc đáp ứng nhu cầu nhân lực vùng ĐBSCL. - Đề xuất được 7 giải pháp về quản lý ĐTTX theo các thành tố của quá trình đào tạo, hướng tới đáp ứng nhu cầu của người học, cộng đồng và các CSSDNL trình độ ĐH, phát huy hiệu quả tiềm năng của các CSSDNL và các ĐVLK đào tạo phù hợp với điều kiện thực tiễn vùng ĐBSCL. - Thử nghiệm giải pháp nhằm chứng minh tính đúng đắn của các giải pháp quản lý ĐTTX được đề xuất. 10. Cấu trúc của luận án - Phần mở đầu. - Phần nội dung: gồm có 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học. Chương 2: Thực trạng quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng ĐBSCL và kinh nghiệm của một số quốc gia. Chương 3: Giải pháp quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học vùng ĐBSCL. 7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TỪ XA ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu về đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học Lịch sử phát triển GD&ĐT đã có nhiều công trình nghiên cứu về ĐTTX. Theo thời gian, từ lúc sơ khai của ĐTTX là đào tạo hàm thụ, thông qua việc giảng dạy cho các giáo sĩ nhà thờ bằng cách gửi thư trao đổi vào những năm 50 - 60 sau công nguyên theo lối gửi thư (correspondence study) nhưng chỉ giới hạn tổ chức trong giáo hội. Mãi cho đến những năm 1840 tại Anh, Isaas Pitman đã tổ chức đào tạo tốc ký theo hình thức hàm thụ, đây là lớp học hàm thụ đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử ĐTTX [90]. Năm 1922, ở NewZeland đã bắt đầu nghiên cứu và tổ chức loại trường hàm thụ. Giai đoạn này, ĐTTX vẫn là dạng ĐTTX cấp thấp, người học chủ yếu vẫn thông qua thư từ tài liệu, sách vở. Ở Canada cũng thế đến năm 1929, Vancouver sáng lập trường hàm thụ nhưng chỉ triển khai ở bậc sơ trung học. Tiếp đến, vào năm 1927 lần đầu tiên ở Anh đã thực hiện chương trình giảng dạy đầu tiên trên đài BBC. GV đến đài phát thanh để ghi âm bài giảng và sau đó phát sóng, đây vẫn chỉ là hình thức truyền thụ kiến thức chưa có tổ chức quản lý đào tạo. Năm 1939, tại trường ĐH IOWA - Hoa Kỳ, người ta đã tổ chức giảng dạy có sự hỗ trợ của các thiết bị kỹ thuật thông qua phương tiện điện thoại, kết hợp với biên tập và phát tài liệu hướng dẫn tự học cho SV. UNESCO từ những năm 1996 và 2009 [87] đã có những nhận định, đánh giá về ĐTTX: “ĐTTX là hình thức giáo dục có triển vọng nhất của thế kỷ 21 và là hình thức giáo dục sẽ ngự trị trong tương lai vì nó hỗ trợ tích cực xã hội học tập” vì “giáo dục là một quyền con người cơ bản và là một giá trị nhân bản phổ quát và nó sẽ được làm cho hiện hữu trong cả cuộc đời của mỗi cá nhân”. Thông báo do UNESCO công bố tại Hội nghị thế giới về Giáo dục ĐH tại Paris năm 2009 (WCHE-2009) cũng đã khuyến cáo: “Cần hỗ trợ khai thác tích hợp đầy đủ hơn ICT và thúc đẩy giáo dục từ xa nhằm đáp ứng nhu cầu tăng nhanh giáo dục ĐH”. Trong nước, những năm gần đây xây dựng xã hội học tập, tạo điều kiện để người dân được học tập suốt đời, vấn đề liên quan đến ĐTTX trong đào tạo nhân lực cho sự nghiệp CNH - HĐH và HNQT đã được sự quan tâm của xã hội, là hướng nghiên cứu của giới khoa học với nhiều luận án, công trình nghiên cứu: Tác giả Nguyễn Cảnh Toàn (2001) [64] trong tác phẩm Tự đào tạo, tự học, tự nghiên cứu, tác giả đã đề cập đến nhiều vấn đề, nhiều khía cạnh khác nhau trong 8 ĐTTX. Tác giả đã đưa ra quan điểm về ĐTTX, đặc biệt nhấn mạnh đến việc tự học, tự nghiên cứu của người học bên cạnh sự hỗ trợ, phụ đạo, hướng dẫn của đội ngũ GV trong ĐTTX. Tác giả nêu việc chú trọng phát triển ĐTTX với quan điểm đây là hình thức đào tạo góp phần quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đồng thời, tác phẩm cũng nêu rõ những điểm cơ bản để phát huy năng lực tự học. Tác giả Tạ Thế Truyền (2001) [70] đề tài Bồi dưỡng CBQL ngành giáo dục và đào tạo theo hình thức giáo dục từ xa, tác giả đã đề cập đến vai trò GV về giảng dạy, hướng dẫn trong ĐTTX, ĐTTX được nhìn nhận và phân tích dưới nhiều góc độ khác nhau như: góc độ về kinh tế học giáo dục, góc độ về giáo dục học. Tác giả đã có đánh giá tình hình chung về ĐTTX ở Việt Nam, thực trạng triển khai ĐTTX ở Việt Nam. Tác giả Triều Hải Hoàng (2004) [38] với bài viết ĐTTX – Một hình thức thực hiện xã hội hóa giáo dục cần nhân rộng, tác giả đề cập đến việc thực hiện sự công bằng trong giáo dục, tạo điều kiện mọi người dân có cơ hội học tập, để đáp ứng yêu cầu này thì ĐTTX phù hợp nhất đối với tiến trình xã hội hóa giáo dục cho người dân. Ngoài ra, tác giả còn đề cập đến những kinh nghiệm ban đầu đạt được về ĐTTX của các CSĐT trên cả nước, đặc biệt là các CSĐT có ĐTTX. Tác giả Nguyễn Cảnh Toàn, Lê Hải Yến (2012) [65] tác phẩm Xã hội học tập, học tập suốt đời và các kỹ năng tự học, đề cập đến những hạn chế của đào tạo CQ và bối cảnh xã hội đòi hỏi cần phải có ĐTTX. Triết lý của sự thống nhất giữa chất lượng và số lượng, vai trò trọng tâm của ĐTTX trong hệ thống giáo dục không CQ. Các tác giả còn phân tích những yếu tố cần thiết chứng minh để ĐTTX trở thành mũi nhọn trong chiến lược giáo dục của Việt Nam. Đồng thời cũng nêu những kỹ năng cần thiết trong việc tự học, tự nghiên cứu, bên cạnh sự hướng dẫn của giáo viên mà nói theo ngôn ngữ của các tác giả là “thầy ngoài”, đây là vấn đề cốt lõi trong học tập theo ĐTTX, có tính đến đặc thù của Việt Nam. Từ các công trình nghiên cứu kể trên, có thể khái quát rằng: ĐTTX đã và đang được các nhà khoa học trong nước cũng như trên thế giới quan tâm nghiên cứu và vận dụng vào thực tiễn phát triển hệ thống giáo dục và đào tạo, trong đào tạo nhân lực, việc triển khai đào tạo trên ngày càng được tổ chức khá rộng rãi với mục tiêu đáp ứng được các nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng cho nhiều trình độ khác nhau. Tuy nhiên, vấn đề ĐTTX đáp ứng nhu cầu trình độ ĐH trong điều kiện và yếu tố vùng miền cụ thể đang là vấn đề bỏ ngõ. Trong đề tài này, tiếp tục được tác giả nghiên cứu với nội dung ĐTTX đáp ứng nhu cầu trình độ ĐH vùng ĐBSCL. 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý đào tạo từ xa đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ đại học Quản lý ĐTTX đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ ĐH, cũng đã được quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước với một số công trình và tác 9 giả nghiên cứu tiêu biểu như: Tác giả Keegan [7] khi nghiên cứu về quản lý ĐTTX đã đưa các đặc điểm trong cách thức quản lý của ĐTTX được khái quát như sau: GV và SV ít gặp nhau trong quá trình học tập, điều này giúp phân biệt ĐTTX với đào tạo truyền thống. Ảnh hưởng của việc tổ chức đào tạo trong việc lập kế hoạch, chuẩn bị tài liệu học tập và hỗ trợ cho SV trong học tập, tiếp thu kiến thức. Sử dụng phương tiện kỹ thuật, in ấn, hệ thống đài phát thanh, truyền hình, video hoặc máy vi tính để liên kết GV với SV và nhằm truyền đạt các nội dung giảng dạy. Có nội dung liên hệ hai chiều để SV tiếp nhận được những điều bổ ích từ cuộc đàm thoại, trao đổi. Điều này phân biệt ĐTTX với việc sử dụng công nghệ vào mục đích khác trong giáo dục đào tạo. Sự phân tán thường xuyên của lớp học trong một quá trình học tập nhằm để cho mỗi cá nhân có điều kiện và thời gian tự học. Tác giả Taylor (2000) [86] cũng đã đề cập đến vấn đề QLGD đại học thế giới với hệ thống ĐTTX và phân chia các mô hình công nghệ và phương tiện sử dụng cho ĐTTX, theo tác giả đã trải qua 5 giai đoạn phát triển: Mô hình hàm thụ chủ yếu qua trao đổi thư từ, vào các tài liệu ấn in là chính; Mô hình đa phương tiện (multimedia) phát triển vào những thập niên 70, 80 của thế kỷ XXI, đó là sự kết hợp bởi tổ hợp tài liệu in ấn với các phương tiện nghe nhìn và cùng sự kết hợp các phương pháp có sự hỗ trợ của máy tính; Mô hình học tập viễn thông (tele-learning) bao gồm cả phương pháp giao tiếp đồng bộ giữa GV và SV; Mô hình học tập linh hoạt (flexible learning): phối hợp mô hình viễn thông trước đây với sự hỗ trợ đặc biệt của Internet và World-Wide-Web (www). Giao tiếp giữa GV-SV và giữa SVSV có thể thực hiện bằng các phương pháp nhờ các công cụ e-mail và các cuộc gặp gỡ trao đổi đồng bộ và không đồng bộ trực tuyến; Mô hình học tập linh hoạt trí tuệ (intelligent flexible learning) chỉ khác mô hình trên nhờ vào việc bổ sung sử dụng các công nghệ trực tuyến bao gồm các cơ sở dữ liệu và hệ thống trả lời tự động. Theo tác giả Amena Begum và Jesmin Pervin [89] đề cập đến vấn đề lớn và quan trọng nhất của ĐTTX là chất lượng ĐTTX. Cốt lõi chính là quản lý như thế nào để hướng đến chất lượng, bài viết đề cập và khảo sát một số khía cạnh về quản lý chất lượng nói chung và đảm bảo chất lượng nói riêng của ĐTTX. Trong nước, một số đề tài, công trình nghiên cứu về quản lý ĐTTX có tính lý luận và thực tiễn cao như: Tài liệu Hỗ trợ học từ xa (Dự án Việt - Bỉ) (2000) [7] là công trình tổng quát về ĐTTX, đề cập cụ thể đến phương pháp giáo dục cho người trưởng thành và ĐTTX, xây dựng công nghệ ĐTTX. Đồng thời, tài liệu cũng nêu lên các cách thức đào tạo GV từ xa cùng các điều kiện, yêu cầu để tổ chức thực hiện. Tác giả Bùi Thanh Giang (2008) [27] trong tác phẩm Các công nghệ ĐTTX