Tài liệu Quản lý dự án oda tại trường đại học công nghiệp hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGÔ ÁNH TUYẾT QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGÔ ÁNH TUYẾT QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ THỊ HỒNG ĐIỆP Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện, có sự hỗ trợ từ giáo viên hƣớng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của ngƣời khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Luận văn là có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy, cô giáo khoa Kinh tế Chính trị - trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội, phòng Đào tạo và khoa Sau đại học của Nhà trƣờng, những ngƣời đã trang bị kiến thức cho em trong suốt quá trình học tập. Trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn này, em đã nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của cơ quan, các tổ chức và các cá nhân, đồng nghiệp, những ngƣời đã hỗ trợ thầm lặng, giúp đỡ em rất nhiệt tình trong việc thu thập các thông tin, số liệu, tài liệu nghiên cứu cũng nhƣ đóng góp các ý kiến quý báu trong suốt quá trình thực hiện đề tài của mình. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, em xin trân trọng cảm ơn TS. Lê Thị Hồng Điệp, ngƣời đã trực tiếp chỉ bảo, tận tình hƣớng dẫn khoa học và giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn này. Trong quá trình thực hiện không tránh những thiếu sót về kiến thức và kỹ năng, em rất mong nhận đƣợc ý kiến nhận xét của thầy cô để có thêm kinh nghiệm tích lũy cho việc học tập và công tác sau này. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2015 Tác giả luận văn Ngô Ánh Tuyết MỤC LỤC Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................................i Danh mục các bảng ................................................................................................... iii Danh mục các hình .....................................................................................................iv PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA TẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO CÔNG LẬP .................................................................................................................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................5 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về quản lý dự án ODA nói chung ..............5 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về quản lý dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục đào tạo dạy nghề ...........................................................................................7 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu .........................................................................9 1.2. Những vấn đề lý luận về quản lý dự án ODA tại cơ sở giáo dục đào tạo công lập ..........................................................................................................................10 1.2.1. Các khái niệm cơ bản ..............................................................................10 1.2.2. Đặc điểm quản lý dự án ODA tại các cơ sở giáo dục đào tạo công lập .19 1.2.3. Nội dung quản lý dự án ODA tại các cơ sở giáo dục đào tạo công lập ..22 1.2.4. Các yếu tố tác động tới quản lý dự án ODA tại các cơ sở giáo dục đào tạo công lập .......................................................................................................28 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................32 2.1. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ..................................................32 2.2.1. Địa điểm nghiên cứu ................................................................................32 2.2.2. Thời gian thực hiện nghiên cứu ...............................................................32 2.2. Nguồn tài liệu, số liệu .....................................................................................32 2.3. Độ tin cậy của nguồn tài liệu ..........................................................................33 2.4. Phƣơng pháp xử lý số liệu: .............................................................................34 2.5. Các phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong luận văn .............................................34 2.5.1. Phương pháp nghiên cứu tại bàn ............................................................35 2.5.2. Phương pháp quan sát .............................................................................35 2.5.3. Phương pháp thống kê mô tả ...................................................................35 2.5.4. Phương pháp so sánh ..............................................................................36 2.5.5. Phương pháp phân tích............................................................................36 2.5.6. Phương pháp tổng hợp ............................................................................37 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2010 – 2013 ..............................................38 3.1. Các dự án, chƣơng trình ODA, FDI đƣợc thực hiện tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội giai đoạn 2000 – 2010 ...................................................................38 3.1.1. Sơ lược về trường Đại học Công nghiệp Hà Nội ....................................38 3.1.2. Các dự án, chương trình ODA, FDI được thực hiện tại trường Đại học Công nghiệp Hà Nội giai đoạn 2000 – 2010 .....................................................38 3.1.2. Cơ sở pháp lý của hoạt động quản lý dự án ODA từ 2003 đến 2013 ......... 40 3.2. Thực trạng quản lý dự án ODA tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội giai đoạn 2010 – 2013 ..................................................................................................41 3.2.1. Lập kế hoạch thực hiện dự án ..................................................................41 3.2.2. Triển khai thực hiện và quản lý dự án .....................................................45 3.2.3. Kiểm tra giám sát hoạt động của dự án: .................................................57 3.2.4. Kết thúc dự án ..........................................................................................60 3.3. Đánh giá hoạt động quản lý dự án ODA tại trƣờng ĐHCNHN giai đoạn 2010 – 2013 ....................................................................................................................64 3.3.1. Các kết quả đạt được của hoạt động quản lý dự án ODA tại trường ĐHCNHN giai đoạn 2010 - 2013 ......................................................................64 3.3.2. Những hạn chế của hoạt động quản lý dự án ODA tại trường ĐHCNHN giai đoạn 2010 - 2013 ........................................................................................66 3.3.3. Nguyên nhân ............................................................................................71 Chƣơng 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI ...........................74 4.1. Giải pháp về cơ chế, chính sách .....................................................................74 4.1.1. Tăng cường cơ chế, chính sách về quản lý dự án ODA ..........................74 4.1.2. Dành nhiều ưu tiên nhận ODA cho lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là giáo dục dạy nghề kỹ thuật: .......................................................................................74 4.1.3. Rút ngắn thời hạn quá trình giải ngân ....................................................75 4.1.4. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định, kiểm tra, giám sát .................75 4.2. Giải pháp về tăng cƣờng năng lực quản lý tại cơ sở ......................................76 4.2.1. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tham gia Dự án ............................76 4.2.2. Chuyển giao kết quả của Dự án ..............................................................77 4.2.3. Xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu ........................................78 4.3. Giải pháp về tăng cƣờng quan hệ đối tác với nhà tài trợ ................................80 4.4. Mô hình quản lý dự án ODA tại cơ sở giáo dục đào tạo ................................81 KẾT LUẬN ...............................................................................................................85 Danh mục tài liệu tham khảo ....................................................................................87 PHỤ LỤC ..................................................................................................................92 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT 1 Ký hiệu ADB 2 ĐHCNHN 3 FDI Nguyên nghĩa Tiếng Anh Asian Development Bank Ngân hàng Phát triển Châu Á Hanoi University of Industry trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội Foreign Direct Investment General GDVT ILO of Tổng cục Dạy nghề Training under MOLISA International 5 Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài Department Vocational 4 Nguyên nghĩa Tiếng Việt Labour Tổ chức lao động quốc tế Organization Japan International Cooperation Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật 6 JICA Agency Bản Labor Supplying and Training Công ty đào tạo và cung ứng Cooperation Company under lao động, thuộc Đại học Công 7 LETCO HaUI Ministry nghiệp Hà Nội of Education and Bộ Giáo dục Đào tạo 8 MOET training 9 MOIT Ministry of Industry and Trade Bộ Công thƣơng Ministry of Labour, Invalids, Bộ Lao động, Thƣơng binh 10 MOLISA and Social Affairs Official 11 ODA và Xã hội Development Hỗ trợ phát triển chính thức Assistance Plan, Do, Check and Action 12 PDCA Kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và hành động 13 PDM Project Design Matrix Ma trận thiết kế dự án 14 QC Quality Control Quản lý chất lƣợng i TT Ký hiệu Nguyên nghĩa Tiếng Anh Technical and Nguyên nghĩa Tiếng Việt Vocational Giáo dục và đào tạo nghề kỹ 15 TVET Education and Training thuật 16 VDF Vietnam Development Forum Diễn đàn Phát triển Việt Nam Vietnam Japan Center under Trung tâm Việt Nhật, thuộc 17 VJC HaUI Vietnam trƣờng ĐHCNHN Japan Human Trung tâm hợp tác nguồn Resource Cooperation Center 18 VJCC nhân lực Việt Nam – Nhật Bản Vietnam Korea Center under Trung tâm Việt Hàn, thuộc 19 VKC HaUI trƣờng ĐHCNHN 20 WG Working Group Nhóm công tác ii DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 3.1. 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 Nội dung Tổng hợp các hoạt động hỗ trợ của chuyên gia từ năm 2010 đến năm 2013 Nhật ký đào tạo theo từng lĩnh vực từ năm 2010 đến năm 2013 Các chuyến đào tạo tại Nhật từ năm 2010 đến năm 2013 Trang 49 49 50 Bảng 3.4 Các tổ công tác và ủy ban 56 4 Bảng 3.5 Bảng theo dõi và đánh giá dự án 58 5 Bảng 3.6 6 Bảng 3.7 Bảng các chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động 70 7 Bảng 4.1 Nội dung quản lý ODA tại cơ sở giáo dục đào tạo 81 Các đơn vị có trách nhiệm duy trì các hoạt động của dự án iii 68 DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình Nội dung 1 Hình 1.1 Tiêu chuẩn quản lý dự án 14 2 Hình 1.2: Mô hình tổ chức quản lý dự án theo chức năng 15 3 Hình1.3: Mô hình tổ chức quản lý dự án theo kiểu dự án 16 4 Hình 1.4: Tổ chức quản lý dự án theo dạng ma trận yếu 17 5 Hình 1.5 Tổ chức quản lý dự án theo dạng ma trận cân bằng 17 6 Hình 1.6 Tổ chức quản lý dự án theo dạng ma trận mạnh 18 7 Hình 1.7 Tổ chức quản lý dự án theo dạng ma trận hỗn hợp 18 8 Hình 1.8 Quy trình quản lý rủi ro 26 9 Hình 1.9 10 Hình 3.1 Kế hoạch tổng thế của 3 năm 55 11 Hình 3.2 Các sản phẩm chính của dự án theo từng bƣớc 62 12 Hình 4.1 Mô hình giản lƣợc về quản lý dự án ODA tại cơ sở đào tạo công lập Quy trình quản lý dự án ODA tại các cơ sở giáo dục đào tạo iv Trang 28 84 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế hội nhập, giáo dục nghề kỹ thuật đƣợc đánh giá là chìa khóa giúp nguồn nhân lực nƣớc ta tiếp cận với nguồn nhân lực thế giới, góp phần vào sự phát triển của đất nƣớc. Mặc dù vậy, sự đầu tƣ cho giáo dục dạy nghề, đặc biệt là giáo dục dạy nghề kỹ thuật hiện nay còn rất hạn chế do nhiều nguyên nhân khác nhau. Giáo dục đào tạo nghề kỹ thuật cần nguồn đầu tƣ lớn, máy móc thiết bị luôn cập nhật tuy nhiên trên thực tế nguồn vốn đầu tƣ cho lĩnh vực này rất hạn chế. Trong khi đó phần lớn ngƣời dân không có mong muốn học nghề, đặc biệt là nghề kỹ thuật, điều này lý giải vì sao số lƣợng ngƣời đăng ký học nghề kỹ thuật luôn thuộc tốp ít nhất trong các lĩnh vực đào tạo tại Việt Nam… Điều này đặt ra vấn đề cần giải quyết là làm thế nào để phát triển giáo dục kỹ thuật dạy nghề để đáp ứng yêu cầu về chất lƣợng và số lƣợng cho thị trƣờng lao động trong nƣớc cũng nhƣ nƣớc ngoài? Trong những năm qua, với sự quan tâm của Chính phủ, tạo điều kiện của Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ, Bộ Lao động Thƣơng Binh và Xã hội và các cơ quan Nhà nƣớc có liên quan, lĩnh vực giáo dục nghề kỹ thuật Việt Nam đã có các dự án đƣợc sử dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức ODA. Tuy số lƣợng dự án không nhiều nhƣng nguồn ODA này đã có những đóng góp đáng kể vào sự phát triển của lĩnh vực đào tạo nghề kỹ thuật trên các lĩnh vực nhƣ: tăng số lƣợng mạng lƣới cơ sở đào tạo; nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ công tác đào tạo; nâng cao năng lực đào tạo và quản lý của đội ngũ cán bộ, giáo viên; đáp ứng đƣợc nhu cầu của ngƣời học và các doanh nghiệp sử dụng lao động kỹ thuật... Từ năm 2000, Bộ Công nghiệp - nay là bộ Công Thƣơng - đã lựa chọn trƣờng Cao đẳng Công nghiệp Hà Nội - nay là trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội (ĐHCNHN) - một trong những trƣờng hàng đầu của Việt Nam về lĩnh vực đào tạo nghề kỹ thuật làm đơn vị thực hiện dự án ODA do Chính phủ Nhật Bản tài trợ thông qua trợ giúp của với Cơ quan hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA). Trải qua 13 năm thực hiện nhiều dự án vốn ODA khác nhau, tổng số vốn ODA mà trƣờng 1 ĐHCNHN nhận đƣợc lên tới 8.6 triệu USD, vốn đối ứng của nhà trƣờng tƣơng đƣơng 8 triệu USD. Tính riêng dự án vốn ODA trƣờng trƣờng ĐHCNHN tiếp nhận từ chính phủ Nhật Bản là 8,3 triệu USD. Bên cạnh đó, trƣờng ĐHCNHN đƣợc tổ chức JICA đánh giá là đơn vị có mô hình quản lý dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục đào tạo nghề kỹ thuật thành công nhất của Việt Nam giai đoạn 2010 - 2013. Mô hình quản lý dự án ODA của trƣờng trƣờng ĐHCNHN đƣợc JICA lựa chọn làm mô hình mẫu cho các nƣớc đang và kém phát triển ở Đông Nam Á và Châu Phi. Các kết quả của dự án cũng đƣợc Bộ Lao động, Thƣơng binh & Xã hội đánh giá cao và từng bƣớc ứng dụng các kết quả này vào hệ thống giáo dục dạy nghề kỹ thuật của Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện quản lý dự án, trƣờng ĐHCNHN cũng gặp không ít khó khăn nhƣ: dự án chịu sự quản lý và chi phối của nhiều Bộ ngành, quá trình xây dựng và cấp phép thành lập dự án rất phức tạp và tốn nhiều thời gian, quá trình thực hiện dự án khó khăn do việc cấp vốn đối ứng chậm trễ, triển khai các nội dung không đúng kế hoạch do có nhiều thành phần tham gia dự án, kết quả dự án không đạt 100% mục tiêu đề ra, quá trình chuyển giao thành quả dự án không đáp ứng kỳ vọng… Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để giải quyết những khó khăn, thách thức nhằm tăng cƣờng quản lý dự án ODA tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội? Đây là vấn đề cần giải quyết để quá trình quản lý dự án pha 3 (đang thực hiện giai đoạn 2013 -2016) và dự án pha 4 (dự kiến thực hiện vào giai đoạn 2016 – 2019) đạt mục tiêu. Vì vậy, em đã quyết định lựa chọn đề tài “Quản lý dự án ODA tại trường Đại học Công nghiệp Hà Nội” để thực hiện Luận văn của mình nhằm trả lời câu hỏi đã nêu và ứng dụng kết quả nghiên cứu của mình vào quá trình điều phối dự án tiếp theo tại trƣờng ĐHCNHN. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của Luận văn Mục đích của luận văn: Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận về ODA đầu tƣ vào lĩnh vực giáo dục đào tạo nghề, quản lý dự án ODA tại các cơ sở giáo dục đào tạo công lập và phân tích thực trạng công tác quản lý dự án ODA tại trƣờng ĐHCNHN mà cụ thể là dự án “Phát triển nguồn nhân lực Kỹ thuật tại trƣờng 2 Đại học Công nghiệp Hà Nội”, luận văn nhằm hƣớng tới đề xuất 1 số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án ODA tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội và xây dựng quy trình quản lý dự án ODA tại cơ sở giáo dục đào tạo dạy nghề nhằm hỗ trợ cho trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội trong việc quản lý dự án ODA giai đoạn 2016 - 2020 và 06 trƣờng kỹ thuật dạy nghề của Bộ Lao động Thƣơng binh và xã hội sẽ nhận các dự án ODA trong giai đoạn 2019 – 2024. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý dự án, quản lý dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nghề tại các cơ sở giáo dục đào tạo công lập. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý dự án ODA tại trƣờng ĐHCNHN giai đoạn 2010 – 2013. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm tháo gỡ những khó khăn trong công tác quản lý dự án ODA tại trƣờng ĐHCNHN trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý dự án ODA tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội. - Phạm vi về thời gian: Nghiên cứu trong giai đoạn 2014 – 2016 - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội. - Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu hoạt động quản lý dự án ODA tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội, cụ thể là quản lý dự án “Phát triển nguồn nhân lực Kỹ thuật tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội” – Đây là dự án ODA duy nhất triển khai trong giai đoạn 2010 – 2013 tại trƣờng Đại học Công nghiệp Hà Nội và cũng là dự án đƣợc đánh giá là thành công và là tiền đề để trƣờng ĐHCNHN lập đề án xin các dự án ODA sau này. 4. Những đóng góp chủ yếu của Luận văn Luận văn cố gắng nghiên cứu một cách hệ thống và tƣơng đối đầy đủ về hoạt động quản lý dự án vốn ODA tại 1 cơ sở công lập đƣợc đánh giá là thành công. Từ đó rút ra những kinh nghiệm và những điểm chƣa thực hiện đƣợc nhằm khắc phục trong quản lý những dự án tiếp theo. 3 Tác giả cũng cố gắng đƣa ra 1 quy trình quản lý dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục dạy nghề. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở bài và kết luận, danh mục từ viết tắt, danh mục bảng biểu và tài liệu tham khảo, Luận văn đƣợc chia làm 4 chƣơng: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề lý luận về quản lý dự án ODA tại các cơ sở giáo dục đào tạo công lập Chương 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý dự án ODA tại trƣờng ĐHCNHN giai đoạn 2010 2013 Chương 4: Giải pháp tăng cƣờng quản lý dự án ODA tại trƣờng ĐHCNHN trong thời gian tới 4 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA TẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về quản lý dự án ODA nói chung Liên quan đến nguồn vốn ODA, quản lý dự án ODA, đã có nhiều đề tài nghiên cứu dƣới các góc độ, các ngành nghề khác nhau. Tuy nhiên, các đề tài, nghiên cứu này chủ yếu nghiên cứu tổng quát về sử dụng nguồn vốn ODA tại Việt Nam và ở lĩnh vực không phải là hợp tác kỹ thuật trong giáo dục dạy nghề. Về tổng quan quản lý dự án ODA tại Việt Nam nói chung có nhiều tác giả đã tìm hiểu và đƣa ra 1 số phƣơng án nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án ODA tại Việt Nam. Tác giả Lê Thanh Nghĩa nghiên cứu về “Nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn ODA tại Việt Nam”. Luận văn đã đi vào khái quát hóa lý thuyết về nguồn vốn ODA, phân tích thực trạng sử dụng vốn ODA tại Việt Nam giai đoạn 1993 – 2008, từ đó tác giả tìm kiếm, đề xuất phƣơng án nâng cáo hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA tại Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020 (Lê Thanh Nghĩa, 2009). Tác giả Vũ Thu Hằng có nghiên cứu về “Nâng cao hiệu quả quản lý dự án ODA tại Việt Nam”. Tác giả đƣa ra cái nhìn tổng quát, những đặc điểm của dự án ODA, hiện trạng quản lý dự án ODA tại Việt Nam và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án ODA tại Việt Nam. (Vũ Thu Hằng, 2007) Về học hỏi kinh nghiệm quản lý dự án ODA ở các nƣớc khác có Bài phân tích của Ths. Nguyễn Thị Tình về “Thu hút, quản lý, sử dụng ODA: Nhìn từ Malaysia và Indonesia”. Tác giả cho rằng thành công trong việc sử dụng nguồn viện trợ ODA ở Malaysia và Indonesia xuất phát từ việc tập trung hóa trong quản lý nhà nƣớc, phân cấp quản lý ODA, áp dụng khá thành công công nghệ thông tin trong công tác theo dõi, giám sát các cơ quan liên quan đến quản lý vốn, sự phối hợp giữa nhà tài trợ và nƣớc nhận viện trợ trong trong hoạt động kiểm tra, giám sát các dự án ODA, có sự tham gia của khu vực tƣ nhân vào thực thi dự án đặc biệt trong các dự án kết 5 cấu hạ tầng, năng lƣợng và công nghiệp; điều chỉnh về quy trình thu hút, sử dụng và quản lý ODA. TS. Nguyễn Thị Kim Chi chia sẻ “Kinh nghiệm thu hút và sử dụng vốn ODA của một số nƣớc Châu Á: Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam” .( Tạp chí Nghiên cứu Châu Phi & Trung Đông số 11 tháng 11/ năm 2012). Tại bài viết này tác giả đã đƣa ra kinh nghiệm huy động vốn ODA của 1 số nƣớc Châu Á nhƣ Thái Lan, Malaysia… tác giả phân tích kinh nghiệm sử dụng vốn ODA của các nƣớc này từ đó đề xuất 1 số phƣơng án thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA hiệu quả tại Việt Nam trong thời gian tới Về quản lý dự án ODA theo ngành, theo vùng, nghiên cứu sinh Hà Thị Thu có luận văn "Thu hút và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) vào phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam: nghiên cứu tại vùng Duyên hải Miền Trung". Luận án đã phân tích thực trạng thu hút và sử dụng ODA tại vùng Duyên hải Miền Trung, đã rút ra những kết quả và những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp tăng cƣờng thu hút và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn này (Hà Thị Thu, 2014). Tác giả Lƣơng Mạnh Hùng nghiên cứu “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA tại Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam”. Tác giả đã nghiên cứu thực trạng sử dụng vốn ODA tại Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam giai đoạn 1997 – 2007 nhằm tìm kiếm giải pháp cho việc quản lý vốn ODA hiệu quả hơn trong ngành nông nghiệp trong thời gian tới. (Lƣơng Mạnh Hùng, 2007). Về đánh giá dự án ODA do chính phủ Nhật bản tài trợ có báo cáo tổng kết “Chƣơng trình đánh giá chung Việt Nam Nhật Bản giai đoạn 2007 - 2010” do Bộ Kế hoạch Đầu tƣ chủ trì phối hợp với Cơ quan hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA). Báo cáo nêu rõ, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực thiết lập hệ thống theo dõi và đánh giá các chƣơng trình dự án ODA ở cấp quốc gia, ban hành đồng bộ các văn bản pháp quy hiện về theo dõi và đánh giá ODA. Ngoài ra, Bộ KH&ĐT cũng đã ban hành các sổ tay hƣớng dẫn kỹ thuật kèm theo bộ công cụ về theo dõi và đánh giá các chƣơng trình, dự án ODA. Theo các quy định hiện hành, tất cả các ngành, các cấp chịu trách nhiệm về công tác theo dõi và đánh giá. Về công tác đánh giá, 6 Chủ dự án chịu trách nhiệm về đánh giá ở cấp dự án (đánh giá ban đầu, đánh giá giữa kỳ, đánh giá kết thúc), Cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm đánh giá đột xuất và đánh giá tác động, Bộ KH&ĐT chịu trách nhiệm chủ trì và điều phối các hoạt động đánh giá ở cấp quốc gia. Để hoàn thành tốt trách nhiệm của mình, việc nâng cao nhận thức, tăng cƣờng năng lực của các ngành, các cấp về công tác theo dõi và đánh giá có vai trò rất quan trọng. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về quản lý dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục đào tạo dạy nghề Trong lĩnh vực giáo dục dạy nghề kỹ thuật cũng đã có một số báo cáo chuyên ngành nhƣ: “Báo cáo Kết quả thực hiện Dự án Tăng cƣờng khả năng đào tạo Công nhân Kỹ thuật tại trƣờng Cao đẳng Công nghiệp Hà Nội từ tháng 04/2000 – tháng 08/2004” của trƣờng Cao đẳng Công nghiệp Hà Nội, Báo cáo tổng kết định kỳ của Bộ Công Thƣơng, Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội, Tổng Cục Dạy nghề, cũng một số báo cáo tình hình thực hiện dự án Hợp tác Kỹ thuật của một số đơn vị thụ hƣởng… Mặc dù vậy, các báo cáo riêng lẻ này chƣa hệ thống hoá đƣợc toàn bộ các hoạt động thu hút và sử dụng vốn ODA ở lĩnh vực giáo dục nghề kỹ thuật trong một khoảng thời gian dài từ năm 1993 đến hết năm 2013. Các báo cáo về hoạt động hỗ trợ của Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) càng ít ỏi hơn, trong khi đó JICA Việt Nam là 1 trong những tổ chức có hoạt động hỗ trợ nguồn vốn ODA hàng đầu tại Việt Nam. Hoạt động hỗ trợ kỹ thuật của JICA Việt Nam hiện nay ngoài các báo cáo của các dự án và JICA Việt nam chƣa có 1 nghiên cứu nào đề cập đến lĩnh vực này. Về quản lý dự án có vốn ODA trong lĩnh vực giáo dục có các bài báo và báo cáo khác nhau nhƣ bài phân tích của tác giả Nguyễn Ngọc Trân “ODA trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo - Huy động và sử dụng hiệu quả”. Tác giả Nguyễn Ngọc Trân cho rằng: huy động và phân bổ từ năm 1993 đến năm 2012, trong 20 năm tổng vốn ODA ký kết dành cho lĩnh vực GD&ĐT là 2447 triệu USD (trong đó phần vay là 1 tỷ 794 triệu, phần viện trợ không hoàn lại là 653 triệu USD), chiếm 4,19 % tổng vốn ODA ký kết giữa các nhà tài trợ quốc tế với Việt Nam trong cùng thời gian. Với tổng số vốn ODA 7 không nhỏ nhƣng báo cáo của các Bộ và các trƣờng rất sơ lƣợc, thậm chí chƣa có báo cáo, về nội dung này. Tác giả cũng đánh giá lĩnh vực đào tạo nghề không có vị trí cần có trong cơ cấu vốn ODA trong 11 năm 2004 – 2014. Tác giả Nguyễn Thùy Hƣơng, 2012. Đã nghiên cứu giải pháp nhằm “Thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA cho ngành giáo dục Việt Nam giai đoạn 1993 – 2010”. Theo đó, tác giả đã có những tổng kết về thu hút và sử dụng nguồn vốn cho ngành giáo dục Việt Nam dựa trên phân tích thực trạng sử dụng nguồn vốn ODA trong lĩnh vực giáo dục trong 7 năm. Từ các phân tích của mình, tác giả tìm kiếm giải pháp thu hút nguồn vốn ODA cho ngành giáo dục Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo. Về lĩnh vực giám sát nguồn vốn vay ODA đối với lĩnh vực giáo dục đào tạo và dạy nghề có bài viết của TS. Đặng Văn Định – Trƣởng ban Nghiên cứu và Phát triển chính sách - Hiệp hội các trƣờng Đại học, Cao đẳng Việt Nam đăng trên Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam. TS. Đặng Văn Định cho rằng: “Giai đoạn 2004 - 2014, vốn ODA dành cho lĩnh vực giáo dục đào tạo và dạy nghề đã lên tới là hơn 2 tỷ USD, chiếm khoảng 3,5% tổng số vốn ODA ký kết của cả nƣớc. Không giống nhƣ những dự án công trình xây dựng cơ bản rất dễ phát hiện lỗi (nếu có), các chƣơng trình dự án trong giáo dục tích tụ hàng chục năm trời đƣợc các bộ: Kế hoạch và Đầu tƣ, Bộ Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội báo cáo bởi danh mục dự án, chƣơng trình và những nhận xét định tính; rất hiếm khi thấy những con số biết nói. Nhƣ thế rất khó nhận định chắc chắn về chất lƣợng, hiệu quả ODA trong lĩnh vực giáo dục đào tạo và dạy nghề.” Theo Báo Kiểm toán số 50 - 51/2013 có bài phân tích “Quản lý và sử dụng vốn ODA của Bộ GD-ĐT giai đoạn 2009-2011”. Theo đó kết quả kiểm toán chuyên đề quản lý và sử dụng vốn ODA của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) giai đoạn 2009-2011 cho thấy: cơ bản các chƣơng trình, dự án (gọi chung là dự án) đã đạt đƣợc các mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, một số dự án đƣợc kiểm toán bị chậm tiến độ; nhiều nội dung hoạt động của các dự án chƣa đạt mục tiêu, phải kéo dài thời gian thực hiện đã phần nào làm giảm hiệu quả đầu tƣ. 8 Theo báo cáo tổng kết của Ủy ban văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội về “Kết quả giám sát chất lƣợng, hiệu quả các dự án đầu tƣ sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức của nƣớc ngoài (ODA) với giáo dục, giai đoạn 2004 – 2014”. Báo cáo đã chỉ ra tình trạng tiến độ thực hiện các dự án ODA cho giáo dục mặc dù đều có kế hoạch, lộ trình, phân kì thực hiện cụ thể nhƣng tiến độ triển khai của hầu hết các dự án đều rất chậm trễ, nhất là trong giai đoạn đầu khởi động, dẫn đến gia hạn thực hiện. Theo đó báo cáo đã kết luận hầu hết các dự án ODA giáo dục có vấn đề. 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu: Thông qua tìm hiểu về tình hình nghiên cứu Quản lý dự án ODA tại Việt Nam tác giả nhận thấy: - Các báo cáo, khóa luận về ODA chủ yếu tập trung vào nguồn vốn bao gồm có thu hút vốn ODA, sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA; phân cấp quản lý nguồn vốn - Nghiên cứu về quản lý dự án ODA ở Việt Nam đã có nghiên cứu nhiều nội dung, khía cạnh khác nhau nhƣng chƣa có hệ thống và nội dung tập trung; - Các nghiên cứu về hoạt động quản lý dự án vốn ODA trong lĩnh vực giáo dục còn rất ít ỏi và manh mún, chủ yếu tập trung vào nghiên cứu hoạt động quản lý của Bộ GD&ĐT và bộ Lao động Thƣơng Binh & Xã hội, chƣa có 1 đề tài nào nghiên cứu nào về quản lý dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục dạy nghề kỹ thuật. - Nghiên cứu về quản lý dự án ODA chủ yếu ở phạm vi quốc gia và khu vực, nội dung tập trung vào việc nâng cao hiệu quả mang tính vĩ mô chƣa tìm kiếm đƣợc các điển hình quản lý dự án ODA thành công để xây dựng nên mô hình quản lý dự án ODA mẫu tại cơ sở. - Các đề xuất trong các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào đề xuất về chính sách, cơ chế xuất phát từ việc các nhà nghiên cứu chủ yếu xem xét vấn đề từ khía cạnh vĩ mô, chƣa có cái nhìn từ góc độ các nhà điều phối thực hiện dự án trên thực tế. - Chƣa có 1 báo cáo nghiên cứu về lĩnh vực quản lý dự án ODA trong giáo dục đào tạo, đặc biệt là giáo dục đào tạo kỹ thuật của tổ chức JICA trong suốt giai đoạn này. 9