Tài liệu Quản lý ngân sách nhà nước của huyện thanh miện, tỉnh hải dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN TIẾN NGỢI QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN TIẾN NGỢI QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƢƠNG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ HỒNG HUYÊN XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN TS. Lê Hồng Huyên GS.TS. Phan Huy Đƣờng Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận Văn thạc sĩ là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của bản thân tôi. Những số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực, do tôi thu thập, có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất cứ Luận văn nào. Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Ngợi LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận văn Thạc sĩ này, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, tạo điều kiện nhiệt tình và quý báu của nhiều cá nhân và tập thể. Trƣớc tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Trƣờng Đại học Kinh tế-Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các thầy, cô giáo ở Khoa Kinh tế chính trị, Phòng Đào tạo, Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trƣờng và nghiên cứu, thực hiện luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Thầy giáo TS . Lê Hồng Huyên, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình tôi trong suốt thời gian nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Phòng Tài chính- Kế hoạch Huyện Thanh Miện Tỉnh Hải Dƣơng, đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi tìm tài liệu tham khảo và đóng góp ý kiến để tôi hoàn thành luận văn. Mặc dù, bản thân đã cố gắng hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên, không thể tránh khỏi những thiếu sót hoặc có phần nghiên cứu chƣa sâu. Rất mong nhận đƣợc sự chỉ bảo, thông cảm của các thầy (cô). Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến tất cả ngƣời thân, bạn bè đã nhiệt tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 6 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Ngợi MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ iii DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................ iii LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ................5 1.1. Tổng quan về tài liệu nghiên cứu .....................................................................5 1.1.1. Một số đề tài khoa học đã công bố ............................................................5 1.1.2. Một số luận văn, luận án ...........................................................................6 1.1.3. Các bài báo khoa học ................................................................................7 1.1.4 Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu và những khoảng trống đặt ra cho đề tài luận văn ...............................................................................................8 1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý ngân sách cấp huyện ..............9 1.2.1. Tổng quan về NSNN...................................................................................9 1.2.2. Hệ thống NSNN và phân cấp quản lý NSNN ...........................................12 1.2.3. Ngân sách huyện trong hệ thống NSNN ..................................................12 1.3. Quản lý ngân sách nhà nƣớc...........................................................................16 1.3.1. Khái niệm .................................................................................................16 1.3.2. Nguyên tắc cơ bản về quản lý NSNN huyện ............................................18 1.3.3. Nội dung của quản lý ngân sách cấp huyện ............................................20 1.3.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu lực, hiệu quả quản lý NSNN .........................28 1.4. Kinh nghiệm quản lý NSNN ở một số địa phƣơng có đặc điểm kinh tế-xã hội tƣơng đồng với huyện Thanh Miện-tỉnh Hải Dƣơng ............................................31 1.4.1. Thực tiễn quản lý NSNN ở huyện Nam Sách-tỉnh Hải Dương ................31 1.4.2. Thực tiễn quản lý NSNN ở huyện Ninh Giang .........................................32 1.4.3. Một số bài học kinh nghiệm về quản lý ngân sách nhà nước cho huyện Thanh Miện ........................................................................................................32 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ................................34 2.1. Cách tiếp cận nghiên cứu ...............................................................................34 2.2. Nguồn tƣ liệu và số liệu..................................................................................35 2.3. Các phƣơng pháp đƣợc sử dụng .....................................................................35 2.3.1. Phương pháp bàn giấy .............................................................................35 2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu ................................................................36 2.3.3. Phương pháp Thống kê -So sánh .............................................................36 2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu..........................................................................36 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN THANH MIỆN- TỈNH HẢI DƢƠNG GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2011 ĐẾN 2015 ........................................................................................................38 3.1. Giới thiệu chung về huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dƣơng ............................38 3.1.1. Vị trí địa lý huyện Thanh Miện ................................................................38 3.1.2. Đặc điểm kinh tế-xã hội huyện Thanh Miện ............................................39 3.2. Thực trạng quản lý Ngân sách nhà nƣớc huyện Thanh Miện ........................39 3.2.1. Bộ máy tổ chức quản lý ...........................................................................39 3.2.2. Công tác lập dự toán NS ..........................................................................45 3.2.3. Công tác quản lý thu chi NS ....................................................................54 3.2.4. Công tác quyết toán Ngân sách ...............................................................74 3.2.5. Công tác Thanh kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách. ..............77 3.3. Đánh giá công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Thanh Miện ..............80 3.3.1. Những kết quả đạt được theo mục tiêu quản lý .......................................80 3.3.2. Những kết quả đạt được theo nội dung quản lý .......................................81 3.3.2. Những hạn chế .........................................................................................85 3.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế .................................................................88 CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN THANH MIỆN - TỈNH HẢI DƢƠNG TRONG GIAI ĐOẠN TIẾP THEO ..........................................................................91 4.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, huyện Thanh Miện tỉnh Hải Dƣơng ......................................................................................................91 4.2. Định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý NSNN huyện Thanh Miện ............91 4.3. Một số giải pháp tăng cƣờng quản lý NSNN huyện Thanh Miện -tỉnh Hải Dƣơng93 4.3.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý .........................................................93 4.3.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách huyện .................................94 4.3.3. Hoàn thiện công tác chấp hành dự toán ngân sách huyện ......................96 4.3.4. Hoàn thiện công tác quyết toán ngân sách huyện .................................101 4.3.5. Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân sách huyện ....103 4.3.6. Các giải pháp khác ................................................................................105 KẾT LUẬN .............................................................................................................107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................109 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 DT Dự toán 2 GD - ĐT Giáo dục đào tạo 3 GTGT Thuế giá trị gia tăng 4 HĐBT Hội đồng Bộ trƣởng 5 HĐND Hội đồng nhân dân 6 KBNN Kho bạc Nhà nƣớc 7 KH Kế hoạch 8 KT Kinh tế 9 NS Ngân sách 10 NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 11 QLNN Quản lý Nhà nƣớc 12 QLNS Quản lý ngân sách 13 SXKD Sản xuất kinh doanh 14 TH Thực hiện 15 UBND Ủy ban nhân dân 16 XDCB Xây dựng cơ bản i DANH MỤC BẢNG STT Bảng 1 Bảng số 3.1 2 Bảng số 3.2 3 Bảng số 3.3 4 Bảng số 3.4 5 Bảng số 3.5 6 Bảng số 3.6 Nội dung Số liệu dự toán thu ngân sách huyện Thanh Miện giai đoạn 2011-2015 Số liệu dự toán chi ngân sách huyện Thanh Miện giai đoạn 2011-2015 Số liệu thu ngân sách huyện Thanh Miện giai đoạn 2011-2015 Cơ cấu thu ngân sách huyện Thanh Miện giai đoạn 2011-2015. Số liệu chi ngân sách huyện Thanh Miện giai đoạn 2011-2015 Tỷ trọng các khoản chi trong tổng chi ngân sách Nhà nƣớc huyện Thanh Miện, giai đoạn 2011-2015 ii Trang 48 50 60 63 65 71 DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Bảng Nội dung 1 Biểu đồ 3.1 Tỷ trọng cơ cấu thu ngân sách giai đoạn 2011-2015 2 Biểu đồ 3.2 Tỷ trọng các khoản chi chính so với tổng chi ngân sách nhà nƣớc huyện Thanh Miện giai đoạn 2011-2015 iii Trang 64 72 DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Bảng Nội dung 1 Sơ đồ 1.1 Hệ thống ngân sách Nhà nƣớc ở Việt Nam 12 2 Sơ đồ 1.2 Bộ máy quản lý ngân sách huyện 17 3 Sơ đồ 3.1 Bộ máy quản lý phòng TC-KH huyện Thanh Miện 40 4 Sơ đồ 3.2 Quá trình tổ chức thực hiện thu ngân sách huyện Thanh Miện iv Trang 55 LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) đóng vai trò quan trọng không thể thiếu đối với bất kỳ một nhà nƣớc nào trong bất kỳ thời đại nào. Sự tồn tại và phát triển của một Nhà nƣớc luôn luôn cần thiết phải có nguồn lực tài chính đảm bảo cho hoạt động chi đầu tƣ xây dựng cơ bản, chi tiêu thƣờng xuyên của những tổ chức, cơ quan, đơn vị thuộc bộ máy quản lý Nhà nƣớc. Đối với Việt Nam cũng vậy, ngân sách nhà nƣớc thể hiện rõ nét vai trò đó trong suốt quá trình xây dựng đất nƣớc, đặc biệt là trong giai đoạn từ trƣớc đổi mới và sau đổi mới, quá trình sử dụng ngân sách nhà nƣớc đã có sự tác động tích cực và cả tiêu cực đối với nền kinh tế nhất là quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng có sự điều tiết của nhà nƣớc. NSNN là một thể thống nhất trong đó ngân sách (NS) huyện là một bộ phận cấu thành NSNN và là công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng ở địa phƣơng Luật NSNN đƣợc Quốc hội khoá XI thông qua ngày 16 tháng 12 năm 2002 và có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2004, Luật NSNN năm 2015 đƣợc Quốc hội khoá XIII thông qua ngày 25 tháng 06 năm 2015 và có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017; Nghị định số: 60/2013/NĐ-CP của chính phủ ban hành 6/6/2013 quy định chi chiết và hƣớng dẫn thi hành luật ngân sách nhà nƣớc là các cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý NSNN nói chung và NS cấp huyện nói riêng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nƣớc. Song thực tế hiện nay những yếu tố, điều kiện tiền đề chƣa đƣợc tạo lập đồng bộ, làm cho quá trình quản lý NS các cấp đạt hiệu quả còn thấp, chƣa đáp ứng đƣợc hết yêu cầu mà Luật NS đặt ra. Thời gian qua, quản lý NSNN của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng từng bƣớc đổi mới, đạt đƣợc những kết quả nhất định. Tuy vậy, quản lý NSNN trên địa bàn huyện Thanh Miện cũng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức nhƣ 1 nguồn thu hạn hẹp; nhu cầu chi cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội đang là những đòi hỏi cấp bách trong khi huyện không tự cân đối thu - chi ngân sách đƣợc, hiệu quả chi NSNN còn thấp, công tác QLNN đối với thu - chi NSNN còn nhiều bất cập, tỉnh phải trợ cấp cân đối thƣờng xuyên; nhiều khoản chi vƣợt so với dự toán; một số mục chi chƣa bám sát định mức phân bổ của HĐND tỉnh quy định. Việc nghiên cứu tìm kiếm giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý NSNN tại huyện Thanh Miện có vai trò rất lớn đối với sự phát triển kinh tế xã hội của huyện trong cả giai đoạn trƣớc mắt và trong dài hạn. Bên cạnh đó Năm 2015, cùng với cả nƣớc, huyện Thanh Miện đã tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXIII, nhiệm kỳ 2015-2020. Đại hội đã thông qua Nghị quyết đặt ra những mục tiêu mới, nhiệm vụ mới cho phát triển kinh tế-xã hội của địa phƣơng. Đó là đến năm 2020, huyện Thanh Miện có tiền đề để trở thành đô thị hạt nhân trung tâm khu vực Phía Nam của tỉnh Hải Dƣơng trên cơ sở sát nhập cả thị trấn công nghiệp Đoàn Tùng ở Phía Bắc, trƣớc hoặc sau năm 2025 có thể trở thành đô thị loại IV. Trƣớc thực trạng đó, là một cán bộ cơ sở cùng với những kiến thức đã đƣợc các Thầy, Cô của trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội trang bị, tác giả đã lựa chọn đề tài “Quản lý ngân sách nhà nước của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương”. Câu hỏi nghiên cứu: Huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng cần phải làm gì để hoàn thiện công tác quản lý NS của huyện trong thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản lý NSNN huyện Thanh Miện đánh giá kết quả đạt đƣợc, hạn chế và tìm ra những nguyên nhân hạn chế, từ đó đề xuất một số giải pháp khoa học, hợp lý nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN huyện Thanh Miện trong thời gian tới, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế- xã hội của địa phƣơng một cách vững chắc. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề cơ bản về quản lý ngân sách cấp huyện 2 - Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn từ 2011-2015. - Đề xuất một số giải pháp khoa học nhằm tăng cƣờng công tác quản lý ngân sách của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng trong giai đoạn tiếp theo 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài sẽ tập trung vào công tác quản lý NSNN cấp huyện từ khâu lập dự toán, quản lý thu chi NS, quyết toán NS cho đến thanh kiểm tra, giám sát thu chi NS để tìm ra các giải pháp hoàn thiện khâu quản lý thu, chi NSNN cấp huyện của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Huyện Thanh Miện-tỉnh Hải Dƣơng - Về thời gian: Luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu là nghiên cứu một cách hệ thống các khâu lập dự toán, chấp hành, quyết toán và thanh kiểm tra NSNN ở cấp huyện (trừ cấp xã) của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng trong giai đoạn 2011 – 2015 trong nhiệm vụ chức năng của Phòng Tài chính-Kế hoạch huyện Thanh Miện. 4. Đóng góp mới của luận văn - Tìm ra các giải pháp khoa học để nâng cao, hoàn thiện công tác quản lý NSNN trên địa bàn huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng. - Dùng làm tài liệu tham khảo về công tác quản lý NSNN trong công tác giảng dạy và trong quản lý điều hành thực tiễn tại các địa phƣơng. 5. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, luận văn còn gồm 4 chƣơng, cụ thể nhƣ sau: Chƣơng 1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý về ngân sách nhà nƣớc cấp huyện Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu luận văn 3 Chƣơng 3. Thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng, giai đoạn 2011-2015 Chƣơng 4. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn tiếp theo 4 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan về tài liệu nghiên cứu Vấn đề ngân sách nhà nƣớc, quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đã đƣợc Đảng, Nhà nƣớc ta quan tâm; đƣợc nhiều tác giả, nhiều nhà khoa học, chính quyền các cấp quan tâm, các sách chuyên khảo, các bài báo trên các tạp chí chuyên ngành đề cập và đã đạt đƣợc những kết quả nhất định. Sau đây là tổng quan tài liệu nghiên cứu liên quan đến đề tài nhƣ sau: 1.1.1. Một số đề tài khoa học đã công bố Đề tài "Một số vấn đề cơ bản về quản lý quỹ ngân sách nhà nước, quỹ tài chính nhà nước qua KBNN" của PGS.TS Lê Hùng Sơn, TS Nguyễn Văn Quang và chuyên viên cao cấp Vũ Đức Hiệp - Kho bạc Nhà nƣớc làm đồng chủ nhiệm đƣợc nghiệm thu ngày 04/09/2015, Hà Nội. Đề tài đã làm rõ các quy định về ngân sách nhà nƣớc nhƣ khái niệm, bản chất, vai trò, phân cấp, chu trình và cân đối NSNN, đặc biệt là chu trình ngân sách từ khâu lập, chấp hành dự toán đến quyết toán NSNN qua đó giúp cung cấp cái nhìn tổng thể về quá trình thực hiện dự toán NSNN của các cơ quan có liên quan nhƣ cơ quan tài chính, đơn vị dự toán ngân sách, KBNN, UBND các cấp. Về Quản lý NSNN, căn cứ vào các quy định hiện hành, đề tài đã hệ thống đầy đủ các quy định về quản lý thu, chi NSNN, quy trình thu chi NSNN qua KBNN, nêu rõ đƣợc trách nhiệm của KBNN trong công tác thu, kiểm soát chi. Đối với chi thƣờng xuyên, đề tài đã nêu đƣợc các hình thức kiểm soát chi, hồ sơ kiểm soát chi, thời gian kiểm soát chi; đối với chi đầu tƣ đã chỉ rõ các quy định về thời gian, hồ sơ phải gửi đến KBNN, các bƣớc kiểm soát chi của cán bộ KBNN. Bên cạnh đó nội dung đề tài cũng mở rộng, bổ sung một số nội dung về quản lý dự án và quản lý chi phí đầu tƣ xây dựng nhƣ yêu cầu quản lý dự án đầu tƣ, thẩm quyền quyết định đầu tƣ xây dựng công trình, dự toán xây dựng công trình, các hình thức lựa chọn nhà thầu, các loại hợp đồng xây dựng. 5 Đề tài “Nghiên cứu phân cấp quản lý Nhà nước về đầu tư công ở Việt Nam” của ThS. Trần Thị Thu Hƣơng, Phó trƣởng Ban-Ban thể chế kinh tế của Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ. Đăng trên Tạp chí Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ƣơng ngày 16/03/2011, đã tập trung nghiên cứu phân tích thực trạng phân cấp quản lý đầu tƣ công ở Việt Nam từ năm 2000 đến nay, trong đó tìm ra những bất cập và nguyên nhân của những bất cập để từ đó đề xuất những quan điểm và giải pháp định hƣớng nhằm thúc đẩy công tác đổi mới phân cấp quản lý hiện nay ở Việt Nam. Đề tài đã đƣa ra các giải pháp đó là trong quá trình xây dựng khung pháp lý phân cấp QLNN về đầu tƣ công ở Việt Nam thời gian tới, trƣớc hết cần phải xác định đúng và rõ ràng vai trò của Nhà nƣớc đến đâu trong phát triển KT-XH, và chỉ khi xác định đƣợc cụ thể vai trò của Nhà nƣớc thì lúc đó Nhà nƣớc mới có thể sử dụng chính sách đầu tƣ công một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, trong điều kiện trình độ phát triển KT-XH và năng lực QLNN ở các cấp địa phƣơng có sự chênh lệch lớn thì việc đa dạng hóa hình thức phân cấp/phân quyền là điều rất cần thiết. Ngoài ra, mặc dù khung pháp lý phân cấp QLNN về đầu tƣ công có một vai trò hết sức to lớn, tuy vậy hệ thống pháp luật cũng có giới hạn của nó, những vấn đề cần đƣợc giải quyết bằng ý thức hệ, nhận thức chính trị hay các tƣơng quan quyền lực thƣờng khó có thể giải quyết bằng công cụ pháp luật. Do vậy, chỉ có bằng quyết tâm chính trị mới cơ bản giải quyết đƣợc các bất cập liên quan tới QLNN về đầu tƣ công hiện nay. 1.1.2. Một số luận văn, luận án Đề cập đến quản lý ngân sách nhà nƣớc của một huyện, nhƣng luận văn “Hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội” của Bùi Văn Thắng (2013). Tác giả đã nghiên cứu về quản lý chi Ngân Sách nhà nƣớc của huyện trực thuộc tỉnh trên từng địa bàn riêng biệt, tuy nhiên chƣa đƣa ra những vấn đề lý luận cụ thể về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện trực thuộc tỉnh nhƣ: Vai trò, nguyên tắc, mục tiêu và mô hình tổ chức bộ máy quản lý. Mặt khác, mỗi địa phƣơng có các đặc thù khác nhau và trong từng giai đoạn phát triển kinh kế thì nhiệm quản lý chi Ngân sách nhà nƣớc cũng khác nhau. Đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp huyện của tỉnh Hưng Yên”của tác giả Vũ Thành Nam (2014). Trong luận văn, tác 6 giả đã hệ thống hoá lý luận cơ bản về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện; thông qua nghiên cứu thực trạng về công tác quản lý NSNN tại Thành Phố Hƣng Yên và huyện Khoái Châu, tác giả đã chỉ ra những mặt hạn chế cần khắc phục nhƣ vấn đề mất cân đối trong nội dung thu ngân sách và tình trạng nguồn thu ngân sách phụ thuộc chủ yếu vào nguồn thu không ổn định là tiền sử dụng đất. Nếu các công trình trên đi sâu nghiên cứu những vấn đề chung về ngân sách nhà nƣớc cấp huyện hoặc một số nội dung về quản lý ngân sách nhà nƣớc nói chung thì đề tài luận văn Luận văn “Đổi mới quản lý chi NSNN trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam”của tác giả Nguyễn Thị Minh (2008), đã hệ thống đƣợc toàn bộ các vấn đề lý luận cơ bản về: chi NSNN, nội dung quản lý chi NSNN, các phƣơng thức quản lý chi NSNN và các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý chi NSNN, kinh nghiệm của một số quốc gia trong quản lý chi NSNN và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam; đánh giá thực trạng công tác quản lý chi NSNN ở Việt Nam đƣợc xem xét chủ yếu trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt là từ khi có luật NSNN. Qua đó đƣa ra những giải pháp thích hợp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN phù hợp với điều kiện kinh tế thị trƣờng ở Việt Nam. Tuy nhiên, phần lý luận có một số lý luận về vai trò của chi NSNN chỉ đúng với điều kiện Việt Nam mà không đúng với các nƣớc nói chung; phần kinh nghiệm nƣớc ngoài, nếu có kinh nghiệm của các nƣớc tƣơng đồng với Việt Nam thì sẽ tốt hơn. Nếu Luận án đề cập một cách rõ ràng, cụ thể hơn những khó khăn, trở ngại mà Việt Nam phải đối mặt khi triển khai thực hiện phƣơng thức quản lý chi NSNN mới nhƣ Luận án đề xuất thì tính thuyết phục của các giải pháp sẽ cao hơn. 1.1.3. Các bài báo khoa học Bài báo “Quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam trên con đường hội nhập” của Vụ Ngân sách nhà nƣớc-Bộ Tài Chính đăng trên Tạp chí Tài Chính vào ngày 23/10/2015. Bài báo đã phân tích đánh giá tình hình quản lý ngân sách nhà nƣớc Việt Nam trên con đƣờng hội nhập trong đó nêu ra các yêu cầu mới nhƣ: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý NSNN tạo động lực phát triển; đổi mới phƣơng thức quản lý NSNN phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế xã hội đất nƣớc, tăng cƣờng 7 phân cấp quản lý ngân sách; đảm bảo tính thống nhất của NSNN và vai trò chủ đạo của ngân sách trung ƣơng (NSTW), phát huy tính chủ động của ngân sách các cấp chính quyền địa phƣơng trong quản lý và sử dụng NSNN. Khác với bài báo trên, đề cập đến những khía cạnh chủ yếu liên quan tới bội chi NSNN và nguồn bù đắp thâm hụt NSNN, bài viết “Đánh giá thực trạng bội chi ngân sách Nhà nước – Đề xuất kiến nghị xử lý” của TS. Vũ Đình Ánh, đăng ngày 20/10/2015 trên Tạp chí Tài chính đã phân tích nêu lên tình trạng minh bạch công khai số liệu về NSNN nói chung và nguồn bù đắp thâm hụt NSNN nói riêng của Việt Nam rất thiếu tính hệ thống và thiếu chính xác bên cạnh sự thay đổi liên tục các tiêu chí thống kê hay đứt đoạn trong chuỗi số liệu gây khó khăn cho quá trình phân tích, sai biệt quá lớn giữa số thực hiện lần một với số thực hiện lần hai và với quyết toán NSNN làm cho việc đánh giá thu chi cũng nhƣ mức độ bội chi NSNN trở nên không chính xác, không chỉ phải điều chỉnh quá lớn về các đánh giá định lƣợng mà thậm chí còn phải điều chỉnh cả xu thế, chẳng hạn từ hụt thu sang thu vƣợt dự toán, từ chi đúng dự toán sang chi vƣợt dự toán, từ thâm hụt lớn sang ít thâm hụt hơn 1.1.4 Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu và những khoảng trống đặt ra cho đề tài luận văn Các đề tài, bài báo khoa học, luận văn nêu trên đều đi sâu phân tích đầy đủ, toàn diện các nội dung liên quan đến ngân sách nhà nƣớc nói chung và quản lý ngân sách nhà nƣớc nói riêng. Các giải pháp, khuyến nghị khá đầy đủ trong đó có đề cập đến công tác lập dự toán, chấp hành dự toán, công tác quyết toán ngân sách, công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành ngân sách, phân cấp quản lý...nhiều giải pháp khá thiết thực, có thể áp dụng vào công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc nhằm đáp ứng các yêu cầu của sự nghiệp CNH-HĐH đất nƣớc. Các công trình trên đã phần nào giúp tác giả có cái nhìn tổng quan về quản lý NSNN, cung cấp một số vấn đề lý luận về QLNS cấp huyện, thực trạng công tác quản lý NSNN dựa trên trình độ chuyên môn, trình độ chính trị của cán bộ quản lý ngân sách nhà nƣớc. Tuy nhiên, từ các nghiên cứu trên cho thấy: 8 - Các công trình nghiên cứu công tác thu, chi NSNN, các giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý NSNN đƣợc đề cập cả vĩ mô và vi mô. Tuy nhiên, do phạm vi lịch sử và biến đổi nhanh của thực tiễn cũng nhƣ bối cảnh mới trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội các chính sách, biện pháp, giải pháp không còn phù hợp với thực tiễn sinh động đang diễn ra. - Các công trình nghiên cứu chủ yếu bàn luận về khái niệm ngân sách nhà nƣớc và thƣờng tập trung phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách của tỉnh, của huyện mình. Đến nay, ở huyện Thanh Miện nói riêng và ở tỉnh Hải Dƣơng nói chung, qua tìm hiểu thì chƣa có một đề tài nào nghiên cứu cụ thể về quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện Thanh Miện. Do vậy, luận văn: Quản lý NSNN của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dƣơng trong bối cảnh hiện nay đảm bảo không trùng lặp. 1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý ngân sách cấp huyện 1.2.1. Tổng quan về NSNN 1.2.1.1. Khái niệm về NSNN Theo Luật ngân sách nhà nƣớc năm 2015 thì “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. Trong đó thu ngân sách nhà nƣớc bao gồm: Toàn bộ các khoản thu từ thuế, lệ phí; Toàn bộ các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nƣớc thực hiện, trƣờng hợp đƣợc khoán chi phí hoạt động thì đƣợc khấu trừ; các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nƣớc thực hiện nộp ngân sách nhà nƣớc theo quy định của pháp luật; Các khoản viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nƣớc, các tổ chức, cá nhân ở ngoài nƣớc cho Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phƣơng; Các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. 9