Tài liệu Quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện đan phƣợng thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HUYỀN TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HUYỀN TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THÚY HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp tại Học viện Hành chính, em luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ của các thầy cô trong Ban Giám đốc Học viện, các thầy cô trong khoa Sau Đại học và các khoa thuộc Học viện. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn trân trọng nhất đến các thầy, cô giáo, đặc biệt là cô hướng dẫn Nguyễn Thị Thúy, đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em nghiên cứu, hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cám ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, lãnh đạo UBND huyện Đan Phượng, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục - Đào tạo huyện Đan Phượng, cán bộ quản lý và giáo viên các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng đã nhiệt tình, tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả hoàn thành luận văn này. Tác giả xin trân trọng cám ơn các bạn học viên lớp hành chính 19B8 Học viện Hành chính đã ủng hộ, giúp đỡ trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn tốt nghiệp. Vì điều kiện về thời gian và khả năng của bản thân có hạn, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng luận văn vẫn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự thông cảm, giúp đỡ và góp ý của quý thầy cô và bạn bè, đồng nghiệp. Trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : cán bộ quản lý CNH - HĐH : công nghiệp hoá, hiện đại hoá CSVC : cơ sở vật chất GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : giáo viên GVTH : giáo viên tiểu học QLGD : quản lý giáo dục QLNN : quản lý nhà nước UBND : uỷ ban nhân dân MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chƣơng 1 ............................................................................................................................ 8 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ................... 8 VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ......................................... 8 1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................... 8 1.1.1. Quản lý................................................................................................................ 8 1.1.2.Quản lý nhà nước.............................................................................................10 1.1.3.Phát triển ...........................................................................................................11 1.1.4. Giáo dục và giáo dục tiểu học .......................................................................11 1.1.5. Giáo viên và đội ngũ giáo viên tiểu học .......................................................12 1.1.6.Phát triển đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ......13 1.1.7.Quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học .......................14 1.2.Tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học ................................................................................................................14 1.3.Nội dung chủ yếu của hoạt động quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học.............................................................................................................16 1.3.1.Ban hành các văn bản quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học ..................................................................................................16 1.3.2.Quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ...............................18 1.3.3.Tuyển dụng giáo viên mới...............................................................................19 1.3.4.Sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên hiện có ................................................19 1.3.5.Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ......................21 1.3.6.Tạo điều kiện, môi trường và đảm bảo cơ chế, chính sách cho đội ngũ phát triển ...................................................................................................................22 1.3.7.Thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên .........................................23 1.4.Các yếu tố cơ bản ảnh hƣởng đến việc phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phƣợng .................................................................................24 1.4.1.Tình hình kinh tế - xã hội huyện Đan Phượng ...........................................24 1.4.2.Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo của huyện Đan Phượng ........26 1.4.3.Các yêu cầu của đổi mới giáo dục tiểu học trên cả nước nói chung, tại huyện Đan Phượng nói riêng ................................................................................27 1.4.4.Vấn đề về chính sách, về quản lý đối với đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng ...................................................................................29 Tiểu kết chƣơng 1 ...........................................................................................................30 Chƣơng 2 .........................................................................................................................31 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN .......................31 ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................................31 2.1.Khái quát về giáo dục và giáo dục tiểu học huyện Đan Phƣợng thành phố Hà Nội .....................................................................................................................31 2.1.1. Tình hình phát triển giáo dục huyện Đan Phượng giai đoạn 2012 – 2015...31 2.1.2. Thực tiễn phát triển giáo dục Tiểu học huyện Đan Phượng....................34 2.2. Thực tiễn phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu học huyện Đan Phượng .......39 2.2.1. Số lượng............................................................................................................39 2.2.2. Cơ cấu ...............................................................................................................41 2.2.3. Chất lượng........................................................................................................43 2.3. Quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. ......................................................47 2.3.1.Công tác triển khai văn bản ............................................................................47 2.3.2. Công tác quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ..............49 2.3.3. Công tác tuyển dụng đội ngũ giáo viên........................................................51 2.3.4.Công tác sử dụng đội ngũ giáo viên ..............................................................53 2.3.5. Công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên..........................................................54 2.3.6. Việc xây dựng môi trường, đảm bảo chế độ, chính sách cho đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng ..........................................................................58 2.3.7. Công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng .............................................................................................................60 2.4. Đánh giá hoạt động quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. ..............61 2.4.1. Mặt mạnh .........................................................................................................61 2.4.2. Mặt yếu .............................................................................................................63 2.4.3. Thuận lợi ..........................................................................................................66 2.4.4. Khó khăn ..........................................................................................................67 2.4.5. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................68 Tiểu kết chƣơng 2 ...........................................................................................................71 Chƣơng 3 ..........................................................................................................................72 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN................72 ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAN PHƢỢNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..............................72 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng .........................................................72 3.1.2. Về định hướng phát triển giáo dục huyện Đan Phượng...........................73 3.1.3. Định hƣớng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học. ..................................75 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng.................................................................................76 3.2.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ........................................................................76 3.2.2. Các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng ..........................78 3.2.2.1. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch chiến lược phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng ..........................................................................78 Tiểu kết chƣơng 3 ...........................................................................................................99 KẾT LUẬN ....................................................................................................................100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Quy mô trƣờng, lớp, học sinh của huyện Đan Phƣợng từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015..............................................................................31 Bảng 2.2. Chất lƣợng giáo dục đại trà giai đoạn 2012 - 2015 ................................32 Bảng 2.3. Chất lƣợng học sinh giỏi giai đoạn 2012 – 2015......................................32 Bảng 2.4. Số lƣợng giáo viên trực tiếp đứng lớp.......................................................33 Bảng 2.5. Số lƣợng học sinh tiểu học từng khối lớp từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015. ........................................................................................................35 Bảng 2.6. Kết quả xếp loại học lực của học sinh tiểu học .......................................36 Bảng 2.7. Số lƣợng giải học sinh giỏi các cấp ............................................................36 Bảng 2.8. Tỷ lệ học sinh hoàn thành chƣơng trình tiểu học, lên lớp, lƣu ban, bỏ học ....37 Bảng 2.9. Số lƣợng đội ngũ giáo viên tiểu học từ 2012-2015 ..................................39 Bảng 2.10. Số lƣợng đội ngũ giáo viên tiểu học tại các trƣờng tiểu học huyện Đan Phƣợng .....................................................................................................................40 Bảng 2.11. Cơ cấu giáo viên theo độ tuổi, giới tính, tuổi nghề ...............................42 Bảng 2.12. Đánh giá, xếp loại về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng ................................................................44 Bảng 2.13. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng 45 Bảng 2.14.Đánh giá, xếp loại giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng theo chuẩn về kiến thức ......................................................................................................................46 Bảng 2.15.Đánh giá, xếp loại giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng theo chuẩn về kỹ năng sƣ phạm........................................................................................................46 Bảng 2.16. Kết quả tự đánh giá về công tác quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng ........................................................50 Bảng 2.17. Mức độ hiệu quả nội dung bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng.........................................................................................................55 Bảng 2.18. Mức độ hiệu quả của công tác bồi dƣỡng của giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng.........................................................................................................57 Bảng 2.19. Thực trạng chế độ đãi ngộ, các chính sách đối với đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng .........................................................................................59 Biểu đồ 2.1: Thực trạng công tác tuyển dụng giáo viên tiểu học huyện Đan Phƣợng ............................................................................................................................................52 PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học được xem là bậc học nền tảng, là cơ sở ban đầu cho việc hình thành, phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Như vậy, giáo dục tiểu học là điều kiện cơ bản để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng cho việc đào tạo trẻ em trở thành công dân tốt của đất nước. Đội ngũ giáo viên tiểu học phải hội tụ được một cách đầy đủ những yêu cầu về phẩm chất đạo đức, kỹ năng sư phạm, trình độ chuyên môn…để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục tiểu học. Theo tác giả Nguyễn Lân Dũng, không có phần thưởng nào có thể khơi gợi tinh thần ham học thực sự, không có chế tài nào có thể bắt ép con người ta ham học, yêu học, mà chính những người thầy, bằng chính tấm gương sáng về lòng ham học, tinh thần tự học, đam mê nghiên cứu khoa học là nguồn cảm hứng tuyệt vời và sâu sắc nhất, bền bỉ nhất đối với học trò. Một người thầy giỏi sẽ biết cách chọn lọc những kiến thức thực sự cần thiết, phù hợp với trình độ, năng lực tiếp thu của học trò, truyền cho các em lòng đam mê nghiên cứu khoa học và tinh thần học tập suốt đời. Nhà nước ta đã và đang thực hiện chính sách phổ cập giáo dục tiểu học bắt buộc từ lớp 1 đến hết lớp 5 đối với tất cả trẻ em Việt Nam trong độ tuổi từ 6 đến 14 tuổi. Vì vậy, nhiệm vụ xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học luôn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và nhà nước ta. Huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội là một huyện ngoại thành với 15 xã và 01 thị trấn, có 19 trường Tiểu học. Thực tiễn quản lý giáo dục tiểu học huyện Đan Phượng cho thấy: đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng trong những năm qua, tuy đã dần đáp ứng yêu cầu về số lượng và bước đầu có tiến bộ về chất lượng, nhưng trước những yêu cầu của đổi mới giáo dục, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Đó là: - Chất lượng đội ngũ giáo viên nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu đa dạng của thực tiễn giáo dục đầy biến động. Đặc biệt, số lượng và chất lượng của 1 giáo viên ngoại ngữ (tiếng Anh) chưa đáp ứng yêu cầu của việc triển khai thực hiện Đề án quốc gia “Dạy ngoại ngữ cho học sinh phổ thông giai đoạn 2008 – 2020”. - Công tác đào tạo đội ngũ giáo viên còn nhiều bất cập. Các trường Sư phạm chưa đón đầu được xu thế phát triển của giáo dục phổ thông nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng. Tình trạng thiếu giáo viên dạy chuyên Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục vẫn còn diễn ra. Trong bối cảnh đó, giáo viên tiểu học phải dạy đủ các môn của cấp tiểu học kể cả các môn chuyên (trừ môn ngoại ngữ). Điều này đã dẫn đến tình trạng chất lượng giảng dạy của giáo viên đối với các môn chuyên sẽ kém hiệu quả. - Sự phân bố giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện chưa hợp lý. Ở những địa phương có điều kiện thuận lợi thì giáo viên tiểu học thừa, trong khi đó tại một số địa phương khó khăn, tình trạng thiếu giáo viên tiểu học tiếp tục diễn ra. Những bất cập này phần lớn xuất phát từ sự thiếu hiệu quả trong hoạt động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên. Hoạt động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên cần phải được nghiên cứu cụ thể, xác định được thế mạnh và những hạn chế, có những giải pháp mang tính chiến lược và những biện pháp cụ thể nhằm hoàn thiện và tăng cường hoạt động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng một cách đồng bộ, có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây, vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên và quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên trong ngành GD&ĐT nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng đã thu hút không ít sự quan tâm của các nhà quản lý, các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà nghiên cứu… Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu được công bố trên các sách, báo, tạp trí và các ấn phẩm chuyên ngành. Các công trình đã đề ra phương hướng, giải pháp quản lý, sử dụng, phát triển đội ngũ giáo viên có hiệu quả, phù hợp với chiến lược phát triển GD&ĐT và kinh tế - xã hội. Chẳng hạn như: 2 Các sách đã xuất bản: - Trần Bá Hoành (2006), Vấn đề về giáo viên – Những nghiên cứu lý luận và thực tiễn, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội. - Học viện Hành chính (2008), Giáo trình Quản lý nguồn nhân lực xã hội, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật Hà Nội. - TS Vũ Xuân Hùng (2012), Dạy học hiện đại và nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên, Nhà xuất bản Quốc gia, Hà Nội. - Đặng Vũ Hoạt, Phó Đức Hòa, Giáo dục học tiểu học 1, Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm Hà Nội. - Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Hữu Hợp, Giáo dục học tiểu học 2, Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm Hà Nội. - TS Nguyễn Đình Chỉnh, TS Nguyễn Văn Lũy, TS Phạm Ngọc Uyển, Sư phạm học tiểu học, Nhà xuất bản Giáo dục. Các tạp chí: - Đặng Huỳnh Mai (2004), Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo, Tạp chí Giáo dục. - Nguyễn Thị Thấn (2007), Chương trình giáo dục tiểu học ở Nhật Bản và đôi điều suy nghĩ về chương trình giáo dục tiểu học ở nước ta, Tạp chí Giáo dục. - Trần Diên Hiển (2008), Đổi mới phương thức đào tạo giáo viên tiểu học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, Tạp chí Giáo dục. - Dương Giáng Thiên Hương (2008), Các cách tiếp cận giải quyết vấn đề trong dạy học tiểu học, Tạp chí Giáo dục. - Ngô Hiền Tuyên (2016), Đổi mới giáo dục tiểu học – Những yếu tố làm nên thành công, Website của Bộ Giáo dục và đào tạo. - Chương trình phát triển ngành sư phạm và các trường sư phạm từ năm 2011 đến năm 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Các luận văn thạc sĩ: - Bùi Anh Tuấn (2008), “Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Từ Liêm – Hà Nội đến năm 2015”, Học viện Quản lí giáo dục; - Nguyễn Tấn Phát (2008), “Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học thị xã Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long đến năm 2015”, Học viện Quản lí giáo dục; 3 - Vũ Thị Vân Hà (2010), “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2010 – 2015”, Học viện Quản lí giáo dục. - Nguyễn Thị Thu Hương (2011),“Quản lý nhà nước về nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học thành phố Hà Nội”, Học viện Hành chính, Hà Nội. - Vũ Văn Ninh (2014), “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành phố Nam Định tỉnh Nam Định theo chuẩn nghề nghiệp”, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Nhìn chung, những cuốn sách và tạp chí nêu trên đã cung cấp cho độc giả nhiều kiến thức bổ ích liên quan tới giáo dục tiểu học, giáo viên tiểu học. Các luận văn thạc sĩ đã chỉ ra được thực trạng phát triển giáo dục tiểu học, thực trạng phát triển giáo viên tiểu học ở một số địa phương, từ đó đề ra những giải pháp thiết thực nhằm khắc phục thực trạng đó. Như vậy, cho đến nay, theo những tài liệu mà tác giả bao quát được, vẫn chưa có luận văn nào đề cập đến công tác quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học ở huyện Đan Phượng. Là một người con của quê hương Đan Phượng, với sự tâm huyết, tinh thần trách nhiệm và mong muốn sự nghiệp giáo dục của huyện nhà có nhiều đổi mới tích cực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, tác giả đã tiến hành thực hiện đề tài luận văn Thạc sỹ "Quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội". Kế thừa và chọn lọc những thành tựu của các tác giả đi trước, luận văn tập trung phân tích, luận giải những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn đang đặt ra trong quá trình quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, tìm ra nguyên nhân của những yếu kém, hạn chế để từ đó 4 đưa ra đề xuất nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu giáo dục tiểu học đã đề ra. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Tác giả tập trung vào nghiên cứu ba nhiệm vụ cơ bản sau: - Làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên tiểu học nói riêng; Khẳng định sự cần thiết khách quan của quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. - Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. - Đề xuất các giải pháp cơ bản dựa trên cơ sở cụ thể để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đó là các nội dung hoạt động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Đan Phượng trên các mặt: Triển khai các văn bản quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học, quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tạo điều kiện, môi trường, đảm bảo chế độ, chính sách và thanh tra, kiểm tra đối với đội ngũ giáo viên ở các trường tiểu học. Về không gian: Nghiên cứu tại 19 trường tiểu học của huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. Về thời gian: Các số liệu về giáo dục tiểu học của huyện Đan Phượng từ năm 2012 – 2015. 5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Việc nghiên cứu đề tài dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước về công tác giáo dục - đào tạo, đặc biệt đối với giáo dục Tiểu học. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Để nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng, đề tài đã sử dụng kết hợp các phương pháp sau: - Phương pháp phân tích tài liệu có sẵn: phân tích các số liệu thu thập được từ phòng GD&ĐT huyện Đan Phượng liên quan đến giáo dục tiểu học từ năm 2012 – 2015; - Phương pháp điều tra xã hội học: Thiết kế bảng hỏi dành cho CBQL, chuyên viên, GVTH trên địa bàn thành phố Hà Nội; Lấy ý kiến chuyên gia. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu luận văn đã góp phần hệ thống hóa và làm phong phú thêm những lý luận cơ bản về quản lý nhà nước trong phát triển đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên tiểu học. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn, tác giả đã xác định được hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. Căn cứ vào đó, tác giả đã đề xuất được một số giải pháp góp phần khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. Kết quả nghiên cứu đề tài luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý giáo dục, các nhà quản lý của địa phương, các nhà nghiên cứu trong việc quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học nói riêng và đội ngũ giáo viên nói chung. 6 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, viết tắt, bảng biểu sơ đồ và phụ lục, nội dung của luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đan Phượng thành phố Hà Nội. 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC 1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1. Quản lý Từ điển Anh Việt – Viện Ngôn ngữ học định nghĩa: Quản lý (Management) có nghĩa là điều hành, điều khiển, tổ chức một công việc, một tổ chức, một tập thể…theo yêu cầu nhất định; Theo từ điển Tiếng Việt (2001) của Viện Ngôn ngữ học: "Quản lý là trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định, là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định" Theo Thuật ngữ hành chính thuộc Viện nghiên cứu hành chính - Học viện Hành chính Quốc gia định nghĩa về quản lý: "Quản lý là hoạt động có ý thức của con người nhằm sắp xếp tổ chức, chỉ huy, điều hành, hướng dẫn, kiểm tra...các quá trình xã hội và hoạt động của con người để hướng chúng phát triển phù hợp với quy luật xã hội, đạt được mục tiêu xác định theo ý chí của nhà quản lý với chi phí thấp nhất". Trong lịch sử nhân loại có nhiều danh nhân nổi tiếng đã đề cập đến vấn đề quản lý, chức năng quản lý, đặc trưng của quản lý ở từng góc độ khác nhau. Hoạt động của con người ngày càng đa dạng, phức tạp nên quản lý từ đó cũng trở nên đa dạng, phức tạp và phong phú. Chính sự đa dạng, phức tạp và phong phú đó cho nên có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm quản lý. Dưới đây là một số quan niệm nổi bật. Quan niệm của các tác giả nước ngoài về quản lý Theo Afanaxev, quản lý con người có nghĩa là tác động đến anh ta, sao cho hành vi, công việc và hoạt động của anh ta đáp ứng những yêu cầu của xã hội, tập thể, để những cái đó có lợi cho cả tập thể và cá nhân, thúc đẩy sự tiến bộ của cả xã hội lẫn cá nhân; Harold Koontz, Cyril Odonnell và Heinz Weihrich cho rằng: Quản lý là hoạt động đảm bảo sự phối hợp giữa nỗ lực các cá nhân nhằm đảm bảo mục tiêu 8 quản lý trong điều kiện chi phí thời gian, công sức, tài lực, vật chất ít nhất, đạt được kết quả cao nhất; Frederch William Taylor (Mỹ), Henry Fayol (Pháp), Max Webber (Đức) khẳng định: Quản lý là khoa học đồng thời là một nghệ thuật thúc đẩy sự phát triển xã hội. Quan niệm của các tác giả trong nước về quản lý Theo tác giả Nguyễn Bá Dương: “Hoạt động quản lý là sự tác động qua lại một cách tích cực giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý qua con đường tổ chức, là sự tác động điều khiển, điều chỉnh tâm lý và hành động của các đối tượng quản lý, lãnh đạo cùng hướng vào hoàn thành những mục tiêu nhất định của tập thể và xã hội” Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và tác giả Nguyễn Quốc Chí định nghĩa thì quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra. Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lý là những tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vận hành tổ chức nhằm đạt mục đích nhất định” Theo tác giả Đặng Quốc Bảo, quản lý gồm hai quá trình tích hợp lại với nhau, gắn kết với nhau: quản là sự coi sóc, giữ gìn duy trì hệ ở trạng thái ổn định. lý là sự sửa sang, sắp xếp đổi mới. Quản lý là ổn định và phát triển hệ thống. Các khái niệm trên đây, tuy khác nhau về cách diễn đạt, song chúng có chung những nét đặc trưng cơ bản sau đây: Hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội. Hoạt động quản lý là những tác động có tính hướng đích. Hoạt động quản lý là những tác động phối hợp nỗ lực của các cá nhân nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức. Trong các khái niệm trên, bản thân tác giả nhận thấy khái niệm về quản lý của Học viện Hành chính Quốc gia là rõ ràng và đầy đủ nhất. 9 1.1.2.Quản lý nhà nước Theo giáo trình Lý luận hành chính nhà nước của Học viện Hành chính, quản lý nhà nước xuất hiện cùng với sự ra đời của Nhà nước, đó là quản lý toàn xã hội. Nội hàm của quản lý nhà nước thay đổi phụ thuộc vào chế độ chính trị, lịch sử và đặc điểm văn hoá, trình độ phát triển kinh tế-xã hội của mỗi một quốc gia qua các giai đoạn lịch sử. Nội dung hoạt động quản lý nhà nước được thể hiện qua ba chức năng. Một là chức năng lập pháp do các cơ quan lập pháp thực hiện. Hai là chức năng hành pháp do hệ thống hành chính nhà nước đảm nhiệm. Ba là chức năng tư pháp do các cơ quan tư pháp thực hiện. Trong hệ thống xã hội, có nhiều chủ thể tham gia quản lý xã hội như tổ chức chính trị, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế, các đoàn thể nhân dân, các hiệp hội. Chính vì vậy, quản lý nhà nước có những điểm khác biệt so với quản lý của các tổ chức khác. Chủ thể quản lý nhà nước là các cơ quan, cá nhân trong bộ máy nhà nước được trao quyền, gồm cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Đối tượng quản lý nhà nước là tất cả các cá nhân, tổ chức sinh sống và hoạt động trong phạm vi lãnh thổ quốc gia, công dân làm việc bên ngoài lãnh thổ quốc gia. Với mục tiêu là phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của toàn xã hội, quản lý nhà nước diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của đời sống: chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao. Quản lý nhà nước mang tính quyền lực nhà nước, lấy pháp luật làm công cụ quản lý, chủ yếu nhằm duy trì sự ổn định và phát triển xã hội. Từ những đặc điểm trên, có thể hiểu quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật, chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội. 10 1.1.3.Phát triển Theo từ điển Anh Việt của Viện Ngôn ngữ học thì “Phát triển” (Develop) có nghĩa là làm cho ai/cái gì tăng trưởng dần dần; trở nên hoặc làm cho trưởng thành hơn, tiến triển hơn hoặc có tổ chức hơn. Từ điển Triết học: Phát triển là một quá trình vận động từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, theo đó cái cũ biến mất và cái mới ra đời… Theo từ điển Tiếng Việt (2001) của Viện Ngôn ngữ học: "Phát triển là biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp". Như vậy, mọi sự vật, hiện tượng, con người, xã hội biến đổi để tăng tiến về số lượng, chất lượng dưới tác động của bên trong hoặc bên ngoài đều được coi là phát triển. Hay nói một cách khác, phát triển là sự vận động đi lên của mọi sự vật và hiện tượng, tuân theo những quy luật nội tại khách quan của chúng. Từ những lý luận trên, tác giả cho rằng phát triển bao gồm 3 yếu tố đó là: tăng cường số lượng, điều chỉnh cơ cấu và nâng cao chất lượng. 1.1.4. Giáo dục và giáo dục tiểu học Khái niệm giáo dục Từ điển Giáo dục học, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa đã định nghĩa về giáo dục như sau: “Giáo dục là hoạt động hướng tới con người thông qua một hệ thống các biện pháp tác động nhằm truyền thụ những tri thức và kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng và lối sống, bồi dưỡng tư tưởng và đạo đức cần thiết cho đối tượng, giúp hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách phù hợp với mục đích, mục tiêu chuẩn bị cho đối tượng tham gia lao động sản xuất và đời sống xã hội”. Khái niệm giáo dục tiểu học Theo Điều 26 – Luật Giáo dục năm 2005: “Giáo dục tiểu học được thực hiện trong 5 năm học, từ lớp 1 đến lớp 5. Tuổi của học sinh vào lớp 1 là 6 tuổi”. Điều 28 – Luật Giáo dục chỉ rõ: “Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật.” 11