Tài liệu Skkn biện pháp chỉ đạo công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC 1. 2. 3. 4. 5. 6. I. THÔNG TIN CÁ NHÂN Họ và tên: Lê Công Quang Ngày tháng năm sinh: 01 - 05 - 1965 Nam/nữ : Nam Địa chỉ: Thị trấn Tân phú , Đồng Nai Điện thoại: 0613.856153 Đơn vị công tác : Trường THPT Đoàn Kết II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: o Cử nhân khoa học o Chuyên ngành đào tạo: Hóa học o Năm nhận bằng :1989   III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC: Lĩnh vực chuyên môn : Hóa học Số năm kinh nghiệm : 24 năm 1 BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Trong tất cả các lĩnh vực, nhân tố con người sẽ quyết định cho mọi sự thành công hay thất bại. Trong xu thế hội nhập quốc tế, giao lưu văn hóa ngày nay mỗi con người chúng ta cần ra sức phấn đấu học tập để trở thành chủ nhân tương lai của đất nước như Đảng ta đã xác định con người là tài sản quý giá và quan trọng nhất, là nguồn lực lớn và cần thiết đối với quốc gia dân tộc. Trên cơ sở đó ngành giáo dục – đào tạo đóng vai trò then chốt trong mọi hoạt động và người thầy đóng vai trò quyết định cho sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ cho tương lai. Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nước, tiếp cận với những tiến bộ về khoa học – công nghệ đòi hỏi những người phục vụ trong công tác giáo dục phải xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình là sự nghiệp trồng người. Những sản phẩm của mình tạo ra nó sẽ quyết định cho cả một thế hệ. Do đó vai trò của người thầy là nhân tố quan trọng để quyết định cho những sản phẩm mà mình tạo ra. Người thầy là những người phục vụ trực tiếp trong lĩnh vực giáo dục để đào tạo, rèn luyện cho thế hệ trẻ, trong đó giáo viên chủ nhiệm (GVCN) đóng vai trò quan trọng đối với các cấp học nhất là cấp học phổ thông. Giáo viên là những người được đào tạo về kiến thức, về nghiệp vụ chuyên môn đồng thời còn được trang bị đầy đủ kỹ năng trong việc giáo dục nhân cách học sinh nhất là thông qua công tác chủ nhiệm nhằm giúp học sinh phát triển một cách toàn diện. Mặt dù đã được đào tạo kỹ lưỡng, nhưng mỗi giáo viên có năng khiếu, sở trường riêng, về chuyên môn phần lớn đáp ứng nhu cầu giảng dạy, nhưng về kỹ năng quản lý, giáo dục học sinh trong công tác chủ nhiệm thì chắc không phải ai cũng làm tốt. 2 Thực tế nhà trường trong những năm qua, nhiều giáo viên còn gặp khó khăn trong công tác chủ nhiệm. Do đặc thù của địa phương nên học sinh thi tuyển đầu vào có số điểm thấp nhất Tỉnh ( khoảng từ 14 đến 14,5 điểm ). Việc xếp lớp, với hình thức đại trà, ở mỗi lớp đều có học sinh giỏi; khá; trung bình. Đặc biệt là đối với học sinh khối lớp 10 sau một thời gian học từ một đến hai tháng mới nỗi trội lên những học sinh yếu, kém về học lực. Từ đó những học sinh này có những biểu hiện sa sút về học lực lẫn hạnh kiểm do nhiều nguyên nhân tác động đã dẫn đến tình trạng như thường xuyên không thuộc bài, không làm bài tập, bỏ học, cúp tiết, mê chơi game, không chấp hành nội quy nề nếp trường lớp, gọi chung là học sinh cá biệt… từ đó dẫn đến các tiêu cực khác… Những đối tượng nêu trên mặt dù số lượng không nhiều, trung bình chỉ chiếm khoảng 5%/lớp. Nhưng đối với vai trò của GVCN đây là vấn đề không ít khó khăn trong công tác quản lý lớp không khéo sẽ làm ảnh hưởng đến những học sinh khác, nhất là đối với những giáo viên mới ra trường chưa có nhiều kinh nghiệm, đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chung của nhà trường. Từ đó mà đối với mỗi giáo viên ngoài kiến thức chuyên môn giỏi đòi hỏi phải có kỹ năng trong công tác chủ nhiệm nhằm kịp thời giáo dục những học sinh cá biệt trở thành những học sinh ngoan. Giúp các em có được nhận thức đúng đắn về vai trò, trách nhiệm của một người học sinh, đồng thời giúp cho người thầy có được niềm tin đam mê nghề nghiệp, tạo một môi trường giáo dục thân thiện, tích cực đầy ý nghĩa. Đây là vấn đề quan trọng trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT hiện nay. Chất lượng đạo đức, tri thức văn hoá của mỗi học sinh chỉ có được khi giáo viên, nhất là giáo viên chủ nhiệm, và nhà trường có biện pháp giáo dục đúng đắn, phù hợp, hiệu quả tác động đến từng học sinh, từng lớp học trong nhà trường. Từ trước đến nay công tác chủ nhiệm và xây dựng phong trào lớp học có một vị trí vai trò quan trọng trong việc xây dựng nề nếp, giáo dục học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Đến nay nó càng có ý nghĩa và trò quan trong quyết định hơn trong việc thực hiện phong trào xây dựng " Trường học 3 thân thiện - học sinh tích cực". Vì thế người quản lí giáo dục nhà trường cần phải đổi mới cách nhìn nhận đánh giá và hơn nữa đó là đối mới việc chỉ đạo công tác chủ nhiệm và xây dựng lớp học, để nó đáp ứng được chức năng nhiệm vụ trong việc xây dựng nề nếp, giáo dục đạo đức , nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện , làm tốt phòng trào xây dựng " Trường học thân thiện, học sinh tích cực". Qua nhiều năm làm công tác quản lý giáo dục học sinh, tôi mạnh dạn viết đề tài “ Một số biện pháp chỉ đạo công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục “ để chia sẽ cùng quý đồng nghiệp góp phần thực hiện tốt công tác giáo dục của nhà trường trong năm học tới. II. Phạm vi và đối tượng của đề tài Trong đề tài này tôi chỉ nghiên cứu về thực trạng của trường THPT Đoàn Kết trong những năm qua, đặc biệt là năm học 2012 – 2013 để áp dụng cho năm học tới. Đối tượng nghiên cứu của đề tài chỉ đề cập công tác của GVCN lớp. III. Mục đích của đề tài Với đề tài nêu trên, bản thân tôi với cương vị là người quản lý giáo dục tôi muốn giúp cho GVCN quan tâm hơn về vai trò, trách nhiệm của mình đối với nghề nghiệp, đặc biệt là trong công tác chủ nhiệm, có những biện pháp tích cực quản lý giáo dục học sinh lớp mình có hiệu quả. Nghề dạy học là một nghề thiêng liêng cao cả, không phải ai cũng làm được như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói “Nghề dạy học là nghề cao cả nhất trong những nghề cao cả”. Qua công tác chủ nhiệm giúp các em biết tự tôn trọng bản thân mình và xác định được việc học sẽ phục vụ chính bản thân các em và tạo điều kiện để giúp đỡ gia đình, góp phần xây dựng quê hương, đất nước. Giúp các em thấy được công lao to lớn của các bậc làm cha, làm mẹ nuôi con ăn học; sự vất vả của các thầy cô trong việc truyền đạt tri thức và giáo dục nhân cách, kỹ năng sống cho các em. Từ đó các em biết mình sẽ làm gì để thay những lời tri ân đầy ý nghĩa. B. PHẦN NỘI DUNG 4 I. Cơ sở lý luận 1. Quản lý, quản lý giáo dục . a. Khái niệm quản lý: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” b. Quản lý giáo dục Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: "Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằmđẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội" Cũng như quản lý nói chung, quản lý giáo dục là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý giáo dục lên đối tượng nhằm đạt mục tiêu giáo dục đề ra. c. Chức năng quản lý giáo dục. Quản lý giáo dục có bốn chức năng cơ bản của quản lý đó là : kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo/ lãnh đạo và kiểm tra. Các chức năng này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, chi phối lẫn nhau tạo thành một thể thống nhất của hoạt động quản lý. 2. Giáo viên, Giáo viên chủ nhiệm lớp. a. Giáo viên : Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và trong các cơ sở giáo dục. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên. ở các cơ sở đại học được gọi là giảng viên. b. Nhiệm vụ của giáo viên : Giáo viên bộ môn có những nhiệm vụ sau đây: - Dạy học và giáo dục theo chương trình, kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường theo chế độ làm việc của giáo viên do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định; quản lý học sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giáo dục; tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng; - Tham gia công tác phổ cập giáo dục ở địa phương; 5 - Rèn luyện đạo đức, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục; vận dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học của học sinh; - Thực hiện Điều lệ nhà trường; thực hiện quyết định của Hiệu trưởng, chịu sự kiểm tra, đánh giá của Hiệu trưởng và các cấp quản lý giáo dục; - Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh; thương yêu, tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; tạo dựng môi trường học tập và làm việc dân chủ, thân thiện, hợp tác, an toàn và lành mạnh; - Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên khác, gia đình học sinh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong dạy học và giáo dục học sinh; - Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. Giáo viên chủ nhiệm, ngoài các nhiệm vụ ở trên, còn có những nhiệm vụ sau đây: - Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh; - Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng; - Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường; - Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, 6 phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi sổ điểm và học bạ học sinh; - Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng. c. Quyền hạn của giáo viên. Giáo viên có những quyền sau đây: - Được nhà trường tạo điều kiện để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục học sinh; - Được hưởng mọi quyền lợi về vật chất, tinh thần và được chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ theo các chế độ, chính sách quy định đối với nhà giáo; - Được trực tiếp hoặc thông qua các tổ chức tham gia quản lý nhà trường; - Được hưởng lương và phụ cấp (nếu có) khi được cử đi học để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định hiện hành; - Được cử tham gia các lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; - Được hợp đồng thỉnh giảng và nghiên cứu khoa học tại các trường và cơ sở giáo dục khác nếu thực hiện đầy đủ những nhiệm vụ quy định tại Điều 30 của Điều lệ này và được sự đồng ý của Hiệu trưởng ; - Được bảo vệ nhân phẩm, danh dự, an toàn thân thể; - Được hưởng các quyền khác theo quy định của pháp luật. Giáo viên chủ nhiệm ngoài các quyền ở trên, còn có những quyền sau đây: - Được dự các giờ học, hoạt động giáo dục khác của học sinh lớp mình; - Được dự các cuộc họp của Hội đồng khen thưởng và Hội đồng kỷ luật khi giải quyết những vấn đề có liên quan đến học sinh của lớp mình; - Được dự các lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm; - Được quyền cho phép cá nhân học sinh nghỉ học không quá 3 ngày liên tục; - Được giảm giờ lên lớp hàng tuần theo quy định khi làm chủ nhiệm lớp. 7 - Giáo viên làm công tác Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, tổng phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh được hưởng các chế độ, chính sách theo quy định hiện hành. - Hiệu trưởng có thể phân công giáo viên làm công tác tư vấn chuyên trách hoặc kiêm nhiệm. Giáo viên làm công tác tư vấn được bố trí chỗ làm việc riêng và được vận dụng hưởng các chế độ chính sách hiện hành. 3. Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên chủ nhiệm: Biện pháp quản lý công tác GVCN là cách làm, cách quản lý, cách giải quyết những vấn đề thuộc công tác GVCN nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện trong nhà trường phổ thông. II . Thực trạng về công tác chủ nhiệm ở trường THPT Đoàn Kết hiện nay 1. Đối với giáo viên Công tác chủ nhiệm lớp lâu nay chỉ được coi là nhiệm vụ kiêm nhiệm. Nhiều giáo viên chỉ chú tâm vào bồi dưỡng chuyên môn giảng dạy theo bộ môn, chưa hoặc không quan tâm bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ công tác chủ nhiệm lớp. Năm nay được phân công làm chủ nhiệm, năm sau có thể làm có thể không làm chủ nhiệm lớp, nên giáo viên không coi việc bồi dưỡng nghiệp vụ công tác chủ nhiệm lớp là việc bồi dưỡng thường xuyên. Do việc coi đây không phái là nhiệm vụ chuyên môn thường xuyên nên nhiều giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp mà không nắm vững : vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, biện pháp... của người giáo viên chủ nhiệm lớp. Cho nên thiếu quan tâm hoặc quan tâm nhưng thiếu biện pháp xây dựng lớp trở thành một tập thể vững mạnh, và khó hơn trong việc phát huy tính tích cực trong mọi hoạt động của học sinh. Nhiều giáo viên nhận nhiệm vụ chủ nhiệm một cách miễn cưỡng, bắt buộc. Trong quá trình quản lí tổ chức lớp do thiếu nghiệp vụ về công tác chủ nhiệm lớp, thiếu tình cảm, trách nhiệm nên tỏ thái độ không đúng mức với tập thể lớp, thường 8 mệnh lệnh, thiếu dân chủ, chưa tôn trọng học sinh, áp dụng hình thức trách phạt nhiều hơn giáo dục hướng dẫn, và chỉ bảo và động viên các em. Nhiều giáo viên chủ nhiệm lớp do còn kém về nghiệp vụ chủ nhiệm nên đã đẩy các em sang một thái cực bất lợi cho mình đó là luôn đối đầu với tập thể lớp mà không xây dựng được quan hệ thân thiện, cộng sự. 2. Đối với quản lí Một thực trạng dễ nhận thấy đó là : Trong công tác thanh tra kiểm tra nội bộ, đánh giá xếp loại giáo viên... hầu hết hoặc rất ít các cấp quản lí giáo dục đưa nội dung công tác chủ nhiệm và xây dựng lớp để kiểm tra, đánh giá giáo viên, cũng như vậy hàng năm chỉ tổ chức thi giáo viên dạy giỏi chứ chưa có cuộc thi nào cho giáo viên chủ nhiệm giỏi. Giáo viên chủ nhiệm giỏi chưa được tôn vinh, chưa được đánh giá đúng tầm và công sức họ bỏ ra. Giáo viên bộ môn đã có một tổ chức đó là nhóm, tổ chuyên môn để sinh hoạt và trao đổi kinh nghiệm, nhưng những giáo viên chủ nhiệm trong nhà trường những người có cùng chung một nhiệm vụ, một vị trí chức năng lại rất quan trọng nữa, nhưng họ không được sinh hoạt trong một tổ chức nào, không có một diễn đàn nào để giáo viên chủ nhiệm đăng đàn, do thiếu quy định chi tiết cụ thể từ các cấp quản lí giáo dục và điều lệ nhà trường. Thời gian giành cho công tác giáo viên chủ nhiệm theo quy định chỉ là 4 tiết/ tuần nhưng trên thực tế giáo viên chủ nhiệm phải bỏ thời gian ra nhiều hơn thế mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ, chưa nói đó là lớp có phong trào yếu kém từ đầu , cho nên khi được phân công làm công tác chủ nhiệm lớp nhiều giáo viên coi đây là gánh nặng của bản thân trong năm học. Cũng do thực tế quan niệm sai lầm trong nhận thức về chức vụ giáo viên chủ nhiệm lớp chưa tương xứng với tầm quan trọng của vị trí công tác này, chưa đúng với các văn bản quản lí giáo dục quy định, thậm trí có cả những biện pháp giáo dục lỗi thời... Ở đâu đó còn tồn tại học sinh đánh thầy cô giáo chủ nhiệm của mình, giáo viên chủ nhiệm nóng nảy thô bạo mắc phải sai lầm nghiêm trọng đuổi học sinh ra 9 khỏi lớp, bắt học trò liếm ghế, bắt học sinh vi phạm viết 20 ,30 lần bản kiểm điểm hoặc nội quy học sinh... Tất cả những biểu hiện của công tác chủ nhiệm lớp nói trên đều rất không phù hợp với nguyên tắc đức dục, nó lại càng không thể tồn tại trong một "nhà trường Thân thiện - học sinh tích cực" phong trào rất có ý nghĩa mà Bộ Giáo dục- Đào tạo đã và đang phát động những năm qua. Từ thực trạng nói trên nhằm đổi mới cải tiến việc chỉ đạo công tác chủ nhiệm và xây dựng phong trào các lớp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và thực hiện hiệu quả phong trào xây dựng " Trường học thân thiện , học sinh tích cực" . Những năm qua trường THPT Đoàn Kết đã tiến hành triển khai tổ chức thực hiện các giải pháp đổi mới chỉ đạo công tác chủ nhiệm và xây dựng lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và thực hiện tốt phòng trào " Xây dựng trường học thân thiện , học sinh tích cực" III. Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dụcTriển khai và tổ chức thực hiện các giải pháp sau: 1. Bồi dưỡng nghiệp vụ về công tác chủ nhiệm a. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiêm lớp. - Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa hiệu trưởng (Ban giám hiệu), giữa các tổ chức trong trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Nói một cách khác, giáo viên chủ nhiệm là người đại diện hai phía, một mặt đại diện cho các lực lượng giáo dục của nhà trường, mặt khác đại diện cho tập thể học sinh. Với tư cách là nhà sư phạm (đại diện cho tập thể các nhà sư phạm), giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm truyền đạt tới học sinh của lớp chủ nhiệm tất cả yêu cầu, kế hoạch giáo dục của nhà trường tới tập thể và từng học sinh của lớp chủ nhiệm không phải bằng mệnh lệnh mà bằng sự thuyết phục, cảm hóa, bằng sự gương mẫu của người giáo viên chủ nhiệm, để mục tiêu giáo dục được học sinh chấp nhận một cách tự giác, tự nguyện. Với kinh nghiệm sư phạm và uy tín của mình, giáo viên chủ nhiệm có khả năng biến những chủ trương, kế hoạch đào tạo 10 của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp và của mỗi học sinh. - Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm lớp là người tập hợp ý kiến, nguyện vọng của từng học sinh của lớp phản ánh với hiệu trưởng, với các tổ chức trong nhà trường và với các giáo viên bộ môn. Có ý kiến cho rằng: để làm điều đó thì đội ngũ tự quản của học sinh có thể làm được không cần đến giáo viên chủ nhiệm. Tất nhiên ý kiến đó có phần đúng, xong chưa đủ. Phải thấy được quan hệ, vị trí của giáo viên chủ nhiệm là người thường xuyên tiếp nhận được thông tin từ học sinh để đảm bảo tính khách quan, tính trung thực của dư luận, ý kiến của một tập thể học sinh. Khi tiếp nhận thông tin, người giáo viên chủ nhiệm lớp xử lí kịp thời ngay thông tin với tư cách là nhà sư phạm, điều đó có tác dụng rất lớn. Có không ít thông tin, suy nghĩ của học sinh chỉ có thể tâm sự với giáo viên chủ nhiệm, đó là một thực tế. b. Các yếu tố của giáo viên chủ nhiệm lớp - Những tố chất để của một giáo viên chủ nhiệm lớp tốt. Quản lí trường học hiểu cho đầy đủ không chỉ là BGH, tổ trưởng quản lí đội ngũ giáo viên mà còn là giáo viên quản lí học sinh trong đó có giáo viên chủ nhiệm quản lí lớp và học sinh của lớp mình chủ nhiệm, cho nên đương nhiên giáo viên chủ nhiệm là một người quản lí. Do đó tố chất quan trong của giáo viên chủ nhiệm lớp là tố chất của một con người hành động, cũng như hiệu trưởng giáo viên chủ nhiệm lớp phải nghiêm túc, đảm bảo nguyên tắc, thấu hiểu đối tượng và quy trình quản lí. Đối tượng quản lí trường học, lớp học là con người không thể có một chương trình cài đặt sẵn, phải bắt tay vào làm từ thực tế , thấy đúng, thành công thì tổng kết và áp dụng tiếp, thấy sai không phù hợp thất bại phải điều chỉnh, huỷ bỏ kịp thời. Rất cần ở giáo viên chủ nhiệm lớp các phẩm chất : Nhiệt tình, sâu sát, cần cù , quan sát tinh tường, linh hoạt và tâm lí, có khả năng tập hợp được học sinh của lớp đoàn kết xung quanh ban cán sự lớp mà giáo viên chủ nhiệm là trung tâm hạt nhân, giáo viên chủ nhiệm là thầy nhưng đồng thời cũng là bạn thân của học sinh - Giáo viên chủ nhiệm là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo. 11 Trong lớp học, giáo viên chủ nhiệm là người rất gần gũi các em học sinh, là một tấm gương để các các em soi chung: cách hành động, suy nghĩ, cư xử, lời nói... của giáo viên chủ nhiệm sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến quan niệm của học sinh và cha mẹ học sinh về người thầy trong nhà trường. Cho nên một giáo viên chủ nhiệm có uy tín trước hết phải là người thầy dạy giỏi (ít nhất cũng phải dạy khá) các môn dạy của lớp mình, phải chuẩn bị chu đáo đầy đủ cho các tiết lên lớp và các buổi làm việc với học sinh với lớp, lên lớp tận tâm , nhiệt tình và luôn chăm lo đến kiến thức , sự tiếp thu của học sinh. Cần có lời nói dứt khoát, rõ ràng, câu từ dễ hiếu , ý sáng sủa, hợp với tâm lí trình độ phong tục tập quán nét văn hoá truyền thống của địa phương, khi nói nhìn thẳng vào học sinh, biết lắng nghe chú ý tiếp thu các ý kiến của học sinh. Đồng thời giáo viên chủ nhiệm phải biết thông cảm chia sẻ những khó khăn vướng mắc của từng học sinh, đôi khi cũng phải vui vùng các em nhất là khi lớp đạt kết quả thành tích thi đua..., trả lời những câu hỏi, những băn khoăn thắc mắc của các em một cách thấu đáo, đúng đắn, nếu chưa có câu trả lời đúng hãy khất lại và giữ đúng lời hứa với các em , không trả lời bừa bãi qua quýt. lớp. c. Nội dung bồi dưỡng - Bồi dưỡng các kỹ năng như : kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp, kỹ năng tổ chức và xây dựng tập thể tự quản, kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục toàn diện, kỹ năng đánh giá học sinh. - Bồi dưỡng các phương pháp: phương pháp sử lý các tình huống sư phạm, phương pháp giáo dục học sinh cá biệt... - Bồi dưỡng năng lực quản lý cho khối trưởng, khối phó chủ nhiệm. - Các hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Tổ chức bồi dưỡng thường xuyên, theo chu kỳ về chuyên môn nghiệp vụ theo chương trình của bộ giáo dục đào tạo. Bồi dưỡng tại trường thông qua hình thức thăm lớp, dự giờ, sinh hoạt tổ chuyên môn theo định kỳ, tổ chức các hội thảo theo chuyên đề. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ, chuẩn hoá đội ngũ thông qua 12 các hình thức kèm cặp giúp đỡ theo nhóm, tổ chuyên môn hoặc tổ GVCN. Tổ chức hội thi GVCN giỏi hằng năm, chú trọng công tác viết sáng kiến kinh nghiệm về đề tài công tác GVCN. Tạo điều kiện cho giáo viên tham quan các trường trọng điểm, các trường bạn để học hỏi và rút kinh nghiệm. 2. Thành lập xây dựng tổ chủ nhiệm, và tổ giáo viên giảng dạy của một lớp. a. Tổ giáo viên chủ nhiệm lớp Là một tổ chức của những người làm công tác chủ nhiệm lớp trong cùng một khối lớp hoặc nhiều khối trong trường (nếu trường có số lớp ít). Giáo viên chủ nhiệm lớp là giáo viên bộ môn dạy trong lớp đó. Đầu mỗi năm học ban giám hiệu nhà trường kết hợp với tổ chuyên môn chọn giáo viên chủ nhiệm cho các lớp trong số giáo viên bộ môn của lớp có khả năng chuyên môn giảng dạy vào loại khá trở lên. Khi chọn giáo viên chủ nhiệm lớp cần chú ý đến một số điểm sau đây: Hoàn cảnh bản thân, sức khoẻ, đặc điểm lứa tuổi học sinh các khối lớp, bộ môn giảng dạy của giáo viên, nếu phong trào của lớp yếu phải phân công giáo viên giảng dạy có nhiều tiết dạy trong tuần ... Sau khi chọn xong giáo viên chủ nhiệm cho các lớp hiệu trưởng ra quyết định thành lập tổ chủ nhiệm của năm học, quyết định này được công bố trước học sinh toàn trường ngày tựu trường đầu năm, đồng thời tổ chức lễ nhận học sinh và học sinh nhận thầy cô chủ nhiệm của lớp trong buổi tựu trường. - Nếu tổ chủ nhiệm thành lập theo khối lớp (hay liên khối) thì tổ trưởng do một giáo viên chủ nhiệm trong khối đảm nhận và được tính thêm gìờ kiêm nhiệm 2-3 tiết/ tuần, nếu xét thấy cần thiết thì có thêm phó tổ trưởng.Tổ trưởng và phó tổ trưởng là những giáo viên chủ nhiệm giỏi có kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm và là người được có uy tín cao trong tổ do hiệu trưởng bổ nhiệm từng năm học. - Nếu tổ chủ nhiệm được thành lập theo liên khối cả trường thì tổ trưởng do Phó Hiệu trưởng chuyên môn đảm nhận, trong tổ có các nhóm chủ nhiệm theo khối 13 lớp mỗi khối lớp có một nhóm trưởng là giáo viên chủ nhiệm giỏi có uy tín và được nhóm chọn cử giới thiệu cho tổ trưởng quyết định. - Tổ chủ nhiệm sinh hoạt mỗi tháng 1 kì tương đương thời lượng 2 tiết học - Nội dung sinh hoạt của tổ chủ nhiệm gồm: + Sơ kết tình hình hoạt động của giáo viên chủ nhiệm, của các lớp trong tháng trước + Xây dựng phương hướng nhiệm vụ công tác chủ nhiệm lớp tháng tới. + Xếp loại thi đua, xếp thứ các lớp, các giáo viên chủ nhiệm trong tháng. + Thảo luận, trao đổi kinh nghiệm công tác chủ nhiệm lớp...theo chủ đề hàng tháng hoặc các chủ đề về nghiệp vụ công tác chủ nhiệm lớp do một giáo viên được chỉ định chuẩn bị báo cáo. b. Tổ giáo viên lớp Là tổ chức của những giáo viên cùng giảng dạy một lớp, do giáo viên chủ nhiệm của lớp đó làm tổ trưởng. - Tổ giáo viên lớp có nhiệm vụ : + Giảng dạy các bộ môn của lớp theo phân công của Ban giám hiệu nhà trường + Tổ chức xây dựng phong trào thi đua học tập của học sinh trong lớp theo bộ môn của mình phụ trách + Tham gia đánh giá xếp loại Hạnh kiểm cuối kì và cả năm của học sinh trong lớp trên cơ sở dự kiến xếp loại Hạnh kiểm học sinh của giáo viên chủ nhiệm. - Tổ giáo viên lớp sinh hoạt 1 lần 30-40 phút/ tuần và không cùng một thời điểm (vì mỗi giáo viên bộ môn có thể tham gia nhiều tổ giáo viên lớp do dạy nhiều lớp để việc sinh hoạt không chồng chéo thì ban giám hiệu lập lịch sinh hoạt cho các tổ và ổn định trong thời gian thời khoá biểu ổn định) - Nội dung sinh hoạt của tổ giáo viên lớp: 14 + Các giáo viên bộ môn phản ánh tình hình học tập bộ môn, ý thức đạo đức nề nếp, các diễn biến không bình thường của học sinh trong lớp trong tuần. + Giáo viên chủ nhiệm đề xuất các biện pháp, các đối tượng học sinh cần quan tâm để giáo viên bộ môn phối hơp giáo dục. 3. Xây dựng nội dung và tăng cường kiểm tra công tác chủ nhiệm lớp trong kiểm tra nội bộ nhà trường. a. Nội dung kiểm tra công tác chủ nhiệm và phong trào lớp - Hồ sơ của giáo viên chủ nhiệm. - Công tác tổ chức lớp: Ban cán sự lớp, tổ trưởng, bàn trưởng; phân chia tổ học tập, sắp xếp bố trí chỗ ngồi của học sinh theo sơ đồ ( và hai tháng phải thay đổi chỗ ngồi cho học sinh theo nguyên tắc thấp, học yếu, bệnh về tai , mắt ... ngồi trước) ; Luân chuyển thay đổi cán bộ lớp hai tháng một lần đối với các chức danh: Lớp trưởng , lớp phó, tổ trưởng , tổ phó, bàn trưởng ( học sinh nào cũng được đảm nhận một đến ba trong các chức danh trên mỗi năm học ít nhất một lần. - Giáo viên chủ nhiệm lớp tổ chức các phong trào thi đua cho lớp thực hiện. - Giáo viên chủ nhiệm lớp tổ chức các hoạt động vui chơi, sinh hoạt lớp, sinh hoạt ngoài giờ lên lớp theo chủ điểm, phổ biến các kĩ năng sống, ứng xử cho học sinh trong lớp. - Giáo viên chủ nhiệm đánh giá xếp loại Học lực, Hạnh kiểm, xét lên lớp, thi lại ở lại lớp rèn luyện trong hè, đề nghị các danh hiệu thi đua cuối kì và cuối năm... - Giáo viên chủ nhiệm lớp làm công tác phối hợp với gia đình học sinh, với giáo viên bộ môn của lớp, với Đội thiếu niên để giáo dục học sinh... - Giáo viên chủ nhiệm lớp làn công tác giáo dục học sinh cá biệt , công tác tuyên truyền, vận động sĩ số ... - Định kì kiểm tra công tác chủ nhiệm và phong trào lớp. Hai tháng kiểm tra một lần các nội dung trên. Ngoài ra khi kiểm tra toàn diện nếu giáo viên có đảm nhận công tác chủ nhiệm lớp thì sẽ kết hợp tiến hành kiểm tra các nội dung trên để đánh giá xếp loại giáo viên. 15 b. Các hình thức kiểm tra Để việc kiểm tra, đánh giá công tác GVCN một cách khoa học, tránh hình thức và có hiệu quả cao, cần lưu ý một số điểm sau đây trong công tác kiểm tra, đánh giá : - Cần xây dựng chuẩn đánh giá GVCN . - Cần xác định: Kiểm tra để ngăn ngừa là chính. Khi kiểm tra phát hiện những vấn đề cần điều chỉnh trong công tác GVCN thì phải góp ý chân thành, tránh mặc cảm, định kiến; đặc biệt tôn trọng và giữ uy tín cho giáo viên. Trong kiểm tra cần tập trung vào các nội dung cơ bản như : - Kiểm tra việc thực hiện các bước trong quy trình thực hiện công tác GVCN, Việc thực hiện kế hoạch đã thông qua của các lớp. - Kiểm tra việc thực hiện chế độ sổ sách, việc ghi chép. - Kiểm tra việc thu chi của các lớp. - Kiểm tra việc đánh giá học sinh của GVCN. Các hình thức kiểm tra công tác GVCN của hiệu trưởng : - Phó Hiệu trưởng có thể trực tiếp kiểm tra hoặc giao cho các tổ, khối chủ nhiêm hoặc thành lập các tổ kiểm tra công tác GVCN. - Kiểm tra trực tiếp qua hồ sơ, sổ sách như : Sổ chủ nhiệm, sổ điểm, học bạ, sổ sinh hoạt chuyên môn,báo cáo của tổ chuyên môn, tổ chủ nhiệm... - Kiểm tra qua dự giờ sinh hoạt lớp, kiểm tra việc thực hiện hoạt động các phong trào của lớp,... - Nâng cao ý thức tự kiểm tra, tổ chức kiểm tra chéo ( GVCN này kiểm tra GVCNkhác, khối chủ nhiệm này kiểm tra khối kia và ngược lại ). Để đánh giá khách quan, công bằng cần : - Lắng nghe ý kiến của cán bộ giáo viên, các đoàn thể trong nhà trường. Đặc biệt chú trọng sử dụng kênh thông tin từ học sinh và phụ huynh, để có được đầy đủ các thông tin từ kênh này thì cần sử dụng thường xuyên và đa dạng hóa các hình 16 thức thu thập thông tin như gặp trực tiếp, gọi điện thoại, dùng phiếu hỏi, hòm thư góp ý... - Kết thúc kỳ học, năm học. Sau khi xét duyệt kết quả giáo dục của các lớp. Yêu cầu cá nhân tự đánh giá theo chuẩn đánh giá, tổ chủ nhiệm họp rút kinh nghiệm, đánh giá, xếp loại từng giáo viên chủ nhiệm và nhà trường lấy kết quả đó là một kết quả để đánh giá xếp loại và khen thưởng giáo viên hàng năm. Thực hiện động viên, khen thưởng kịp thời. Trong khuôn khổ quyền lực của mình, hiệu trưởng cần tranh thủ tối đa các nguồn lực về tài chính để ngay trong quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị đưa ra các định mức khen thưởng cho GVCNL, khối chủ nhiệm có nhiều thành tích qua từng đợt thi đua, từng phong trào, từng kỳ học...tạo ra động cơ lành mạnh, kích thích mọi thành viên đều cố gắng vươn lên và tự khẳng định mình trước tập thể. 4. Xây dựng quy chế phối hợp a. Xây dựng quy chế phối hợp giữa GVCN với các giáo viên bộ môn trong giáo dục toàn diện học sinh Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ giữa GVCN và giáo viên bộ môn giảng dạy ở lớp đó tập trung vào những nội dung cụ thể là : + Thống nhất yêu cầu giáo dục học sinh nhằm tạo sức mạnh tổng hợp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. + Thống nhất hình thức trao đổi thông tin để việc theo dõi nắm tình hình học tập của học sinh qua giáo viên bộ môn và thông báo với giáo viên bộ môn các nội dung cần thiết về công tác giáo dục của lớp trong từng thời kỳ làm cho giáo viên bộ môn hiểu rõ hơn về hoàn cảnh học tập của các học sinh khó khăn, cũng như nguyện vọng, mong muốn của học sinh về môn học trong quá trình học tập và tu dưỡng của học sinh. + Thống nhất một số cách sử lý tình huống sư phạm có thể sảy ra theo điều kiện của lớp như việc sử lý học sinh vi phạm, việc giúp đỡ học sinh khó khăn.. 17 b. Xây dựng quy chế phối hợp giữa GVCN với tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Trong quá trình học tập, học sinh thường xuyên được tham gia các hoạt động tập thể do Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Tổ chức . Trong các hoạt động này, viên chủ nhiệm giữ vai trò cố vấn, giúp đỡ, tổ chức, điều khiển, quản lý, còn Đoàn trường đóng vai trò bao quát chỉ đạo, phối hợp chung các lực lượng trong nhà trường. Điều quan trọng là giáo viên chủ nhiệm phải tự có ý thức trách nhiệm giúp đỡ tổ chức Đoàn. Tôn trọng tính độc lập, tự quản của tổ chức Đoàn, không can thiệp quá tầm hay thờ ơ với các hoạt động. Để tạo được sự đồng thuận nhất trí cao cùng nỗ lực thực hiện nhiệm vụ, Hiệu trưởng hướng dẫn GVCN và Đoàn trường xây dựng cơ chế phối hợp, chỉ rõ vai trò, trách nhiệm của mỗi bên.c/ Tạo điều kiện thuận lợi để tăng cường sự phối hợp giữa GVCN và cha mẹ học sinh, ban đại diện lớp. c. Nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi để tăng cường sự phối hợp giữa GVCN với cha mẹ học sinh. + Tổ chức hội nghị cha mẹ học sinh, bầu ban đại diện cha mẹ học sinh, lựa chọn những người nhiệt tình, có thời gian, có uy tín trong cộng đồng dân cư để họ có điều kiện quan tâm, giúp đỡ nhà trường về vật chất, tinh thần vào ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp. + Xây dựng kế hoạch định kỳ cho GVCN thông báo cho gia đình học sinh biết kết quảhọc tập, lao động, tu dưỡng,... Đồng thời yêu cầu gia đình thông báo kịp thời với GVCN vềtình hình học tập, sinh hoạt, diễn biến tư tưởng, hành vi của con em mình ở gia đình, cộng đồng dân cư,...để từ đó phối hợp giáo dục. d. Tạo điều kiện thuận lợi để tăng cường sự phối hợp giữa GVCN với chính quyền và nhân dân địa phương. - Tạo mối quan hệ mật thiết với đảng uỷ, chính quyền địa phương, các tổ chức kinh tế, các đoàn thể quần chúng,... bằng các hình thức như: kết nghĩa, đỡ đầu, bảo trợ,... 18 - Tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội như: tổ chức các hoạt động văn nghệ chào mừng kỷ niệm các ngày lễ, các sự kiện trọng đại do địa phương tổ chức. Nhà trường mời các bậc lão thành cách mạng, anh hùng lực lượng vũ trang đến nói chuyện truyền thống nhân dịp các ngày lễ lớn như : 22/12, 3/2, 30/4, 7/5,...để giáo dục truyền thống cho học sinh. - Huy động cộng đồng cùng chăm lo, xây dựng cơ sở vật chất cho nhà trường như : trang thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy của nhà trường, xây dựng sân chơi, bãi tập cho học sinh... nhằm giúp cho các hoạt động giáo dục của nhà trường đạt hiệu quả. 5. Tổ chức lấy ý kiến học sinh về công tác quản lí của giáo viên chủ nhiệm. Trong năm học định kì hoặc đột xuất Ban giám hiệu nhà trường tổ chức sinh hoạt, đối thoại trực tiếp với học sinh hoặc lấy ý kiến của học sinh bằng phiếu thăm dò ở một số lớp hoặc nhiều lớp về nội dung: Phản ánh về công tác làm chủ nhiệm của giáo viên chủ nhiệm lớp; tâm tư, nguyện vọng, đề xuất với nhà trường về giáo viên chủ nhiệm của lớp Trên cơ sở đó ban giám hiệu có biện pháp chỉ đạo và điều chỉnh hoạt động của giáo viên chủ nhiệm lớp, đồng thời cũng điều chỉnh kế hoạch, biện pháp của nhà trường cho phù hợp với thực tế hơn. 6. Tổ chức hội nghị về công tác chủ nhiệm lớp và thi giáo viên chủ nhiệm giỏi * Mỗi năm học nhà trường tiến hành tổ chức hội nghị về công tác chủ nhiệm lớp với: a. Mục đích : - Làm sáng tỏ các đắc điểm, những khó khăn, thuận lợi của công tác giáo viên chủ nhiệm lớp trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 19 - Định hướng đổi mới nội dung, phương pháp công tác chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông, tăng cường năng lực làm công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên trong nhà trường. b. Nội dung của hội nghị tập trung vào các vấn đề chính : - Đặc điểm, những khó khăn thuận lợi, của công tác giáo viên chủ nhiệm lớp trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay; - Các yêu câu đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp về nội dung phương pháp và kỹ năng thực hiện công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp; - Những kinh nghiệm công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp ; -Phương hướng, giải pháp tăng cường năng lực làm công tác chủ nhiệm cho giáo viên. - Giáo viên chủ nhiệm lớp với việc triển khai có hiệu quả phong trào thi đua " Xây dựng trường học thân thiện , học sinh tích cực" Các nội dung hội thảo trên được phân công cho một số đồng chí giáo viên chuẩn bị trước, mỗi đồng chí chuẩn bị một đến hai nội dung và mỗi nội dung có 2-3 đồng chí chuẩn bị. c. Thành phần tham gia hội nghị: Toàn bộ giáo viên nhà trường (vì ai cũng có thể và phải làm giáo viên chủ nhiệm) Chủ trì hội nghị : một đồng chí trong ban giám hiệu thường là Phó hiệu trưởng chuyên môn. Sau hội nghị BGH phải có văn bản chỉ đạo thống nhất các vấn đề mà hội thảo đã thảo luận mà chưa có trong các văn bản quy định của cấp trên để triển khai thực hiện trong nhà trường. * Tổ chức thi giáo viên chủ nhiệm giỏi toàn diện: a. Đối tượng dự thi: Là những giáo viên chủ nhiệm được xếp loại giáo viên chủ nhiệm giỏi trong học kì I. b. Nội dung dự thi: 20