SKKN: ĐỔI MỚI VIỆC QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC CẤP THCS
Phần I:
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
Cấp trung học cơ sở là cơ sở giáo dục của bậc trung học, là cầu nối giữa
bậc tiểu học và bậc trung học của hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục trung
học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục
tiểu học, có trình độ học vấn phổ thông cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ
thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung học chuyên
nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Hiện nay chúng ta đang tiến
hành đổi mới nội dung chương trình sách giáo khoa, do đó ta phải đổi mới
phương pháp dạy học để phù hợp với nội dung chương trình mới đó. Phương
pháp dạy học mới phải phát huy tính tích cực tự giác, chủ động sáng tạo của học
sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp
tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Thiết bị dạy học là tiền đề
quan trọng của việc thực hiện phương pháp dạy học. Thiết bị dạy học ở các
trường rất phong phú, đa dạng và phức tạp. Muốn sử dụng thiết bị dạy học có
hiệu quả vào mục tiêu dạy học cần phải tăng cường công tác quản lý thiết bị dạy
học. Nó là thành tố quan trọng đảm bảo phương pháp, chất lượng dạy học.
Trong cơ cấu của quá trình dạy học thì nội dung, phương pháp và phương tiện
dạy học gắn bó chặt chẽ với nhau. Nó là cầu nối giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa
học và hành. Cao hơn của việc “Học đi đôi với hành” là “Học bằng hành”, là
một nguyên tắc của một nền giáo dục hiện đại. Đây là một biện pháp quan trọng
nhằm trực tiếp tác động tích cực đến chất lượng dạy và học.
2. Cơ sở thực tiễn:
Qua thực tế công tác ở trường tôi, việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy
học và sử dụng thiết bị dạy học bước đầu đã có sự thành công nhưng còn nhiều
bất cập, còn nhiều giáo viên chậm đổi mới, ít sử dụng thiết bị dạy học. Để đáp
ứng được mục tiêu giáo dục trong giai đoạn mới và trước sự phát triển như vũ
bão của khoa học công nghệ hiện nay, đòi hỏi toàn ngành giáo dục chúng ta phải
nâng cao chất lượng giáo dục hơn nữa, phải đổi mới triệt để phương pháp dạy
học, nhất thiết phải sử dụng các thiết bị dạy học trong các giờ dạy. Việc quản lý
và sử dụng thiết bị dạy học đặt ra cho các trường phải có biện pháp quản lý, sử
dụng, bảo quản hiệu quả và chất lượng. Bản thân tôi là người làm công tác quản
lý giáo dục tôi mạnh dạn nêu nên “ Đổi mới việc quản lý thiết bị dạy học cấp
THCS ”.
Phần II:
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU
1. Một số vấn đề lý luận về cơ sở vật chất - thiết bị dạy học
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học là tất cả các phương tiện vật chất cần
thiết để giáo viên và học sinh tiến hành và tổ chức hợp lý có hiệu quả chương
trình giáo dục nhằm đạt được mục tiêu giáo dục.
- Cơ sở vật chất thiết bị dạy học có tính phong phú, đa dạng, phức tạp cả về
loại hình, cấu trúc, đòi hỏi cao về điều kiện bảo quản và sử dụng.
- Cơ sở vật chất của nhà trường là một bộ phận cấu thành về phương diện
tổ chức của giáo dục. Sự phát triển giáo dục có thể đánh giá thông qua trình độ
trang thiết bị và việc sử dụng chúng trong quá trình học tập giảng dạy như thế
nào.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học là thành tố quan trọng đảm bảo phương
pháp, chất lượng dạy và học. Trong cơ cấu của quá trình dạy học thì nội dung,
phương pháp và phương diện dạy học gắn bó chặt chẽ với nhau. Nó là phương
tiện, là đối tượng, là tiền đề của nhận thức.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học là tiền đề quan trọng cho việc đổi mới và
cải tiến phương pháp dạy học.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học cho phép giáo viên tăng khối lượng kiến
thức giảm thời gian đáng kể cho những đơn vị kiến thức, tạo ra sự lôi cuốn và
hứng thú trong việc học tập của học sinh đồng thời rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo
cho cả người học lẫn người dạy.
2. Một số nội dung quản lý cơ sở vật chất - thiết bị dạy học
2.1. Xây dựng kế hoạch dài hạn, trung hạn và ngắn hạn cho công tác xây
dựng cơ sở vật chất - thiết bị dạy học.
- Nâng cao trình độ lý luận nhận thức và hiểu biết về công tác cơ sở vật
chất - thiết bị dạy học cho cán bộ giáo viên.
- Tăng cường công tác tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra việc xây dựng, bảo
quản và sử dụng cơ sở vật chất - thiết bị dạy học.
- Có quy định về việc đưa trang thiết bị vào sử dụng trong các giờ học. Xây
dựng nề nếp dạy và học theo hướng kết hợp học thông qua thực nghiệm.
2.2. Tăng cường sử dụng thiết bị dạy học.
- Nhà trường cơ những quy định chặt chẽ trong việc giảng dạy các phòng
học bộ môn, sử dụng thiết bị dạy học như: đăng ký học phòng học bộ môn; đăng
ký sử dụng thiết bị dạy học. Việc đăng ký này phải trước 1 ngày với nhân viên
quản lý phòng học bộ môn, nhân viên quản lý thiết bị.
- Nhà trường quy định với mọi giáo viên phải dùng có hiệu quả mọi thiết bị
vốn có.
- Lãnh đạo thường xuyên kiểm tra việc đăng ký và việc giảng dạy theo
đăng ký của giáo viên.
2.3. Quản lý về mặt hành chính thiết bị dạy học chặt chẽ, hợp lý và khoa
học.
Thiết bị dạy học một mặt là phương tiện, là đối tượng của giảng dạy và học
tập, mặt khác đó là những đối tượng vật chất cụ thể cho nên có thể tốt, xấu, hư
hỏng, mất mát hoặc giảm chất lượng. Do vậy việc bảo quản chặt chẽ, hợp lý và
khoa học là rất cần thiết.
2.4. Coi trọng việc tự làm đồ dùng dạy học và động viên mọi thành viên
của tập thể sư phạm tham gia xây dựng, quản lý, sử dụng thiết bị dạy học.
II/ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI ĐƠN
VỊ
1. Giai đoạn trước khi đổi mới giáo dục:
Trong giai đoạn này ngành giáo dục đào tạo chưa thực hiện đổi mới
chương trình sách giáo khoa, chưa đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Giáo viên chủ yếu dạy
theo lối thầy chủ động truyền thụ kiến thức, trò bị động nắm bắt kiến thức, nên
việc sử dụng thiết bị dạy học trên lớp là việc làm hiếm thấy, nếu có chỉ xảy ra ở
các môn Hóa, Sinh với các dụng cụ thí nghiệm hoặc ở các môn Sử, Địa với các
bản đồ, lược đồ hoặc chỉ có bảng phụ mà thôi. Cá biệt còn có những giáo viên
không biết tên thiết bị dạy học là gì, không biết cách sử dụng.
Các trường không phải là trường chuẩn quốc gia thì không có phòng thiết
bị thí nghiệm, nhân viên văn phòng làm công tác kiêm nhiệm quản luôn phòng
thiết bị thí nghiệm. Công tác bảo quản thiết bị dạy học bị lơ là, buông lỏng dẫn
tới tình trạng thiết bị hư hỏng xuống cấp nếu còn thì cũng không sử dụng được.
Cán bộ quản lý thực sự không coi trọng việc quản lý và sử dụng thiết bị dạy học.
2. Giai đoạn sau đổi mới giáo dục
Bắt đầu từ năm học 2002 - 2003 ngành giáo dục - đào tạo tiến hành đổi
mới nội dung và phương pháp dạy học bắt buộc mọi giáo viên lên lớp phải sử
dụng thiết bị dạy học, bắt buộc các trường phải xây dựng phòng thiết bị thí
nghiệm, phòng bộ môn. Điều đó đã làm cho cán bộ quản lý các trường gặp nhiều
lúng túng, chưa có biện pháp chỉ đạo, quản lý và sử dụng thiết bị dạy học.
Khi thiết bị được cấp trên đưa về là chuyển vào phòng không sắp xếp theo
thứ tự, không chia theo môn. Khi giáo viên sử dụng là phải tìm rất tốn thời gian,
có khi tìm cả ngày mới thấy thiết bị mình cần. Các thiết bị dạy học không được
bảo quản tốt dẫn tới tình trạng bị hỏng, giảm chất lượng. Điều đó đã khiến cho
nhiều giáo viên chỉ ghi đăng kí sử dụng thiết bị dạy học trong sổ mà không sử
dụng khi giảng dạy. Việc quản lý, sử dụng thiết bị dạy học của cán bộ quản lý
gặp rất nhiều khó khăn vì chỉ được làm trên lý thuyết. Các tổ trưởng khi ký
duyệt giáo án của giáo viên lơ là trong việc kiểm tra sử dụng thiết bị dạy học chỉ
đến khi BGH kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên thì mới kí.
Cán bộ quản lý chưa có kinh nghiệm trong vấn đề chỉ đạo quản lý sử dụng
thiết bị dạy học chính vì thế việc sử dụng của giáo viên còn gặp chăng hay chớ,
sử dụng thì sử dụng còn không sử dụng thì thôi. Phòng thiết bị thí nghiệm không
khác gì một kho chứa, ở trường nhỏ các môn chỉ có một bộ thiết bị đã thế, các
trường lớn có 2 bộ thì quả là vấn đề đáng bàn!
III/ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP
1. Những căn cứ đề xuất các biện pháp
Đảng ta đã xác định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Ngay từ Đại hội IX
Đảng ta đã đề ra nhiệm vụ cho ngành giáo dục “Tạo sự chuyển biến cơ bản toàn
diện trong phát triển giáo dục, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa;
tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung và phương
pháp dạy học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục”. Thực hiện
nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII và nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ X, trong mục tiêu phát triển giáo dục giai đoạn 2000 - 2010, Bộ Giáo dục Đào tạo đã đề ra 7 nhóm giải pháp lớn trong đó “Đổi mới chương trình giáo dục
phát triển đội ngũ giáo viên là các giải pháp trọng tâm, đổi mới quản lý giáo dục
là khâu đột phá”.
Qua thực tiễn công tác ở cơ sở chúng tôi thấy rằng ngoại trừ các trường
chuẩn quốc gia thì vấn đề quản lý sử dụng thiết bị dạy học ở các trường còn lại
là vấn đề nan giải. Đặc biệt là với những trường lớn thì vấn đề này càng nan giải
hơn vì số lượng giáo viên đông, số thiết bị dạy học nhiều gấp 2 lần các trường
nhỏ. Từ bức xúc đó chúng tôi đã đề ra các biện pháp quản lý sử dụng thiết bị dạy
học một cách thiết thực để đạt hiệu quả cao nhất.
2. Các biện pháp
2.1. Xây dựng kế hoạch sử dụng thiết bị dạy học:
- BGH chúng tôi bắt buộc tất cả các giáo viên dạy phải biết sử dụng thiết bị
dạy học phải ghi rõ tên thiết bị dạy học vào giáo án ở phần chuẩn bị. Việc sử
dụng thiết bị dạy học là thực hiện quy chế chuyên môn, nếu giáo viên nào cố
tình vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật. Các đồng chí tổ trưởng khi ký duyệt giáo án
phải kiểm tra khâu chuẩn bị của giáo viên đồng thời phải ký duyệt vào sổ đăng
ký mượn đồ dùng dạy học trong tuần.
- Chúng tôi cũng lên lịch cho tất cả các giáo viên mượn thiết bị dạy học
vào chiều ngày thứ 5 hàng tuần. Gắn việc sinh hoạt chuyên môn với việc sử
dụng thiết bị dạy học.
- BGH chúng tôi cũng đề ra kế hoạch thi làm đồ dùng dạy học ở các tổ
chuyên môn và thi sử dụng thiết bị dạy học, phát động sâu rộng trong giáo viên
việc sử dụng thường xuyên thiết bị dạy học. Chúng tôi đề ra các mức thưởng
thích đáng để kịp thời động viên khen thưởng các giáo viên có sáng kiến hay và
có thành tích trong việc làm đồ dùng dạy học và thi sử dụng thiết bị dạy học.
- BGH chúng tôi tăng cường công tác dự giờ, thăm lớp để kiểm tra việc sử
dụng thiết bị dạy học của giáo viên.
2.2 Phân loại thiết bị dạy học theo môn:
- Sắp xếp các loại thiết bị dạy học, tranh ảnh, bản đồ theo khối, theo môn.
- Phân công các giáo viên trực tiếp dạy môn sắp xếp theo thứ tự các tiết
dạy.
- Đánh số ở ngoài hộp và đánh số lên vị trí để các thiết bị đó.
- Dùng các ký tự chữ cái để đánh lên các giá để thiết bị hoặc tủ đựng thiết
bị.
Khi phân loại các thiết bị và đánh số vị trí giúp giáo viên dễ tìm khi sử
dụng. Và công tác kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên rất dễ
dàng vì nó bị khuyết ở vị trí của nó trên giá mà ta không cần theo dõi sổ mượn
của phòng thiết bị thí nghiệm.
2.3. Lập sổ ghi tên các thiết bị theo môn, khối lớp và tiết dạy.
Ghi rõ vị trí của thiết bị đó ở giá (hoặc tủ) nào, ở vị trí số mấy, đồng thời
ghi tên các tiết dạy (theo phân phối chương trình) sử dụng thiết bị đó theo mẫu.
SỔ GHI TÊN THIẾT BỊ DẠY HỌC KHỐI ...
Môn: ...
STT
1
2
3
4
Tên TBDH
Vị trí
Giá/tủ
Số
Dạy tiết
Ví dụ: Muốn tìm “kính hiển vi” giáo viên dạy môn Sinh 6 chỉ cần mở sổ
ghi thiết bị môn Sinh 6, tra ở cột tên thiết bị “kính hiển vi” giáo viên sẽ tìm ra tủ
đựng và cột ghi vị trí để kính hoặc nhìn vào tiết dạy cũng có thể tìm được thiết
bị.
SỔ GHI TÊN THIẾT BỊ DẠY HỌC KHỐI 6
Môn: Sinh 6
STT
Tên TBDH
1
Kính hiển vi
Vị trí
Giá/tủ
Số
B
8
Dạy tiết
6
2
3
Như vậy giáo viên chỉ cần đến giá (tủ) B và đến vị trí số 8 lấy kính.
Sổ ghi tên thiết bị dạy học cũng giúp cho cán bộ quản lý dễ dàng hơn trong
khâu kiểm tra sự sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên.
Ví dụ: BGH muốn kiểm tra việc sử dụng thiết bị của môn Vật lý 9 tiết 6 có
sử dụng các thiết bị dạy học nào và giáo viên có đăng ký mượn và sử dụng
không thì cán bộ quản lý chỉ cần tra sổ tên thiết bị xem Vật lý 9 tiết 6 có những
thiết bị nào sử dụng, xem sổ đăng ký mượn thiết bị và lên kiểm tra tiết dạy của
giáo viên.
2.4. Lập sổ nhật ký sử dụng đồ dùng dạy học để giúp nhân viên thiết bị thí
nghiệm theo dõi, bảo quản thiết bị dạy học tốt hơn theo mẫu sau:
SỔ NHẬT KÝ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC
Thứ/ngày
Họ và tên
CBGV
Môn Lớp Tên thiết bị
Dạy Ký
tiết mượn
Ngày
trả
Ký
trả
Lưu ý: Đối với sổ này thì việc đăng ký mượn thiết bị hết ngày nhân viên thiết bị
sẽ kẻ ngang để không ghi chèn vào tiếp
Ví dụ:
SỔ NHẬT KÝ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC
Thứ/ngày
5
0/2010
Họ và tên
Tên thiết Dạy Ký
Ngày Ký
Môn Lớp
CBGV
bị
tiết mượn trả
trả
20/1 Nguyễn
Văn C
Lý
6
Xe lăn
8
22/10
Vũ Văn Lý
T
6
Kính hiển 9
vi
23/10
Sổ nhật ký sử dụng thiết bị dạy học giúp cho nhân viên thiết bị thí nghiệm
dễ dàng hơn trong khâu quản lý và bảo quản các thiết bị đó. Nó còn giúp cho
cán bộ quản lý biết giáo viên của mình có sử dụng thiết bị dạy học đó hay
không.
Sổ ghi tên các thiết bị dạy học và sổ nhật ký sử dụng thiết bị dạy học có
mối quan hệ hữu cơ với nhau mang tính thống nhất, đảm bảo độ khớp với sổ
đăng ký mượn sử dụng đồ dùng dạy học của giáo viên, độ khớp với sổ đầu bài ở
số tiết theo phân phối chương trình, độ khớp với giáo án của giáo viên (ở phần
chuẩn bị).
2.5 Cán bộ quản lý thường xuyên kiểm tra việc ghi sổ nhật ký của nhân
viên thiết bị thí nghiệm, sổ đăng ký mượn sử dụng đồ dùng dạy học của giáo
viên để có biện pháp điều chỉnh, sử lý kịp thời các giáo viên vi phạm qui chế
không sử dụng thiết bị dạy học trên lớp để góp phần tích cực vào việc đổi mới
phương pháp dạy học và để nâng cao chất lượng giáo dục.
Sau mỗi năm học phải có kế hoạch kiểm kê toàn bộ số thiết bị dạy học hiện
có, đánh giá chất lượng của các thiết bị dạy học để có phương án bổ sung, thay
thế cho các năm học tiếp theo.
* Qua gần 1 năm thực hiện các biện pháp trên trong việc chỉ đạo quản lý
và sử dụng thiết bị dạy học trong nhà trường tôi, kết quả cho thấy:
- 100% giáo viên dạy sử dụng thường xuyên thiết bị dạy học trong các giờ
dạy, không có giáo viên nào vi phạm quy chế trên.
- Việc sử dụng thường xuyên các thiết bị dạy học của giáo viên đã tạo nên
những giờ học hay, phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo học tập của
học sinh, rèn cho học sinh ý thức mạnh dạn và kết quả học tập của học sinh
được nâng lên. Đặc biệt các giờ như “hội giảng, thao giảng” đạt kết quả tốt.
Phần III:
KẾT THÚC VẤN ĐỀ
Từ việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn quá trình chỉ đạo, quản lý và sử
dụng thiết bị dạy học ở trường tôi có thể rút ra một số kết luận cơ bản sau:
- Quản lý trường học là một khoa học nghệ thuật đòi hỏi người cán bộ quản
lý không ngừng tự nâng cao trình độ lao động của mình, từng bước cải tiến lao
động một cách khoa học, từ đó có khả năng tiếp cận và vận dụng những kỹ năng
quản lý vào thực tiễn để nâng cao chất lượng dạy và học.
- Người cán bộ quản lý phải gần gũi mọi người để nắm bắt được những
thông tin chính xác, để rút ra được các quyết định kịp thời, đúng đắn trong việc
sử lý các công việc.
- Bên cạnh việc quản lý quá trình dạy và học, để nâng cao chất lượng thì
người cán bộ quản lý phải biết huy động tối đa cộng đồng tham gia đóng góp
vào sự nghiệp giáo dục, làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, xây dựng cơ sở vật
chất trang thiết bị dạy học để đáp ứng được mục tiêu đổi mới giáo dục hiện nay.
Việc chỉ đạo quản lý và sử dụng thiết bị dạy học tuy bước đầu đã có kết
quả khả quan song không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tôi rất mong được
các đồng nghiệp đóng góp ý kiến bổ sung để nội dung của sáng kiến này ngày
càng hoàn thiện, từ đó có thể góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy trong
trường học.
Đọi Sơn, ngày 05 tháng 04 năm 2011
Trường THCS Đọi Sơn
Người viết
Trần Hải Nam
- Xem thêm -