Tài liệu Skkn giúp các em học sinh lớp 3 giải tốt các bài toán liên quan đến rút gọn về đơn vị

Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n  Mã SKKN S¸ng kiÕn kinh nghiÖm “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ” LÜnh vùc/ M«n: To¸n N¨m häc : 2015-2016 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. Môc lôc PhÇn I: më ®Çu I. LÝ do chän ®Ò tµi................................................................................................... 2 II. Môc ®Ých nghiªn cøu .......................................................................................... 3 III. §èi t-îng nghiªn cøu ........................................................................................ 3 IV. NhiÖm vô nghiªn cøu ........................................................................................ 3 V. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu tiÕn hµnh ..................................................................... 4 VI. Ph¹m vi nghiªn cøu ........................................................................................... 4 VII. Dù kiÕn kÕ ho¹ch nghiªn cøu........................................................................... 5 PhÇn II: Néi dung I. C¬ së lÝ luËn ......................................................................................................... 6 II.LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu ................................................................................... 6 III. Thùc tr¹ng cña d¹y vµ häc ................................................................................. 7 IV. Nh÷ng kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p chØ ®¹o.......................................................... 8 V. Tæng kÕt kinh nghiÖm......................................................................................... 17 VI. Ph©n tÝch tæng hîp nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ................................................ 17 VII. Nh÷ng ®iÒu cßn bá ngá .................................................................................... 18 VIII. Kh¶ n¨ng vËn dông vµo thùc tiÔn ................................................................... 18 PhÇn III: KÕt luËn ................................................................................................. 19 1/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. PhÇn I : Më ®Çu I/ LÝ do chän ®Ò tµi: Mçi m«n häc ë tiÓu häc ®Òu gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng c¬ së ban ®Çu rÊt quan träng ë nh©n c¸ch con ng-êi. Trong c¸c m«n häc ë tiÓu häc cïng víi m«n TiÕng ViÖt, m«n To¸n cã vÞ trÝ rÊt quan träng v×: C¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña m«n To¸n cã rÊt nhiÒu øng dông trong cuéc sèng, chóng rÊt cÇn thiÕt cho ng-êi lao ®éng, rÊt cÇn thiÕt ®Ó häc c¸c m«n häc kh¸c vµ häc tiÕp To¸n ë Trung häc. C¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña m«n To¸n ë tiÓu häc ®-îc h×nh thµnh chñ yÕu b»ng thùc hµnh, luyÖn tËp vµ th-êng xuyªn ®-îc «n tËp, cñng cè, ph¸t triÓn, vËn dông trong häc tËp vµ trong ®êi sèng. Nh- chóng ta ®· biÕt, c¨n cø vµo sù ph¸t triÓn t©m, sinh lÝ cña häc sinh TiÓu häc mµ cÊu tróc néi dung m«n To¸n rÊt phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña häc sinh. ë líp 3, c¸c em ®-îc häc c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng ë thêi ®iÓm kÕt thóc cña giai ®o¹n 1, chuÈn bÞ häc tiÕp giai ®o¹n sau, cho nªn c¸c em ph¶i n¾m ®-îc ch¾c tÊt c¶ c¸c c¬ së ban ®Çu vÒ gi¶i to¸n nãi riªng, tÊt c¶ c¸c kÜ n¨ng kh¸c nãi chung. §Æc biÖt, ë líp 3 sang häc k× II, c¸c em b¾t ®Çu ®-îc lµm quen víi c¸c d¹ng to¸n hîp c¬ b¶n, trong ®ã cã d¹ng to¸n liªn quan rót vÒ ®¬n vÞ. D¹ng to¸n nµy cã rÊt nhiÒu øng dông trong thùc tÕ, nã ®ßi hái c¸c em ph¶i cã kÜ n¨ng gi¶i to¸n tèt, kÜ n¨ng øng dông thùc tÕ trong hµng ngµy. Sau khi d¹y gi¶i to¸n ë líp 3 hai n¨m liÒn, t«i thÊy c¸c em n¾m ®-îc kÜ n¨ng gi¶i to¸n cña gi¸o viªn truyÒn ®¹t tíi nh- lµ mét v¨n b¶n cña lÝ thuyÕt, cßn nã cã øng dông vµo thùc tÕ nh- thÕ nµo ®ã th× ch-a cÇn biÕt. §ã lµ ®iÒu b¨n kho¨n, suy nghÜ cho chóng ta. Cã nh÷ng bµi to¸n c¸c em lµm xong, kh«ng cÇn thö l¹i, kh«ng cÇn xem thùc tÕ ¸p dông trong thùc tÕ nh- thÕ nµo, cø ®Ó kÕt qu¶ nh- vËy mÆc dï cã thÓ sai. §ã lµ nh÷ng t¸c h¹i lín khi häc to¸n. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ häc sinh nhvËy, t«i mong muèn cã nh÷ng s¸ng kiÕn vÒ ph-¬ng ph¸p gióp c¸c em gi¶i to¸n d¹ng to¸n cã liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ ë líp 3. ®Õn thêi ®iÓm nµy, t«i ®· nghiªn cøu xong, sau ®©y t«i sÏ tr×nh bµy ®Ó c¸c ®ång chÝ ®ãng gãp ý kiÕn víi ®Ò tµi: “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. 2/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. II/ Môc ®Ých nghiªn cøu: Dùa trªn thùc tr¹ng d¹y vµ häc m«n To¸n ë líp 3 nãi chung, d¹y häc sinh gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ nãi chung, t«i muèn ®-a ra mét sè ý kiÕn ®æi míi ®Ó gióp c¸c em n¾m ch¾c ®-îc c¸ch gi¶i d¹ng to¸n nµy mét c¸ch s©u s¾c, tr¸nh kh«ng cßn bÞ nhÇm lÉn, gióp c¸c em n¾m v÷ng bµi vµ yªu thÝch m«n To¸n h¬n. Tõ ®ã c¸c em cã vèn kÜ n¨ng tÝnh to¸n chÝnh x¸c ë nh÷ng lóc cÇn thiÕt trong cuéc sèng, tr¸nh ®-îc nh÷ng sai sãt cã thÓ x¶y ra. T¹o cho c¸c em cã t¸c phong häc tËp vµ lµm viÖc cã suy nghÜ, cã kÕ ho¹ch, cã kiÓm tra, cã tinh thÇn hîp t¸c, ®éc lËp vµ s¸ng t¹o, cã ý chÝ v-ît khã kh¨n, cÈn thËn, kiªn tr×, tù tin. III/ §èi t-îng nghiªn cøu: §Ó lµm râ ®-îc môc ®Ých t«i ®· nãi ë trªn, t«i ®· thÊy ®èi t-îng nghiªn cøu lµ häc sinh ë líp 3 ë tr-êng TiÓu häc trong hai n¨m häc gÇn ®©y nhÊt ®ã lµ 2014- 2015 vµ n¨m häc 2015-2016. T«i ®· thùc nghiªn cøu trªn tÊt c¶ c¸c ®èi t-îng häc sinh líp 3, lÊy kÕt qu¶ ®èi chøng trong tõng giai ®o¹n cña hai n¨m sau khi d¹y d¹ng to¸n nµy. IV/ NhiÖm vô nghiªn cøu: XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ, ®Ó c¸c em n¾m v÷ng ®-îc ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ, t«i lÇn l-ît nghiªn cøu ph-¬ng ph¸p d¹ygi¶i d¹ng to¸n nµy theo c¸c kiÓu bµi víi tõng b-íc sau: B-íc 1: Gióp c¸c em n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p chung ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n. B-íc 2: H-íng dÉn häc sinh n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ b»ng phÐp tÝnh chia, nh©n. B-íc 3: H-íng dÉn häc sinh n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ b»ng hai phÐp chia. B-íc 4: LuyÖn tËp, so s¸nh c¸ch gi¶i vµ cñng cè kiÕn thøc cho häc sinh. §Ó gi¶i quyÕt ®-îc nhiÖm vô trªn, t«i cµn b¸m s¸t vµo c¸c ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc to¸n ë TiÓu häc nãi chung, cña líp 3 nãi riªng sao cho phï hîp vµ nhËn thøc cña häc sinh, c¸c em cã høng thó tèt khi häc tèt, t¹o kh«ng khÝ líp häc s«i næi, chÊt l-îng cao. 3/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. V/ Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu tiÕn hµnh: Khi tiÕn hµnh nghiªn cøu, t«i th-êng sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p sau: 1. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu, lÝ luËn: - §äc c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt. - T×m hiÓu s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, ch-¬ng tr×nh liÖu båi d-ìng gi¸o viªn , s¸ch tham kh¶o. 2. Ph-¬ng ph¸p ®iÒu tra quan s¸t. - TruyÒn ®¹t , pháng vÊn gi¸o viªn. - §iÒu tra häc sinh, c¸c lo¹i vë bµi tËp. 3. Ph-¬ng ph¸p kiÓm tra, thèng kª kÕt qu¶: - KiÓm tra chÊt l-îng qua mçi giai ®o¹n. - Thèng kª kÕt qu¶ ë tõng giai ®o¹n. 4. Ph-¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm: Gi¸o viªn rót kinh nghiÖm cho m×nh, tæng kÕt thµnh c¸c bµi häc c¬ b¶n. 5. Ph-¬ng ph¸p thiÕt kÕ bµi d¹y: - TiÕt 122: Bµi to¸n cã liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ. - TiÕt 157: Bµi to¸n cã liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ(tiÕp theo). VI/ Ph¹m vi nghiªn cøu: Tõ nh÷ng n¨m tr-íc t«i ®Æc biÖt ®· chó träng ®Õn ph-¬ng ph¸p d¹y d¹ng to¸n: “Bµi to¸n cã liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ” ë líp 3. Môc ®Ých chÝnh lµ gióp c¸c em cã mét kÜ n¨ng gi¶i to¸n vµ ph©n lo¹i d¹ng to¸n tèt, t¹O c¬ së tèt cho c¸c em häc tèt d¹ng to¸n vÒ ®¹i l-îng tØ lÖ thuËn vµ ®¹i l-îng tØ lÖ nghÞch sau nµy. Thùc chÊt ë d¹ng bµi to¸n nµy, chóng ta ®· ph©n lo¹i cho c¸c em thµnh hai kiÓu bµi theo ch-¬ng tr×nh häc. Cho nªn c¸i chÝnh lµ t«i muèn gióp c¸c em kh«ng nh÷ng cã ph-¬ng ph¸p tèt gi¶i hai kiÓu bµi nµy mµ cßn gióp c¸c em cã kÜ n¨ng nhËn biÕt, so s¸nh, ®èi chiÕu sù gièng nhau vµ kh¸c nhau ë hai kiÓu bµi, tõ ®ã c¸c em tr¸nh ®-îc nhÇm lÉn ®¸ng tiÕc x¶y ra. VËy nªn, chóng ta ph¶i cã ph-¬ng ph¸p khÐo lÐo phï hîp víi qu¸ tr×nh nhËn thøc cña c¸c em, gióp c¸c em nhÑ nhµng tiÕp thu, kh«ng gß bã, nhí ®-îc s©u s¾c kÜ n¨ng gi¶i. 4/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. VII/ Dù kiÕn kÕ ho¹ch nghiªn cøu §Ó thùc hiÖn ®-îc môc tiªu cña m×nh ®Ò ra, t«i ®· lËp kÕ ho¹ch vÒ thêi gian vµ néi dung thùc hiÖn theo tõng b-íc sau: * B-íc 1: TËp hîp l¹i kÕt qu¶ chÊt l-îng sau khi häc ë mçi kiÓu bµi t«i ®· lÊy kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®èi chiÕu. * B-íc 2: Tæ chøc chuyªn ®Ò ph-¬ng ph¸p d¹y häc kiÓu bµi 1, ®Ó gi¸o viªn khèi 3 n¾m vµ truyÒn thô cho tÊt c¶ häc sinh khèi 3. * B-íc 3: Kh¶o s¸t chÊt l-îng lÊy kÕt qu¶ ë kiÓu bµi 1. * B-íc 4: Tæ chøc chuyªn ®Ò ph-¬ng ph¸p d¹y – häc kiÓu bµi 2, ®Ó gi¸o viªn khèi 3 n¾m vµ truyÒn thô cho tÊt c¶ häc sinh khèi 3. * B-íc 5: Kh¶o s¸t chÊt l-îng lÊy kÕt qu¶ ë kiÓu bµi 1 råi ®èi chiÕu. * B-íc 6: Cïng gi¸o viªn khèi 3 th¶o luËn ph©n tÝch, so s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau ë 2 kiÓu bµi ®ã, thèng nhÊt ph-¬ng ph¸p rÌn luyÖn cho häc sinh, tr¸nh khi gi¶i c¸c em l¹i nhÇm kiÓu bµi 1 víi kiÓu bµi 2. * B-íc 7: LËp kÕ ho¹ch luyÖn tËp cho tÊt c¶ häc sinh líp 3 luyÖn tËp 2 kiÓu bµi song song. * B-íc 8: Kh¶o s¸t chÊt l-îng sau mét thêi gian luyÖn tËp, lÊy kÕt qu¶ ®èi chiÕu. * B-íc 9: Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cho b¶n khi d¹y häc d¹ng to¸n nµy. 5/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. PhÇn II: Néi dung I/ C¬ së lÝ luËn: Qu¸ tr×nh d¹y häc To¸n 3 ph¶i gãp phÇn thiÕt thùc vµo viÖc h×nh thµnh ph-¬ng ph¸p suy nghÜ, ph-¬ng ph¸p häc tËp vµ lµm viÖc tÝch cùc, chñ ®éng, khoa häc, s¸ng t¹o cho häc sinh. Cho nªn, gi¸o viªn cÇn tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp th-êng xuyªn t¹o ra c¸c tinh huèng cã vÊn ®Ò, t×m c¸c biÖn ph¸p l«i cuèn häc sinh tù ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng c¸ch h-íng dÉn häc sinh t×m hiÓu kÜ n¨ng vÊn ®Ò ®ã, huy ®éng c¸c kiÕn thøc vµ c¸c c«ng cô ®· cã ®Ó t×m ra con ®-êng hîp lÝ nhÊt gi¶i ®¸p tõng c©u hái ®Æt ra trong qua tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, diÔn ®¹t c¸c b-íc ®i trong c¸ch gi¶i, tù m×nh kiÓm tra l¹i c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®-îc, cïng c¸c b¹n rót kinh nghiÖm vÒ ph-¬ng ph¸p gi¶i. Tuy nhiªn, ®Ó tæ chøc ®-îc c¸c ho¹t ®éng häc tËp, gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh ®-îc: Néi dung to¸n cÇn cho häc sinh lÜnh héi lµ g×? CÇn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nh- thÕ nµo? MÆt kh¸c, néi dung d¹y gi¶i to¸n ë líp 3 ®-îc s¾p xÕp hîp lÝ, ®an xen vµ t-¬ng hîp víi m¹ch kiÕn thøc kh¸c, phï hîp víi sù ph¸t triÓn nhËn thøc cña häc sinh líp 3. D¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n lµ mét trong nh÷ng con ®-êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tr×nh ®é t- duy cña häc sinh. C¸c em biÕt ph¸t hiÖn vµ tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, tù nhËn xÐt so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, rót ra quy t¾c ë d¹ng kh¸i qu¸t nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, gi¸o viªn ph¶i chñ ®éng tæ chøc, h-íng dÉn häc sinh ho¹t ®éng theo chñ ®Ých nhÊt ®Þnh víi sù trî gióp ®óng møc cña gi¸o viªn, cña s¸ch gi¸o khoa vµ ®å dïng d¹y häc, ®Ó mçi c¸ nh©n häc sinh “ kh¸m ph¸” tù ph¸t hiÖn vµ tù gi¶i quyÕt bµi to¸n th«ng qua viÖc biÕt thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc míi, víi c¸c kiÕn thøc liªn quan ®· häc, víi kinh nghiÖm cña b¶n th©n. §ã lµ c¸c c¬ së ®Ó c¸c em häc gi¶i tèt d¹ng to¸n rót vÒ ®¬n vÞ nãi riªng, häc gi¶i d¹ng to¸n hîp nãi chung. II/ LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu: Ph-¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc lµ sù vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p d¹y häc To¸n nãi chung cho phï hîp víi môc tiªu, néi dung, c¸c ®iÒu kiÖn d¹y häc. Do ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh TiÓu häc, trong qu¸ tr×nh d¹y häc To¸n, gi¸o viªn th-êng ph¶i vËn dông linh ho¹t c¸c ph-¬ng ph¸p trùc quan, thùc 6/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. hµnh, gîi më, vÊn ®¸p, gi¶ng gi¶i,… tïy theo møc ®é ë tõng líp. Tõ tr-íc cho tíi nay cã kh«ng Ýt c¸c ®ång chÝ gi¸o viªn ®· tõng nghiªn cøu vÒ viÖc vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p nµy vµo d¹y c¸c d¹ng to¸n ë c¸c khèi líp. ë líp 3, ch¾c còng cã nhiÒu ®ång chÝ ®· tõng nghiªn cøu, t×m tßi c¸c ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y mét d¹ng to¸n, mét kiÓu bµi nµo ®ã. T«i còng vËy, sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, tÝch lòy , viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm d¹y häc cña m×nh, t«i ®· cã mét Ýt vèn kinh nghiÖm gi¶ng d¹y ë tÊt c¶ c¸c m«n. Song, giê ®©y, t«i muèn cïng c¸c ®ång chÝ nghiªn cøu tiÕp víi vÊn ®Ò: “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt c¸c bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. Nh×n l¹i vÒ qu¸ tr×nh d¹y d¹ng to¸n nµy, vÒ c¬ b¶n th× ai còng thÓ cho r»ng c¸c em dÔ tiÕp thu, dÔ lµm bµi, dÔ nhí, Ýt sai. Nh-ng ®i s©u h¬n n÷a, theo c¸i nh×n chñ quan cña t«i, víi d¹ng to¸n nµy c¸c em còng cã nh÷ng nhÇm lÉn ®¸ng tiÕc nÕu nh- c¸c em kh«ng n¾m ch¾c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n, ph-¬ng ph¸p gi¶i c¬ b¶n cña hai kiÓu bµi trong d¹ng to¸n nµy. NÕu h-íng dÉn häc sinh tõng kiÓu bµi mét trong mét tiÕt th× c¸c em lµm bµi gÇn nh- theo khu«n mÉu, Ýt sai sãt. NÕu h-íng dÉn häc sinh luyÖn tËp song song c¶ hai kiÓu bµi hoÆc häc xong c¶ hai kiÓu bµi råi, c¸c em mµ kh«ng n¾m v÷ng sÏ sai nhÇm dÔ dµng. §iÒu nµy sÏ x¶y ra víi c¸c em lùc häc trung b×nh, trung b×nh yÕu. Cho nªn, viÖc nghiªn cøu ph-¬ng ph¸p gióp c¸c em gi¶i tèt d¹ng to¸n nµy ë líp 3 sÏ ph¶i dÇn tõng b-íc ®-îc kh¾c phôc, ®æi míi, kÝch thÝch häc theo nhËn thøc chñ ®¹o cña häc sinh th× chÊt l-îng míi cao, ph¸t huy tÝnh t- duy, ®éc lËp, s¸ng t¹o ë tÊt c¶ häc sinh. III/ Thùc tr¹ng cña d¹y vµ häc: Trong nhiÒu n¨m theo dâi häc sinh häc To¸n, ®Æc biÖt lµ hai n¨m gÇn ®©y, t«i trùc tiÕp theo dâi c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i to¸n nãi riªng, t«i thÊy c¸c em cã mét thãi quen kh«ng tèt cho l¾m ®ã lµ: ®äc ®Çu bµi qua loa, sau ®ã gi¶i bµi to¸n ngay, lµm xong kh«ng cÇn kiÓm tra l¹i kÕt qu¶, cho nªn, khi tr¶ bµi c¸c em míi biÕt lµ m×nh sai. ®èi víi d¹ng to¸n nµy, khi gi¸o viªn h-íng dÉn xong kiÓu bµi 1, c¸c em lµm bµi kh¸ tèt, Ýt nhÇm lÉn, nh-ng cßn sai nhiÒu trong tÝnh to¸n, ®Õn khi d¹y xong kiÓu bµi 2, c¸c em lµm bµi cã phÇn nhÇm lÉn nhiÒu h¬n, nhiÒu em thùc hiÖn ë c¸c b-íc 2 ®¸ng lÏ lµ phÐp chia th× c¸c em l¹i lµm phÐp nh©n ( gièng ë kiÓu bµi 1). ë n¨m häc tr-íc t«i ch-a triÓn khai ph-¬ng ph¸p d¹y 7/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. cña m×nh tíi gi¸o viªn d¹y khèi 3, song t«i ®· ®Ó ý, quan s¸t c¸c em lµm bµi ë líp mçi khi dù giê, th¨m líp, c¸c em ®· cã sù nhÇm lÉn ®¸ng tiÕc x¶y ra. §Ó n¾m ®-îc thùc tr¹ng häc sinh líp 3 gi¶i d¹ng to¸n nµy cô thÓ nh- thÕ nµo, t«i ®· tiÕn hµnh ra hai bµi to¸n, thuéc hai kiÓu bµi cña d¹ng to¸n nµy nh- sau cho c¸c em lµm bµi trong thêi gian lµ 20 phót ®Ó n¾m ®-îc kÕt qu¶. *Bµi to¸n 1: Mét cöa hµng cã 6 bao g¹o chøa ®-îc 36 kg g¹o. Hái 4 bao g¹o nh- thÕ cã thÓ chøa ®-îc bao nhiªu ki l« gam g¹o? * Bµi to¸n 2: Cã 42 lÝt dÇu ®ùng vµo 6 can. Hái cã 84 lÝt dÇu th× cÇn cã bao nhiªu can nh- thÕ ®Ó ®ùng? Sau khi chÊm bµi, t«i nhËn thÊy kÕt qu¶ c¸c em lµm bµi nh- sau: - Cã nhiÒu em lµm ®óng c¶ 2 bµi. -Mét sè em lµm nhÇm ë b-íc 2 tõ kiÓu bµi 1 sang kiÓu bµi 2 vµ ng-îc l¹i. - Mét sè em cã tÝnh sai. - Cßn mét vµi em sai c¶ 2 bµi. * KÕt qu¶ cô thÓ: 49 häc sinh. Cuối kỳ 1 Chưa hoàn thành Hoàn thành 20 40% Hoàn thành tốt 29 60% * Nguyªn nh©n cã kÕt qu¶ nh- vËy lµ do phÇn lín c¸c em cßn chñ quan khi lµm bµi, ch-a nhí kÜ c¸c ph-¬ng ph¸p gi¶i d¹ng to¸n nµy. MÆt kh¸c, còng cã thÓ lµ c¸c em ch-a ®-îc cñng cè râ nÐt vÒ 2 kiÓu bµi trong d¹ng to¸n nµy nªn sù sai ®ã kh«ng tr¸nh khái. Con n÷a, ®©y lµ c¸c bµi to¸n ¸p dông rÊt thùc tÕ mµ c¸c em quªn mÊt ph-¬ng ph¸p thö l¹i nªn kÕt qu¶ ®-a ra rÊt ®¸ng tiÕc. IV/ Nh÷ng kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p chØ ®¹o: Muèn cho häc sinh gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ, tr-íc tiªn chóng ta ph¶i h-íng dÉn c¸c em n¾m ch¾c ®-îc nh÷ng b-íc cÇn thùc hiÖn khi gi¶i to¸n nãi chung ®·. 8/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. 1/H-íng dÉn häc sinh n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p chung ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n: Mçi bµi to¸n c¸c em cã lµm tèt ®-îc hay kh«ng ®Òu phô thuéc vµo c¸c ph-¬ng ph¸p gi¶i to¸n ®-îc vËn dông ë mçi b-íc gi¶i bµi to¸n ®ã. Cho nªn, chóng ta cÇn h-íng dÉn häc sinh n¾m ®-îc c¸c b-íc gi¶i bµi to¸n nh- sau: * B-íc 1: §äc kÜ ®Ò to¸n. * B-íc 2: Tãm t¾t ®Ò to¸n. * B-íc 3: Ph©n tÝch bµi to¸n. * B-íc 4: ViÕt bµi gi¶i. * B-íc 5: KiÓm tra lêi gi¶i vµ ®¸nh gi¸ c¸ch gi¶i. Cô thÓ yªu cÇu ®èi víi häc sinh nh- sau: a/ §äc kÜ ®Ò to¸n: Häc sinh ®äc Ýt nhÊt 3 lÇn môc ®Ých ®Ó gióp c¸c em n¾m ®­îc ba yÕu tè c¬ b¶n. Nh÷ng “ d÷ kiÖn” lµ nh÷ng c¸i ®· cho, ®· biÕt trong ®Çu bµi, “nh÷ng Èn sè” lµ nh÷ng c¸i ch­a biÕt vµ cÇn t×m vµ nh÷ng “®iÒu kiÖn” lµ quan hÖ gi÷a c¸c d÷ kiÖn víi Èn sè. CÇn tËp cho häc sinh cã thãi quen vµ tõng b-íc cã kÜ n¨ng suy nghÜ trªn c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bµi to¸n, ph©n biÖt vµ x¸c ®Þnh ®-îc c¸c d÷ kiÖn vµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt liªn qua ®Õn c¸i cÇn t×m, g¹t bá c¸c t×nh tiÕt kh«ng liªn quan ®Õn c©u hái, ph¸t hiÖn ®-îc c¸c d÷ kiÖn vµ ®iÒu kiÖn kh«ng t-êng minh ®Ó diÔn ®¹t mét c¸ch râ rµng h¬n. Tr¸nh thãi quen xÊu lµ võa ®äc xong ®Ò ®· lµm ngay. b/ Tãm t¾t ®Ò to¸n: Sau khi ®äc kÜ ®Ò to¸n, c¸c em biÕt l-îc bít mét sè c©u ch÷, lµm cho bµi to¸n gän l¹i, nhê ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸i ®· cho vµ mét sè ph¶i t×m hiÖn râ h¬n. Mçi em cÇn cè g¾ng tãm t¾t ®-îc c¸c ®Ò to¸n vµ biÕt c¸ch nh×n vµo t¾t Êy mµ nh¾c l¹i ®-îc ®Ò to¸n. Thùc tÕ cã rÊt nhiÒu c¸ch tãm t¾t bµi to¸n, nÕu c¸c em cµng n¾m ®-îc nhiÒu c¸ch tãm t¾t th× c¸c em sÏ cµng gi¶i to¸n giái. Cho nªn, khi d¹y t«i ®· truyÒn ®¹t c¸c c¸ch sau tíi häc sinh: * C¸ch 1: Tãm t¾t b»ng ch÷. * C¸ch 2: Tãm t¾t b»ng ch÷ vµ dÊu. * C¸ch 3: Tãm t¾t b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng. 9/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. * C¸ch 4: Tãm t¾t b»ng h×nh t-îng tr-ng. * C¸ch 5: Tãm t¾t b»ng l-u ®å. * C¸ch 6: Tãm t¾t b»ng s¬ ®å Ven. * C¸ch 7: Tãm t¾t b¨ng kÎ «. Tuy nhiªn t«i lu«n lu«n h-íng c¸c em chän c¸ch nµo cho hiÓu nhÊt, râ nhÊt, ®iÒu ®ã cßn phô thuéc vµo néi dung tõng bµi. c/ Ph©n tÝch bµi to¸n: Sau khi tãm t¾t ®Ò bµi xong, c¸c em tËp viÕt ph©n tÝch ®Ò bµi ®Ó t×m ra c¸ch gi¶i bµi to¸n. Cho nªn, ë b-íc nµy, gi¸o viªn cÇn sö dông ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ tæng hîp, thiÕt lËp c¸ch t×m hiÓu, ph©n tÝch bµi to¸n theo s¬ ®å d-íi d¹ng c¸c c©u hái th«ng th-êng: - Bµi to¸n cho biÕt g×? - Bµi to¸n hái g×? - Muèn t×m c¸i ®ã ta cÇn biÕt g×? - C¸i nµy biÕt ch-a? - Cßn c¸i nµy th× sao? - Muèn t×m c¸i ch-a biÕt ta cÇn dùa vµo ®©u? Lµm nh- thÕ nµo? H-íng dÉn häc sinh ph©n tÝch xu«i råi tæng hîp ng-îc lªn, tõ ®ã c¸c em n¾m bµi kÜ h¬n, tù c¸c em gi¶i ®-îc bµi to¸n. d/ ViÕt bµi gi¶i: Dùa vµo s¬ ®å ph©n tÝch, qu¸ tr×nh t×m hiÓu bµi, c¸c em sÏ dÔ dµng viÕt ®-îc bµi gi¶i mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. Gi¸o viªn chØ viÖc yªu cÇu häc sinh tr×nh bµy ®óng, ®Ñp, c©n ®èi ë vë lµ ®-îc, chó ý c©u tr¶ lêi ë c¸c b-íc ph¶i ®Çy ®ñ, kh«ng viÕt t¾t, ch÷ vµ sè ph¶i ®Ñp. e/ KiÓm tra lêi gi¶i vµ ®¸nh gi¸ c¸ch gi¶i: Qua qu¸ tr×nh quan s¸t häc sinh gi¶i to¸n, chóng ta dÔ dµng thÊy r»ng häc sinh th-êng coi bµi to¸n ®· gi¶i xong khi tÝnh ra ®¸p sè hay t×m ®-îc c©u tr¶ lêi. Khi gi¸o viªn hái: “ Em cã tin ch¾c kÕt qu¶ lµ ®óng kh«ng?” th× nhiÒu em lóng tóng. V× vËy viÖc kiÓm tra , ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lµ kh«ng thÓ thiÕu khi gi¶i to¸n va ph¶i trë thµnh thãi quen ®èi víi häc sinh. Cho nªn khi d¹y gi¶i to¸n, chóng ta cÇn h-íng dÉn c¸c em th«ng qua c¸c b-íc: - §äc l¹i lêi gi¶i. 10/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. - KiÓm tra c¸c b-íc gi¶i xem ®· hîp lÝ yªu cÇu cña bµi ch-a, c¸c c©u v¨n diÔn ®¹t trong lêi gi¶i ®óng ch-a. - Thö l¹i c¸c kÕt qu¶ võa tÝnh tõ b-íc ®Çu tiªn. - Thö l¹i kÕt qu¶ ®¸p sè xem ®· phï hîp víi yªu cÇu cña ®Ò bµi ch-a. §èi víi häc sinh giái, gi¸o viªn cã thÓ h-íng c¸c em nh×n l¹i toµn bé bµi gi¶i, tËp ph©n tÝch c¸ch gi¶i, ®éng viªn c¸c em t×m c¸c c¸ch gi¶i kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn t- duy linh ho¹t, s¸ng t¹o, suy nghÜ ®éc lËp cña häc sinh. 2/ H-íng dÉ häc sinh n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ b»ng phÐp tÝnh chia ,nh©n ( kiÓu bµi 1): §Ó häc sinh n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p gi¶i kiÓu bµi to¸n nµy, t«i ®· tiÕn hµnh d¹y ngay ë trªn líp theo ph-¬ng ph¸p vµ h×nh thøc sau: a/ KiÓm tra bµi cò: §Ó nh¾c l¹i kiÕn thøc cò vµ chuÈn bÞ cho kiÕn thøc míi cÇn truyÒn ®¹t, t«i ra ®Ò nh- sau: “Mçi can chøa ®­îc 5 lÝt mËt ong. Hái 7 can nh­ vËy chøa ®­îc bao nhiªu lÝt mËt ong?” Víi bµi nµy, häc sinh dÔ dµng gi¶i ®-îc nh- sau: Bµi gi¶i. B¶y can nh- vËy chøa ®-îc sè lÝt mËt ong lµ: 5 x 7 = 35 ( l) §¸p sè: 35 l mËt ong. Sau ®ã, t«i yªu cÇu häc sinh nhËn d¹ng to¸n ®· häc vµ gi¶i thÝch c¸ch lµm, ®ång thêi cho häc sinh nh¾c l¹i quy tr×nh cña gi¶i mét bµi to¸n. b/ Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi: Dùa vµo bµi to¸n kiÓm tra bµi cò, gi¸o viªn võa cñng cè, võa giíi thiÖu bµi ngµy h«m nay c¸c em ®-îc häc. * H-íng dÉn häc sinh gi¶i bµi to¸n 1: Cã 35 l mËt ong chia ®Óu vµo 7 can. Hái mçi can cã mÊy lÝt mËt ong? - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc ®Çu bµi( 3 em). - H-íng dÉn häc sinh tãm t¾t bµi to¸n ( sö dông ph-¬ng ph¸p hái ®¸p): + Bµi to¸n cho biÕt g×? (35 lÝt mËt ong ®æ ®Òu vµo 7 can). 11/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. + Bµi to¸n hái g×? ( 1 can chøa bao nhiªu lÝt mËt ong). + Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nªu miÖng phÇn tãm t¾t ®Ó gi¸o viªn ghi b¶ng: 7 can: 35 l 1 can:? l . - H-íng dÉn häc sinh ph©n tÝch bµi to¸n ®Ó t×m ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n. - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lµm vµo b¶ng con. - Gi¸o viªn ®-a bµi gi¶i ®èi chiÕu. Bµi gi¶i Sè lÝt mËt ong cã trong mçi can lµ: 35 : 7 = 5 (l) §¸p sè: 5 l mËt ong. - Gi¸o viªn cñng cè c¸ch gi¶i: §Ó t×m 1 can chøa bao nhiªu lÝt mËt ong ta lµm phÐp tÝnh g×? ( phÐp tÝnh chia). - Gi¸o viªn giíi thiÖu. Bµi to¸n cho ta biÕt sè lÝt mËt ong cã trong 7 can, yªu cÇu chóng ta t×m sè lÝt mËt ong trong 1 can, ®Ó t×m ®-îc sè lÝt mËt ong trong 1 can, chóng ta thùc hiÖn phÐp chia. B-íc nµy gäi lµ rót vÒ ®¬n vÞ, tøc lµ t×m gi¸ trÞ cña mét phÇn trong c¸c phÇn. - Gi¸o viªn cho häc sinh nªu miÖng kÕt qu¶ mét sè bµi to¸n ®¬n gi¶n ®Ó ¸p dông, cñng cè nh-: 5 bao: 300kg hoÆc 3 tói : 15 kg 1 bao? kg 1 tói : ? kg * H-íng dÉn häc sinh gi¶i bµi to¸n 2: Cã 35 lÝt mËt ong cia ®Ìu vµo 7 can. Hái 2 can cã mÊy lÝt mËt ong? - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc kÜ ®Çu bµi ( 3 lÇn). - Yªu cÇu häc sinh nªu tãm t¾t bµi to¸n – Gi¸o viªn ghi b¶ng( Ph-¬ng ph¸p hái ®¸p). 7 can : 35 lÝt 2 can : ? lÝt. - H-íng dÉn häc sinh ph©n tÝch bµi to¸n: ( Ph-¬ng ph¸p hái ®¸p) + Muèn tÝnh ®-îc sè lÝt mËt ong cã trong 2 can ta ph¶i biÕt g×? ( 1 can chøa ®-îc bao nhiªu lÝt mËt ong) 12/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. +Lµm thÕ nµo ®Ó t×m ®-îc sè lÝt mËt ong cã trong 1 can? ( LÊy sè lÝt mËt ong trong 7 can chia cho 7). + Yªu cÇu häc sinh nhÈm ngay 1 can: ? l. + Yªu cÇu häc sinh nªu c¸ch tÝnh 2 can khi ®· biÕt 1 can. (LÊy sè lÝt mËt ong cã trong 1 can nh©n víi 2). - Mét häc sinh nªu lÇn l-ît bµi gi¶i. Gi¸o viªn ghi b¶ng. Bµi gi¶i Sè lÝt mËt ong cã trong mçi can lµ: 35 : 7 = 5 (l) Sè lÝt mËt ong cã trong 2 can lµ: 5 x 2 = 10 (l) §¸p sè:10l mËt ong. - Yªu cÇu häc sinh nªu b-íc nµo lµ b-íc rót vÒ ®¬n vÞ: B-íc t×m sè lÝt mËt ong trong 1 can gäi lµ b-íc rót vÒ ®¬n vÞ. - H-íng dÉn häc sinh cñng cè d¹ng to¸n – kiÓu bµi 1: C¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ th-êng ®-îc gi¶i b»ng 2 b-íc: +B-íc 1: T×m gi¸ trÞ mét ®¬n vÞ ( gi¸ trÞ mét phÇn trong c¸c phÇn b»ng nhau) . Thùc hiÖn phÐp chia. + B-íc 2: T×m gi¸ trÞ cña nhiÒu ®¬n vÞ cïng lo¹i( gi¸ trÞ cña nhiÒu phÇn b»ng nhau) . Thùc hiÖn phÐp nh©n. + Häc sinh nhÈm thuéc, nªu l¹i c¸c b-íc. - H-íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp ¸p dông. - Gi¸o viªn nªu miÖng, ghi tãm t¾t lªn b¶ng, häc sinh nªu kÕt qu¶ vµ gi¶i thÝch c¸ch lµm nh-. 3 tói : 45 kg 12 tói : ? kg. hoÆc : 4 thïng : 20 gãi. 5 thïng : ? gãi. Sau khi häc sinh n¾m ch¾c c¸ch gi¶i bµi to¸n ë kiÓu bµi nµy, chóng ta cÇn tiÕn hµnh h-íng dÉn häc sinh luyÖn tËp. 13/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. c/LuyÖn tËp: Khi tiÕn hµnh h-íng dÉn häc sinh luyÖn tËp qua tõng bµi, gi¸o viªn cÇn thay ®æi h×nh thøc luyÖn tËp. Bµi 1: - H-íng dÉn häc sinh th¶o luËn chung c¶ líp, sau ®ã 1 häc sinh tãm t¾t vµ gi¶i bµi to¸n trªn b¶ng, c¶ líp lµm vµo vë. - Cñng cè b-íc rót vÒ ®¬n vÞ. - Cñng cè c¸c b-íc gi¶i bµi to¸n nµy. Bµi 2: - Häc sinh th¶o luËn vµ lµm viÖc theo nhãm ®«i. - Yªu cÇu 1 cÆp häc sinh tr×nh bµy b¶ng – Gi¸o viªn kiÓm tra c¸c kÕt qu¶ cña c¶ líp. - Yªu cÇu häc sinh nªu b-íc rót vÒ ®¬n vÞ. - Cñng cè c¸ch thùc hiÖn 2 b-íc gi¶i bµi to¸n. Bµi 3: H-íng dÉn häc sinh ch¬i trß ch¬i ghÐp h×nh. d/ Cñng cè dÆn dß: - Häc sinh tù nªu c¸c b-íc, c¸ch thùc hiÖn gi¶i bµi to¸n cã liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ ( kiÓu bµi 1) - Giao thªm bµi vÒ nhµ d¹ng t-¬ng tù ®Ó h«m sau kiÓm tra. - Qua mçi lÇn luyÖn tËp xen kÏ, gi¸o viªn ®Òu cñng cè c¸ch lµm ë kiÓu bµi 1 lµ: + Bµi gi¶i ®-îc thùc hiÖn qua 2 b-íc: B-íc 1: ( B-íc rót vÒ ®¬n vÞ) T×m gi¸ trÞ 1 ®¬n vÞ ( Gi¸ trÞ 1 phÇn). ( phÐp chia). B-íc 2: T×m nhiÒu ®¬n vÞ ( tõ 2 trë lªn) ( phÐp nh©n). + NhÊn m¹nh cèt chÝnh cña kiÓu bµi 1 lµ t×m gi¸ trÞ cña nhiÒu ®¬n vÞ ( nhiÒu phÇn). - Khi häc sinh ®· n¾m ch¾c kiÓu bµi 1 th× c¸c em dÔ dµng gi¶i ®-îc kiÓu bµi 2. 3/ H-íng dÉn häc sinh n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ gi¶i b»ng 2 phÐp tÝnh chia: ( KiÓu bµi 2) Khi d¹y kiÓu bµi 2 nµy, t«i còng d¹y c¸c b-íc t-¬ng tù. Song ®Ó häc sinh dÔ nhËn d¹ng, so s¸nh ph-¬ng ph¸p gi¶i 2 kiÓu bµi, khi kiÓm tra bµi cò, t«i 14/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. ®-a ®Ò bµi lËp l¹i cña kiÓu bµi 1: “ Cã 35 lÝt mËt ong rãt ®Òu vµo 7 can . Hái 2 can ®ã cã bao nhiªu lÝt mËt ong”. Môc ®Ých lµ võa kiÓm tra, cñng cè ph­¬ng ph¸p gi¶i ë kiÓu bµi 1, còng lµ ®Ó t«i dùa vµo ®ã h-íng c¸c em tíi ph-¬ng ph¸p gi¶i ë kiÓu bµi 2( giíi thiÖu bµi). Bµi to¸n ë kiÓu bµi 2 cã d¹ng sau: Cã 35 lÝt mËt ong ®ùng ®Òu vµo 7 can. NÕu cã 10 lÝt mËt ong th× ®ùng ®Òu vµo mÊy can nh- thÕ? - C¸ch tæ chøc, h-íng dÉn häc sinh còng nh- ë kiÓu bµi 1. - Khi cñng cè, häc sinh nªu ®-îc ë b-íc 1 lµ b-íc rót vÒ ®¬n vÞ vµ c¸c b-íc thùc hiÖn bµi gi¶i chung cña kiÓu bµi 2 nµy. + B-íc 1:: T×m gi¸ trÞ 1 ®¬n vÞ ( gi¸ trÞ 1 phÇn). ( ®©y lµ b-íc rót vÒ ®¬n vÞ) . ( phÐp chia). + B-íc 2: T×m sè phÇn (sè ®¬n vÞ) ( phÐp chia). Sau mçi bµi tËp, chóng ta l¹i cñng cè l¹i mét lÇn, c¸c em sÏ n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p h¬n. §Æc biÖt khi häc xong kiÓu bµi 2 nµy, c¸c em dÔ nhÇm víi c¸ch gi¶i ë kiÓu bµi 1. Cho nªn, chóng ta ph¶i h-íng dÉn häc sinh c¸ch kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ bµi gi¶i ( thö l¹i theo yªu cÇu cña bµi). VÝ dô: C¸c em ®Æt kÕt qu¶ t×m ®-îc vµo phÇn tãm t¾t cña bµi c¸c em sÏ thÊy ®-îc c¸i v« lÝ khi thùc hiÖn sai phÐp tÝnh cña bµi gi¶i nh-: 35 l : 7 can. 35 l : 7 can 10 l : 2 can ( ®óng) 10 l : 50can ( v« lÝ). Tõ ®ã c¸c em n¾m ch¾c ph-¬ng ph¸p gi¶i kiÓu bµi 2 tèt h¬n, cã kÜ n¨ng , kÜ x¶o tèt khi gi¶i to¸n. 4/ H-íng dÉn häc sinh luyÖn tËp so s¸nh ph-¬ng ph¸p gi¶i 2 kiÓu bµi : §Ó häc sinh luyÖn tËp tèt 2 kiÓu bµi nµy, t«i ®· h-íng dÉn c¸c em so s¸nh c¸c b-íc gi¶i vµ ®Æc ®iÓm cña mçi kiÓu bµi. 15/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. C¸c KiÓu bµi 1 KiÓu bµi 2 b-íc ( T×m gi¸ trÞ cña c¸c phÇn) ( T×m sè phÇn) 1 - T×m gi¸ trÞ cña 1 phÇn: ( phÐp - T×m gi¸ trÞ cña 1 phÇn: ( phÐp chia) 2 chia) (§©y lµ b-íc rót vÒ ®¬n vÞ) (§©y còng lµ b-íc rót vÒ ®¬n vÞ) - T×m gi¸ trÞ cña 1 phÇn - T×m sè phÇn. ( phÐp nh©n) - (PhÐp chia) - LÊy gi¸ trÞ 1 phÇn nh©n víi sè - LÊy gi¸ trÞ c¸c phÇn chia cho phÇn gÝa trÞ 1 phÇn. Sau ®ã, t«i yªu cÇu häc sinh häc thuéc ®Ó ¸p dông nhËn d¹ng kiÓu bµi vµ gi¶i c¸c bµi to¸n ®ã. Khi luyÖn tËp, t«i tiÕn hµnh cho häc sinh luyÖn 2 bµi tËp song song víi nhau, môc ®Ých lµ ®Ó c¸c em võa lµm, võa nhËn d¹ng, so s¸nh. Sau mçi lÇn luyÖn tËp nh- vËy, chóng ta l¹i cñng cè kiÕn thøc mét lÇn cho c¸c em, ch¾c c¸c em kh«ng cßn nhÇm lÉn n÷a. * LÇn 1: Bµi to¸n 1: Cã 5 tói g¹o chøa ®-îc 40 kg g¹o. Hái 3 tói g¹o th× chøa ®-îc bao nhiªu ki - l« - gam g¹o? Bµi to¸n 2: Cã 40 ki – l« - gam g¹o ®ùng vµo 5 tói. Hái cã 24 kg g¹o th× cÇn bao nhiªu tói nh- thÕ ®Ó ®ùng? * Cñng cè c¸ch gi¶i, mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÐp tÝnh trong 2 bµi to¸n nµy. MÆt kh¸c häc sinh dÔ dµng nh×n nhËn ra lçi sai cña m×nh, nÕu nh- nhÇm phÐp tÝnh ( Bµi to¸n 2 lµ bµi to¸n ng-îc cña bµi to¸n 1) * LÇn 2: Bµi to¸n 1: Cã 4 c¸i ¸o ®¬m hÕt 24 c¸i cóa ¸o. Hái cã 1236 cóa ¸o th× ®¬m ®-îc bao nhiªu c¸i ¸o nh- thÕ? Bµi to¸n 2: Ba thïng nh- nhau ®ùng ®-îc 27 lÝt mËt ong. Hái 7 thïng nhthÕ ®ùng ®-îc bao nhiªu kg mËt ong? *§æi thø tù bµi ®Ó häc sinh cñng cè ®-îc c¸ch nhËn d¹ng 2 kiÓu bµi vµ ph-¬ng ph¸p gi¶i. 16/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. * Tãm l¹i: Trªn ®©y lµ ph-¬ng ph¸p h-íng dÉn c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt d¹ng to¸n: Bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ, t«i tin r»ng nÕu chóng ta lµm ®-îc nh- vËy th× c¸c em n¾m ®-îc ph-¬ng ph¸p gi¶i d¹ng to¸n nµy tèt h¬n, ch¾c ch¾n h¬n, tr¸nh ®-îc nh÷ng sai sãt cã thÓ x¶y ra. C¸c em sÏ cã ®-îc tinh thÇn phÊn khëi, tù tin khi gi¶i to¸n. V/ Tæng kÕt kinh nghiÖm: Trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu, quan s¸t häc sinh gi¶i to¸n, t«i thÊy c¸c em rÊt thÝch gi¶i to¸n khi c¸c em ®· cã ®ñ vèn kiÕn thøc, ph-¬ng ph¸p gi¶i to¸n. C¸c em gi¶i to¸n ®óng, chÝnh x¸c h¬n khi c¸c em ®-îc thÇy c« nhiÖt t×nh h-íng dÉn víi ph-¬ng ph¸p dÔ hiÓu nhÊt, dÔ nhí nhÊt. Víi ph-¬ng ph¸p nµy t«i ®· trang thiÕt bÞ cho c¸c em vèn kiÕn thøc ph-¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó c¸c em gi¶i d¹ng to¸n nµy kh«ng nhÇm lÉn, sai sãt ®Õn chÊt l-îng häc cña c¸c em ®-îc n©ng lªn râ rÖt. D¹y xong kiÓu bµi 1, so víi n¨m häc 2009-2010, n¨m nay c¸c em lµm bµi tèt h¬n nhiÒu, chÊt l-îng t¨ng 20%. D¹y xong kiÓu bµi 2, chÊt l-îng cµng t¨ng h¬n 15% so víi thêi ®iÓm n¨m ngo¸i. Nh×n chung, c¸c em ®-îc gi¶i to¸n, so s¸nh c¸ch gi¶i cña 2 kiÓu bµi nµy, cho nªn c¸c em lµm bµi chÝnh x¸c cao, chÊt l-îng kh¶ quan. VI/ Ph©n tÝch tæng hîp nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm: D¹y to¸n ë TiÓu häc nãi chung, ë líp 3 nãi riªng lµ c¶ mét qu¸ tr×nh kiªn tr×, ®Çy sù s¸ng t¹o, nhÊt lµ ®èi víi d¹ng to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ, cho nªn khi h-íng dÉ häc sinh gi¶i to¸n nãi chung, gi¶i d¹ng to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ nãi riªng chóng ta cÇn ph¶i: 1/ T¹o niÒm høng thó, sù say mª gi¶i to¸n, bëi c¸c em cã thÝch häc to¸n th× c¸c em míi cã sù suy nghÜ, t×m tßi c¸c ph-¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n mét c¸ch thÝch hîp. 2/ H-íng dÉn häc sinh n¾m ®Çy ®ñ c¸c kÜ n¨ng cÇn thiÕt khi gi¶i to¸n b»ng ph-¬ng ph¸p phï hîp, nhÑ nhµng, kh«ng gß bã. 3/ KÝch thÝch t- duy s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp trong khi t×m tßi, ph¸t hiÖn ®-êng lèi trong gi¶i to¸n. 4/ Th-êng xuyªn thay ®æi h×nh thøc d¹y häc ë mçi bµi ®Ó tr¸nh sù nhµm ch¸n. 17/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. 5/ TËp cho häc sinh cã kÜ n¨ng tù ph©n tÝch bµi to¸n, tù kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña bµi to¸n, tËp ®Æt c¸c c©u hái gîi më cho c¸c b-íc gi¶i trong bµi to¸n. 6/ Ph¶i coi viÖc gi¶i to¸n lµ c¶ mét qu¸ tr×nh, kh«ng nãng véi mµ ph¶i kiªn tr× t×m vµ ph¸t hiÖn ra “ chç hæng” sau mçi lÇn h-íng dÉn ®Ó kh¾c phôc, rÌn luyÖn. 7/ Nªn ®éng viªn, khuyÕn khÝch c¸c em cã ®-a ra ph-¬ng ph¸p gi¶i gÇn hîp lÝ, tr¸nh ®-a ra t×nh huèng phñ ®Þnh ngay. 8/ GÇn gòi, ®éng viªn nh÷ng em häc yÕu m«n To¸n ®Ó c¸c em cã tiÕn bé, gióp ®ì nhÑ nhµng khi cÇn thiÕt. VII/ Nh÷ng ®iÒu cßn bá ngá: Víi ph-¬ng ph¸p gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ t«i võa nªu ë trªn, ¸p dông cho mäi ®èi t-îng häc sinh, tuy cã nhiÒu thµnh c«ng song mÆt nµo ®ã nã vÉn cßn h¹n chÕ cña nã. §èi víi häc sinh yÕu kÐm, c¸c em vÉn ph¶i gi¶i ®i gi¶i l¹i nhiÒu lÇn ( luyÖn nhiÒu) míi nhí ®-îc c¸c b-íc gi¶i, kÜ n¨ng ph©n biÖt ë 2 kiÓu bµi ch-a ch¾c l¾m. §èi víi häc sinh giái, c¸c em lµm tèt d¹ng to¸n nµy, ®ßi hái ph¶i cã sù n©ng cao h¬n vÒ kiÕn thøc, kh«ng th× c¸c em cho r»ng viÖc gi¶i to¸n qu¸ ®¬n gi¶n. §iÒu nµy t«i cßn ch-a nªu ë trong ph-¬ng ph¸p d¹y d¹ng to¸n nµy. T«i sÏ coi ®©y lµ môc tiªu ®Ó nghiªn cøu sau nµy. VIII/ Kh¶ n¨ng vËn dông vµo thùc tiÔn: Trªn ®©y, t«i ®· tr×nh bµy ph-¬ng ph¸p h-íng dÉn häc sinh gi¶i tèt d¹ng to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ. Víi ph-¬ng ph¸p nµy, t«i ®· triÓn khai chuyªn ®Ò víi tÊt c¶ gi¸o viªn tæ 2- 3 , nã ®-îc ¸p dông d¹y víi tÊt c¶ ®èi t-îng häc sinh, thùc chÊt nã mang l¹i kÕt qu¶ rÊt cao. Bëi tõ ph-¬ng ph¸p nµy gi¸o viªn sÏ gióp c¸c em n¾m ®-îc c¸c b-íc cÇn thùc hiÖn ®-îc khi gi¶i to¸n, c¸c em biÕt ph©n biÖt c¸ch gi¶i c¸c kiÓu bµi nµy trong cïng mét d¹ng to¸n c¬ b¶n. §èi víi ph-¬ng ph¸p nµy, tÊt c¶ c¸c ®èi t-îng häc sinh sÏ n¾m ®-îc quy tr×nh gi¶i 2 kiÓu bµi mét c¸ch dÔ dµng, dÔ nhí mµ kh«ng nhÇm lÉn, c¸c em biÕt ph©n biÖt ®-îc sù gièng nhau vµ kh¸c nhau khi thùc hiÖn bµi gi¶i cña 2 kiÓu bµi nµy. §ã còng lµ mong muèn cña mçi chóng ta. 18/19 “Gióp c¸c em häc sinh líp 3 gi¶i tèt bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ”. PhÇn III: KÕt luËn I / KÕt qu¶ thµnh c«ng: Ngay tõ khi b-íc sang häc kú II cña n¨m häc nµy, t«i ®· tiÕn hµnh triÓn khai chuyªn ®Ò To¸n líp 3 ®Ó c¸c dång chÝ n¾m ®-îc ph-¬ng ph¸p gi¶i d¹ng to¸n cã liªn qua ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ. Cho nªn khi d¹y ®Õn d¹ng bµi to¸n nµy, ph-¬ng ph¸p d¹y theo chuyªn ®Ò ®· ®-îc ¸p dông víi tÊt c¶ häc sinh c¸c líp ë khèi 3. ChÝnh v× vËy, c¸c em ®· nhanh chãng n¾m ®-îc c¸ch gi¶i kiÓu bµi 1 råi ®Õn kiÓu bµi 2 cña d¹ng to¸n nµy, c¸c em biÕt ph©n tÝch ®Ó thÊy ®-îc sù gièng nhau, kh¸c nhau khi thù hiÖn bµi gi¶i, ®Æc biÖt lµ c¸c em biÕt nhËn d¹ng to¸n nµy mét c¸ch thµnh thôc, cã kÜ n¨ng, kÜ x¶o tèt. C¸c em häc sinh trung b×nh th× lµm kh¸ tèt. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng g× chóng ta mong muèn ®Ó cã ®-îc khi d¹y häc sinh gi¶i to¸n. T«i mong muèn gi¶i ph¸p nµy sÏ ®-îc ¸p dông s©u réng h¬n ®Ó qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n, thÝch gi¶i to¸n vµ thÝch t×m tßi, kh¸m ph¸ c¸i míi, c¸i cÇn cã khi gi¶i to¸n. §¹t ®-îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®ã lµ thµnh c«ng lín trong gi¶ng d¹y. II/ Ph-¬ng h-íng tiÕp tôc hoµn thiÖn: Mçi chóng ta, khi ®øng trªn bôc gi¶ng, ai còng lu«n mong muèn cho m×nh mét ph-¬ng ph¸p d¹y tèt nhÊt ®Ó mang l¹i chÊt l-îng d¹y – häc cao nhÊt. §Æc biÖt, t«i rÊt thÝch nghiªn cøu vÒ m«n to¸n víi ®èi t-îng lµ häc sinh giái hoÆc kh¸ giái. Cho nªn,trong thêi gian tíi, t«i tiÕp tôc nghiªn cøu, s-u tÇm, thiÕt lËp c¸c kiÓu bµi n©ng cao cña d¹ng to¸n t«i võa nghiªn cøu vµ c¸c d¹ng kiÓu bµi to¸n kh¸c ®Ó h-íng dÉn häc sinh häc to¸n cã chÊt l-îng cao. H×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o khi gi¶i to¸n tèt nhÊt cho cho häc sinh. T«i sÏ nghiªn cøu, më réng víi tÊt c¶ c¸c khèi líp, gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng d¹y vµ häc ë TiÓu häc nãi riªng, cña Ngµnh gi¸o dôc nãi chung. Trªn ®©y, t«i võa tr×nh bµy ph-¬ng ph¸p gióp häc sinh líp 3 gi¶i tèt d¹ng to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ. Mét phÇn, t«i muèn gãp phÇn nhá vµo ph-¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ë TiÓu häc nãi chung, ph-¬ng ph¸p d¹y to¸n nãi riªng. Mét phÇn, t«i muèn tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh ®Ó c¸c ®ång nghiÖp tham kh¶o, ®ãng gãp ý kiÕn x©y dùng ®Ó cho ph-¬ng ph¸p d¹y häc cña t«i hoµn thiÖn h¬n. KÝnh mong c¸c ®ång nghiÖp xem xÐt vµ nhiÖt t×nh gãp ý kiÕn cho t«i ®Ó t«i cã nhiÒu thµnh c«ng trong sù ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 14 th¸ng 3 n¨m 2016 T«i xin cam ®oan ®©y lµ s¸ng kiÕn kinh nghiÖm do m×nh viÕt kh«ng sao chÐp néi dung cña ng-êi kh¸c 19/19