Tài liệu Skkn hiệu trưởng tổ chức kiểm tra và chỉ đạo công tác chuyên môn thông qua giờ dạy trên lớp ở trường thpt

TÊN ĐỀ TÀI: HIỆU TRƯỞNG TỔ CHỨC KIỂM TRA VÀ CHỈ ĐẠO CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN THÔNG QUA GIỜ DẠY TRÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT THANH BÌNH. A. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Trong tác phẩm : “ Những vấn đề chủ nghĩa LÊNIN-XTALIN đã nêu ra một cách đầy đủ hình ảnh về ý nghĩa của công tác kiểm tra” sự kiểm tra thực hiện được đặt ra một cách đúng đắn, là ngọn đèn pha làm sáng tỏ tình hình hoạt động của bộ máy bất kỳ thời gian nào. Không còn nghi ngờ gì là khi có một sự kiểm tra việc thực hiện như thế, chắc chắn những chổ hổng và những chổ hở đều có thể ngăn ngừa được . Bàn về công tác kiểm tra thì Hồ Chủ Tịch đã viết: “ Kiểm soát khéo bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, hơn nữa kiểm soát về sau khuyết điểm sẽ bớt đi ” Việc kiểm tra hoạt động giảng dạy của giáo viên và học tập học sinh trong nhà trường thông qua phương pháp đặc trưng của kiểm tra có một ý nghĩa sâu sắc và thiết thực. B. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI: I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: 1. Khái niệm kiểm tra: Là phần cơ bản của quá trình dạy và học, thể hiện tổng hợp mọi nỗ lực về chuyên môn của giáo viên. Đây là khâu quan trọng đóng vai trò quyết định trong giảng dạy, qua giờ dạy giáo viên truyền thụ kiến thức cơ bản cho học sinh và giáo viên thể hiện được chính mình về năng lực chuyên môn trước đồng nghiệp và trước học sinh, thể hiện được trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp của mình. Như vậy, kiểm tra làm cho việc nắm tình hình công việc được kịp thời, thấy được những điểm khuyết điểm trong việc thực hiện qua đó uốn nắn, đôn đốc, đẩy mạnh việc thực hiện kế hoạch đồng thời bồi dưỡng, giáo dục cán bộ, nhân viên. Thiếu kiểm tra thì việc quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng mất hẳn một nội dung quan trọng và do đó mất hẳn một phần lớn tác dụng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Nếu tổ chức việc kiểm tra được chu đáo, thì công việc của chúng ta nhất định tiến bộ gấp mười, gấp trăm lần ” 2. Kiểm tra hoạt động chuyên môn thông qua giờ dạy trên lớp: Giờ dạy trên lớp là hình thức tổ chức cơ bản của quá trình dạy học. Giờ dạy trên lớp phải là vấn đề trung tâm chú ý và lo lắng của người Hiệu trưởng. Việc dự giờ và phân tích giờ dạy là việc làm quan trọng nhất, thường xuyên nhất của Hiệu trưởng. Trang 1 Hiệu trưởng dự giờ không chỉ nhằm phát hiện ra những thiếu sót mà còn nhằm nghiên cứu và phát triển những kinh nghiệm và sáng tạo của cá nhân. Kiểm tra giờ dạy trên lớp còn là cách giúp Hiệu trưởng tự kiểm tra kế hoạch kiểm tra của mình nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và từng bước biến quá trình kiểm tra từ bên ngoài thành kiểm tra của mọi thành viên trong hội đồng. 3. Cơ sở lý luận: Muốn tăng cường hiệu quả công tác quản lý, người Hiệu trưởng cần trang bị cho mình một cách có hệ thống và khoa học các vấn đề lý luận về công tác kiểm tra nội bộ trường học. Bởi vì nếu thiếu sự hiểu biết về các kiến thức lý luận của công tác này, giữa chủ thể và khách thể kiểm tra sẽ có khi xuất hiện những tâm lý không lành mạnh. Chủ thể kiểm tra tất yếu sẽ phạm những sai lầm đáng tiếc trong việc thực hiện chức năng quản lý của mình. 3.1 Theo định nghĩa, kiểm tra có các mục đích: 3.1.1 Quan sát và kiểm nghiệm sự phù hợp giữa các quá trình hoạt động của khách thể quản lý với các quyết định quản lý đã thực hiện. 3.1.2 Đánh giá kết quả tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý. Ở đây việc kiểm tra không chỉ hướng đến đối tượng kiểm tra mà còn hướng vào bên trong chủ thể kiểm tra. 3.1.3 Kiểm tra là để điều chỉnh khi có độ lệch (so với yêu cầu của quyết định quản lý) tìm ra những nguyên nhân để khắc phục loại trừ những yếu tố bất lợi trên con đường hoạt động hướng đến mục tiêu của hệ thống. 3.2 Nắm vững nguyên tắc khi kiểm tra giờ dạy trên lớp: Trong quá trình kiểm tra, việc nắm vững những nguyên tắc cơ bản có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ riêng người Hiệu trưởng cần nắm mà Hiệu trưởng còn phải giúp cho cán bộ, giáo viên trong toàn trường hiểu rõ những nguyên tắc này. Đây là điều kiện thuận lợi, vì nó sẽ tạo tiền đề cho một không khí tập thể lành mạnh để đạt được mục đích kiểm tra. 3.2.1 Nguyên tắc kiểm tra phù hợp với cơ chế: * Phù hợp với cơ chế chính trị: Quá trình kiểm tra phải làm sao để phân định rõ mối quan hệ giữa các thành phần trong cơ chế, đảm bảo yếu tố: “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ”. Trong nhà trường, với vai trò quản lý, người Hiệu trưởng có quyền và trách nhiệm kiểm tra giáo viên nhưng cần phát huy quyền làm chủ của giáo viên, giáo viên có quyền chủ động và sáng tạo khi thực hiện hoạt động giảng dạy của mình trên cơ sở tuân thủ những quy định của cấp trên. Hiệu trưởng khi tổ chức kiểm tra cần lắng nghe ý kiến của giáo viên, có như vậy công tác kiểm tra mới đạt hiệu quả. Trang 2 * Phù hợp với cơ chế quản lý: - Kiểm tra phải gắn liền với kế hoạch, phải đánh giá được mức độ hoàn thành kế hoạch cả về chất và số lượng. - Kế hoạch kiểm tra phải có mục tiêu chính xác, chỉ tiêu cụ thể, được lượng hoá, được phân cấp, phân công, phân nhiệm rõ ràng. - Kiểm tra phải gắn với hệ thống chính sách đòn bẩy kích thích bằng kinh tế (Chú ý không làm sai lệch động cơ của đối tượng). - Phải đổi mới cơ cấu tổ chức phù hợp với việc thực hiện chức năng kiểm tra. 3.2.2 Nguyên tắc tính hiệu quả: Tổ chức kiểm tra nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Lấy hiệu quả quản lý làm chuẩn mực để đánh giá các hoạt động quản lý, muốn thế người Hiệu trưởng phải: * Có tính thiết thực: Đáp ứng được yêu cầu của đối tượng, thật sự giúp đối tượng kiểm tra hoàn thành nhiệm vụ, góp phần cải tiến quản lý và chuyên môn, do đó đòi hỏi người kiểm tra phải có khả năng dự đoán và năng lực. * Có kế hoạch: Kế hoạch kiểm tra phải phù hợp với kế hoạch của đơn vị, điều hòa và kết hợp được với kế hoạch kiểm tra của cấp trên và cấp dưới. * Có tính kinh tế: Kết quả do kiểm tra mang lại phải lớn hơn tổng chi phí (sức người, thời gian, tiền của …) cùng với các hậu quả do kiểm tra gây ra. 3.2.3 Nguyên tắc phổ biến và lựa chọn: * Phổ biến: Thể hiện ở chổ: mọi đối tượng, mọi nội dung công việc đều được kiểm tra và thời gian kiểm tra là liên tục và có tính kế thừa. * Lựa chọn: Phải lựa chọn hình thức, phương pháp, thời gian kiểm tra cho phù hợp với nội dung kiểm tra, đối tượng kiểm tra và lựa chọn người kiểm tra. 3.2.4 Nguyên tắc thuyết phục: Tổ chức kiểm tra phải đảm bảo khách quan. Dựa trên những cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý và phải có sự kiện thực. Kiểm tra phải tế nhị, thiện chí, đúng mực hợp tâm lý của đối tượng, có sự hiểu biết giữa chủ thể và khách thể kiểm tra. Chú ý rằng kiểm tra là để biểu dương, để giúp đỡ, ngăn ngừa là chính, để xử lý khi cần thiết và khi xử lý phải rất bình tĩnh, không được nóng nảy, phải rộng rãi trong khi thưởng, thận trọng trong khi phạt. Tránh gây sự sợ hãi, hiểu lầm. Tránh tư tưởng cho rằng: kiểm tra là để “Vạch lá tìm sâu”. 3.3 Biết lựa chọn phương pháp kiểm tra: Để thu thập và có những thông tin tin cậy, khách quan về nhà trường, về các hoạt động sư phạm trong nhà trường, cần sử dụng nhiều phương pháp kiểm tra Trang 3 khác nhau. Việc sử dụng và lựa chọn phương pháp nào là tùy thuộc đặc điểm đối tượng, mục đích và nhiệm vụ, thời gian và tình huống cụ thể trong kiểm tra.Trong việc tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp có thể phối kết hợp hoặc chỉ dùng một trong các phương pháp. 3.3.1 Phương pháp phân tích các văn bản: Tùy theo mục đích yêu cầu của kiểm tra mà lựa chọn văn bản để phân tích. Các loại văn bản, các quyết định, chỉ thị, biên bản kiểm tra, kết quả tự kiểm tra… Từ các văn bản người kiểm tra có thể hình dung ra quá trình sản sinh ra văn bản đó, giúp cho việc kiểm tra thu thập thông tin nhanh chóng. 3.3.2 Phương pháp quan sát: (Quan sát tĩnh – Quan sát động) Quan sát động là phương pháp quan trọng nhất của kiểm tra, vì nó giúp cho người kiểm tra quan sát hoạt động thực tiễn đang diễn ra một cách tự nhiên . Muốn quan sát có hiệu quả phải lập chương trình, phân công, thống nhất cách thu thập thông tin, đánh giá. Tùy theo đối tượng và mục tiêu kiểm tra mà chọn lọc vấn đề quan sát đồng thời cần phải xem hồ sơ liên quan trước khi quan sát. 3.3.3 Phương pháp tác động trực tiếp đối tượng: Là một hệ thống các phương pháp: Trắc nghiệm, phỏng vấn, trao đổi thảo luận, làm mẫu… khi sử dụng các phương pháp này đòi hỏi phải nghiên cứu đặc điểm của đối tượng, chuẩn bị trước các câu hỏi. 3.3.4 Phương pháp xử lý thông tin tổng hợp: Là phương pháp nhằm kết hợp các loại thông tin riêng lẻ thu nhận được trong quá trình kiểm tra, cần phải tổng hợp theo từng vấn đề, sau đó liên kết các vấn đề với nhau để có cái nhìn toàn cục. Sử dụng phương pháp này phải đối chiếu, so sánh, đánh giá được mức độ hoàn thành kế hoạch và đề ra những kiến nghị cần thiết cho đối tượng kiểm tra và cho bản thân cơ quan quản lý. Nếu kiểm tra mà không xử lý thông tin thì Hiệu trưởng chỉ ra những quyết định vụn vặt không có sự điều chỉnh chiến lược. Để có thể xử lý thông tin tổng hợp có hiệu quả, thuậnlợi cho việc lưu trữ và sử dụng cần phải phân công, phân cấp trong xử lý thông tin. Do vậy Hiệu trưởng phải chuẩn bị chu đáo, việc kiểm tra giờ dạy trên lớp phải có tổ chức, có kế hoạch, có trọng tâm, nắm vững mục đích, nguyên tắc lựa chọn hợp lý các phương pháp và phải đúng quy trình tổ chức công tác kiểm tra. 3.4 Một số yêu cầu của công tác kiểm tra: * Tính chính xác – khách quan: Đánh giá đúng năng lực, trung thực, tránh định kiến về đối tượng kiểm tra. * Tính hiệu quả: Kiểm tra phải có tác dụng đôn đốc, thúc đẩy việc thực hiện được tốt hơn. Trang 4 * Tính dân chủ: Người kiểm tra tự nhận xét, đánh giá tiết dạy của mình đồng thời lắng nghe, học tập những ý kiến hay cần phát huy tính dân chủ trong quá trình kiểm tra để đảm bảo cho mọi thành phần, mọi người đều được tham gia kiểm tra. 3.5 Quy trình tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp: Quy trình gồm 5 bước: * Xây dựng chuẩn. * Xây dựng lực lượng. * Xây dựng kế hoạch, nề nếp * Thực hiện kiểm tra * Tổng hợp và điều chỉnh 3.5.1 Xây dựng chuẩn: Chuẩn là thước đo là yếu tố cần thiết để giúp Hiệu trưởng đánh giá khả năng chuyên môn, năng lực sư phạm của giáo viên. Khi xây dựng chuẩn đánh giá một tiết dạy cần phải dựa trên cơ sở: - Dựa vào đánh giá một tiết dạy của Bộ, Sở. - Dựa vào tình hình thực tế của đội ngũ giáo viên, học sinh trong đơn vị. - Dựa vào đặc điểm từng môn học. 3.5.2 Xây dựng lực lượng: Muốn cho công tác kiểm tra đạt kết quả tốt. Hiệu trưởng phải xây dựng lực lượng kiểm tra hợp lý. Hiệu trưởng cần phát huy vai trò của Phó Hiệu trưởng, các tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn, các giáo viên giỏi. Những người trong lực lượng kiểm tra là những người có uy tín cao về chuyên môn nghiệp vụ, có năng lực công tác tốt, sáng suốt và linh hoạt trong công việc. Xây dựng lực lượng kiểm tra bao gồm các bước: * Xác định cơ chế: - Cơ chế trực tiếp: Cấp trên trực tiếp kiểm tra đánh giá cấp dưới. - Cơ chế gián tiếp: Cấp dưới tự tổ chức kiểm tra các bộ phận và cá nhân thuộc quyền trên cơ sở đánh giá kết quả tự kiểm tra đánh giá của cấp dưới. * Định biên: Trang 5 Hiệu trưởng ra quyết định thành lập ban kiểm tra giờ dạy trên lớp. Trưởng ban phải là Hiệu trưởng hoặc Phó Hiệu trưởng chuyên môn. * Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ: Hiệu trưởng phải cho các thành viên trong ban kiểm tra được bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ và quy trình tổ chức kiểm tra: mục đích, phương pháp kiểm tra, việc tổng hợp và xử lý thông tin… nhằm đạt hiệu quả tốt trong công tác kiểm tra. 3.5.3 Xây dựng kế hoạch, nề nếp: Kế hoạch kiểm tra được xây dựng cùng với việc xây dựng kế hoạch năm học. Kế hoạch kiểm tra phải phù hợp với tình hình, điều kiện cụ thể của nhà trường và có tính khả thi cao. Kế hoạch kiểm tra cần được công khai ngay từ đầu năm học, kiểm tra phải được xuyên suốt cả năm học. Xây dựng kế hoạch, nề nếp kiểm tra là một yêu cầu quan trọng trong quy trình tổ chức kiểm tra. Muốn việc kiểm tra có hiệu quả thì Hiệu trưởng phải xây dựng kế hoạch, nề nếp kiểm tra cụ thể và hợp lý, rõ ràng. Thực hiện tốt kế hoạch kiểm tra là thực hiện tốt nề nếp kiểm tra. 3.5.4 Thực hiện kiểm tra: * Chuẩn bị: Phổ biến yêu cầu, nhiệm vụ, kế hoạch cụ thể. Nghiên cứu nội dung chương trình, bài dạy của giáo viên, mục đích yêu cầu của bài, kiến thức trọng tâm. - Thông báo cho giáo viên được kiểm tra và yêu cầu họ chuẩn bị. - Tổ chức lực lượng kiểm tra. - Nghiên cứu hồ sơ kiểm tra lần trước (nếu có). * Thực hiện kiểm tra: - Quan sát toàn bộ diễn biến tiết dạy. - Ghi lại đầy đủ chính xác các hoạt động giảng dạy của thầy, hoạt động học tập của trò. - Xem vở học sinh để đánh giá giảng dạy các nội dung bài dạy trước của giáo viên. - Tổ chức kiểm tra khảo sát chất lượng giảng dạy nhằm đánh giá hiệu quả tiết dạy. * Sau khi kiểm tra: Trang 6 - Phân tích giờ dạy theo những tiêu chí khoa học. Xác định mức độ thực hiện nhiệm vụ của giáo viên cụ thể là: Phân tích nội dung bài dạy, phân tích phương pháp truyền thụ trên lớp, phân tích cấu trúc và tổ chức thực hiện, việc phân bổ thời gian cho tiết dạy qua đó đánh giá kết quả học tập của học sinh. - Đánh giá xếp loại giờ dạy: Xác định mức độ hiệu quả của giờ dạy, mức độ tiến bộ của giáo viên so với kết quả kiểm tra lần trước. Vận dụng tiêu chuẩn đánh giá giờ dạy của Bộ giáo dục ban hành để xếp loại giờ dạy cho giáo viên. - Lưu hồ sơ kiểm tra: Tất cả hồ sơ kiểm tra như: Phiếu dự giờ, phiếu nhận xét đánh giá tiết dạy, đề khảo sát chất lượng đều được lưu giữ trong hồ sơ chuyên môn cá nhân từng giáo viên. 3.5.5 Tổng hợp và điều chỉnh: Sau khi thu thập thông tin về phân tích và kết quả của công tác kiểm tra. Hiệu trưởng ra quyết định điều chỉnh hoạt động của đối tượng nhằm cải thiện quá trình giảng dạy nâng cao trình độ chuyên môn và chất lượng đào tạo. Đánh giá kết quả hoạt động kiểm tra so sánh với kế hoạch, thủ tục, độ chính xác của việc đánh giá. Tác dụng của kiểm tra đối với chất lượng đào tạo, hiệu quả của hoạt động kiểm tra, nhằm cải tiến và hoàn thiện hệ thống kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên. II. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI: 1. Xây dựng chuẩn kiểm tra giờ dạy trên lớp: * Hiệu trưởng căn cứ vào chuẩn đánh giá một tiết dạy của Bộ giáo dục kết hợp với hướng dẫn của Sở giáo dục - Đào tạo. Chuẩn được yêu cầu 5 mặt và 10 yêu cầu (xem phụ lục trang 17) Chuẩn đánh giá giờ dạy ngay từ đầu năm học được Hiệu trưởng phổ biến đến toàn bộ giáo viên. Đặc biệt là lực lượng kiểm tra trong nhà trường. * Thực tế hầu như không có bước xây dựng chuẩn mà Hiệu trưởng chỉ áp dụng “nguyên mẫu” chuẩn đánh giá giờ dạy của Bộ giáo dục. * Để khắc phục tình trạng trên: Hiệu trưởng khi dựa vào chuẩn đánh giá một tiết dạy của Bộ giáo dục, kết hợp với yêu cầu của Sở Giáo dục cần phải chỉ đạo các tổ chuyên môn học tập, thảo luận để cụ thể hoá các yêu cần nhằm điều chỉnh cho phù hợp với nội dung từng bài dạy, loại bài dạy, điều kiện phương tiện hiện có của nhà trường, tùy thuộc vào đối tượng được kiểm tra … Ngoài ra còn phải phụ thuộc vào trình độ học sinh ở mỗi lớp mà có thể nâng cao hoặc hạ thấp từng yêu cầu của chuẩn. 2. Xây dựng lực lượng kiểm tra giờ dạy trên lớp: * Ở trường lực lượng kiểm tra chỉ bao gồm: Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, các tổ trưởng chuyên môn và các giáo viên giỏi. Đây cũng là những người Trang 7 có uy tín nắm nội dung, chương trình toàn cấp học, có đủ phẩm chất, năng lực công tác. Thực tế ở trường việc tổ chức kiểm tra chung giữa Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng và các tổ trưởng chuyên môn là khó thực hiện vì không thể bỏ tiết dạy để cùng đoàn đi kiểm tra. Chính vì vậy các tổ trưởng tự bố trí thời gian đi kiểm tra. Như vậy hình thức kiểm tra tại trường chủ yếu là kiểm tra gián tiếp qua tổ trưởng tổ bộ môn. Lãnh đạo chưa thực sự đi sâu vào cơ chế kiểm tra trực tiếp mà chỉ dựa vào cơ chế kiểm tra gián tiếp qua các tổ trưởng vô tình đã chủ quan khi đánh giá thực chất đội ngũ giáo viên của mình. Tổ chức lực lượng kiểm tra trong điều kiện thiếu về nhân sự là khâu trọng yếu cần quan tâm trong quy trình tổ chức kiểm tra ở trường tôi, phải làm sao để xây dựng được lực lượng kiểm tra đủ mạnh để giúp Hiệu trưởng tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp đạt hiệu quả nhằm giúp giáo viên nâng cao chất lượng giờ dạy trên lớp. Ngoài ra lãnh đạo nhà trường cần chú trọng hơn đến cơ chế kiểm tra trực tiếp. Vì về mặt tâm lý sự có mặt của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng đem đến cho giáo viên sự khích lệ, họ muốn chứng tỏ bản lĩnh, tài năng của mình với lãnh đạo. Mặt khác lãnh đạo cũng thể hiện được sự quan tâm gần gũi với giáo viên. Mỗi học kỳ cần tổ chức họp lực lượng kiểm tra nhằm đánh giá rút kinh nghiệm những việc làm tốt và chưa tốt trong công tác kiểm tra. Qua đó để rút những kinh nghiệm tốt nhằm xây dựng lực lượng kiểm tra có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao đáp ứng yêu cầu tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên trong nhà trường. 3. Xây dựng kế hoạch kiểm tra giờ dạy trên lớp: * Kế hoạch kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên được công khai đầu năm. Hiệu trưởng lên kế hoạch kiểm tra chung gắn với kế hoạch năm học. Quy định việc dự giờ phải thường xuyên rải đều trong suốt năm học Bên cạnh kế hoạch kiểm tra chung của Hiệu trưởng thì Phó Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn phối hợp lên kế hoạch và lịch kiểm tra dự giờ các giáo viên đặc biệt đối với giáo viên đang trong thời gian tập sự. * Qua việc xây dựng kế hoạch kiểm tra giờ dạy trên lớp của trường đã cho thấy: Trường chưa có kế hoạch kiểm tra theo chuyên đề. Giờ dự phần lớn là lý thuyết giảng bài mới các tiết bài tập, ôn tập, thực hành … thường các giáo viên chuyển thành tiết lý thuyết khi được dự giờ kiểm tra. Thậm chí một số giáo viên còn chọn bài dễ để dạy. - Kế hoạch kiểm tra ở trường thường chỉ sôi động vào các đợt hội giảng ở mỗi học kỳ. Sau các đợt hội giảng được tổ chức khá rầm rộ thì việc tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp lại lắng xuống, mỗi cá nhân dự giờ chỉ mang tính hình thức cho Trang 8 đủ chỉ tiêu quy định. Việc góp ý xây dựng không tiến hành ngay sau đó mà chờ vào cuộc họp tổ chuyên môn góp ý một thể. - Đối với giáo viên đang trong thời gian tập sự một số bộ môn không được phân công người giúp đỡ rõ ràng mà chủ yếu giao trách nhiệm cho tổ trưởng vì không có giáo viên . Thực tế ở nhà trường vẫn còn tổ ghép do vậy các tổ trưởng gặp rất nhiều khó khăn khi dự giờ đánh giá do phải dự các môn không phải là chuyên môn của mình. * Việc xây dựng kế hoạch kiểm tra phải theo quy định chặt chẽ với kế hoạch chung của nhà trường. Kế hoạch tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp phải gắn với kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. Hiệu trưởng cần chỉ đạo cho lực lượng kiểm tra, các thành viên trong nhà trường nhận thức được là: Kế hoạch kiểm tra giờ dạy trên lớp là một bộ phận quan trọng của kế hoạch năm học. Phải đảm bảo xây dựng được nền nếp kiểm tra, làm cho việc kiểm tra giờ dạy thành một việc làm bình thường hàng ngày, có như vậy mới phát huy được những ưu điểm và khắc phục được những nhược điểm đặc biệt là những tiêu cực trong giảng dạy. 4. Thực hiện kiểm tra giờ dạy trên lớp: 4.1 Chuẩn bị kiểm tra giờ dạy trên lớp: * Để tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp ở trường có hai hình thức: - Dự giờ thông báo trước (theo kế hoạch, được báo trước để chuẩn bị) - Dự giờ đột xuất (báo trước 30 phút) Thực tế phần chuẩn bị dự giờ của lực lượng kiểm tra chưa thật chu đáo, một số thành viên trong đoàn không có tài liệu, khi vào dự giờ mới mượn tài liệu học sinh thậm chí có thành viên không biết giáo viên chuẩn bị dạy bài gì? * Thực tế ở nhà trường chủ yếu là dự giờ báo trước. Do vậy giáo viên chuẩn bị bài khá kỹ * Theo tôi lực lượng kiểm tra trước khi tiến hành kiểm tra phải nghiên cứu chương trình bài giảng nhằm nắm bắt nội dung bài giảng, nắm bắt đồ dùng dạy học phục vụ cho bài giảng nhằm đánh giá tiết dạy sâu sát và chính xác. 4.2 Tiến hành kiểm tra giờ dạy trên lớp: * Khi tiến hành kiểm tra lực lượng kiểm tra thực hiện khá nghiêm túc. - Quan sát tổng quát lớp học từ đầu giờ đến cuối giờ. - Quan sát mọi hoạt động của giáo viên: Tác phong sư phạm, trình bày bảng, nội dung bài giảng, phương pháp truyền thụ. - Quan sát hoạt động học của học sinh. Trang 9 - Khảo sát chất lượng sau giờ học nhằm đánh giá hiệu quả giờ dạy. * Thực tế lực lượng kiểm tra thực hiện khi tiến hành kiểm tra khá tốt. Tuy nhiên có một số hiện tượng cần được khắc phục như: Một số giáo viên rãnh không là thành viên của đoàn kiểm tra cũng tháp tùng cùng đoàn đi dự giờ. Vì vậy đoàn quá đông gây lúng túng cho giáo viên khi bố trí chỗ ngồi cho các thành viên kiểm tra. Thậm chí một số giáo viên vào sau khi người dạy đã tiến hành bài giảng làm cho gián đoạn bài giảng, không có sự lo-gíc khi truyền thụ kiến thức. Mặt khác làm phân tán sự chú ý của học sinh. * Theo tôi lực lượng kiểm tra nên vào lớp trước, ổn định thành phần tham dự kiểm tra, không nên có sự tùy tiện, tùy hứng trong việc dự giờ khi chưa có sự nghiên cứu bài trước. Tuyệt đối không để các thành viên kiểm tra vào lớp sau khi giáo viên đã tiến hành bài giảng. 4.3 Phân tích giờ dạy của giáo viên: * Sau tiết dạy với các dữ liệu ghi chép được các thành viên trong lực lượng kiểm tra đều nghiêm túc phân tích giờ dạy của giáo viên một cách trung thực, khách quan nhằm giúp đỡ đồng nghiệp thấy được mặt mạnh, mặt yếu của mình. Quá trình phân tích sư phạm tiết dạy được đi sâu vào các vấn đề: - Nội dung kiến thức truyền thụ của giáo viên. - Phương pháp giảng dạy của giáo viên. - Phương tiện sử dụng trong tiết dạy. - Khâu tổ chức của giáo viên trong tiết dạy. - Kết quả học tập của học sinh. * Chính nhờ thực hiện nghiêm túc việc phân tích giờ dạy đã tạo ra không khí cởi mở và thẳng thắn giữa người dự giờ và người dạy. Từ đó rút ra được những kinh nghiệm quý góp phần nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trong nhà trường. * Tâm lý của người dạy là mong muốn được nghe góp ý giờ dạy càng sớm càng tốt. Vì vậy kiểm tra xong cần tổ chức phân tích giờ dạy ngay sau đó. - Cần lưu ý đến những tiết dạy mà giáo viên dạy không đạt yêu cầu khi phân tích rút kinh nghiệm không nên dồn ép họ làm cho họ chán nản. Ngược lại cần động viên giúp đỡ họ. Có như vậy họ cảm thấy được sự tôn trọng, được trưởng thành nhờ những góp ý chỉ dẫn chân tình của người kiểm tra. 4.4 Đánh giá xếp loại tiết dạy: * Các bước tiến hành khi đánh giá xếp loại tiết dạy: Trang 10 - Giáo viên dạy trình bày mục đích yêu cầu, nội dung, phương pháp của bài giảng. Tự đánh giá kết quả bài dạy đạt loại gì? - Các thành viên trong đoàn lần lượt nêu ý kiến đánh giá chủ quan của mỗi người. - Lắng nghe ý kiến phản hồi của giáo viên. - Thống nhất ý kiến nhận xét chung của ban kiểm tra. - Đánh giá xếp loại giờ dạy. * Các bước tiến hành khi phân tích sư phạm tiết dạy đã đảm bảo tốt các yêu cầu của công tác kiểm tra: Tính chính xác, tính hiệu quả và tính dân chủ. - Tuy nhiên không phải tiết dạy nào cũng được tiến hành một cách suông sẽ. Nhiều khi chính giáo viên dạy không đồng tình với nhận xét đánh giá của một số thành viên trong đoàn kiểm tra, cho rằng “Vạch lá, tìm sâu” không mang tính cách xây dựng. - Nhiều tiết dự giờ do không bố trí rút kinh nghiệm được ngay mà sau đó khá lâu mới trao đổi phân tích nên chỉ phân tích chung chung làm cho người dạy không nhận thấy ưu điểm để phát huy, khuyết điểm để khắc phục. * Chúng ta đều biết rằng khả năng tiếp thu của học sinh chính là tiêu chuẩn đánh giá lao động của giáo viên. Để tránh tình trạng giáo viên được đánh giá là dạy giỏi mà học sinh tiếp thu quá ít. Do vậy lực lượng kiểm tra cần phối hợp trao đổi, phỏng vấn thăm dò, ra đề khảo sát nhằm đánh giá đối tượng kiểm tra thật chính xác. 5. Tổng hợp và điều chỉnh: * Sau khi hoàn tất các thủ tục dự giờ. Phó Hiệu trưởng chuyên môn tiến hành làm biên bản kiểm tra giáo viên, tổng hợp báo cáo kết quả cho Hiệu trưởng. Hiệu trưởng căn cứ vào biên bản để đánh giá giáo viên. Tuy nhiên việc ra quyết định điều chỉnh hầu như không được thực hiện. * Hiệu trưởng xác định được tầm quan trọng của công tác kiểm tra. Hồ sơ kiểm tra của từng giáo viên đều được lưu trữ. Qua đó Hiệu trưởng nắm được năng lực của đội ngũ giáo viên trong trường. Tuy nhiên sau khi tổng hợp không đưa ra được quyết định điều chỉnh thích hợp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ. * Việc tổng hợp và điều chỉnh là giai đoạn cuối của quy trình tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp. Giai đoạn này phải được tiến hành nghiêm túc trên cơ sở kết hợp các loại thông tin riêng lẻ trong quá trình kiểm tra. Tổng hợp và điều chỉnh liên kết các thông tin lại, làm cơ sở cho việc ra quyết định điều chỉnh của Hiệu trưởng. Trang 11 Cần phải so sánh kết quả, nhận xét được các mặt tốt, chưa tốt đối chiếu với mục tiêu, yêu cầu đề ra, tìm hiểu những nhân tố khách quan, chủ quan ảnh hưởng tích cực, tiêu cực đến kết quả kiểm tra. C. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI: Qua việc quản lý tốt giờ dạy trên lớp của giáo viên và tổ chức thanh, kiểm tra thường xuyên trong nhà trường. Phát huy tính chủ động của ban chuyên môn và của tổ chuyên môn. Phát huy vai trò trách nhiệm của giáo viên bộ môn. Tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, đẩy mạnh công tác thao, hội giảng và việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Khuyến khích việc sử dụng và tự làm đồ dùng dạy học. Đổi mới việc sinh hoạt ban chuyên môn, tổ chuyên môn đặc biệt đi sâu vào hội thảo các chuyên đề, dự giờ góp ý và trao đổi kinh nghiệm giảng dạy. Chính vì lẽ đó trong các năm qua chất lượng giảng dạy của giáo viên không ngừng được nâng lên tỷ lệ giáo viên dạy giỏi cấp trường luôn ở mức cao cụ thể. Năm Số lương Giáo viên giỏi Giáo viên khá Giáo viên đạt yêu cầu Giáo viên không đạt yêu cầu 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 42 25 4 45 28 2 41 42 1 43 36 0 1 0 0 0 Mặt khác chất lượng văn hóa của nhà trường không ngừng được nâng lên. Từ một trường vùng sâu, vùng xa ít ai biết đến thì đến hôm nay trường THPT Thanh Bình đã từng bước tự khẳng định chất lượng đào tạo của mình. Năm 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2.56% 4.12% 3,51% 3.36% 35.94% 32.60% 31,52% 33.29% Học sinh trung bình 52.74% 56.12% 56,44% 54.02% Học sinh yếu 8.64% 7.10% 8,47% 8.94% Học sinh kém 0.12% 0.06% 0,06% 0.12% Tỷ lệ Học sinh giỏi toàn diện Học sinh tiên tiến Đặc biệt là tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT, tỷ lệ học sinh đậu vào các trường Đại học, Cao đẳng và số học sinh đạt học sinh giỏi cấp tỉnh năm sau cao hơn năm trước. Trong 5 năm qua từ khi bắt đầu thực hiện cuộc vận động 2 không 4 nội dung do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động thì chất lượng hàng năm đều được nâng lên cụ thể : Trang 12 Năm Tỷ lệ TN THPT Đại học-CĐ Nguyện vọng I Số học sinh giỏi cấp tỉnh Số học sinh giỏi cấp quốc gia 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 86,80% 92,44% 93,90% 95,45% Chưa 49,3% 65,9% 50,0% 49,7% Chưa 12 24 19 38 42 0 0 0 0 01 D. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG: 1. Đánh giá chung: Từ thực trạng và phân tích thực trạng trong việc chỉ đạo công tác chuyên môn thông qua kiểm tra giờ dạy trên lớp của Hiệu trưởng trường THPT Thanh Bình cho thấy Hiệu trưởng đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác thanh, kiểm tra. Mặc dù các hình thức tổ chức kiểm tra của nhà trường chưa phong phú chỉ chú trọng vào hình thức kiểm tra gián tiếp nhưng Hiệu trưởng cũng đã xây dựng được kế hoạch, tổ chức chỉ đạo các lực lượng trong nhà trường tham gia khá sôi nổi. Chính vì vậy trình độ chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên ngày được nâng cao. Chất lượng giáo dục đào tạo năm sau luôn cao hơn năm trước. Để làm tốt việc chỉ đạo chuyên môn trong nhà trường thông qua tổ chức kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên. Hiệu trưởng cần phải: - Không ngừng học tập lý luận dạy học để nắm vững và hiểu sâu sắc về lý luận kiểm ra nội bộ trường học nói chung và kiểm tra giờ dạy trên lớp nói riêng. Có như vậy mới chỉ đạo lực lượng kiểm tra thực hiện công tác kiểm tra đạt hiệu quả. - Giúp cho giáo viên nhận thức đầy đủ, sâu sắc về ý nghĩa việc kiểm tra giờ dạy trên lớp. Mỗi giáo viên phải tự học tập, bồi dưỡng, nâng cao tay nghề, nghiêm túc trong giảng dạy. - Nhận thức cụ thể về mối quan hệ giữa chủ thể và khách thể kiểm tra để xây dựng một bầu không khí lành mạnh, tổ chức kiểm tra giảng dạy một cách dân chủ công khai với tinh thần xây dựng cao. - Sắp xếp thời gian làm việc khoa học, để có điều kiện tham gia đầy đủ các buổi dự giờ và phân tích sư phạm giờ dạy. Từ đó mới nắm bắt được năng lực của đội ngũ giáo viên nhằm đưa ra những quyết định quản lý cho phù hợp. 2. Kiến nghị: 2.1 Đối với trường: Trang 13 Đầu năm học Hiệu Trưởng cần cho giáo viên thảo luận nhằm xây dựng thống nhất chuẩn trên cơ sở phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường. Vì chuẩn là yếu tố quy chiếu, là mô hình của đối tượng. Phải nghiên cứu cụ thể hoá các tiêu chí, xây dựng chuẩn rõ ràng, minh bạch có tính khả thi cao. 2.2 Đối với Sở giáo dục và đào tạo: - Cần phân bổ giáo viên về cho trường đủ chỉ tiêu 2,25 giáo viên / lớp. Đặc biệt là những môn chưa có giáo viên. Tránh mất cân đối giáo viên giữa các bộ môn. - Tạo điều kiện cho giáo viên học tập nâng cao trình độ trên chuẩn. Cần tổ chức các buổi hội thảo báo cáo kinh nghiệm tốt trong công tác tổ chức kiểm tra cũng như công tác giảng dạy nhằm góp phần xây dựng lực lượng kiểm tra ngày càng hoàn thiện hơn. - Có những hình thức khen thưởng kịp thời cho lực lượng kiểm tra ở các trường khi họ có những thành tích nỗi bật trong công tác kiểm tra. Người thực hiện Nguyễn Hữu Hoan Trang 14 E. TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. Một số vấn đề lý luận thanh tra giáo dục và kiểm tra nội bộ trường học Huỳnh Quyến 2. Quản lý giáo dục và đào tạo Trần Thị Tuyết Mai 3. Hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy học Nguyễn Thị Bích Yến 4. Luật giáo dục 5. Điều lệ trường trung học Trang 15 PHỤ LỤC BẢNG ĐÁNH GIÁ GIỜ DẠY TRÊN LỚP ĐIỂM CÁC MẶT CÁC YÊU CẦU (1) NỘI DUNG (2) 1 Chính xác khoa học (khoa học bộ môn và quan điểm tư tưởng; lập trường chính trị) 2 Bảo đảm tính hệ thống, đủ nội dung, làm rõ trọng tâm. 3 Liên hệ với thực tế (nếu có); có tính giáo dục. 4 Sử dụng phương pháp phù hợp với đặc trưng bộ môn, với nội dung của kiểu bài lên lớp. 5 Kết hợp tốt các phương pháp trong các hoạt động dạy và học 6 Sử dụng và kết hợp tốt các phương tiện, thiết bị dạy học phù hợp với nội dung của kiểu bài lên lớp. 7 Trình bày bảng hợp lý, chữ viết, hình vẽ, lời nói rõ ràng, chuẩn mực, giáo án hợp lý. 8 Thực hiện linh hoạt các khâu lên lớp, phân phối thời gian hợp lý ở các phần, các khâu 9 Tổ chức và điều khiển học sinh học tấp tích cực, chủ động phù hợp với nội dung của kiểu bài, với các đối tượng; học sinh hứng thú học. 10 Đa số học sinh hiểu bài; nắm vững trọng tâm, biết vận dụng kiến thức. PHƯƠNG PHÁP PHƯƠNG TIỆN TỔ CHỨC KẾT QUẢ 0 1 2 (3) (4) (5) Điểm tổng cộng: / 20 Cách xếp loại: + Loại GIỎI: Điểm tổng cộng đạt từ 17 – 20; các yêu cầu 1,4,6,9 phải đạt 2 điểm. + Loại KHÁ: Điểm tổng cộng đạt từ 13 – 16; các yêu cầu 1,4,9 phải đạt 2 điểm. + Loại TB: Điểm tổng cộng đạt từ 10 – 12,5; các yêu cầu 1,4 phải đạt 2 điểm. + Loại YẾU KÉM: Điểm tổng cộng đạt từ 9 trở xuống. Trang 16