Tài liệu Skkn hướng dẫn học sinh ôn tập theo chủ đề môn lịch sử

.DOCX

1635

147

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
HƯỚNG DẪN HỌC SINH ÔN TẬP THEO CHỦ ĐỀ
I. Mục đích yêu cầu
 Giúp học sinh hệ thống được kiến thức lịch sử một cách khoa học, hiểu kiến
thức nhanh và vận dụng trong bài làm bộ môn một cách hiệu quả nhất.
 Giúp giáo viên ôn tập cho học sinh nhanh hơn, hiệu quả cao hơn, nhất là trong
các kì thi học sinh giỏi các cấp
 Trong phạm vi bài viết này, tôi trình bày sáng kiến của mình (đã qua thực tế
giảng dạy những năm gần đây) về việc soạn giảng và hướng dẫn học sinh ôn
tập theo chủ đề: Chủ đề quan hệ quốc tế sau chiến tranh thế giới thứ II trong
phần Lịch sử thế giới hiện đại từ 1945 – 2000 của lịch sử lớp 12
II. Nội dung
 Kiến thức của chủ đề này có trong các bài:
 Bài 1: Sự hình thành trật tự thế giới mới sau CTTG thứ II (1945 – 1949)
 Bài 9: Quan hệ quốc tế trước và sau thời kì Chiến tranh lạnh
 Bài 10: Cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế Toàn cầu hóa
 Nội dung ôn tập gồm các vấn đề sau:
Câu 1: Hội nghị IANTA
1. Hội nghị IANTA
a. Hoàn cảnh lịch sử
- Đầu 1945, CTTG II đi vào giai đoạn kết thúc, chiến thắng đang nghiêng về phe
đồng minh chống phát xít thì trong nội bộ phe đồng minh bắt đầu xuất hiện
nhiều vấn đề cần giải quyết. Có 3 vấn đề chủ yếu là:
 Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn chủ nghĩa phát xít
 Tồ chức lại trật tự thế giới sau chiến tranh
 Phân chia thành quả của các nước thắng trận
- Để giải quyết các vấn đề trên, các cường quốc Liên Xô, Mĩ, Anh đã họp hội
nghị cấp cao tại IANTA (Liên Xô – 2/1945).
b. Nội dung
- Thống nhất mục tiêu chung là tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ
nghĩa quân phiệt Nhật để kết thúc CTTG II.
- Thống nhất thành lập tổ chức Liên hợp quốc để duy trì hòa bình an ninh thế giới
sau CTTG II.
1
Trang 1
- Thỏa thuận việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít và
phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu, châu Á.
c. Ý nghĩa
Với những quyết định của hội nghị cấp cao IANTA, trật tự thế giới mới được
hình thành, đó là “trật tự hai cực” (chỉ Liên Xô và Mĩ chi phối trật tự thế giới sau
CTTG II)
2. Trình bày và nhận xét về sự phân chia khu vực đóng quân và phạm vi ảnh
hưởng giữa các nước đồng minh tại hội nghị Ianta?
a. Trình bày
- Ở châu Âu:
 Quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Đông nước Đức, Đông Beclin và các
nước Đông Âu. Vùng Đông Âu thuộc ảnh hưởng của Liên Xô.
 Quân đội Mĩ chiếm đóng miền Tây nước Đức, Tây BecLin và các nước Tây
Âu. Vùng Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mĩ.
- Ở châu Á:
 Trả lại cho Liên Xô miền Nam đảo Xa kha rin, Liên Xô chiếm bốn đảo
thuộc quần đảo Curin, đóng quân ở bắc Triều Tiên.
 Quân đội Mĩ đóng quân ở Nhật Bản và nam Triều Tiên.
 Trừ Trung Quốc, các vùng còn lại ở châu Á thuộc phạm vi ảnh hưởng của
các nước phương Tây.
b. Nhận xét
- Sự phân chia khu vực đóng quân và phạm vi ảnh hưởng tại hội nghị IANTA chủ
yếu là sự phân chia giữa Liên Xô và Mĩ.
- Sự phân chia đó cùng với những thỏa thuận về sau giữa ba cường quốc Liên
Xô, Mĩ, Anh đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, thường gọi là trật
tự hai cực IANTA.
- Các nước vốn là đồng minh trong CTTG II nhanh chóng chuyển sang thế đối
đầu với nhau.
Câu 2: Quan hệ Liên Xô – Mĩ trong và sau CTTG II có gì khác nhau? Chiến
tranh lạnh được khởi đầu như thế nào trong những năm 1947-1949?
2
Trang 2
1. Quan hệ Xô – Mĩ
Từ chỗ là đồng minh chống phát xít trong CTTG II, Liên Xô và Mĩ trở thành đối
thủ của nhau sau CTTG II.
2. Chiến tranh lạnh khởi đầu trong những năm 1947 - 1949
- Tháng 3/1947, Trong thông điệp tại quốc hội Mĩ, tổng thống Tơruman đã khẳng
định sự tồn tại của Liên Xô là nguy cơ lớn của Mĩ và đề nghị viện trợ khẩn cấp
cho Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kì, biến Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kì thành các căn cứ tiền
phương chống Liên Xô và các nước Đông Âu từ phía nam .
- Tháng 6/1947, Mĩ đề ra “Kế hoạch phục hưng châu Âu” (kế hoạch Mác san)
viện trợ cho các nước Tây Âu khôi phục kinh tế sau CTTG II, đồng thời tập hợp
các nước này thành liên minh quân sự chống Liên Xô và các nước Đông Âu.
- Tháng 4/1949, Mĩ lập ra khối NATO. Đây là liên minh quân sự lớn nhất của các
nước Tư bản chủ nghĩa do Mĩ cầm đầu nhằm chống lại Liên Xô và các nước
Đông Âu.
- Đối lập với các hoạt động của Mĩ và các nước phương Tây, tháng 1-1949 Liên
Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) nhằm
giúp đỡ nhau về kinh tế, khoa học - kĩ thuật, nhằm chống lại ảnh hưởng của kế
hoạch Mác san của Mĩ.
ð Chiến tranh lạnh được khởi đầu từ Mĩ hay nói cách khác Mĩ là nước gây ra
chiến tranh lạnh sau CTTG II.
Câu 3: So sánh trật tự thế giới trước và sau CTTG II.
1. Giống nhau
- Trật tự thê giới trước CTTG II là trật tự Vec xây - Oasinhton (Anh, Pháp và Mĩ
chi phối), trật tự thế giới sau CTTG II là trật tự hai cực (Liên Xô và Mĩ chi
phối).
- Cả hai trật tự này đều do các cường quốc thắng trận thiết lập nên lợi ích chủ yếu
thuộc về các cường quốc đó.
2. Khác nhau
- Cơ quan duy trì trật tự thế giới trước CTTG II là Hội quốc liên, sau CTTG II là
Liên hợp quốc thì Liên hợp quốc tiến bộ hơn nhiều so với Hội quốc liên.
- Trật tự thế giới trước CTTG II đảm bảo phục vụ quyền lợi cho các nước đế
quốc Anh, Pháp, Mĩ. Ở trật tự sau CTTG II, “cực” Liên Xô luôn luôn hậu thuẫn
cho phong trào CMTG: Gồm cách mạng XHCN, phong trào giải phóng dân tộc,
phong trào hòa bình dân chủ tiến bộ trên thế giới.
3
Trang 3
- Việc giải quyết vấn đề chế độ chính trị, quân sự, lãnh thổ và bồi thường chiến
tranh với các nước bại trận:
 Ở trật tự Vecxây - Oashinton rất khắc nghiệt dẫn tới mâu thuẫn giữa các
nước và nguy cơ một cuộc chiến tranh mới.
 Ở trật tự “hai cực”, các vấn đề các nước chiến bại được giải quyết thỏa đáng,
ít xảy ra mâu thuẫn giữa các nước, đã đẩy lùi nguy cơ một cuộc chiến tranh
thế giới mới.
Câu 4: Trật tự hai cực Ianta sụp đổ như thế nào? Em có dự báo gì về trật tự
thế giới mới sau trật tự hai cực IANTA?
1. Trật tự hai cực sụp đổ
Trong những năm 1988-1991 trật tự hai cực bị sụp đổ, biểu hiện là:
- Các nước Đông Âu, phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô tan vỡ kéo theo các liên
minh chính trị quân sự (VACSAVA) và liên minh kinh tế, khoa học kĩ thuật
(SEV) bị giải thể.
- Thế “hai cực” của hai cường quốc bị phá vỡ: Liên Xô sụp đổ về nhà nước, Mĩ
tuy giữ được vị trí thứ nhất thế giới về kinh tế nhưng suy giảm nhiều mặt so với
trước.
- Liên Xô và Mĩ phải rút dần sự có mặt của mình ở nhiều khu vực quan trọng trên
thế giới.
- Sự vươn lên của Đức, Nhật đang trở thành mối đe dọa với Liên Xô và Mĩ.
ð Như vậy, sau hơn 40 năm tồn tại, trật tự hai cực đã sụp đổ từ sau sự tan rã của
Liên Xô và khối Đông Âu vào năm 1991.
2. Dự báo về trật tự thế giới mới
 Sau khi trật tự hai cực sụp đổ, Mĩ cố gắng vươn lên để duy trì thế “một cực” để
chi phối thế giới. Các cường quốc khác cũng đang cố gắng vươn lên, trong đó
có Nhật ,Đức. Như vậy trật tự thế giới đang hình thành sẽ là trật tự “đa cực”.
 Tuy nhiên trật tự này phát triển như thế nào còn phụ thuộc vào yếu tố sau:
 Sự phát triển thực lực về mọi mặt của Mĩ, Nga, EU, Trung Quốc, Nhật.
 Sự lớn mạnh của Cách mạng thế giới (trong đó có sự thành bại của công
cuộc đổi mới, cải cách của các nước XHCN).
 Sự phát triển của CM khoa học kĩ thuật thế giới và vai trò điều hành của
Liên hợp quốc.
4
Trang 4
Câu 5: Tổ chức Liên hợp quốc. Em hãy nhận xét về tổ chức này?
1. Liên hợp quốc
a. Hoàn cảnh ra đời
- Đầu năm 1945, CTTG II đi vào giai đoạn cuối, thắng lợi đang nghiêng về phe
Đồng minh chống phát xít, việc nhanh chóng kết thúc chiến tranh và tổ chức lại
trật tự thế giới mới đang là vấn đề gay gắt cần phải giải quyết.
- Tại hội nghị IANTA (2/1945) những người đứng đầu Liên Xô, Mĩ, Anh đã nhất
trí thành lập tổ chức Liên hợp quốc để duy trì hòa bình an ninh thế giới sau
chiến tranh.
ð Từ hoàn cảnh trên nên từ ngày 25/4/1945đến ngày 26/6/1945 tại Xanfanxico
(Mĩ) đại biểu 50 nước đã họp thông qua hiến chương và tuyên bố thành lập nên
Liên hợp quốc. Ngày 24/10/1945, Hiến chương Liên hợp quốc bắt đầu có hiệu
lực.
b. Mục đích
- Duy trì hòa bình an ninh thế giới sau chiến tranh
- Phát triển các mối quan hệ hữu nghị và hợp tác quốc tế giữa các nước trên thế
giới.
c. Nguyên tắc hoạt động
- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc
- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các nước
- Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào
- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình
- Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa 5 nước lớn ( Liên Xô, Mĩ, Anh, Pháp,
Trung Quốc)
2. Nhận xét
a. Tích cực
- Là diễn đàn quốc tế vừa hợp tác, vừa đấu tranh nhằm duy trì hòa bình an ninh
thế giới.
- Có nhiều cố gắng trong việc giải quyết tranh chấp xung đột ở nhiều nước, nhiều
khu vực trên thế giới.
- Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị và hợp tác quốc tế.
5
Trang 5

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất