Tài liệu Skkn một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng đội ngũ trường tiểu học tam hồng 2 giai đoạn 2013 2016

MỤC LỤC TT 1 2 3 4 5 6 Nội dung Trang PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 2 Lí do chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Phạm vi đề tài PHẦN II: NỘI DUNG I II III Chương 1: Chất lượng đội ngũ giáo viên có ý nghĩa quyết định sự nghiệp đổi mới và phát triển giáo dục Quan điểm và mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông trong thời kì đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Quan điểm tư tưởng và mục tiêu của công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên trường Tiểu học trong giai đoạn hiện nay Các tiêu chuẩn người giáo viên Tiểu học trong giai đoạn hiện nay IV V Tầm quan trọng và nguyên tắc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên VI Nội dung công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên VII Vai trò của Hiệu trưởng đối với công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Chương 2: Thực trạng công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trường Tiểu học Tam Hồng 2 từ năm 2010 đến 2013 I Vài nét về tình hình địa phương và nhà trường Biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ của nhà trường trong thời gian II qua Chương 3: Một số biện pháp bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học ở trường Tiểu học Tam Hồng 2 I Phương hướng, mục tiêu xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ II Giải pháp chung III Tổ chức thực hiện PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1 2 Kết luận Kiến nghị PHỤ LỤC 2 4 4 4 4 4 5 5 5 6 7 12 13 15 17 17 17 21 23 23 26 27 29 29 29 31 1 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 33 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Bước sang thế kỉ XXI, nền khoa học công nghệ trên toàn thế giới không ngừng phát triển. Để tiến kịp và hội nhập với xu thế phát triển nhanh của thế giới trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải có nguồn nhân lực đủ năng lực, phẩm chất và có tính thích ứng cao. Muốn vậy phải phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Trong chiến lược xây dựng con người, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước sự nghiệp giáo dục và đào tạo có một vị trí vô cùng quan trọng. Đảng và Nhà nước ta chú trọng đặc biệt tới sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đó khẳng định: “Cùng với công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài”. Trong “Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI ” đã chỉ rõ: “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nguồn nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam. Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời”. Trên thế giới, rất nhiều nước cũng coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Trong đó đặc biệt coi trọng phát triển đội ngũ giáo viên. Đại thi hào Tago khẳng định: “Giáo dục một người đàn bà được một gia đình, giáo dục một người thầy giáo được cả một thế hệ”. Đối với đất nước ta, Bác Hồ - vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc, nhà văn hóa lớn của thế giới khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Muốn đào tạo được nhân tài, muốn xây dựng một dân tộc văn minh thì phải “Chăm lo giáo dục, bồi dưỡng đội ngũ những người thầy giáo”. Giáo dục phổ thông là nền tảng văn hóa của đất nước, là sức mạnh tương lai của dân tộc, chuẩn bị cho thế hệ trẻ hành trang đi vào thời đại văn minh của trí tuệ, là công việc hết sức cấp bách đặt ra hiện nay. Vì vậy, chất lượng đào tạo là yếu tố cực kì quan trọng để có thể tạo ra lớp người đáp ứng những yêu cầu mới. Nghị quyết TW2 khóa VIII của Đảng đã khẳng định: “Giáo viên là yếu tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh”. Luật giáo dục cũng ghi rõ: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục”. Điều đó càng khẳng định chất lượng đội ngũ giáo viên là khâu đột phá có ý nghĩa quyết định đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Hiện nay, đất nước ta đang bước vào thời kì đẩy mạnh Công nghiệp hóa Hiện đại hóa. Trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trước 2 sự phát triển nhanh, mạnh của kinh tế - xã hội, của công nghệ nói chung và khoa học nói riêng, chương trình sách giáo khoa bộc lộ những hạn chế bất cập so với yêu cầu vì vậy, Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương đổi mới toàn diện chương trình giáo dục phổ thông nhằm đáp ứng yêu cầu trong thời kì hội nhập quốc tế. Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm về giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông nói riêng và của hệ thống giáo dục và đào tạo nói chung. Vì vậy, người giáo viên phải không ngừng bồi dưỡng để nâng cao phẩm chất chính trị, trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục. Để thực hiện được sứ mệnh nặng nề đã nêu trên, rõ ràng giáo dục phải đổi mới và phát triển theo hướng đa dạng hóa, xã hội hóa. Trong đó, vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên có thể xem là điều kiện tiên quyết cho việc thực hiện sứ mệnh cao cả mà Đảng, Nhà nước đã giao phó cho Giáo dục và Đào tạo. Vì vậy, giáo dục phải luôn quan tâm tới vấn đề bồi dưỡng, làm phong phú và cập nhật kiến thức, sự hiểu biết và năng lực sư phạm cho giáo viên vì đội ngũ giáo viên là yếu tố hàng đầu quyết định chất lượng giáo dục. Trong những năm qua, chúng ta xây dựng được đội ngũ giáo viên Tiểu học ngày càng đông đảo, phần lớn có phẩm chất đạo đức và ý thức chính trị tốt, trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày càng được nâng cao. Đội ngũ này đã đáp ứng quan trọng yêu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước. Tuy nhiên trước những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục trong thời kì mới của đất nước, đội ngũ giáo viên còn có những hạn chế, bất cập về chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ năng lực… đội ngũ giáo viên Tiểu học có một lịch sử về trình độ đào tạo ban đầu rất thấp, đa dạng về nguồn đào tạo, tỉ lệ đạt chuẩn chưa cao. Một bộ phận giáo viên chưa ý thức được vai trò trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp trồng người. Tình hình trên đòi hỏi phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài nhằm chấn hưng đất nước. Theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, Nghị quyết 40 của Quốc Hội và Chỉ thị 40 của Ban Bí thư mục tiêu đặt ra là: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo… đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước”. Để đạt được mục tiêu trên, ngành giáo dục phải hết sức quan tâm đến chất lượng đội ngũ giáo viên ở các nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đúng như lời Nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười nói: “Khâu then chốt để thực hiện chiến lược phát triển giáo dục là phải đặc biệt chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng, tiêu chuẩn hóa đội ngũ giáo viên cũng như cán bộ quản lí về chính trị, tư tưởng, đạo đức và năng lực chuyên môn nghiệp vụ”. Vì vậy yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đang trở thành vấn đề trọng tâm của ngành giáo dục và là thời sự nóng bỏng đặt ra cho toàn xã hội. 3 Thực hiện đổi mới chương trình phổ thông và thay sách giáo khoa, trước hết đội ngũ giáo viên ở các trường phổ thông cần phải ý thức được những nhận định trên, bởi họ là những người trực tiếp thực thi chương trình, nội dung SGK mới. Cùng với giáo dục của cả nước, trường Tiểu học Tam Hồng 2 - Yên Lạc đã và đang nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của mình, nhưng hiện tại đội ngũ giáo viên của trường, bên cạnh những ưu điểm đáng quý vẫn còn tồn tại những non yếu về chất lượng cần khắc phục kịp thời. Xuất phát từ nhận thức trên, cũng như qua tìm hiểu thực trạng đội ngũ giáo viên Tiểu học hiện nay nói chung và thực trạng đội ngũ giáo viên Tiểu học trường Tiểu học Tam Hồng 2 - Yên Lạc - Vĩnh Phúc nói riêng, tôi chọn đề tài “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng đội ngũ trường Tiểu học Tam Hồng 2 giai đoạn 2013 - 2016” nhằm làm tốt công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục giao cho trường Tiểu học Tam Hồng 2 hiện nay và cho những năm tiếp theo. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học, lí luận và thực tiễn, căn cứ vào thực trạng đội ngũ giáo viên Trường tiểu học Tam Hồng 2 - Yên Lạc - Vĩnh Phúc để đề ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ của nhà trường, đồng thời tham mưu với các cấp quản lí về những giải pháp trong công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới giáo dục Tiểu học trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tượng nghiên cứu Đội ngũ giáo viên tiểu học trường Tiểu học Tam Hồng 2; một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trường Tiểu học Tam Hồng 2. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận về công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học. - Tìm hiểu thực tiễn các biện pháp quản lí công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học của cán bộ quản lí trường Tiểu học Tam Hồng 2 - Yên Lạc. - Đề xuất một số biện pháp quản lí công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học nói chung và ở trường Tiểu học Tam Hồng 2 - Yên Lạc - Vĩnh Phúc nói riêng. 5. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu lí luận, thu thập tài liệu và tổng hợp kinh nghiệm. - Điều tra thực trạng. - Thực hành thực tế. - Đối chiếu, so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa… 6. Phạm vi đề tài Do trình độ lí luận và thời gian có hạn, trong khuôn khổ của đề tài này, tôi chỉ tiến hành nghiên cứu một số vấn đề về công tác tổ chức chỉ đạo bồi dưỡng đội 4 ngũ giáo viên Tiểu học của trường Tiểu học Tam Hồng 2 - Yên Lạc - Vĩnh Phúc trong thời gian 2 năm gần đây đến năm 2016. Vì vậy, những biện pháp mà chúng tôi đề xuất chưa mang tính khái quát cho tất cả các trường Tiểu học. Tuy nhiên kết quả của đề tài có thể sử dụng cho những trường Tiểu học có điều kiện và hoàn cảnh như trường Tiểu học Tam Hồng 2. PHẦN II: NỘI DUNG CHƯƠNG I: CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÓ Ý NGHĨA QUYẾT ĐỊNH SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC. I. Quan điểm và mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông trong thời kì đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bước vào thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giáo dục và đào tạo trở thành một nhân tố có ý nghĩa quyết định tốc độ và quy mô của sự phát triển. Do vậy, Đảng và Nhà nước ta xác định đầu tư cho giáo dục là đầu tư cơ bản, tạo tiền đề để phát triển kinh tế - xã hội. Thực tiễn đó chỉ ra rằng: Không có quốc gia nào muốn phát triển lại đầu tư ít cho giáo dục. Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành TW khóa VIII đã nhấn mạnh: “Thực sự coi Giáo dục và Đào tạo là Quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu sắc Giáo dục và Đào tạo cùng với Khoa học và Công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho Giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển”. Tiếp tục phát triển những tư tưởng của Đại hội VIII về giáo dục và đào tạo, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng nhấn mạnh: “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”. Đến Đại hội XI của Đảng, trong báo cáo Chính trị đã chỉ rõ nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo: “Thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội. Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng. Đề cao trách nhiệm của gia đình và xã hội, phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong giáo dục thế hệ trẻ. Tiếp tục phát triển và nâng cấp cơ sở vật chất, kĩ thuật cho các cơ sở giáo dục và đào tạo”. Như vậy, để thực hiện được nhiệm vụ trên chúng ta phải xây dựng được một nền giáo dục tiên tiến, nghĩa là chúng ta phải có một hệ thống giáo dục quốc dân lành mạnh, mà muốn có được một hệ thống giáo dục quốc dân lành mạnh thì yếu tố tiên quyết chính là đội ngũ làm giáo dục phải có chất lượng, mà muốn có chất lượng thì phải quan tâm chú ý tới việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên. Bậc tiểu học là bậc học có bản sắc riêng và có tính độc lập tương đối. Đây là bậc học mang tính sư phạm cao, không phụ thuộc nghiêm ngặt vào sự giáo dục 5 trước đó và các bậc học kế sau đó, là bậc học dành cho 100% trẻ em trong độ tuổi từ 6 đến 14 tuổi cũng có nghĩa bậc tiểu học là bậc dành cho 100% dân cư và là “bậc học bắt buộc”. Như vậy, từ thế hệ trẻ ngày nay thì toàn dân đều phải học qua ghế nhà trường Tiểu học. Luật giáo dục quy định: Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. Mục tiêu của giáo dục Tiểu học là xây dựng và phát triển tình cảm, đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và thể chất của trẻ em nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam XHCN. Bậc Tiểu học còn đem lại cho các em niềm hạnh phúc khi được tới trường học tập. Tạo những cơ sở ban đầu cơ bản và bền vững cho trẻ em tiếp tục học lên bậc học tiếp theo, hình thành những cơ sở ban đầu, đường nét ban đầu của nhân cách, những gì thuộc về tri thức và kĩ năng, về hành vi và tính người được hình thành, định hình ở học sinh Tiểu học sẽ theo suốt cuộc đời mỗi người bởi vì những gì đã hình thành và định hình ở trẻ em rất khó thay đổi, khó cải tạo lại. Với trọng trách là “Người quyết định chất lượng giáo dục”, là người đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách, là người mẹ thứ hai của học sinh, thực hiện sứ mệnh cao cả đầy tính nhân văn và trách nhiệm. Người giáo viên Tiểu học phải hội tụ được một cách đầy đủ những yêu cầu về phẩm chất cũng như năng lực chuyên môn để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục Tiểu học. II. Quan điểm tư tưởng và mục tiêu của công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Chỉ thị số 40 CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư TW Đảng về việc nâng cao chất lượng nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục, một lần nữa khẳng định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực con người”. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục là lực lượng nòng cốt. Vai trò của đội ngũ giáo viên là vô cùng quan trọng, lãnh tụ thiên tài V.I.Lê nin đã nhấn mạnh: “Trong bất kì nhà trường nào điều quan trọng nhất là phương hướng đó do cái gì quyết định ? Hoàn toàn do và chỉ do đội ngũ những người giảng ... ”. Từ ngàn xưa, ông cha ta đó có câu: “Không thầy đố mày làm nên”. Đội ngũ nhà giáo có vai trò quyết định chất lượng giáo dục và đào tạo. Trong thư gửi thầy cô giáo nhân ngày 20/11/1982 Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng khẳng định: “Phải có đội ngũ giáo viên giỏi mới có chất lượng giáo dục cao”. Thầy giáo, cô giáo những người chăm lo giáo dục con người: dạy chữ - dạy người. Có thể nói, sự tồn tại, phát triển, uy tín của trường học phụ thuộc cơ bản vào chất lượng chuyên môn, năng lực sư phạm, đạo đức, lối sống, uy tín của đội ngũ giáo viên. Họ là người đặt nền tảng vững chắc, cơ sở ban đầu cho sự hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người. Nghị quyết TW2 xác định rất rõ ràng quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục đã được đông đảo nhà giáo nước ta đón nhận thật nồng nhiệt với tất cả niềm tin cậy. Quan 6 điểm đó là: “Xây dựng đội ngũ giáo viên, tạo động lực cho người dạy, người học; giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh; giáo viên phải có đủ đức, tài, đồng thời trong quá trình xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục, cần hạn chế ảnh hưởng của cơ chế thị trường đối với giáo dục và đào tạo. Chống khuynh hướng “thương mại hóa” đề phòng khuynh hướng phi chính trị hóa giáo dục - đào tạo ”. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục, hướng vào yêu cầu tạo động lực đủ mạnh để nhà giáo không ngừng vươn lên trong quá trình tự hoàn thiện phẩm giá, nhân cách sư phạm, nhân tố quy định chất lượng, hiệu quả hoạt động và giao tiếp sư phạm, từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo, chấn hưng nền giáo dục nước nhà. Đất nước ta đang trên đà phát triển và hội nhập, đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông theo chủ trương của Đảng và Nhà nước là cần thiết. Một vấn đề đặt ra là: “Để thực hiện được mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp; trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” (Luật giáo dục) thì đất nước, xã hội, ngành giáo dục cần có những nhà giáo có đầy đủ những phẩm chất đạo đức, tư tưởng chính trị, kiến thức và kĩ năng sư phạm như Điều 15 của Luật giáo dục đã nêu ra: “Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện, nêu gương tốt cho người học”; và “Cán bộ quản lí giáo dục phải không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực quản lí, và trách nhiệm cá nhân ”. Để làm được nhiệm vụ này, đã đến lúc người giáo viên Tiểu học phải xác định được mình đang đứng ở mức độ nào từ đó đề ra kế hoạch học tập, rèn luyện để bổ sung những “tiêu chuẩn còn thiếu” hoặc phấn đấu để đạt mức độ cao hơn đối với những tiêu chuẩn còn thấp. III. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên trường Tiểu học trong giai đoạn hiện nay Từ những lí luận và thực tiễn cho chúng ta thấy người giáo viên Tiểu học có tầm quan trọng đặc biệt trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và phát triển đất nước. Bàn về vị trí, vai trò của người giáo viên, Bác Hồ đó khẳng định: “Người thầy giáo tốt, người thầy giáo xứng đáng là người vẻ vang nhất. Dù tên tuổi không đăng trên báo, không được thưởng Huân chương. Song những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh. Đây là một điều rất vẻ vang”. (Hồ Chí Minh - bàn về công tác giáo dục). Theo Quyết định số 14/2007/BGD&ĐT ngày 04/5/2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành “Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học” với mục đích: - Làm cơ sở để xây dựng, đổi mới nhiệm vụ, mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng giáo viên Tiểu học ở các khoa, trường cao đẳng, đại học sư phạm. 7 - Giúp giáo viên Tiểu học tự đánh giá năng lực nghề nghiệp, từ đó xây dựng kế hoạch học tập, rèn luyện phấn đấu nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ. - Làm cơ sở để đánh giá giáo viên Tiểu học hằng năm theo Quy chế đánh giá xếp loại giáo viên Mầm non và giáo viên phổ thông công lập ban hành kèm theo Quyết định số 06/2006/QĐ-BNV ngày 21 tháng 3 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ, phục vụ công tác quy hoạch, sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học. - Làm cơ sở để đề xuất chế độ, chính sách đối với giáo viên Tiểu học được đánh giá tốt về năng lực nghề nghiệp nhưng chưa đáp ứng điều kiện về văn bằng của ngạch ở mức cao hơn. Đây được xem như chiếc gậy giúp người giáo viên Tiểu học hoàn thiện và phấn đấu trong cuộc đời làm giáo dục của mình. Do đó, để đạt được Chuẩn đã ban hành thì người giáo viên phải không ngừng tự học, tự bồi dưỡng. Bên cạnh đó thì công tác quản lí bồi dưỡng đội ngũ chính là chìa khoá đảm bảo, là động lực thúc đẩy giúp người giáo viên phấn đấu đạt Chuẩn. Mà để quản lí tốt công tác bồi dưỡng đội ngũ thì người quản lí cần làm rõ vai trò của người giáo viên Tiểu học trong thời đại mới, đó là: Người giáo viên Tiểu học có tầm quan trọng đặc biệt. Lao động của người thầy giáo Tiểu học là lao động mang tính khoa học, tính nghệ thuật và đòi hỏi sự công phu. “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương sáng về đạo đức, tự học và sáng tạo”. Như vậy, mỗi thầy cô giáo Tiểu học chính là hình ảnh trực quan gần gũi, sinh động và toàn diện để cho học sinh noi theo, học tập góp phần hoàn thiện nhân cách học sinh. Xuất phát từ mục tiêu giáo dục Tiểu học, trong Điều lệ trường Tiểu học Ban hành kèm theo Thông tư số 41/2010/TT BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo đã khẳng định: “Giáo viên làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh trong trường Tiểu học và cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục Tiểu học” là giáo viên tổng thể, người tổ chức các quá trình phát triển của trẻ em bằng phương thức nhà trường. 1. Vị trí: Truyền thống “tôn sư trọng đạo” đã trở thành nét đẹp văn hóa của dân tộc ta. Trải qua các thời kì lịch sử của xã hội phong kiến người thầy chỉ xếp sau Vua: “Quân - Sư - Phụ”. Trong dân gian chân lí được truyền cho thế hệ trẻ: “Muốn con hay chữ thì yêu mến thầy” “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”... Ca ngợi nghề dạy học, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý, nghề sáng tạo nhất trong những nghề sáng tạo”. Văn hào Cô-men-xki người Nga khẳng định: “Dưới ánh Mặt trời không có nghề nào cao quý hơn nghề dạy học ”. Đúng vậy! Người thầy giáo không chỉ dạy chữ mà còn dạy đạo lí làm người. Xã hội ở bất cứ thời đại nào cũng cần có nghề Thầy giáo. Người Thầy giáo vinh dự đã lớn nhưng trọng trách lại càng nặng nề bởi sự trưởng thành của các em học sinh chính là tương lai đất nước. 8 Trong xã hội hiện đại, nhân loại văn minh trên thế giới đều tôn vinh nghề dạy học. Với mong muốn cao đẹp, vị lãnh tụ vĩ đại của giai cấp vô sản toàn thế giới V.I. Lê nin đó viết: “Phải đặt người giáo viên của đất nước chúng ta lên một tầm cao mà trong xã hội tư sản từ trước tới nay về sau không thể có được”. Trong suốt cuộc đời hoạt động cứu nước, cứu dân của mình, Hồ Chủ Tịch luôn coi trọng giáo dục và vai trò, vị trí của người Thầy. Người đánh giá rất cao đội ngũ giáo viên: “Anh chị em là đội tiên phong trong sự nghiệp tiêu diệt giặc dốt. Anh chị em chịu cực khổ, khó nhọc, hy sinh phấn đấu để mở mang tri thức phổ thông cho đồng bào, để xây đắp nền văn hóa sơ bộ cho dân tộc”. Trong Đại hội chiến sĩ thi đua toàn ngành giáo dục ngày 21/2/1956, Bác đã ân cần căn dặn: “Các cô các chú là những thầy giáo, những cán bộ giáo dục đều phải luôn luôn cố gắng học thêm, học chính trị, học chuyên môn. Nếu không tiến bộ mãi thì sẽ không theo kịp đà tiến chung, sẽ trở thành lạc hậu”. Vị trí của người thầy giáo cực kì quan trọng, đặc biệt là đội ngũ thầy giáo ở bậc Tiểu học vì Tiểu học là bậc học nền tảng, bậc học phổ cập. Macarencô đã nhấn mạnh: “Đây là bậc học tạo nên bộ cốt thép” làm chỗ dựa vững chắc và chi phối hướng phát triển toàn bộ nhân cách của cả đời người. Vì vậy, hiện nay trên thế giới, các nước phát triển đều đặc biệt quan tâm đến giáo dục Tiểu học, bậc học cơ sở đặt nền móng cho “toà lâu đài giáo dục” của một đất nước. Bàn về nghệ thuật sư phạm, cố Tổng Bí thư Lê Duẩn đã chỉ rõ: “Nghề thầy giáo là kết tinh các tinh hoa của con người. Là nghề cao quý trong các nghề cao quý. Đảng ta, nhân dân ta giao phó việc dạy dỗ con em mình cho các thầy giáo cũng tức là phó thác cho các thầy giáo sứ mệnh đào tạo thế hệ tương lai cho cả dân tộc. Vì vậy, Đảng và nhân dân ta rất quý mến và biết ơn các thầy giáo”. Từ đó có thể khẳng định rằng: Nghề dạy học là một nghề, vì lẽ đó, người giáo viên trong công tác giảng dạy cần phải có trình độ nghề nghiệp nhất định. Quá trình lao động của giáo viên phải tạo ra sản phẩm, tạo ra thu nhập và sống bằng thu nhập đó. Nghề giáo viên là nghề đặc biệt, bởi lẽ: - Người giáo viên hoạt động trên lĩnh vực giáo dục con người; đối tượng, mục tiêu, sản phẩm của nghề giáo viên là con người. - Lao động của người giáo viên là lao động trí óc. - Kiến thức nghề nghiệp của giáo viên liên quan tới tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như: Kinh tế, văn hóa, chính trị, khoa học, … - Nghề giáo viên là nghề đặc biệt gắn liền với tri thức nhân loại, giáo viên là cầu nối chuyển giao tri thức giữa các thế hệ đồng thời cũng là người sáng tạo ra các tri thức đó. - Sản phẩm của giáo viên là con người, con người là chủ thể của các hoạt động xã hội, do đó một sự đúng đắn hay lệch lạc của giáo viên có ảnh hưởng rất lớn và cũng có khi quyết định đến sự phát triển xã hội. 2. Vai trò: 9 Người thầy giáo có vai trò vô cùng quan trọng trong việc đào tạo, rèn luyện phát triển trí tuệ và nhân cách cho thế hệ trẻ. Ở tầm vĩ mô, đội ngũ giáo viên góp phần không nhỏ trong việc nâng cao đời sống xã hội và kinh tế quốc dân. Người giáo viên Tiểu học có tầm quan trọng đặc biệt đối với quá trình giáo dục ở trường Tiểu học. Lao động của giáo viên Tiểu học là lao động vừa mang tính nghiệp vụ vừa mang tính nghệ thuật. Người giáo viên lao động với quy trình là người sáng tạo và phát hiện ra kiến thức, xây dựng chương trình dựa trên nền tảng kiến thức đó, tổ chức thực hiện chương trình (giảng dạy và giáo dục học sinh), kiểm tra chất lượng chương trình, kiểm tra chất lượng sản phẩm… Người giáo viên là lực lượng giáo dục chính, giữ vai trò chủ đạo trong mọi hoạt động giáo dục. Là người giáo dục, tổ chức quá trình phát triển của trẻ bằng phương thức nhà trường. Giáo dục phải quan tâm đến sự phát triển của người học, ý thức về giá trị đạo đức, tinh thần, thẩm mĩ tạo nên bản sắc văn hóa của loài người, kế thừa phát triển những giá trị truyền thống, vừa sáng tạo những giá trị mới phù hợp với xu thế thời đại. Về mặt này, không có gì thay thế được vai trò người thầy. Luật Giáo dục nêu rõ: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người học...”. Chất lượng giáo dục đào tạo là do nhiều yếu tố phối hợp với nhau tạo nên bởi đội ngũ giáo viên, người giáo viên giữ vai trò quyết định. 3. Chức năng: Trong sự nghiệp giáo dục: “Giáo viên là người có trách nhiệm truyền bá cho thế hệ trẻ những tư tưởng đạo đức cách mạng của người công dân, khơi dậy và bồi dưỡng ở học sinh những phẩm chất cao quý và năng lực sáng tạo của con người lao động mới”. Trong thời đại của nền kinh tế tri thức, khi mà khoa học và công nghệ liên tục phát triển, các nguồn thông tin càng phong phú, các em không chỉ nắm bắt tri thức từ người thầy giáo mà còn thu thập từ nhiều nguồn thông tin khác nhau như: sách, báo, đài, mạng Internet, .... Bên cạnh chức năng truyền thụ tri thức, người thầy còn đóng vai trò tổ chức, điều khiển các hoạt động của học sinh (học tập, giao lưu, lao động,...). Qua các loại hoạt động như vậy học sinh vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống. Xã hội càng phát triển, chức năng của người thầy phải luôn luôn thay đổi cho phù hợp với xã hội. Người thầy không chỉ có chức năng truyền thụ kiến thức mình có cho học sinh mà phải dạy cho học sinh những gì mà học sinh cần, xã hội hiện đại đòi hỏi. Vì vậy, càng cho thấy công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên là hết sức cần thiết. 4. Nhiệm vụ: Điều lệ trường Tiểu học ban hành theo Thông tư số 41/2010/TT/BGD&ĐT (Điều 34) quy định giáo viên dạy các môn học ở trường Tiểu học có nhiệm vụ: - Giảng dạy, giáo dục đảm bảo chất lượng theo chương trình giáo dục, kế hoạch dạy học; soạn bài, lên lớp, kiểm tra, đánh giá, xếp loại học sinh; quản lí học 10 sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục. - Trau dồi đạo đức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh, thương yêu, đối xử công bằng và tôn trọng nhân cách của học sinh, bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp. - Học tập, rèn luyện để nâng cao sức khoẻ, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy. - Tham gia công tác phổ cập giáo dục tiểu học ở địa phương. - Thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và của ngành, các quyết định của Hiệu trưởng, nhận nhiệm vụ do Hiệu trưởng phân công, chịu sự kiểm tra, đánh giá của Hiệu trưởng và các cấp quản lí giáo dục. - Phối hợp với Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, gia đình học sinh và các tổ chức xã hội liên quan để tổ chức hoạt động giáo dục. Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. Ở bậc Tiểu học, nhiệm vụ hàng đầu của giáo viên là dạy học. Điều ấy đòi hỏi giáo viên phải nắm vững tri thức và cách thức truyền đạt, đồng thời nắm vững con đường của sự hình thành từ trí tuệ và nhân cách trẻ, định hướng thúc đẩy sự phát triển đó. Để đáp ứng yêu cầu của nghề nghiệp thì trình độ và nhân cách của người giáo viên Tiểu học phải phát triển toàn diện, đa dạng, có kiến thức và năng lực sư phạm phong phú. Vì vậy, bên cạnh những phẩm chất đạo đức không thể không nói đến năng lực nghề nghiệp của người giáo viên. Tuy nhiên, như vậy vẫn chưa đủ mà để thực hiện tốt những nhiệm vụ nêu trên, ngoài những kiến thức, năng lực sư phạm, hơn bao giờ hết người giáo viên phải nắm vững và hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lí đối với học sinh của mình, đó là học sinh Tiểu học. Giáo viên Tiểu học phải được đào tạo ban đầu, được tuyển chọn, sử dụng, được đào tạo tiếp tục và phải được đào tạo một cách phong phú, bền bỉ để có đủ tiêu chuẩn về hiểu biết, trình độ, phẩm chất đáp ứng nhiệm vụ được giao. a) Về hiểu biết: - Nắm được đường lối, chủ trương, chính sách, giáo dục của nhà nước và nắm được những quy chế, quy định của ngành. - Có kiến thức cần thiết về chuyên môn, có liên quan đến các môn học và các hoạt động giáo dục được quy định trong kế hoạch giáo dục Tiểu học. - Có kiến thức cơ bản về tâm lý học, giáo dục học, các phương pháp giáo dục, dạy học tốt. - Có kiến thức thực tiễn liên quan đến cộng đồng. - Dạy được các môn học, dạy chuyên một số môn học quy định trong chương trình tuỳ theo yêu cầu của địa phương và trình độ đào tạo, theo đúng các phương pháp sư phạm. 11 - Tuyên truyền, vận động nhân dân phối hợp với chính quyền, đoàn thể, kết hợp với gia đình trong việc giáo dục học sinh và duy trì sĩ số. b) Về trình độ: Điều lệ trường Tiểu học quy định: -. Chuẩn trình độ đào tạo của giáo viên Tiểu học là có bằng tốt nghiệp trung cấp sư phạm. Năng lực giáo dục của giáo viên Tiểu học được đánh giá dựa theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học. - Giáo viên Tiểu học có trình độ đào tạo trên chuẩn, có năng lực giáo dục cao được hưởng chế độ chính sách theo quy định của Nhà nước; được tạo điều kiện để phát huy tác dụng trong giảng dạy và giáo dục. Giáo viên chưa đạt chuẩn trình độ đào tạo được nhà trường, các cơ quan quản lí giáo dục tạo điều kiện học tập, bồi dưỡng đạt chuẩn trình độ đào tạo để bố trí công việc phù hợp. Mặt khác, ta có thể thấy hiện tại thì: Giáo viên Tiểu học có trình độ trên chuẩn (CĐSP, ĐH, cao học) là lực lượng nòng cốt ở các trường Tiểu học. c) Về phẩm chất: - Gần gũi, yêu thương, tôn trọng và đối xử công bằng với học sinh, an tâm với nghề dạy học ở Tiểu học. - Có ý thức trách nhiệm, tinh thần khắc phục khó khăn, tận tuỵ và sáng tạo trong lao động sư phạm. Có tác phong mẫu mực. - Gắn bó mật thiết với tập thể sư phạm và với cộng đồng. - Sống giản dị, lành mạnh, trung hậu, bao dung, vui tươi, cởi mở. - Ham hiểu biết cái mới, luôn nâng cao trình độ, kĩ năng nghề nghiệp và rèn luyện tự hoàn thiện nhân cách. IV. Các tiêu chuẩn người giáo viên Tiểu học trong giai đoạn hiện nay Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học yêu cầu cơ bản người giáo viên Tiểu học trong giai đoạn hiện nay bao gồm cả ba lĩnh vực: - Lĩnh vực 1: Phẩm chất đạo đức - Lĩnh vực 2: Kiến thức - Lĩnh vực 3: Kĩ năng sư phạm 1. Các tiêu chí về lĩnh vực 1: Phẩm chất đạo đức, chính trị - Có tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội thông qua các hoạt động giáo dục và giảng dạy học sinh về nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chấp hành tốt chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, cũng như nhiệm vụ của người giáo viên Tiểu học. - Yêu nghề, tận tụy với học sinh. Thương yêu, quan tâm đến hoàn cảnh và những đặc điểm của từng học sinh. Tôn trọng học sinh, không phân biệt đối xử hoặc trù dập học sinh. 12 - Có tinh thần trách nhiệm trong công tác, hoàn thành các công việc được giao, thực hiện kỉ cương, nề nếp trong công tác giảng dạy. Có đạo đức, lối sống trung thực, lành mạnh. - Có tinh thần hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp để cải tiến việc dạy học và giáo dục, có mối quan hệ thường xuyên và tham gia đóng góp với cộng đồng; xây dựng mối quan hệ thân mật và chính thức với cha mẹ hoặc người đỡ đầu của học sinh. - Có ý thức tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực nhằm đổi mới phương pháp dạy học; tham dự các chương trình bồi dưỡng chính trị, chuyên môn, nghề nghiệp để nâng cao năng lực nghề nghiệp. 2. Các tiêu chí về lĩnh vực 2: Kiến thức - Có kiến thức cơ bản để dạy các môn học trong chương trình Tiểu học. - Có kiến thức cơ bản về tâm lí học sư phạm và trẻ em, về giáo dục Tiểu học, về phương pháp giáo dục và quản lí học sinh, về chương trình và nội dung sách giáo khoa Tiểu học; về phương pháp dạy học ở Tiểu học; về công tác tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp ở Tiểu học; về phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học. - Có hiểu biết về chủ trương, chính sách của Đảng, của Nhà nước đối với giáo dục là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê nin và Tư tưởng Hồ Chí Minh vào hoàn cảnh Việt Nam; là sự kế thừa và phát triển truyền thống văn hóa dân tộc; hiểu được các chủ trương, chính sách lớn về kinh tế, văn hóa - xã hội của Đảng và Nhà nước, của địa phương nơi trường đóng. - Có kiến thức phổ thông về những vấn đề xã hội như: dân số, môi trường, an ninh quốc phòng, an toàn giao thông, quyền trẻ em, y tế học đường, … 3. Các tiêu chí về lĩnh vực 3: Kĩ năng sư phạm - Biết lập kế hoạch theo hướng đổi mới - Biết tổ chức các hoạt động theo hướng đổi mới phương pháp dạy học nhằm thực hiện tốt các mục tiêu của bài học. - Biết làm công tác chủ nhiệm và tổ chức các hoạt động giáo dục như: Sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động của Đội TNTP Hồ Chí Minh, hoạt động Sao Nhi đồng… - Biết giao tiếp ứng xử với học sinh, với cha mẹ học sinh, đồng nghiệp và cộng đồng. - Biết lập hồ sơ, lưu giữ và sử dụng hồ sơ vào việc giảng dạy và giáo dục học sinh. V. Tầm quan trọng và nguyên tắc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên 1. Tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên có một ý nghĩa cực kì to lớn trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên về tư tưởng, đạo đức, cũng như chuyên môn 13 và quản lí giáo dục. Vai trò của người giáo viên với những phẩm chất đạo đức tốt cùng với kiến thức và năng lực chuyên môn vững vàng sẽ tạo được uy tín và khả năng giáo dục Tiểu học to lớn đáp ứng yêu cầu của sự phát triển giáo dục và phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay. Chất lượng đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và phụ thuộc vào công tác đào tạo, công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Hai mặt này gắn bó với nhau một cách chặt chẽ trong một thể thống nhất trong đó công tác bồi dưỡng thường xuyên có ý nghĩa đào tạo tiếp tục là một yêu cầu không thể thiếu được. Ở một số nội dung thay đổi nhiều, bồi dưỡng thường xuyên còn mang ý nghĩa đào tạo lại, cung cấp cho giáo viên Tiểu học những kiến thức mới, tạo cho họ có một tiềm lực tiếp cận với những yêu cầu thay đổi trong giảng dạy phổ thông và sự phát triển của khoa học giáo dục, khoa học bộ môn (nhất là những thành tựu mới) để vận dụng vào công tác giảng dạy và giáo dục học sinh trong giai đoạn mới. Muốn phát triển giáo dục nói chung và giáo dục Tiểu học nói riêng không thể không chú ý tới bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Đây là yếu tố số một mà trong đó chuyên môn lại là vấn đề quan trọng nhất. Nếu giáo viên yếu về trình độ chuyên môn, yếu về năng lực sư phạm thì không thể nâng cao chất lượng giáo dục. Chúng ta ai cũng thừa nhận một nền giáo dục không thể phát triển cao hơn trình độ của những người xây dựng nên nó. “Đỉnh cao của mọi nền giáo dục của bất kỳ một Quốc gia nào cũng không thể vượt qua ngưỡng cửa của thầy giáo”. Vấn đề thầy giáo lại được khẳng định: “Để đảm bảo chất lượng của giáo dục và đào tạo phải giải quyết tốt vấn đề thầy giáo”. Trong năm giải pháp về chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới thì “xây dựng đội ngũ” được coi là giải pháp quan trọng nhất, có tính quyết định tới chất lượng giáo dục. Thực tế trong giai đoạn hiện nay giáo viên Tiểu học đang lâm vào tình trạng vừa thừa vừa thiếu, thừa về số lượng, thiếu về chất lượng đội ngũ cao, không đồng đều về các môn và mất cân đối về cơ cấu, một điều bất cập nữa là đội ngũ giáo viên còn non yếu về trình độ tay nghề vì có những lúc, những nơi số giáo viên chưa được đào tạo chuẩn còn khá nhiều. Vì vậy trong công cuộc đổi mới về sự nghiệp giáo dục đang đứng trước thách thức mới thì vai trò của người giáo viên rất quan trọng. Họ không ngừng phải trao đổi tích luỹ kiến thức, kinh nghiệm giảng dạy, cùng với việc mở mang kiến thức mới để tồn tại và đáp ứng với đòi hỏi to lớn của xã hội. Do đó, việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên là việc làm hết sức cần thiết, công việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chính là phát triển nguồn nhân lực. 2. Nguyên tắc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Để đội ngũ giáo viên “đủ đức, đủ tài” đáp ứng với tình hình giáo dục mới thì trong quản lí công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, Hiệu trưởng cần quán triệt các nguyên tắc sau: 14 - Đảm bảo tính hệ thống và chủ trương phát triển của Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT cho giáo viên Tiểu học. Trên cơ sở đó, nhà trường vận dụng phát triển vào thực tiễn của trường Tiểu học. - Đảm bảo tính tích cực, chủ động của giáo viên trong việc bồi dưỡng và phát triển. Từng giáo viên, phải tự giác, tích cực chủ động trong việc tiếp nhận nội dung bồi dưỡng của cấp trên, đồng thời nêu cao tinh thần tự học, tự bồi dưỡng. - Đảm bảo sự kết hợp hài hòa giữa yêu cầu trước mắt và lâu dài. Trước mắt cần đảm bảo cho giáo viên được cập nhật những kiến thức cần được điều chỉnh và đổi mới trong chương trình môn học, đổi mới phương pháp dạy học, giáo dục. Về lâu dài, giáo viên cần được bồi dưỡng nâng chuẩn lên trình độ Cao đẳng, Đại học để đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ của người giáo viên của trường Tiểu học trong thời kì mới. - Đảm bảo vai trò quản lí và ý thức trách nhiệm của người quản lí trong công tác bồi dưỡng là một nguyên tắc cơ bản. Hiệu trưởng giữ vai trò quyết định trong việc tổ chức các hoạt động bồi dưỡng. Hiệu trưởng cần giáo dục để giáo viên nhận thức sâu sắc sự cần thiết phải nâng cao và tự nâng cao trình độ, năng lực. Hiệu trưởng cần thống nhất được yêu cầu xây dựng và phát triển đội ngũ của toàn trường với mục tiêu phấn đấu của mỗi giáo viên, thu hút mọi giáo viên vào các hình thức học tập phù hợp. - Thống nhất giữa bồi dưỡng tư tưởng chính trị, nghiệp vụ và các nghiệp vụ đặt ra từ thực tiễn. - Tính kế hoạch và thu hút tất cả giáo viên, lãnh đạo nhà trường vào các hình thức học tập và tự bồi dưỡng. - Chú ý đến trình độ đào tạo, nhu cầu bồi dưỡng của từng giáo viên, phân hóa trên cơ sở đó đề ra nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. VI. Nội dung công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên 1. Tuyển dụng đội ngũ Đội ngũ giáo viên là nguồn nhân lực của ngành có vai trò quyết định chất lượng giáo dục. Ban giám hiệu nhà trường cần có kế hoạch và tham mưu với Phòng giáo dục thường xuyên bổ sung nhân lực sao cho đảm bảo về số lượng cũng như hợp lí về cơ cấu, giúp cho việc đảm bảo yêu cầu hoạt động của nhà trường trong thực hiện chương trình đổi mới giáo dục phổ thông. Trong quá trình bổ sung nhân lực cần phải có sự tuyển chọn sao cho phù hợp với yêu cầu thực tế của nhà trường. Mỗi lần tuyển chọn hay thuyên chuyển giáo viên cũng phải đảm bảo người giáo viên ngoài tiêu chuẩn về trình độ đào tạo phải có tay nghề vững vàng, thái độ yêu nghề, mến trẻ. Việc bổ sung đội ngũ đảm bảo về số lượng, chất lượng và cơ cấu nhằm hướng tới nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường và đáp ứng nhu cầu của người học. 2. Nội dung và hình thức bồi dưỡng a) Nội dung bồi dưỡng Trong những năm qua, đội ngũ giáo viên của trường luôn tâm huyết với nghề, thương yêu học sinh và phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Song để 15 đáp ứng tốt giảng dạy chương trình hiện tại, người giáo viên Tiểu học phải hội tụ đầy đủ 3 yếu tố cơ bản: Phẩm chất đạo đức - Tư tưởng chính trị - Kiến thức và kĩ năng sư phạm như điều 63 của Luật giáo dục: “Nhà giáo có nhiệm vụ không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao đạo đức, phẩm chất, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và nêu gương tốt cho người học”. Do đó nội dung bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cần bám sát 3 yếu tố trên, cụ thể: - Bồi dưỡng theo chuyên đề cho toàn bộ giáo viên trong trường: Đầu năm học nhà trường lên kế hoạch cụ thể cho những chuyên đề cần bồi dưỡng, sau đó phân về các tổ chuyên môn cử những giáo viên cốt cán, những giáo viên giỏi viết báo cáo chuyên đề, dạy minh họa cho Hội đồng sư phạm dự, rút kinh nghiệm thống nhất phương pháp giảng dạy và thực hiện. Các chuyên đề có thể cần bồi dưỡng cho giáo viên như: + Quy trình dạy học Tiếng Việt theo hướng đổi mới phương pháp. + Chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học môn Toán, Tự nhiên - xã hội, Khoa học, Lịch sử & Địa lí, Đạo đức,… theo hướng tích cực lấy học sinh làm trung tâm. + Công tác giáo viên chủ nhiệm giỏi. + Hoạt động ngoài giờ lên lớp. + Nâng cao chất lượng học sinh. - Bồi dưỡng nâng cao trình độ đào tạo: Tham mưu với Phòng giáo dục và các cấp quản lí giáo dục mở các lớp đào tạo nâng cao trình độ đội ngũ, có kế hoạch cử giáo viên tham gia học chương trình Cao đẳng sư phạm, Đại học sư phạm… - Bồi dưỡng thường xuyên: Tổ chức cho tất cả đội ngũ giáo viên tham gia đầy đủ các chuyên đề của Bộ, Sở, Phòng tổ chức cũng như việc bồi dưỡng chu kì thường xuyên. - Bồi dưỡng về tư tưởng chính trị, phẩm chất nghề nghiệp: Ban giám hiệu nhà trường cần quan tâm xây dựng kế hoạch bồi dưỡng về tư tưởng chính trị, đạo đức, tác phong cũng như phẩm chất nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên bởi "Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương sáng cho học sinh học tập và noi theo". b) Hình thức bồi dưỡng Với phương châm của nhà trường là đa dạng hóa phương thức và loại hình bồi dưỡng sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của đội ngũ giáo viên. Hình thức bồi dưỡng mà nhà trường áp dụng là: - Bồi dưỡng tập trung: Có kế hoạch cử giáo viên đi học Cao đẳng sư phạm, Đại học sư phạm… do các trường sư phạm trong và ngoài Tỉnh tổ chức. - Bồi dưỡng tại trường: Mời chuyên viên Sở, Phòng về báo cáo, dự giờ giáo viên. Xây dựng giờ dạy mẫu cho giáo viên trong trường dự và trao đổi kinh nghiệm. - Bồi dưỡng theo chuyên đề: Chuyên đề về đổi mới phương pháp được Ban giám hiệu lên kế hoạch ngay từ đầu năm học, chỉ đạo thực hiện. - Bồi dưỡng cho giáo viên về các môn: Âm nhạc, Mĩ thuật. Tin học,… 16 - Tổ chức giáo viên tham quan các đơn vị tiên tiến và tạo điều kiện để mỗi giáo viên có thời gian đọc tài liệu và sách tham khảo. - Tổ chức viết sáng kiến kinh nghiệm, làm đồ đùng dạy học và tổ chức thi. Bên cạnh đó, nhà trường phát động phong trào thi đua làm đồ dùng dạy học trong những ngày lễ lớn như 20/11, 08/3… có khen thưởng cho những đồ dùng có giá trị lớn. 3. Sử dụng, phân công và phân nhiệm - Trong công tác quản lí nhà trường, Ban giám hiệu cần phải thấy được mặt tích cực, mặt hạn chế của giáo viên để bố trí giáo viên sao cho phù hợp với năng lực của từng người, có như vậy mới phát huy được năng lực của mỗi giáo viên và hạn chế được những tồn tại. Việc bố trí, phân công giáo viên được tiến hành vào đầu năm học, Ban giám hiệu dự kiến phân công sau đó đưa ra bàn bạc, thống nhất, thông báo tới giáo viên nắm được và thực hiện. - Khi phân công giáo viên phải xuất phát từ mục tiêu giáo dục của nhà trường, quyền lợi của người học và phải đảm bảo các nguyên tắc sau: + Phù hợp với trình độ giáo viên, phát huy được năng lực giáo viên. + Bố trí xen kẽ giữa giáo viên lâu năm và giáo viên trẻ, giáo viên khá-giỏi và giáo viên trung bình trong cùng một tổ khối để có điều kiện học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau. + Quan tâm tới điều kiện, hoàn cảnh, nguyện vọng của mỗi giáo viên. + Phù hợp với đặc điểm thực tế nhà trường và chương trình của nhà trường đang thực hiện. 4. Tạo phong trào thi đua trong đội ngũ Để thúc đẩy đội ngũ tích cực trong công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, ban giám hiệu nhà trường cần phối hợp với tổ chức Công đoàn trong trường xây dựng các tiêu chí thi đua như: chỉ tiêu về chất lượng học sinh qua các kì thi và các đợt kiểm tra khảo sát, chất lượng đội ngũ giáo viên, giáo viên giỏi,… Có khen thưởng và động viên kịp thời đối với các cá nhân đạt thành tích cao trong công tác, có biện pháp uốn nắn những cá nhân còn chậm tiến và chưa tích cực trong công tác bồi dưỡng. Thực hiện công khai, công bằng và dân chủ trong đánh giá giáo viên để từ đó tạo động lực thúc đẩy thi đua trong đội ngũ. VII. Vai trò của Hiệu trưởng đối với công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Điều lệ trường Tiểu học quy định: Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lí toàn bộ hoạt động của nhà trường. Để thực hiện được nhiệm vụ này người Hiệu trưởng cần có một số vai trò nhất định sau: - Hiệu trưởng là cố vấn sư phạm, thúc đẩy, cổ vũ và là người bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên. - Hiệu trưởng có vai trò một công chức quản lí hành chính. 17 - Hiệu trưởng là người quản lí việc vận hành hàng ngày bộ máy nhà trường. - Hiệu trưởng trong việc phối hợp giáo dục nhà trường với môi trường xã hội. Bốn vai trò trên có quan hệ rằng buộc và tác động qua lại lẫn nhau, giúp Hiệu trưởng thực hiện nhiệm vụ quan trọng chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học. Như vậy, muốn thực hiện tốt công tác quản lí bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, người Hiệu trưởng cần quan tâm những vấn đề được nêu trên, cần đầu tư biến lí thuyết sang thực hành sao cho có hiệu quả. Nghiên cứu tìm hiểu rõ mặt mạnh, mặt còn hạn chế của đội ngũ, tuỳ tình hình cụ thể để thiết lập kế hoạch, cũng như lựa chọn nội dung bồi dưỡng phù hợp, trọng tâm với điều kiện của trường mình. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TIỂU HỌC TAM HỒNG 2 TỪ NĂM 2010 ĐẾN 2013 I. Vài nét về tình hình địa phương và nhà trường 1) Vài nét về tình hình địa phương a) Thuận lợi: Tam Hồng là địa phương có truyền thống cách mạng, văn hoá, có truyền thống hiếu học và có nền kinh tế tăng trưởng khá. Nhân dân địa phương cần cù chịu khó, quan tâm tới con em của mình. Đảng ủy - Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân xã đã có những Nghị quyết chuyên đề về đầu tư phát triển giáo dục ở địa phương. b) Khó khăn: Tam Hồng là một xã thuần nông, nguồn thu nhập của đại đa số nhân dân dựa vào sản xuất nông nghiệp nên đời sống một phần lớn nhân dân có tiềm lực kinh tế còn nhiều khó khăn. Một bộ phận khá đông các hộ gia đình tạm rời xa quê hương đi làm ăn xa, do đó thiếu sự quan tâm đến việc học tập tu dưỡng của con em. Cơ sở vật chất đầu tư cho nhà trường mặc dầu được quan tâm đầu tư về xây dựng khuôn viên, phòng học nhưng cũng còn nhiều thiếu thốn, chật chội, chưa đủ phòng học để dạy học 2 buổi/ngày, thiếu phòng chức năng, trang thiết bị dạy học chưa đáp ứng tốt yêu cầu nên còn nhiều bất cập đối với việc nâng cao chất lượng và duy trì số lượng. 2) Những nét khái quát về trường Tiểu học Tam Hồng 2 a) Đặc điểm tình hình nhà trường + Thuận lợi: Trường tiểu học Tam Hồng 2 được thành lập trên địa bàn thuộc diện đông dân cư của huyện Yên Lạc. Nhà trường có diện tích khuôn viên 6350m 2, với 17 phòng học. Trong đó: 8 phòng học cao tầng và 3 phòng học cấp 4, 6 phòng học 18 mượn. Nhà trường đã đạt trường chuẩn Quốc gia mức độ 1, có điều kiện thuận lợi để phấn đấu đạt trường chuẩn Quốc gia mức độ 2. Trường được đặt ở trung tâm xã nên nhìn chung học sinh đều ở không quá xa trường, số học sinh là con em nông dân thuần tuý, chăm ngoan, lễ phép các em có tính ham học, yêu trường, có ý thức bảo vệ trường lớp và tinh thần tự giác, tinh thần tập thể cao. Phát huy truyền thống hiếu học, từ khi thành lập đến nay các thế hệ thầy và trò của nhà trường không ngừng thi đua “Dạy tốt - Học tốt”, vượt qua mọi khó khăn về vật chất cũng như tinh thần, nâng cao chất lượng giáo dục, đảm bảo chỉ tiêu cả về số lượng, chất lượng, đưa nhà trường ngày càng lớn mạnh không ngừng. Đặc biệt trong nhiều năm gần đây chất lượng giáo viên giỏi, học sinh giỏi, chất lượng toàn diện, chất lượng đại trà và mọi mặt hoạt động của nhà trường tăng cao rõ rệt. Chất lượng giáo dục đại trà, toàn diện, mũi nhọn đi vào nề nếp, ổn định, bền vững và có đà phát triển tốt. 100% học của nhà trường được học hai buổi trên ngày, trong đó 60% học sinh được sinh hoạt bán trú, đảm bảo tốt cho chất lượng dạy học. Trường có nền móng là một trường Tiên tiến xuất sắc nhiều năm và đã được các các cấp từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh tặng bằng khen nhiều lần. Tập thể cán bộ, giáo viên nhà trường đoàn kết, nhất trí một lòng, yêu nghề nghiệp, tích cực tự bồi dưỡng chuyên môn. Hoạt động của nhà trường theo đúng kế hoạch, hệ thống, nhịp nhàng có kết quả nề nếp ngay từ đầu năm học. Nhà trường được công nhận hoàn thành Phổ cập giáo dục Tiểu học đúng độ tuổi mức độ 1 năm 1998. Về chất lượng giáo dục: Tỉ lệ xét Hoàn thành chương trình Tiểu học của nhà trường hàng năm đạt 100%, học sinh lên lớp thẳng 99,8%, 100% học sinh được đánh giá về mặt hạnh kiểm “Thực hiện đầy đủ”, hằng năm có nhiều học sinh đạt danh hiệu học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp huyện, Trạng Nguyên nhỏ tuổi…Các phong trào khác của nhà trường được giữ vững và hoạt động hiệu quả. + Khó khăn: Còn thiếu phòng học nên gần 1/3 số học sinh của nhà trường phải học nhờ trong các khu dân cư; số học sinh ở các khối lớp không đồng đều dẫn tới việc dạy học của giáo viên và quản lí chất lượng giáo dục của Ban giám hiệu còn gặp khó khăn. Kiến thức và phương pháp giảng dạy của giáo viên còn chưa đồng đều. Nhận thức về giáo dục toàn diện của một số ít giáo viên còn chưa thông suốt hoặc chưa chuẩn kiến thức, khả năng sư phạm còn non. Một bộ phận nhỏ học sinh còn lười học so với yêu cầu chưa có phương pháp học tập tích cực. Công tác đầu tư cơ sở vật chất cho trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2 còn dè dặt, chưa quyết liệt. 19 b) Đặc điểm tình hình đội ngũ giáo viên + Đặc điểm chung: Đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên của nhà trường qua các thế hệ đều năng động nhiệt tình trong công tác, có tinh thần học hỏi nâng cao trình độ. Đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn. Trong đó trên chuẩn hiện tại đạt 92,59%. Tập thể sư phạm có truyền thống đoàn kết nhất trí, tinh thần trách nhiệm cao. Giáo viên chủ yếu là người địa phương và một số giáo viên ở nơi khác nhưng cũng chỉ trong vòng bán kính 5km từ nhà tới trường nên 100% giáo viên đều ngoại trú. + Số lượng: Năm học 2013-2014 nhà trường có: - Tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên: 30 đồng chí - Nữ: 28 đ/c. Trong đó: + Cán bộ quản lí: 03 đồng chí - Nữ: 02 đồng chí + Giáo viên: 24 đồng chí - Nữ: 23 đồng chí. Trong đó: + Giáo viên văn hóa: 17 đồng chí + Giáo viên âm nhạc: 01 đồng chí. + Giáo viên mĩ thuật: 02 đồng chí. + Giáo viên ngoại ngữ: 02 đồng chí. + Giáo viên tin học: 01 đồng chí. + Giáo viên thể dục: 01 đồng chí + Bình quân 1,41 giáo viên/lớp (Tính cả giáo viên bộ môn) + Nhân viên: 3 đồng chí (01 VT-KT, 01 TV - TB và 01 y tế học đường) + Về cơ cấu đội ngũ: Về độ tuổi và thâm niên công tác: - Số lượng giáo viên, nhân viên dưới 30 tuổi có 8 đồng chí chiếm 26,66%, các giáo viên này được đào tạo chính quy, có kiến thức chuyên môn cơ bản, có hiểu biết phong phú, có khả năng nhận thức và tiếp thu cái mới, có lòng nhiệt tình hăng say đối với công việc. Tuy nhiên, số lượng giáo viên này kinh nghiệm về giảng dạy chưa nhiều, vốn sống thực tế chưa phong phú. Vì vậy bồi dưỡng cho đối tượng này cần tập trung vào việc trang bị những kinh nghiệm giảng dạy, kiến thức cơ bản về công tác tổ chức, quản lí dạy học và các kĩ năng ứng xử, giao tiếp sư phạm và hoạt động xã hội. - Số giáo viên 30 tuổi đến 50 tuổi có 19 đồng chí chiếm 63,33%. Số giáo viên này đã có thâm niên công tác giảng dạy với kinh nghiệm phong phú và đời sống kinh tế gia đình tương đối ổn định. Đây là lực lượng chủ yếu để phát huy tốt nhất thế mạnh của mình trong công tác và giảng dạy đạt kết qủa cao, một lực lượng mạnh để làm nên hiệu quả giáo dục và đào tạo trong những năm qua. Tuy nhiên số giáo viên này cần bồi dưỡng cập nhật về tri thức mới, phương pháp giảng dạy mới, đặc biệt là về công nghệ thông tin. 20