Tài liệu Skkn-một số biện pháp chỉ đạo việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở TRƢỜNG MẦM NON ĐÔNG SƠN THÀNH PHỐ THANH HÓA 1 PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Trong toàn bộ di sản tư tưởng của Chủ Tịch Hồ Chí Minh, vấn đề Bác đặc biệt quan tâm là đào tạo con người Việt Nam thông qua hoạt động giáo dục và gắn chặt với mục tiêu xây dựng đất nước. Người khẳng định: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có con người xã hội chủ nghĩa”. Như vậy để có sản phẩm con người Việt Nam mới xã hội chủ nghĩa như Người đã chỉ ra và để hoàn thành nhiệm vụ của người thầy giáo là đào tạo cán bộ cho dân tộc thì đội ngũ nhà giáo của Việt Nam còn phải phấn đấu nhiều hơn nữa. Trước hết, bản thân mỗi nhà giáo phải vừa là con ngưòi mới xã hội chủ nghĩa, vừa là một người thầy thực thụ, người có đủ năng lưc và phẩm chất, đạo đức như Bác Hồ đã dặn: Các Thầy giáo có nhiệm vụ rất nặng nề là đào tạo cán bộ cho dân tộc. Trong các nhiệm vụ chung của giáo dục, một nhiệm vụ cơ bản mà nội hàm hoạt động của nó là quá trình dạy và học, với đối tượng phục vụ chính là thế hệ trẻ. Để làm tốt nhiệm vụ này, Bác Hồ đã từng nhắc nhở: Dạy trẻ phải “Toàn vẹn cái tính vui vẻ hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của chúng, chớ nên làm cho chúng hoá ra những người già sớm”. Việc đổi mới giáo dục hiện nay mà chúng ta đang thực hiện phải chăng là một sự trả lại bản chất quá trình giáo dục và giảng dạy mà Bác Hồ kính yêu của chúng ta, Người thầy vĩ đại của dân tộc đã đặt ra cách đây rất lâu. Đối với cô Mẫu giáo Bác đã căn dặn : “Làm Mẫu giáo tức là thay mẹ dạy trẻ. Muốn làm được thế thì trước hết phải yêu trẻ... Dạy trẻ như trồng cây non. Trồng cây non được tốt thì sau này cây lên tốt. Dạy trẻ tốt thì sau này các cháu thành người tốt”. Cùng với sự đổi mới chung trong giáo dục, GDMN với mục tiêu phát triển tổng thể trẻ trong độ tuổi Mầm non cần phải có những đổi mới nhằm hình thành ở trẻ những năng lực chung, những nền tảng nhân cách ban đầu. Vui chơi là hoạt động không thể thiếu được của trẻ ở mọi lứa tuổi đặc biệt là trẻ Mẫu giáo. Qua vui chơi không ngừng hình thành cho trẻ óc tưởng tượng, sáng tạo, phát triển ngôn ngữ và tăng cường khả năng nhận thức mà còn giúp trẻ thể hiện năng lực, kỹ năng, tình cảm, nguyện vọng và mối quan hệ với những người xung quanh. Chỉ khi chơi trẻ mới tìm hiểu sự vật để thỏa mãn nhu cầu nhận thức. Chơi là một cách để trẻ học, là con đường giúp trẻ lớn lên và phát triển nhân cách toàn diện. Vui chơi của trẻ khác với vui chơi giải trí của người lớn. N.K.Kơrupkia đã viết “ Đối với trẻ em trước tuổi đi học thì vui chơi có một ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Vui chơi đối với trẻ là học tập, là lao động và là một hình thức giáo dục nghiêm túc. Còn D.V. 2 Encônhin viết: Vui chơi là “ trường học về hành vi” là “ trường học về đạo đức trong hành động”. Là một cán bộ quản lý trường Mầm non, nhận thức được vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động vui chơi của trẻ Mầm non, đây là hoạt động chủ đạo của trẻ tuổi Mẫu giáo, là con đường, là tiền đề cơ bản hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ Mẫu giáo, tạo tiền đề cho sự phát triển nhân cách của trẻ ở các bậc học tiếp theo. Vì vậy tôi chọn đề tài “ Một số biện pháp chỉ đạo việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường Mầm non Đông Sơn Thành phố Thanh Hóa” để nghiên cứu nhằm phần nào đóng góp vào việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động vui chơi nói riêng và chất giáo dục toàn diện nói chung của trường Mầm non chúng tôi. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU. Trên cơ sở thực trạng việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa, đề xuất một số biện pháp quản lý, chỉ đạo việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo của nhà trường. III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU. 1. Nghiên cứu cơ sở lý luận liên quan đến việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo trong trường Mầm non. 2. Nghiên cứu thực trạng vấn đề chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa. 3. Đề xuất một số biện pháp chỉ đạo việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo của trường Mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa giai đoạn 2009-2010. IV. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU. Các biện pháp chỉ đạo việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo trường mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa. V. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo trong trường Mầm non. Nghiên cứu các kế hoạch của nhà trường, công tác quản lý, chỉ đạo của hiệu trưởng trong việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. 2. Phương pháp quan sát: Quan sát và ghi chép việc tổ chức hoạt động vui chơi của cô và trẻ Mẫu giáo trong nhà trường. 3. Phương pháp điều tra: Bằng trò chuyện, bằng phỏng vấn. 3 Nhằm mục đích thu thập các dữ liệu, các thông tin có liên quan đến việc chỉ đạo hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. 4. Phương pháp thống kê toán học: Xử lý các tài liệu, số liệu thu thập được. VI. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU. * Thời gian nhận đề tài: Ngày 20 tháng 3 năm 2009. * Thời gian nghiên cứu: 21/3/2009 đến 10/5/2009. * Thời gian hoàn thành bản thảo:18/5/2009. * Thời gian hoàn thành bản chính: 25/5/2009. PHẦN NỘI DUNG CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC CHỈ ĐẠO TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CỦA TRẺ TUỔI MẪU GIÁO. I. Cơ sở khoa học của vấn đề chỉ đạo việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. 1. Một số khái niệm: 1.1.Khái niệm về hoạt động vui chơi của trẻ Mẫu giáo. Vui chơi là một hoạt động không nhằm tạo ra sản phẩm ( kết quả vật chất) mà chỉ nhằm để thỏa mãn nhu cầu được chơi của trẻ ( kết quả tinh thần). Nhà giáo dục người Nga K.D.uxinki cho rằng “ Trẻ chơi vì là chơi, chơi để mà chơi, chơi mang lại niềm vui cho trẻ. Khi trẻ phải chơi theo sự áp đặt của người lớn thì lúc ấy trò chơi không còn là trò chơi theo đúng ý nghĩa của nó”. Khác với hoạt động khác, động cơ chơi của trẻ nằm ngay trong các hành động chơi chứ không phải nằm trong kết quả chơi. Chính những hành động trong khi chơi kích thích trẻ chơi và duy trì hứng thú chơi của trẻ. Chơi là một hoạt động độc lập, tự do và tự nguyện của trẻ Mẫu giáo. Trẻ tự mình nghĩ ra dự định và cũng tự mình tiến hành điều khiển trò chơi. Trẻ thích thì chúng chơi với nhau, tự nguyện gắn bó nhau để cùng chơi, còn khi trẻ chán thì chúng không chơi nữa. Chơi của trẻ không phải là thật mà là giả vờ, nhưng sự giả vờ đó lại mang tính chất thật. Chẳng hạn trẻ giả vờ đóng vai “ Mẹ chăm sóc cho con” nhưng tình cảm trẻ “ trải nghiệm” làm mẹ là rất thật, lo lắng khi con ốm, nâng niu bế ẵm con, nói âu yếm, nhẹ nhàng với con mình... Nội dung chơi của trẻ phản ánh hiện thực xung quanh. Trong quá trình chơi có sự liên kết hài hòa giữa hình ảnh nhân vật, hành động chơi và lời nói với nhau, chúng tạo thành phương tiện để phản ánh hiện thực. Khi chơi trẻ sống bằng hành động và tình cảm nhân vật, nhiều khi nhân vật cuốn hút toàn bộ tâm trí của trẻ, trẻ cố gắng hành động phù hợp với 4 nhân vật mà chúng đóng vai. Bằng ngôn ngữ của mình trẻ cùng nhau trao đổi, thỏa thuận làm chính xác ý định và vạch ra nội dung chơi. Tính sáng tạo của trẻ được thể hiện rõ nét trong hoạt động chơi. Khi chơi trẻ không “sao chép” cuộc sống mà chỉ bắt chước những gì trẻ nhìn thấy. Trẻ lựa chọn chủ đề, phân vai tạo tình huống, hoàn cảnh chơi, sử dụng vật thay thế trong các trò chơi sáng tạo cũng như lựa chọn các phương thức hành động và phân chia tình huống chơi để giải quyết nhiệm vụ chơi trong các trò chơi có luật. 1.2. Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo là hoạt động có mục đích, có kế hoạch người giáo viên Mầm non nhằm thiết kế, hướng dẫn, tạo cơ hội để trẻ được hoạt động nhằm tạo tiền đề cơ bản trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ Mẫu giáo 1.3. Chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi. Chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi là quá trình người cán bộ quản lý chỉ huy, hướng dẫn, điều chỉnh giáo viên trong nhà trường tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo nhằm đạt hiệu quả cao nhất. 2. Vị trí, vai trò và tầm quan trọng của hoạt động vui chơi trong việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ Mẫu giáo. Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ tuổi Mẫu giáo vì nó tạo ra “những biến đổi về chất trong sự phát triển tâm lý của trẻ”. Có thể thấy hai mối quan hệ trong các nhóm trẻ: Một là “ Mối quan hệ hiện thực” giữa những trẻ em. Hai là “ Mối quan hệ giữa các vai” trong trò chơi. Hai mối quan hệ này tác động qua lại với nhau và đều tác động đến sự hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Trong trò chơi phối hợp chung, trẻ được học ngôn ngữ giao tiếp, học cách phối hợp hành động của mình với hành động của bạn khác. Học hiểu biết lẫn nhau và giúp đỡ lẫn nhau “ Xã hội trẻ em được hình thành”, tức là trẻ có thái độ riêng khi tiếp xúc với những động tác bên ngoài, kể cả động tác giáo dục của người lớn, đồng thời tình bạn của trẻ cũng được hình thành nhưng chưa bền vững. Trong trò chơi, trẻ Mẫu giáo vừa là người tạo ra những mối quan hệ, vừa chịu ảnh hưởng của những mối quan hệ đó. Những phẩm chất tâm lý và đặc điểm nhân cách của trẻ đều chịu sự chi phối của những mối quan hệ này. Trò chơi trong giai đoạn mang tính tượng trưng là bước ngoặt của sự phát triển tư duy, từ tư duy “Trực quan hành động” tiến tới tư duy “Trực quan hình tượng”. Như vậy hoạt động vui chơi làm phát triển tính có chủ định của trẻ trong quá trình tâm lý như chú ý có chủ định, ghi nhớ có chủ định... Khi tham gia vào trò chơi đòi hỏi trẻ phải có năng lực giao tiếp. Sự thành công hay không của cuộc chơi một phần lớn phụ thuộc vào việc trẻ nói lên ý 5 định của mình, cùng bạn bàn bạc thống nhất cho cuộc chơi. Chính vì vậy trò chơi có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Trẻ thành thạo tiếng mẹ đẻ là một yêu cầu rất quan trọng vì đó là phương tiện để trẻ giao tiếp với mọi người xung quanh, để trẻ tư duy, để tiếp thu khoa học. Trò chơi tác động mạnh đến tình cảm của trẻ em. Chính nhờ đó mà sắc thái tình cảm của trẻ cũng được phong phú dần lên. Gia nhập vào trò chơi là điều kiện phát triển những hình thức hoạt động trí tuệ khác nhau của trẻ. Như vậy có thể nói trò chơi đã phát triển nhiều mặt ở trẻ, trí tuệ, tình cảm đạo đức, ngôn ngữ, thể lực, thẩm mỹ... phát triển mạnh mẽ. Đây là những cơ sở bền vững của nhân cách sau này. Trong hoạt động vui chơi có rất nhiều loại trò chơi mà trong đó trò chơi đóng vai theo chủ đề đóng vai trò quan trọng bậc nhất vì chính trong trò chơi này đã giải quyết được mâu thuẫn giữa nguyện vọng muốn làm người lớn với khả năng còn quá non yếu của trẻ. Đối với trẻ trong chơi và lao động đều có sự cố gắng về thể lực và trí tuệ, nó không có sự khác biệt lớn lao. Những kỹ năng trẻ được tập luyện trong lao động giờ được chuyển sang chơi, dưới sự hướng dẫn của người lớn trẻ tạo ra nhiều đồ chơi hấp dẫn, phong phú. Như vậy trong khi chơi trẻ cũng lĩnh hội được những kỹ năng lao động đơn giản và lao động của trẻ được tổ chức dưới hình thức chơi cũng đạt hiệu quả cao hơn. Những thành tích của trẻ khi chơi sẽ mang lại niềm vui cho trẻ và làm cho trẻ có hứng thú với tri thức mới và có nhu cầu phải biết làm trò chơi, học thuộc lời thơ, biết cách kể chuyện... Chơi cũng có ảnh hưởng lớn đến dạy học có tác dụng kích thích trẻ hứng thú lĩnh hội tri thức, trẻ có hứng thú với học tập. Như vậy đối với trẻ Mẫu giáo chơi có mối quan hệ chặt chẽ với học tập, lao động và tạo hình. Chính các mối quan hệ này cuốn hút trẻ mẫu giáo tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển chung của trẻ Mẫu giáo. 3. Những đặc điểm tâm lý lứa tuổi trẻ mẫu giáo trong hoạt động vui chơi. Vào lúc 3 tuổi, trẻ có ý thức về “cái tôi” của mình, trẻ bắt đầu phân biệt được mình với người khác, điều này giúp trẻ có thể đóng vai người khác và hành động tương ứng với vai mình đảm nhận. Hơn nữa từ 3 tuổi trở đi trẻ đã có thể hành động thành thạo với đồ vật, đồ chơi và tính tự lập của trẻ cao hơn trước, nhu cầu giao tiếp với bạn bè ngày càng tăng, ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh mẽ. Óc tưởng tượng, sáng tạo và tư duy cũng đã có bước nhảy vọt về chất so với trẻ trước 3 tuổi. Tất cả những điều kiện trên làm cho trẻ mẫu giáo muốn được hành động như người lớn, muốn hòa nhập vào các mối quan hệ đa dạng, phức tạp của họ, song trên thực tế trẻ vẫn còn non nớt, trẻ chưa đủ sức để làm người lớn và khả năng thực tế của trẻ là không thể làm người lớn được, trẻ giả vờ chơi làm người lớn, tái tạo lại những hành 6 động của họ cũng như mối quan hệ và thái độ giữa họ với nhau, như thế hoạt động chơi mà trung tâm là trò chơi đóng vai có chủ đề xuất hiện ở lứa tuổi Mẫu giáo. Như vậy chơi trở thành hoạt động chủ đạo của trẻ lứa tuổi Mẫu giáo. Chơi gây ra những biến đổi về chất có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách trẻ mẫu giáo và chơi cũng làm tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp theo. 4. Định hướng chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi của ngành học Mầm non . Hiện nay việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo được quy định và thống nhất từ Bộ GD&ĐT xuống đến Sở GD&ĐT và Phòng Giáo dục và đào tạo. - Hình thức chơi gồm có 2 loại: + Chơi tự do: Chơi theo ý thích của trẻ. Trẻ tự khởi xướng, tự do lựa chọn các hoạt động mà trẻ thích, tự định ra cách thức tiến hành và biết kiểm soát quá trình dựa vào kinh nghiệm. + Chơi có sự hướng dẫn của cô: Chơi theo kế hoạch giáo dục có sự dự kiến, sắp xếp, điều khiển của giáo viên theo chương trình giáo dục. Giáo viên với vai trò là thang đỡ, là điểm tựa hỗ trợ trẻ khi cần thiết. - Gồm có 7 loại trò chơi trong trường Mầm non: + Trò chơi đóng vai: Là loại trò chơi sáng tạo tiêu biểu nhất, trẻ đóng vai người khác qua đó bắt chước hành động, lời nói, phản ánh ấn tượng, biểu tượng và hiểu biết của trẻ về các hoạt động và các mối quan hệ xã hội. + Trò chơi đóng kịch: Là dạng trò chơi phân vai theo tác phẩm văn học. Kịch bản phỏng theo câu truyện và các vai là các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ phản ánh tính cách và thể hiện thái độ đối với nhân vật thông qua điệu bộ, giọng nói và hành động. + Trò chơi xây dựng lắp ghép: Phản ánh ấn tượng, biểu tượng và hiểu biết của trẻ về thế giới vật chất thông qua hình khối. + Trò chơi học tập: Rèn luyện và phát triển các giác quan, năng lực trí tuệ của trẻ. Hứng thú của trẻ hướng vào đồ chơi, trẻ thu nhận ấn tượng bằng cách cảm thụ trực tiếp của đồ vật. + Trò chơi vận động: Là trò chơi sử dụng cơ bắp và toàn bộ cơ thể, trò chơi giúp trẻ hiểu biết về không gian và hình thành tính tự tin. + Trò chơi dân gian: Là những trò chơi được sáng tạo, lưu truyền rộng rãi từ thế hệ này sang thế hệ khác, mang đậm bản sắc văn hóa dân gian. Trò chơi không chỉ nhằm thỏa mãn nhu cầu chơi của trẻ mà còn góp phần hình thành nhân cách trẻ. + Trò chơi sử dụng phương tiện công nghệ thông tin. Là những người cán bộ quản lý trong các nhà trường Mầm non nói chung cần chú ý tuân thủ theo chỉ đạo chung của ngành học lấy đó làm cơ sở cho công tác chỉ đạo hoạt động chuyên môn trong nhà trường và đặc biệt là việc 7 chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi. Trên cơ sở các định hướng đó người quản lý xây dựng nội dung, chương trình và chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo phù hợp với tình hình đặc điểm của địa phương, của trường nơi mình công tác nhằm đạt hiệu quả giáo dục cao nhất. II. Thực trạng chung của việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo trong các trƣờng Mầm non. Qua khảo sát, tìm hiểu và trao đổi cùng với các đồng nghiệp về việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi ở các trường Mầm non trên địa bàn Thành phố Thanh Hóa, do điều kiện kinh tế, văn hóa xã hội phát triển, giáo dục cũng được mọi người mọi nhà quan tâm và chăm lo cho nên hầu hết cán bộ quản lý các nhà trường đều nhận thức được vị trí, tầm quan trọng, ý nghĩa của hoạt động vui chơi đối với trẻ Mẫu giáo. Từ những nhận thức đúng đắn ấy mà sự đầu tư về cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ cho giáo dục Mầm non nói chung và hoạt động vui chơi cho trẻ nói riêng tương đối đầy đủ, một số trường còn khá phong phú. Ngược lại một số trường vùng ven, thì trang thiết bị, đồ chơi, đồ dùng trong nhà trường đặc biệt phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ còn nghèo nàn, thiếu về số lượng, nghèo về chủng loại...nên ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách trẻ Mẫu giáo. Bên cạnh những giáo viên thực sự năng động và sáng tạo thì không ít giáo viên thiếu chủ động, máy móc, dập khuôn và ỉ lại... Vì vậy việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ còn mang tính chất đối phó, tổ chức qua loa chiếu lệ. Khi tổ chức cho trẻ chơi còn áp đặt trẻ, chưa thực sự tạo mọi điều kiện để phát huy tính tích cực và sáng tạo nơi trẻ. Việc tổ chức cho trẻ chơi còn hạn chế, chưa có sự liền mạch hoặc nếu có thì thả nổi tự do. Công tác chỉ đạo của đội ngũ cán bộ quản lý đôi lúc, đôi chỗ chưa sát sao, còn nặng về quan tâm tiết học hơn. Nên dù hiểu rõ vai trò của hoạt động vui chơi đối với trẻ song giáo viên vẫn làm chưa tốt. Vì những lý do trên mà hiệu quả việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ còn thấp, nên ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách trẻ Mẫu giáo. CHƢƠNG II THỰC TRẠNG VIỆC CHỈ ĐẠO TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO TRẺ MẪU GIÁO CỦA TRƢỜNG MẦM NON ĐÔNG SƠN THÀNH PHỐ THANH HÓA. I. Vài nét khái quát về tình hình địa phƣơng và tình hình nhà trƣờng. 1. Khái quát về tình hình địa phương. 8 Phường Đông Sơn là một phường nằm ở phía đông Thành phố Thanh Hóa. Địa bàn phường tương đối dài, rộng với thành phần dân cư đa số là công nhân viên chức đã về hưu và đang tại chức. Một số dân là lao động tự do hoặc buôn bán nhỏ lẻ tại chợ phường và ven quốc lộ 47. Có 7 trường học từ cấp địa phương đến cấp bộ nằm trên địa bàn phường. Đời sống của nhân dân trong phường còn nhiều khó khăn dẫn đến nguồn thu ngân sách của phường thấp, ngân sách phường hạn hẹp. Việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trong phường và trường học chủ yếu trông chờ vào ngân sách nhà nước. Vì vậy đầu tư cho giáo dục nói chung và giáo dục mầm non nói riêng còn nhiều hạn hẹp, chưa thỏa đáng. Song Đảng ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan đoàn thể trong phường lại thấy rõ tầm quan trọng, vị trí của giáo dục mầm non và đã có nhiều mặt quan tâm ưu ái hơn so với các bậc học khác. Đặc biệt về mặt nhận thức của nhân dân, các bậc phụ huynh đối với công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non hết sức đúng đắn. Mặc dù kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng phụ huynh hàng năm ngoài các mục đóng góp cho nhà trường còn tự nguyện đóng góp để mua thêm đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị tạo mọi điều kiện tốt nhất để con em họ được học tập, vui chơi tại trường. 2. Khái quát về tình hình nhà trường. Trường Mầm non Đông Sơn là một trường nằm ở phường Đông Sơn thuộc ven đô Thành phố Thanh Hóa. Trước năm 2000 trường nằm rải rác ở 4 khu lẻ. Năm 2000 đến nay bằng nhiều nguồn lực huy động nhà trường đã được xây dựng trên khu đất mới với diện tích trên 4000 m2. Trường nằm ngay khu trung tâm văn hóa của phường, gần quốc lộ 47 gồm 8 phòng học nhà 2 tầng. Với diện tích lớp học hợp lý, khuôn viên rộng rãi thoáng mát, có nhiều cây xanh bóng mát, núi non bộ, vườn cố tích ... tạo cho trẻ một sân chơi lành mạnh, bổ ích giúp trẻ “ Học bằng chơi, chơi mà học”. Với tổng số trẻ là 330 cháu, 100% bán trú tại trường. Nhiều năm qua trường liên tục đạt danh hiệu trường tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh, được tặng nhiều giấy khen, bằng khen của Tỉnh, Bộ giáo dục và đào tạo. Trường có tổng số CBGV, NV là 30 người trong đó 100% có trình độ chuản hóa, 50% trên chuẩn. Đa số giáo viên trẻ trung, năng động, nhiệt tình, có kiến thức vững vàng trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ. Cơ sở vật chất trang thiết bị nhà trường tương đối đầy đủ. Đặc biệt các đồ dùng đồ chơi trong lớp cũng như ngoài trời phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ tương đối phong phú. II. Thực trạng về công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo trƣờng Mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa năm 2008 – 2009. 1. Thực trạng về việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo trường Mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa năm học 2007 - 2008 . 9 Trường Mầm non Đông Sơn Thành phố Thanh Hóa có đội ngũ giáo viên đa số còn trẻ, năng động, nhiệt tình, trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng. Giáo viên hiểu rõ vị trí và tầm quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ Mẫu giáo. Nhiều giáo viên có năng lực tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ, cuốn hút sự hứng thú tích cực của trẻ, biết tạo cơ hội để trẻ tham gia chơi từ đó hiệu quả giáo dục đạt khá cao. Bên cạnh những mặt mạnh của đội ngũ giáo viên nhà trường trong việc tạo ra phương tiện chơi cũng như tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ đạt hiệu quả thì cũng còn những mặt hạn chế được thể hiện: + Một số ít giáo viên cũng chưa thực sự tự giác, còn mang tính đối phó, chưa trú trọng đến việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ nên hiệu quả giáo dục chưa cao. + Trong tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ đôi lúc giáo viên còn mang tính áp đặt trẻ, áp đặt trong lựa chọn trò chơi, áp đặt trong cách chơi... dẫn đến chưa phát huy được tính độc lập, chủ động và sáng tạo của trẻ một cách tối ưu nhất. + Một số trò chơi bị lặp đi lặp lại, nội dung chơi chưa phong phú, còn đơn điệu làm mất đi sự hứng thú và tự nguyện của trẻ. + Trong hoạt động vui chơi một số dạng trò chơi hầu như không được giáo viên quan tâm tổ chức cho trẻ một cách thường xuyên như: Trò chơi dân gian, trò chơi đóng kịch. 2. Thực trạng về công tác quản lý, chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo trường mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa năm học 2007 - 2008 . Năm học 2007-2008 nhà trường chỉ đạo thực hiện chương trình đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ toàn diện ở 100% nhóm lớp từ nhà trẻ đén mẫu giáo. Đặc biệt năm thứ hai Phòng giáo dục và đào tạo nhấn mạnh chuyên đề tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ trong trường Mầm non. Để đạt hiệu quả cao trong việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo trong nhà trường, Ban giám hiệu trường Mầm non Đông Sơn đã thực hiện các giải pháp sau: 2.1. Quan tâm nâng cao nhận thức về vị trí, ý nghĩa, vai trò và tầm quan trọng của hoạt động vui chơi trong việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ Mầm non cho đội ngũ giáo viên Nhận thức đúng đắn về vị trí, ý nghĩa, vai trò và tầm quan trọng của hoạt động vui chơi trong việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ Mầm non, tập thể cán bộ giáo viên trong nhà trường cùng nhận thức sâu sắc được quan điểm Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ Mẫu giáo. Nắm bắt được các dạng hoạt động vui chơi đựơc tổ chức trong nhà trường mà trong đó trung tâm là trò chơi đóng vai theo chủ đề. Chơi thực sự cần thiết đối với 10 trẻ, là nhu cầu không thể thiếu như cơm ăn, áo mặc hàng ngày của chúng ta. Nếu không được chơi đứa trẻ chỉ tồn tại mà không phải là sống. Phương châm “Học bằng chơi, chơi mà học” cũng được nhà trường đặt ra nhằm phát triển nhiều mặt cho trẻ, đây chính là cơ sở bền vững của nhân cách sau này của trẻ. 2.2. Công tác quản lý, chỉ đạo HĐVC trong nhà trường. 2.2.1. Công tác kế hoạch. - BGH nhà trường đã xây dựng được mạng nội dung hoạt động vui chơi và hoạt động góc cụ thể ở từng chủ đề cho từng độ tuổi Mẫu giáo một cách phù hợp theo từng chủ đề, chủ điểm. - Xây dựng kế hoạch đầu tư và chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ như: Phòng nhóm, các góc chơi, đồ chơi trong và ngoài lớp phục vụ các trò chơi, phục trang... + Kế hoạch đầu tư theo các danh mục đồ dùng, đồ chơi nhà trường lên phù hợp theo độ tuổi trẻ, kinh phí được thu theo thỏa thuận từ các bậc phụ huynh là: Mẫu giáo lớn: 150.000đ/ năm/ trẻ. Mẫu giáo nhỡ: 130.000đ/ năm/ trẻ. Mẫu giáo bé: 110.000đ/ năm/ trẻ. Nhà trẻ: 80.000đ/năm /trẻ. + Phong trào phụ huynh tự nguyện đóng góp mỗi năm một đợt mua sắm tặng nhà trường, kết hợp với sự hỗ trợ kinh phí của UBND phường số tiền khoảng 20 triệu. + Tự làm đồ dùng, đồ chơi của cô giáo trong nhà trường. 2.2.2. Chỉ đạo lựa chọn nội dung chơi và phương pháp chơi. - Chỉ đạo lựa chọn nội dung chơi phong phú, lành mạnh, có ý nghĩa giáo dục, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh thực tiễn của nhà trường, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi trẻ và gây được sự hứng thú cho trẻ. Đặc biệt nội dung phải phù hợp với chủ đề, chủ điểm đang tiến hành. - Xây dựng các tiết mẫu tổ chức hoạt động vui chơi dưới nhiều hình thức khác nhau: Tổ chức hoạt động góc, chơi lồng ghép trong hoạt động học tập... - Lựa chọn giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao, có năng lực sư phạm để tổ chức cho trẻ hoạt động từ đó chị em giáo viên học hỏi. - Chỉ đạo phương pháp tổ chức hướng dẫn trẻ chơi: + Giáo viên phải thực sự chú ý đến việc phát triển trò chơi cho trẻ, luôn coi chơi như một hoạt động có ý thức, có mục đích, mang tính tự lập và tính sáng tạo cao của trẻ mẫu giáo. + Cô giáo đóng vai là người bạn lớn để hướng dẫn trẻ chơi, thậm chí có thể chơi cùng trẻ. Cô là điểm tựa, là thang đỡ gợi mở phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong quá trình trẻ chơi. 11 + Tránh hiện tượng lặp lại một trò chơi hay một chủ đề có nội dung tương tự nhiều lần, có như vậy trẻ mới không bị nhàm chán hay đơn điệu. + Sử dụng nhiều loại đồ dùng đồ chơi: Đồ chơi có sẵn ( búp bê, nồi nấu cơm, ô tô..., đồ chơi cần có sự tác động của trẻ mới hoàn thiện: tranh ghép hình, bộ lắp ghép...’ đồ chơi trẻ và cô tự tạo: gói kẹo, bánh trưng, con rối, ...). Tích cực sử dụng các nguyên vật liệu phế thải, sẵn có ở địa phương để phụ trợ cho hoạt động chơi của trẻ mang tính tích cực và sáng tạo cao hơn. + Lồng ghép các nội dung chơi thông qua các hội thi, tổ chức biểu diễn thông qua ngày lễ hội trong năm. Trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi cô giáo phải luôn luôn duy trì niềm vui, hứng thú chơi của trẻ. Nâng dần tính phức tạp, phong phú của trò chơi, đòi hỏi trẻ giải quyết tình huống chơi nhằm phát huy ở trẻ tính tích cực, chủ động, sáng tạo. Khi chơi cũng đòi hỏi trẻ phải có sự nỗ lực về trí tuệ và tinh thần. Tùy thuộc vào độ tuổi mà có nội dung chơi và cách hướng dẫn chơi cho phù hợp, từ đó mà hiệu quả giáo dục được nâng cao. Tuy nhiên, việc giám sát chỉ đạo của BGH nhà trường chủ yếu mới trong giờ tổ chức hoạt động góc thời điểm buổi sáng mà chưa làm tốt việc chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi mọi lúc mọi nơi lồng ghép vào các hoạt động nên hiệu quả giáo dục chưa thực sự cao. 2.3. Quản lý phát triển cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động vui chơi. Cơ sở vật chất trang thiết bị kỹ thuật của trường Mầm non là toàn bộ các phương tiện vật chất và kỹ thuật khác nhau được sử dụng để chăm sóc và giáo dục trẻ em, nó bao gồm cả các đồ vật, đồ chơi, những của cải vật chất và tinh thần, môi trường thiên nhiên, cảnh quan sư phạm xung quanh nhà trường... Cơ sở vật chất nhà trường là yếu tố tác động trực tiếp đến quá trình giáo dục. Là điều kiện, là phương tiện góp phần quyết định đến yếu tố chất lượng trong nhà trường. Không thể đảm bảo chất lượng giáo dục khi không có cơ sở vật chất, kỹ thuật phù hợp. Nhà trường luôn quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất phục vụ cho công tác chăm sóc và giáo dục trẻ nói chung và đồ chơi phục vụ cho HĐVC của trẻ nói riêng tương đối đầy đủ. Mặc dù cơ sở vật chất của nhà trường, đặc biệt là đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ tương đối đầy đủ, song hiệu quả của chúng phụ thuộc đáng kể vào khả năng khai thác, sử dụng của giáo viên. Vì vậy rất cần vào sự chỉ đạo của người cán bộ quản lý trong nhà trường. - Việc đầu tiên chính là sự huy động của BGH nhà trường, của các cô giáo đối với các đoàn thể trong địa bàn phường, các bậc phụ huynh tham gia đóng góp tiền của, đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Ngoài danh mục đóng góp mua đồ dùng đồ chơi thì hàng năm phụ huynh còn tự nguyện ủng hộ nhà trường 12 mua sắm thêm đồ dùng, đồ chơi cụ thể: ( Năm 2004: Mua đàn ooc gan trị giá 8 triệu đồng. Năm 2005: Mua bể bóng đồ chơi ngoài trời trị giá 14 triệu đồng. Năm 2006: Mua bộ đồ chơi liên hoàn ngoài trời trị giá 22 triệu đồng. Năm 2008: Mua 7 bộ ti vi và đầu đĩa trị giá 28 triệu đồng). Bên cạnh những đồ chơi được mua sắm có sẵn, BGH nhà trường hàng tháng còn tổ chức phát động giáo viên làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ như: Làm các sa bàn phục vụ cho trò chơi xây dựng, làm các mô hình phục vụ cho trò chơi đóng vai, trò chơi đóng kịch... đưa phong trào làm đồ dùng, đồ chơi vào hàng tháng để đánh giá công tác thi đua, nhiều bộ đồ dùng đồ chơi được xếp loại A cấp thành phố. Hàng năm có bổ sung thay thế để đồ dùng, đồ chơi luôn đảm bảo tính thẩm mỹ, tính giáo dục, tính an toàn cao... Chính vì thế mà số lượng đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ ngày càng phong phú về chủng loại, mang tính thẩm mỹ, tính sư phạm và độ an toàn cao cho trẻ. Đồ dùng, đồ chơi được sắp đặt khoa học, tiện sử dụng, dễ cất lấy đối với trẻ. Đồ chơi là để phục vụ cho trẻ chơi chứ không phải chỉ để trưng bày. Hàng năm có kiểm kê, đánh giá việc bảo quản đồ dùng, đồ chơi và có thưởng, phạt kịp thời. Cơ sở vật chất đồ dùng đồ chơi tại nhóm lớp được đầu tư tăng lên cả về số lượng và chất lượng. Mỗi nhóm lớp đủ đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động vui chơi được thay đổi theo các chủ đề, chủ điểm trong năm học. Tuy nhiên, nhà trường chưa đầu tư được phòng vi tính cho trẻ nên việc tổ chức trò chơi với công nghệ thông tin ( Trò chơi KITMAST) mới chỉ trên hồ sơ sổ sách mà chưa đưa vào thực tế chỉ đạo loại trò chơi này. 2.4. Chỉ đạo việc tự học, tự bồi dưỡng nhằm nâng cao kỹ năng tổ chức hoạt động vui chơi. Nhà trường quan tâm đến việc tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên nhằm nâng cao kỹ năng tổ chức hoạt động vui chơi thông qua nhiều hình thức khác nhau: - Đọc và nghiên cứu các tài liệu, chuyên đề, tập san viết về việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. - Thảo luận về vấn đề này thông qua các cuộc họp chuyên môn. - Viết các tham luận, sáng kiến kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo của các đồng chí quản lý và công tác tổ chức của các đồng chí giáo viên đối với hoạt động vui chơi của trẻ Mẫu giáo. - Đẩy mạnh công tác tự học tự bồi dưỡng của CBGV trong nhà trường, không ngừng nâng cao sự hiểu biết, năng lực sư phạm cho bản thân. Vì vậy mà chất lượng tổ chức hoạt động góc cho trẻ được đánh giá khá tốt, một số sáng kiến kinh nghiệm về tổ chức HĐVC của giáo viên được xếp loại cấp TP, cấp Tỉnh. 13 2.5. Tổ chức các đợt dự giờ thăm lớp, đánh giá việc tổ chức hoạt động vui chơi của trẻ.. - Dự giờ thăm lớp là một hình thức kiểm tra, đánh giá hiệu quả việc dạy của cô và học của trẻ, từ đó người quản lý có các biện pháp điều chỉnh uốn nắn giáo viên nhằm đa hiệu quả tổ chức hoạt động vui chơi đạt cao nhất. Chính vì vậy mà Ban giám hiệu nhà trường đã có kế hoạch dự giờ tổ chức hoạt động vui chơi mà cụ thể là dự việc tổ chức hoạt động góc cho trẻ Mẫu giáo của giáo viên với nhiều hình thức dự khác nhau: Dự đột xuất, dự có báo trước, ... Qua đó đánh giá, rút kinh nghiệm một cách nghiêm túc sau mỗi lần dự giờ thăm lớp. Nhìn chung trẻ Mẫu giáo phát triển tốt cả về thể chất lẫn tinh thần. Đa số trẻ nhanh nhẹn, hoạt bát, tự tin. Đặc biệt có hứng thú, tích cực trong hoạt động vui chơi. Đa số trẻ thể hiện được sự chủ động trong lựa chọn nhóm chơi và trò chơi, ngôn ngữ giao tiếp tích cực. Đặc biệt trẻ Mẫu giáo lớn thể hiện sự tự tin, khả năng giao tiếp một cách tích cực, mạch lạc. Kết quả thể hiện trên cô giáo: Đa số các cô giáo đều có khả năng khi tổ chức cho trẻ vui chơi, có trách nhiệm, chuẩn bị tương đối đầy đủ phương tiện cho trẻ chơi, có năng lực khi tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ. Phong trào làm đồ dùng, đồ chơi xếp loại A cấp thành phố. Hội thi “ Bé với giáo dục bảo vệ môi trường” đạt giải xuất sắc cấp thành phố và giải nhất cấp tỉnh. Tuy nhiên việc giám sát kiểm tra giáo viên tổ chức các hoạt động này chưa được thường xuyên liên tục, dự giờ tổ chức hoạt động vui chơi của giáo viên chủ yếu dự hoạt động góc. Vì vậy dẫn đến những mặt hạn chế của một số giáo viên như đã nêu ở phần trên. 2.6. Kết hợp các lực lượng trong việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. Để đạt hiệu quả cao trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non nói chung trong đó có công tác chỉ đạo, tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo đòi hỏi phải có sự phối kết hợp giữa nhà trường với gia đình và toàn xã hội. Vì vậy nhà trường đã làm tốt công tác tuyên truyền về đường lối, quan điểm giáo dục của Đảng về mục tiêu, kế hoạch, nội dung, phương pháp giáo dục trẻ ở từng độ tuổi. Phổ biến nuôi dạy trẻ khoa học trong đó có việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ tới từng phụ huynh thông qua các buổi họp phụ huynh, góc trao đổi với phụ huynh. Trẻ không chỉ vui chơi ở trường học mà ở nhà thì mỗi cha mẹ các cháu cũng phải tạo điều kiện, cơ hội, phương tiện để trẻ được thỏa mãn nhu cầu chơi. Để các bậc phụ huynh biết được khi chơi là lúc trẻ đang học, đang lĩnh hội những tri thức bên ngoài, đang thể hiện khả năng, sự hiểu biết của mình... Bởi ở độ tuổi này đồ chơi là sách giáo khoa của trẻ, chơi cũng như nhu cầu cơm ăn, áo mặc hàng ngày mà trẻ không thể thiếu được. 14 3. Nhận xét, đánh giá, nguyên nhân. Từ thực trạng trong công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo của trường mầm non Đông Sơn TP Thanh Hóa tôi nhận thấy: BGH nhà trường đã có những giải pháp cụ thể, đúng đắn trong quá trình chỉ đạo nhằm đưa việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ đạt hiệu quả nhất định như đã trình bày phần trên, song vẫn còn những mặt hạn chế cần khắc phục: - Sự chỉ đạo cần phải liên tục, liền mạch, có sự giám sát và kiểm tra thường xuyên để kịp thời điều chỉnh uốn nắn những lệch lạc của giáo viên trong việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ. - Trong việc kết hợp với giáo dục gia đình cần phải làm cho cha mẹ trẻ thấy rõ được vị trí, vai trò của hoạt động vui chơi đối với trẻ mẫu giáo. tuyên truyền cách thức khoa học trong việc tạo điều kiện cho trẻ chơi ở nhà, đặc biệt việc lựa chọn các loại đồ chơi có ý nghĩa giáo dục cao chứ không phải là sự tùy tiện chiều theo ý trẻ. CHƢƠNG III MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO TRẺ MẪU GIÁO. Trên cơ sở lý luận và đặc biệt là thực trạng chỉ đạo hoạt động vui chơi ở trường Mầm non Đông Sơn trong những năm qua, tôi xin khái quát và đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo như sau: 1. Chỉ đạo xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ. Môi trường giáo dục là tổ hợp những điều kiện tự nhiên và xã hội tác động đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ trong trường mầm non. Bao gồm môi trường vật chất và môi trường xã hội. Thiết kế môi trường giáo dục ở trường Mầm non có nghĩa là xây dựng một môi trường an toàn, thân thiện, ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút, giúp trẻ chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động trải nghiệm và giao tiếp một cách tích cực. Chính vì vậy người quản lý cần trú trọng đến việc chỉ đạo xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động nói chung và hoạt động vui chơi nói riêng để đạt hiệu quả giáo dục đạt cao nhất bằng cách: - Phát động phong trào thi đua xây dựng môi trường lớp học gắn với phong trào lớn “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. - Chỉ đạo xây dựng mẫu môi trường hoạt động vui chơi trong và ngoài lớp ở tại lớp điểm. ( Khuôn viên, góc hoạt động, mảng trang trí, việc sắp đặt đồ dùng...). 15 2. Chỉ đạo việc thực hiện đầy đủ các hình thức tổ chức hoạt động vui chơi. Việc tổ chức hoạt động vui chơi không chỉ trú trọng vào hình thức tổ chức hoạt động góc sau thời điểm hoạt động chung mà ở đây hoạt động vui chơi của trẻ cần phải quan tâm đến việc thỏa mãn nhu cầu chơi của trẻ, để hoạt động vui chơi thực sự là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo phải thông qua nhiều hình thức tổ chức: - Tổ chức hoạt động ở các góc. - Lồng ghép tích hợp trong hoạt động chung. - Tổ chức trò chơi mọi lúc, mọi nơi. - Chú ý tổ chức trò chơi trong thời điểm hoạt động ngoài trời. - Tổ chức các dạng trò chơi dưới hình thức biểu diễn thông qua các ngày lễ hội. ( Chơi đóng kịch, các trò chơi dân gian...) - Tổ chức trò chơi thông qua các hội thi. Ban Giám hiệu đặc biệt quan tâm chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ theo định hướng trên bằng cách: - Làm cho giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ phải đảm bảo thông qua nhiều hình thức. - Xây dựng mạng nội dung đảm bảo các hình thức và nội dung hoạt động phù hợp cho giáo viên thực hiện. - Kiểm tra, giám sát, đánh giá việc tổ chức hoạt động vui chơi ở các hình thức trên. - Tổ chức dạy mẫu ở tất cả các hình thức. - Thông qua ngày lễ, hội phát động phong trào giờ dạy giỏi chuyên sâu vào tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ thông qua nhiều hình thức. 3. Thường xuyên tổ chức các đợt dự giờ thăm lớp, đánh giá việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ trong tất cả các thời điểm các hoạt động trong ngày. Dự giờ thăm lớp không chỉ chú trọng vào việc dự tổ chức hoạt động góc sau giờ hoạt động chung mà việc kiểm tra dự giờ đánh giá phải được trú trọng theo quan điểm toàn diện, tức là dự hoạt động vui chơi của trẻ ở tất cả các thời điểm trong ngày. - Trong thời điểm hoạt động góc . - Trong giờ hoạt động ngoài trời. - Lồng ghép trò chơi trong tiết học. - Trong giờ hoạt động chiều. - Mọi lúc, mọi nơi. Qua các nguồn thông tin đó, người quản lý đánh giá được các mức độ sau: + Đối với cô: Thường xuyên hay ít khi giáo viên tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ. 16 Các loại trò chơi mà giáo viên tổ chức cho trẻ chơi. Đồ dùng, đồ chơi được sử dụng khi tổ chức các trò chơi cho trẻ. + Đối với trẻ: Mức độ hứng thú, tính tích cực, chủ động và sáng tạo của trẻ. Ngôn ngữ giao tiếp khi chơi... Từ đó người quản lý có những biện pháp điều chỉnh cho phù hợp. 4. Chỉ đạo việc phát triển hoạt động sáng tạo và ý tưởng chơi phong phú thông qua hoạt động vui chơi. Nhiều nghiên cứu của các nhà tâm lý học, giáo dục học và cả thực tế ở các trường Mầm non đã cho thấy xuất phát điểm của sự phát triển hoạt động sáng tạo là ở lứa tuổi mẫu giáo. Nhiệm vụ của giáo viên là phải phát triển khả năng sáng tạo, sự tưởng tượng có chủ định của đứa trẻ, khuyến khích động viên chúng thực hành ngay những ý tưởng của mình trong bất kỳ hoạt động nào, tập cho trẻ những thao tác, kỹ năng cần thiết không thể thiếu trong hoạt động sáng tạo, giáo dục cho trẻ tính tự lập, tính mục đích, tích tích cực hình thành ở trẻ thao tác tư duy, biết phân tích so sánh và tự nhận xét đánh giá hoạt động của mình và của bạn khác. Giáo viên thực sự đóng vai trò quan trong trong việc khơi dậy hoạt động sáng tạo trong trò chơi của trẻ Mẫu giáo. Để thực hiện được suy nghĩ của mình trẻ cần phải có đồ chơi. Trẻ càng lớn thì càng có xu hướng thích tự làm đồ chơi cho trò chơi của mình. Nhiệm vụ của giáo viên là nuôi dưỡng những xu hướng, hứng thú của trẻ và hướng dẫn trẻ làm một số đồ chơi tự tạo theo sáng tạo của riêng trẻ. Vì vậy người quản lý cần phải: - Chỉ đạo việc lựa chọn các đồ chơi cho trẻ chơi không nên là những mô hình sẵn có nhằm phát huy khả năng sáng tạo, đặc biệt chú ý đến việc sử dụng các nguyên vật liệu sưu tầm. ( Chẳng hạn trong trò chơi xây dựng lắp ghép, không nhất thiết yêu cầu trẻ xếp hình theo khuôn mẫu nào mà khuyến khích trẻ tạo ra nhiều hình mẫu khác nhau. Sử dụng chính sản phẩm trẻ tạo ra trong quá trình chơi...) - Hàng năm tổ chức các hội thi bé khéo tay. Hội thi có sự tham gia làm đồ chơi, đồ dùng của cô và trẻ tại nhà trường. Có thể lồng ghép các nội dung này vào các hội thi bé khỏe, bé ngoan cuối năm... - Chỉ đạo giáo viên xây dựng nội dung chơi, tình huống chơi phong phú, trên cơ sở đó trẻ nảy sinh những ý tưởng chơi và giúp trẻ thực hiện ý tưởng. Tránh áp đặt trẻ trong việc lựa chọn trò chơi, vai chơi. Khuyến khích trẻ tham gia nhiều vai chơi, nhiều trò chơi. 5. Chỉ đạo việc giáo dục cá biệt hóa thông qua hoạt động vui chơi. Trong quá trình hướng dẫn hoạt động tập thể chơi, đòi hỏi giáo viên phải có kỹ năng quan sát, phát hiện và ghi chép lại những biểu hiện cá nhân đặc 17 biệt ở một số trẻ để có những biện pháp điều chỉnh hướng dẫn cho phù hợp. Đây chính là biện pháp giáo dục cá biệt thông qua hoạt động vui chơi mà nhà quản lý cần chỉ đạo cho giáo viên thực hiện nhằm đạt được hiệu quả giáo dục một cách toàn diện nhất. - Ban hiệu thường xuyên chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc giáo viên tổ chức trò chơi cho các cháu thong qua các hình thức như trao đổi trực tiếp với giáo viên, quan sát cách thức tổ chức trò chơi cho trẻ, dự giờ và đánh giá, rút kinh nghiệm để kịp thời uốn nắn những sai lệch, khắc phục những mặt còn tồn tại. Trong quá trình dự giờ, Ban giám hiệu tập trung đánh giá hiệu quả việc sử dụng biện pháp cá biệt của giáo viên. (những cháu có tính rụt rè, nhút nhát cô động viên cho trẻ nhận những vai chơi thẻ hiện sự sôi nổi, hoạt bát. Khuyuến khích trẻ lòng tự tin hòa nhập vào tập thể chơi. Những trẻ quá nghịch ngợm và hiếu động, cô hướng cho trẻ nhận một số vai chơi hoặc trò chơi mang tính chất nhẹ nhàng, cần đến sự kiên trì...). Sau mỗi buổi chơi, cần lưu ý với giáo viên việc phân tích, đánh giá, động viên các cháu để trẻ thấy rõ những ưu khuyết điểm của mình rút kinh nghiệm cho bản thân, đặc biệt đối với những trẻ trên thì nên động viên khích lệ khen trẻ, nhằm đạt hiệu quả giáo dục cao hơn ở những giờ sau là một thao tác hết sức quan trọng. 6. Phối hợp với các lực lượng trong và ngoài trường trong việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ MG. - Tuyên truyền trong toàn dân, đặc biệt cha mẹ các cháu hiểu rõ hơn về vị trí, vai trò, ý nghĩa của trò chơi đối với việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Đồng thời hướng dẫn cho cha mẹ trẻ cần lựa chọn, chuẩn bị phương tiện cho trẻ chơi và cách thức hướng dẫn trẻ chơi tại gia đình. - Tổ chức hội thảo có sự tham gia của CBGV trong nhà trường và các lực lượng khác trong và ngoài trường. Mọi người đều có thể xây dựng, đóng góp ý kiến, sáng kiến về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ ở trường cũng như ở nhà. - Tuyên truyền thông qua góc trao đổi với phụ huynh, cô giáo lên mạng hoạt động hàng tuần để phụ huynh nắm bắt được trong tuần con mình được học gì, chơi gì. - Thông qua các buổi họp phụ huynh trong năm học, giáo viên trao đổi về những nội dung cần thiết. - Thông qua các bài tuyên truyền, tài liệu, sách báo. - Qua gặp gỡ, trao đổi trực tiếp. - Mời phụ huynh cùng tham gia dự các giờ tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ trong nhóm lớp. - Đặt nhiệm vụ cho các bậc phụ huynh phối hợp cùng chuẩn bị một số đồ chơi làm từ nguyên vật liệu sưu tầm. 18 - Đăng ký các tiết mục hội diễn chào mừng các hoạt động của đoàn thể, của phường nhằm làm cho mọi người thấy được hoạt động của trẻ mẫu giáo. - Phối hợp với các lực lượng nhằm tham mưu về cơ sở vật chất nói nhung và hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo trong trường Mầm non nói riêng. Từ đó có sức thuyết phục lớn đến sự hỗ trợ về mọi mặt của các lực lượng đồng tình đóng góp cả về vật chất lẫn đường lối, tư tưởng và tình cảm. Vì vậy mà hiệu quả giáo dục tăng cao. PHẦN KẾT LUẬN I. KẾT LUẬN. Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ Mẫu giáo. Chơi là nhu cầu sống đồng thời là một cách chủ yếu để trẻ khôn lớn. Trẻ Mẫu giáo là một nhân cách đang được hình thành, các cháu cần được đảm bảo tính nhẹ nhàng và hồn nhiên, cần được đánh giá và khai thác đúng khả năng, tiềm tàng. Chính vì vậy là người quản lý trong nhà trường phải nắm bắt được để xây dựng kế hoạch chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mang lại hiệu quả giáo dục cao nhất. Trường Mầm non Đông Sơn trong những năm qua chất lượng giáo dục nói chung và công tác quản lý chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi nói riêng đạt những kết quả đáng kể là do: - Sự nhận thức đúng đắn về vị trí, tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động vui chơi đối với trẻ Mẫu giáo của tập thểấcn bộ giáo viên trong nhà trường, của chính quyền địa phương, của nhân dân và đặc biệt của cha mẹ học sinh trẻ. - Nhà trường với mục đích giáo dục toàn diện cho trẻ, lấy hoạt động vui chơi làm hoạt động chủ đạo cho trẻ mẫu giáo, thông qua hoạt động vui chơi phát triển nhiều mặt của trẻ: Trí tuệ, tình cảm, ý chí, tư duy...Đây chính là cơ sở bền vững của nhân cách sau này. Ban giám hiệu nhà trường đã có những biện pháp chỉ đạo đúng đắn trong việc xây dựng kế hoạch chương trình, nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động vui chơi, đầu tư về cơ sở vật chất trang thiết bị,... cho công tác giáo dục nói chung trong nhà trường và hoạt động vui chơi nói riêng. Để có được những thành quả nhất định trong công tác chăm sóc và giáo dục các cháu trong nhà trường Mầm non Đông Sơn như vậy chính là nhờ vào sự nỗ lực phấn đấu của tập thể cán bộ giáo viên trong nhà trường cùng với sự quan tâm đúng đắn của Đảng ủy, chính quyền, các tổ chức xã hội của địa phương và đặc biệt sự quan tâm nhiệt tình, đóng góp về sức người, sức của của các bậc phụ huynh trong nhà trường. 19 Từ những cơ sở lý luận về công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo và đặc biệt thông qua thực trạng chỉ đạo vấn đề này tại trường Mầm non Đông Sơn thành phố Thanh Hóa, em đã đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng chỉ đạo tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo. Đó là: - Chỉ đạo xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ. - Chỉ đạo việc thực hiện đầy đủ các hình thức tổ chức hoạt động vui chơi. - Thường xuyên tổ chức các đợt dự giờ thăm lớp, đánh giá việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ trong tất cả các thời điểm các hoạt động trong ngày. - Chỉ đạo việc phát triển hoạt động sáng tạo và ý tưởng chơi phong phú thông qua hoạt động vui chơi. - Chỉ đạo việc giáo dục cá biệt hóa thông qua hoạt động vui chơi. - Phối hợp với các lực lượng trong và ngoài trường trong việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ MG. Những biện pháp chỉ đạo nêu trên được nghiên cứu từ điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của trường Mầm non Đông Sơn Thành phố Thanh Hoá sẽ giúp người quản lý nhà trường nâng cao hiệu quả của việc chỉ đạo chuyên môn nói chung và hiệu quả của việc chỉ đạo tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ nói riêng. Hy vọng các biện pháp này cũng có thể được áp dụng tại những nhà trường Mầm non có điều kiện và hoàn cảnh tương tự. II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT. - Hàng năm Phòng GD & ĐT, Sở GD & ĐT mở các lớp chuyên đề về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ Mẫu giáo kết hợp với việc tổ chức dạy mẫu chuyên đề. - Đề nghị chính quyền địa phương và cấp trên tăng cường đầu tư và hỗ trợ thêm về cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi nhằm phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ trong trường Mầm non. PHỤ LỤC Kế hoạch hoạt động vui chơi khối mẫu giáo 1. Khối mẫu giáo lớn: Chủ điểm “Thế giới động vật”. 2. Khối mẫu giáo nhỡ: Chủ đề “ Một số nghề”. 3. Khối mẫu giáo bé: Chủ đề “ Gia đình”. 20