Tài liệu Skkn một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5 6 tuổi trường mầm non

Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang MỤC LỤC MỤC NỘI DUNG TRANG I Phần mở đầu 2 1 Lý do chọn đề tài 2 2 Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 3 3 Đối tượng nghiên cứu 4 4 Giới hạn phạm vi Nghiên cứu 4 5 Phương pháp nghiên cứu 6 II Phần nội dung 6 1 Cơ sở lý luận 6 2 Thực trạng 8 3 Giải pháp và biện pháp 12 4 24 III Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu Kết luận, kiến nghị 1 Kết luận 25 2 Kiến nghị 26 Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 25 1 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TOÁN CHO TRẺ 5-6 TUỔI I. Phần mở dầu 1. Lý do chọn đề tài Mục tiêu của giáo dục mầm non nói chung và bộ môn làm quen với toán nói riêng là hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và bền lâu về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỉ năng cơ bản trong lao động để các cháu tiếp tục bước vào trường phổ thông một cách vững chắc, không bị bỡ ngỡ Dạy trẻ làm quen với toán là một trong những môn học rất quan trọng, mà cũng là môn học trẻ yêu thích ở trường mầm non. Vì qua môn học này trẻ học tập vui chơi, trẻ được thực hành đếm số lượng bằng nhiều hình thức, không những thế trẻ còn được làm quen với các khái niệm sơ đẳng về dài ngắn, rộng hẹp, cao thấp, kích thước và định hướng trong không gian, trẻ được tiếp xúc, được sờ vào các đồ vật, quan sát làm quen với các hình dạng của các vật thể của môi trường xung quanh rất đa dạng và phong phú. Trẻ biết xác định được phía phải, phía trái, phía trước, phía sau, phía trên, phía dưới của bản thân và của đối tượng khác, cũng như kỹ năng định hướng trong không gian giúp trẻ phát triển về các giác quan. Qua môn học này giúp trẻ tích lũy số vốn kiến thức sơ đẳng về hình thành biểu tượng toán học vận dụng trực tiếp vào cuộc sống hàng ngày của trẻ từ đó giúp trẻ có 1 tâm thế vững vàng, có kiến thức nhất định tạo tiền đề tốt cho việc học tập và hoạt động chính ở trường phổ thông sau này. Phải coi trọng hình thành các biểu tượng về tập hợp, con số, kích thước, hình dạng định hướng các mối quan hệ vị trí sắp xếp trong không gian giữa các đồ vật. Bên cạnh đó việc dạy trẻ làm quen với toán nhằm bồi dưỡng và phát triển khả năng quan sát, tri giác có mục đích chính xác, ngôn ngữ của trẻ phát Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 2 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang triển phong phú hơn, phát triển tính ham học hỏi, hiểu biết, rèn luyện tính cẩn thận và chính xác khi học toán. Bộ môn này rất đa dạng phong phú về nội dung có tầm quan trọng như vậy nên tôi đã suy nghĩ đầu tư và lưạ chọn đề tài này để nghiên cứu xây dựng “Một số biện pháp phù hợp để dạy trẻ phát triển kỹ năng toán cho trẻ mẫu giáo 5 đến 6 tuổi trường mầm non Cư Pang”. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: áp dụng một số biện pháp sư phạm phát triển kỹ năng học toán của trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Mục đích nghiên cứu của đề tài: Nâng cao kỹ năng học toán của trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Nhiê êm vụ nghiên cứu của đề tài: Nhiê êm vụ mà đề tài đă tê ra nhằm cung cấp một số biện pháp nâng cao kỹ năng học toán của trẻ 5-6 tuổi Trong công tác giáo dục trẻ mầm non thì việc cho trẻ làm quen với toán là không thể thiếu. Làm quen với toán có tác dụng giáo dục về mọi mặt đối với trẻ như là: ngôn ngữ, đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ thể lực ... Làm quen với toán là phương tiện để giao tiếp và làm quen với môi trường xung quanh để giao lưu và bầy tỏ nguyện vọng của mình và đồng thời là công cụ của tư duy. Vì vậy các nhà giáo dục sử dụng nhiều phương pháp để cho trẻ tiếp cận với các kỹ năng toán. Xây dựng một số biện pháp cụ thể, phù hợp với đặc điểm phát triển tâm sinh lí theo từng lứa tuổi để trẻ dể dàng tiếp thu kiến thức vừa sức “Học mà chơi, chơi mà học.” theo hướng tích hợp đổi mới về phương pháp lấy trẻ làm trung tâm, là hoạt động chủ đạo, còn cô giáo là người gợi ý hướng dẫn giúp trẻ tìm tòi khám phá, phát huy được tính tích cực sáng tạo của trẻ khi học môn làm quen với toán. Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 3 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Đối với môn học này, như chúng ta đã biết rất đa dạng và phong phú, về nội dung có tầm quan trọng cho trẻ phát triển, tạo tiền đề cho việc học tập là hoạt động chính ở trường phổ thông sau này. Nếu có một số biện pháp phù hợp khi dạy trẻ thì trẻ sẽ nắm vững vàng kiến thức, kỹ năng học đếm, thêm bớt, chia nhóm đối tượng để mọi góc độ thì trẻ cũng dể dàng đếm và đếm một cách chính xác. Tổ chức cho trẻ học theo phương pháp đổi mới lấy trẻ làm trung tâm, qua đó trẻ được trãi nghiệm, được tự đưa ra ý kiến của trẻ sẻ giúp trẻ rất hứng thú học tập và sáng tạo, xây dựng đề tài càng mở rộng thì nhận thức của trẻ càng phát triển. Nhằm nâng cao hiệu quả phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5- 6 tuổi về hình thành biểu tượng toán học, về dài ngắn, rộng hẹp, cao thấp, kích thước và định hướng trong không gian, trẻ biết cách đếm, thêm bớt trong phạm vi từ 1 đến 10, nên việc góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả về mọi mặt, phát triển nhân cách cho trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp sư phạm nhằm phát triển kỹ năng toán của trẻ 5-6 tuổi . 4. Giới hạn phạm vi Nghiên cứu: Khuôn khổ nghiên cứu: Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán của trẻ 5-6 tuổi. Đối tượng khảo sát: Trẻ lớp lá 1 ở trường Mầm Non Cư Pang huyện Krông Ana - Đăk Lắc. Thời gian nghiên cứu: Năm học 2015-2016 5. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu qua tài liệu hướng dẫn trong chương trình của môn học làm quen với toán. Để phát hiện ra quy luật của quá trình hình thành biểu tượng toán học về số lượng cho trẻ mẫu giáo chúng ta cần phải tìm hiểu nghiên cứu những cuốn sách có liên quan đến môn học và tâm lý trẻ 5 – 6 tuổi. Tâm lý học đại cương, Tâm lý học mầm non. Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 4 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của một số biểu tượng số lượng cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động chung. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của một số biện pháp hình thành biểu tượng hình dạng cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua các biểu tượng toán học sơ đẳng. Nghiên cứu xây dựng mối trường cho trẻ hoạt động. Xây dựng các tiết dạy theo chương trình mầm non mới. Thử nghiệm các phương án đã xây dựng trên thực tế của trường Mầm non. Đề xuất ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả của các tiết hoạt động làm quen với toán Quan sát hoạt động làm quen vói các biểu tượng toán ban đầu của trẻ Thông qua các phương pháp đồ dùng trực quan, phương pháp dùng lời miêu tả giải thích cho trẻ và sử dụng các trò chơi câu đố ở các hoạt động học và hoạt động chơi lồng ghép đan xen lẫn nhau để trẻ làm trung tâm, được hoạt động tích cực. Phương pháp điều tra: Hiệu quả qua kiểm tra chất lượng kiến thức của trẻ tính ra số trẻ khá giỏi, trung bình, yếu. Từ đó, tôi xây dựng phiếu điều tra, lên kế hoạch xây dựng biện pháp ôn luyện bằng nhiều hình thức trong các tiết học và ngoài các tiết học dưới mọi hình thức tôi thấy đạt kết quả như sau. * Khảo sát chất lượng đầu năm: Tổng Trung Yếu Giỏi Khá 31 6/ 31 9/31 11/31 5/31 % 19% 29% 36% 16% số học sinh Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy bình kém 5 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Kết hợp trao đổi với phụ huynh và các đoàn thể hỗ trợ việc hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ, góp phần bồi dưỡng tình cảm nghề nghiệp, đạo đức phẩm chất người giáo viên mầm non yêu nghề, mến trẻ, có tâm huyết với nghề. II. Phần nội dung: 1. Cơ sở lí luận: Với tôi “Làm quen với môn toán” là một môn học khó và khô khan, mà theo tôi quá trình hình thành các biểu tượng ban đầu ở trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi đóng một vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp những kiến thức ban đầu cho trẻ. Cho trẻ làm quen với những biểu tượng toán ngay từ tuổi mầm non chính là cơ hội tốt để giúp trẻ hình thành phẩm chất, năng lực hoạt động ở trẻ như quan sát, tìm tòi, so sánh. Qua đó giúp trẻ hình thành những khả năng tìm tòi, quan sát… thúc đẩy sự phát triển tư duy, phát triển ngôn ngữ cho trẻ, hình thành các biểu tượng về môn toán như: Số lượng, hình dạng, kích thước, phép đếm, định hướng trong không gian, thời gian, hình thành và phát triển khả năng nhận thức các biểu tượng ban đầu về môn toán, các thao tác tư duy: Quan sát, tư duy, so sánh, phân tích tổng hợp, khái quát hóa, khả năng tranh luận, phán đoán, ước lượng và tìm cách giải quyết vấn đề cung cấp và phát triển ngôn ngữ cho trẻ như: To – nhỏ; cao – thấp; phải – trái; nhiều hơn – ít hơn. Cung cấp những kinh nghiệm, những vấn đề có ý nghĩa và thú vị gần gũi có liên quan đến cuộc sống hàng ngày của trẻ, góp phần phát triển các năng lực nhận biết, năng lực học tập cho trẻ, giúp trẻ có những phản ứng nhanh nhạy xảy ra trong cuộc sống hàng ngày, để sau này trẻ vững vàng, tự tin hơn khi tiếp nhận những kiến thức của môn toán ở giai đoạn tiếp theo của cuộc đời, không những thế làm quen với toán còn góp phần giáo dục toàn diện cho trẻ. Một số biện pháp hình thành biểu tượng toán học về số lượng mỗi vật ở môi trường xung quanh đều mang những dấu hiệu nhất định như đếm nhận Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 6 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang biết nhóm đối tượng có số lượng nhất định, mối quan hệ hơn kém, cách chia nhóm đối tượng thành 2 phần ở vị trí lắp đặt trong không gian không theo nguyên tắt. Số lượng là một trong những dấu hiệu của vật cụ thể mà dựa vào chúng con người có thể tiến hành nhận biết số lượng so sánh và tạo nhóm các vật khác nhau theo dấu hiệu hình thành những biểu hiện đúng đắng về các hiện tượng xung quanh cung cấp những tri thức đơn giản có hệ thống giúp trẻ hiểu biết sơ đẳng về cơ sở hình thành biểu tượng toán học Các biểu tượng về số lượng vật thể xuất hiện rất sớm ở trẻ mầm non, nhờ có sự tham gia tích cực của giác quan, đặc biệt là thị giác, xúc giác và thông qua hoạt động thực tiễn mà trẻ nhận biết được các số lượng. Khả năng tri giác nhận biết số lượng, đếm, thêm bớt, chia nhóm, nhận biết chữ số phụ thuộc vào lứa tuổi, vốn kinh nghiệm sống và cảnh quan xung quanh bản thân trẻ và sự tác động giáo dục của giáo viên. Phương pháp dạy học với trẻ mầm non được coi là hệ thống các nguyên tắc chủ yếu nêu lên những phương hướng xác định, mục đích yêu cầu, nội dung và cách thức dạy học trong những điều kiện cụ thể để đạt mục đích đề ra. Với ý nghĩa này phương pháp đồng nghĩa với chiến lược hành động chung nhất, phương hướng để đạt được mục tiêu môn học ở cấp độ hai, phương pháp là cách thức tổ chức là phương thức tổ chức phối hợp hoạt động chung giữa hoạt động của cô và hoạt động của trò nhằm thực hiện được mục đích và yêu cầu nội dung của môn học. Ở cấp độ cuối cùng phương pháp là thủ pháp đó chính là các hoạt động, các thao tác cụ thể nối tiếp nhau để thực hiện nhiệm vụ học tập nào đó. Như vậy, chúng ta có thể tiến hành nghiên cứu phương pháp dạy học ở cả 3 cấp độ. Trên cơ sở đó, phương pháp dạy học ở lứa tuổi mẫu giáo được xem như là cách thức hướng dẫn của nhà giáo dục với trẻ mầm non nhằm mục đích lĩnh hội những kiến thức kỹ năng, kỹ xảo, hình thành thế giới quan và phát triển các năng lực khác. Các nhà nghiên cứu cho rằng, trong dạy học đôi khi Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 7 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang hoạt động nhận biết của trẻ gắn liền với hoạt động thực tiễn và đóng vai trò quan trọng trong giáo dục dạy học. Với định nghĩa, phương pháp dạy học mầm non không chỉ được xem dưới góc độ nhà giáo dục đưa ra ý kiến thức đến trẻ theo cách thức nào, mà còn xem xét cả hoạt động nhận thức của trẻ diễn ra như thế nào. Bởi những kiến thức mà trẻ nắm được là sản phẩm của chính hoạt động của trẻ chứ không phải của nhà giáo dục. Thông qua hoạt động có tính khác nhau mà trẻ nắm được những kiến thức. Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động cho trẻ đóng vai trò quyết định nhằm giúp trẻ lĩnh hội kiến thức. Nên khi xác định phương pháp dạy học không chỉ xuất phát từ hoạt động của nhà giáo dục mà còn có tính chất nhận biết hoạt động thực tiễn của trẻ. Biện pháp hình thành biểu tượng về số lượng Số lượng là hình thể bên ngoài của các vật vì vậy giáo viên cần tiếp tục luyện tập trẻ sử dụng chúng như đếm, thêm bớt, chia nhóm chuẩn để xác định số lượng của những vật thể xung quanh trẻ và làm phong phú hơn biểu tượng về các biểu tượng cho trẻ. Dạy trẻ biện pháp đếm, thêm bớt, chia nhóm nhằm giúp trẻ nắm được nắm được các dấu hiệu đặc trưng của các số lượng. Như số lượng của đối tượng, đối tượng nhiều hay ít, so sánh hai nhóm đối tượng với nhau. Luyện tập cho trẻ xác định số lượng của chúng đếm, thêm bớt, chia nhóm 2. Thực trạng: Học sinh chưa thật sự hứng thú với môn làm quen với toán vì giáo viên chưa biết cách truyền tải đến học sinh theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, phát huy tính tích cực, sáng tạo ở trẻ mà giáo viên chỉ dạy đúng phương pháp, đầy đủ các bước khô khan. Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 8 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang 2.1 Thuận lợi - khó khăn * Thuận lợi: Trường có cơ sở vật chất khang trang đầy đủ trang thiết bị đồ dùng dạy học cho môn toán. - Nhiều phương tiện phục vụ trẻ làm quen toán như đồ dùng sẳn có, đồ dùng tự tạo, mạng internets rộng rãi, đa dạng. - Giáo viên trẻ khoẻ nhiệt tình tâm huyết với nghề * Khó khăn Một số phụ huynh chưa quan tâm đến con em mình trong quá trình học tập Trong lớp còn một số cháu về mặt nhận thức quá chậm, có một số cháu chưa đi học các lớp dưới nên kỹ năng toán, nhận biết mối quan hệ, chia nhóm còn hạn chế. 2.2. Thành công, hạn chế: * Thành công: Khi chưa áp dụng vào một số biện pháp hình thành biểu tượng về số lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi. Trẻ biết sử dụng được một số kỹ năng cơ bản về về máy tính Nhấp chuột, bấm chuột, trẻ biết cách đếm chia nhóm, thêm bớt. * Hạn chế: - Một số trẻ chưa hứng thú với môn học này, kỹ năng cơ bản về toán còn hạn chế chưa có kinh nghiệm 2.3. Mặt mạnh - mặt yếu * Mặt mạnh Trẻ tham gia tích cực vui vẻ thoải mái mạnh dạn trình bày ý kiến Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 9 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Trẻ có cơ hội để được trò chuyện, được thể hiện mình, được làm người lớn, được giúp đỡ bạn bè Rèn cho trẻ thói quen gọn gàng ngăn nắp Qua các hoạt động trẻ thực hiện cô nắm được đặc điểm tâm sinh lý cũng như tính cách, nhận thức của trẻ để có biện pháp giáo dục trẻ tốt hơn * Mặt yếu Tâm lý trẻ vẫn thích học những môn học khác vui nhộn và hứng thú hơn là môn toán 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động: Nhận thức của trẻ về môn làm quen với toán về số lượng. Nhìn chung việc đổi mới của ngành học mầm non hiện nay là rất phù hợp với yêu cầu đổi mới của đất nước để đáp ứng với yêu cầu đòi hỏi giáo viên mầm non phải học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp và tiếp cận với chương trình đổi mới để thực hiện dể dàng hơn. Nên việc xây dựng những biện pháp tại lớp mình để dạy trẻ là hoàn toàn chính xác và phù hợp. Nhưng bên cạnh những yêu cầu đó thì tôi gặp không ít khó khăn về nhận thức của trẻ, một số cháu chưa qua những lớp dưới lên việc tiếp cận học đếm, nhận biết mối quan hệ hơn kém, chia nhóm đối tượng thành 2 phần rất khó khăn, còn một số cháu chậm phát triển về mặt trí tuệ, có cháu cá biệt không thích làm theo cô mà chỉ tự ý làm theo ý mình nên việc tiếp cận học môn toán về số lượng còn hạn chế về cách đếm không theo một vị trí nhất định. Việc hình thành biểu tượng toán học về hình dạng cho trẻ rất quan trọng vì môn học này giúp trẻ tích luỹ một số vốn kiến thức sơ đẳng vận dụng trực tiếp vào cuộc sống hàng ngày của trẻ xác định số lượng, đếm, thêm bớt, chia nhóm từ đó giúp trẻ có một tâm thế vững vàng, một kiến thức nhất định tạo tiền đề tốt cho việc học tập là hoạt động chính ở trường phổ thông sau này. 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra: Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 10 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Để dạy trẻ nắm vững một số biện pháp hình thành biểu tượng về số lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi. Trẻ tham gia tích cực trong mọi hoạt động vui vẻ, thoải mái. Trẻ thích được học môn toán, trẻ biết sử dụng được một số kỷ năng cơ bản về máy tính (Làm quen với các thao tác trên máy tính) trẻ biết cách đếm ở nhiều cách khác nhau, chia nhóm, thêm bớt thành thạo. Để áp dụng vào thực tế trẻ nắm vững các kỹ năng đếm cơ bản của toán học. Việc hình thành biểu tượng toán học về hình dạng cho trẻ rất quan trọng vì môn học này giúp trẻ tích luỹ một số vốn kiến thức sơ đẳng số lượng trẻ học đếm, thêm bớt, chia nhóm từ đó giúp trẻ có một tâm thế vững vàng chính ở trường phổ thông sau này. Trẻ 5-6 tuổi có tư duy trực quan hình tượng bắt đầu phát triển, trẻ dựa vào những biểu tượng đã có để lĩnh hội biểu tượng mới. Tư duy trực quan sơ đồ phát triển mạnh kiểu tư duy này tạo cho trẻ khả năng phản ánh những mối quan hệ tồn tại khách quan không bị phụ thuộc vào hành động hay ý muốn chủ quan của trẻ. Sự phản ánh mối liên hệ khách quan là điều kiện cần thiết để lĩnh hội những tri thức, những mối quan hệ bằng cách thêm bớt, chia nhóm. Những yếu tố tư duy lôgic bắt đầu xuất hiện, trẻ biết sử dụng thuần thục những vật thay thế khi đã phát triển tốt chức năng ký hiệu của ý thức trẻ bắt đầu biểu thị một hiện tượng bằng từ hay ký hiệu khác Đặc điểm tư duy của trẻ mẫu giáo là tư duy sơ đồ tuy trực quan là chủ yếu. Vì vậy đồ dùng, đồ chơi phục vụ giảng dạy là rất cần thiết, đồ dùng, đồ chơi là chiếc cầu nối giữa trẻ và hoạt động nhận thức, cho trẻ hoạt động với đồ dùng, đồ chơi là cách thức giúp trẻ lĩnh hội kinh nghiệm sống sau này. Một tiết học không thể đạt kết quả cao nếu như thiếu đồ dùng giảng dạy. Do đó việc lựa chọn đồ dùng phù hợp với tiết dạy là vô cùng quan trọng. Muốn dạy một giờ học đạt kết quả cao thì khâu chuẩn bị chiếm 50%. Đồ dùng trực quan cũng như những đồ dùng để phục vụ cho các cháu trong hoạt động “Làm quen Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 11 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang với môn toán” phải đẹp, an toàn, dễ sử dụng, sinh động thì giờ học mới đạt kết quả cao. Khi nói đến toán người ta hay nói đến sự khô khan, sự nhàm chán, trẻ thường không thích học, đặc biệt là đến cuối tiết học sự tập trung chú ý của trẻ kém nên để thu hút sự chú ý, tích cực tham gia của trẻ người giáo viên cần có những phương pháp và biện pháp cụ thể 3. Giải pháp, biện pháp: 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: Sử dụng đồ dùng trực quan: Tăng cường làm đồ dùng và chú trọng sử dụng đồ dùng trực quan hợp lý, phù hợp với nội dung bài dạy, đồ dùng đa dạng màu sắc kích thước phong phú. Xác đinh loại tiết để chọn phương pháp thích hợp Chuẩn bị tài liệu nghiên cứu về đồ dùng trực quan của từng loại tiết Lồng ghép vào các tiết học khác và các trò chơi. Hệ thống câu hỏi, phù hợp với đặc điểm của từng cháu để cháu hiểu và nắm rỏ kiến thức cần chuyền đạt.Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi nghiên cứu và xây dựng một số biện pháp hình thành biểu tượng toán học về số lượng cho trẻ 5-6 tuổi. Cụ thể các biện pháp. Củng cố và làm quen kiến thức mọi lúc mọi nơi, dạy trẻ kiến thức hình thành biểu tượng toán học vào cuộc sống . Tìm hiểu các tài liệu có liên quan, trên các phương tiện thông tin đại chúng về các chương trình giáo dục mầm non theo phương pháp đổi mới. Tìm hiểu các đối tượng trẻ trong lớp về các mặt: tiếp thu nhanh, tiếp thu chậm, trẻ hiếu động, thụ động. Sưu tầm, lựa chọn, tự thiết kế và tổ chức các trò chơi nhằm cho trẻ hình thành các biểu tượng về toán học Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 12 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Bằng cách kiểm tra đánh giá trên trẻ rồi rồi phân loại trẻ giỏi, khá, trung bình, để có biện pháp và kế hoạch rèn luyện cho phù hợp. Bản thân luôn học hỏi bạn bè đồng nghiệp và rút ra một số kinh nghiệm, đồng thời xây dựng phiếu điều tra để tìm các biện pháp rèn luyện như sau: 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp: - Tăng cưòng làm đồ dùng và và chú trọng sử dụng trực quan. Biện pháp hữu hiệu giúp tiết học đạt kết quả là gây sự chú ý của trẻ bằng cách sử dụng đồ dùng trực quan đẹp kết hợp với sự khéo léo của giáo viên khi sử dụng đồ dùng trực quan giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách trọn vẹn, chính xác, phấn khởi. - Thực hiện trên tiết học là hoạt động chủ đạo của trẻ, giáo viên là người hướng dẫn, gợi ý, kích thích họat động, sáng tạo tích cực. - Xác đinh loại tiết để chọn phương pháp thích hợp, lấy trẻ làm trung tâm. - Hệ thống câu hỏi giúp trẻ phát huy được tính tích cực sáng tạo, giúp trẻ nắm được kiến thức một cách lôgic, câu hỏi đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. - Trang trí môi trường lớp học lôi cuốn hấp dẫn trẻ. - Thông qua các môn học khác lồng ghép đan cài các hoạt động. - Củng cố các kiến thức mọi lúc mọi nơi, dạy trẻ vận dụng các kiến thức vào trong cuộc sống, ôn luyện mọi lúc mội nơi cũng là cách hữu hiệu giúp cho chất lượng dạy học ngày càng nâng lên. Tôi luôn chú trọng đến việc ôn tập cho trẻ vì đặc điểm của trẻ là mau nhớ nhưng cũng rất mau quên nên phải thường xuyên củng cố. Biện pháp 1: Lựa chọn đồ dùng, đồ chơi sáng tạo Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 13 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Đồ dùng trực quan Là biện pháp hữu hiệu giúp tiết học đạt kết quả, gây sự hứng thú chính là đồ dùng trực quan nhằm giúp trẻ lĩnh hội, nội dung học tập, mặt khác việc sử dụng đồ dùng trực quan đẹp cộng với sự khéo léo của giáo viên sẽ giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách chính xác, trọn vẹn và phấn khởi, đồ dùng học tập hợp lý còn tạo điều kiện cho sự chuyển dần từ quá trình lĩnh hội vào tri giác, nên đối với đồ dùng phải có màu sắc đẹp kích thước to, nhỏ khác nhau, đa dạng phong phú, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. * Đồ dùng của cô. Tăng cường làm đồ dùng và chú trọng sử dụng đồ dùng trực quan hợp lý, phù hợp với nội dung bài dạy, đồ dùng đa dạng màu sắc kích thước phong phú. Tăng cường làm đồ dùng và và chú trọng sử dụng trực quan. Biện pháp hữu hiệu giúp tiết học đạt kết quả là gây sự chú ý của trẻ bằng cách sử dụng đồ dùng trực quan đẹp kết hợp với sự khéo léo của giáo viên khi sử dụng đồ dùng trực quan giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách trọn vẹn, chính xác, phấn khởi. VD: Hoạt động làm quen với môn toán Dạy trẻ so sánh chiều cao của 2 đối tượng trong chủ đề: “Bé và gia đình” bằng các nguyên vật liệu phế thải như vỏ hộp sữa, vỏ hộp sữa chua, lõi chỉ, xốp màu tôi làm nhà 2 tầng, nhà trệt, cây dừa cao, cây dừa thấp, với những đồ vật quen thuộc gần gũi trẻ, màu sắc đẹp, dễ sử dụng thu hút trẻ trong hoạt động, giúp trẻ nhận biết, so sánh chiều cao của 2 đối tượng, biết tên gọi, đặc điểm của ngôi nhà, của cây dừa. Ngoài ra còn làm rất nhiều đồ dùng khác như các con vật, cây dừa, những bông hoa, cột đèn giao thông, hay các phương tiện giao thông như xe đạp, xe xích lô, những chiếc mũ giáng sinh, các con vật trông ngộ nghĩnh đáng yêu và trở nên gần gũi quen thuộc đối với trẻ, phù hợp với từng chủ điểm, và những đồ dùng này còn được sử dụng trong các hoạt động khác như hoạt động khám phá, hoạt động làm quen với văn học… Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 14 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang * Đồ dùng của trẻ: Sự chuẩn bị đồ dùng của cô là hình thức hấp dẫn để trẻ nhận biết khám phá và tìm hiểu những kiến thức mới song thật phiến diện nếu chỉ có đồ dùng của cô mà không có đồ dùng của trẻ. Đồ dùng của trẻ sẽ là công cụ để trẻ sử dụng trực tiếp những kiến thức cô giáo dạy một cách nhanh nhất và thoãi mái nhất. Thông qua đồ dùng giáo viên có thể kiểm tra để biết khả năng tiếp nhận kiến thức của từng trẻ. Với những chất liệu rất đơn giản, dễ kiếm như bìa cát tông, vỏ hộp sữa chua, xốp màu, sẽ tạo ra các đồ chơi, đồ dùng rất sinh động, phong phú, đẹp, hấp dẫn trẻ. VD: Hoạt động làm quen với môn toán “Dạy trẻ so sánh chiều cao của 2 đối tượng” ở chủ đề “Bé và gia đình” tôi làm những ngôi nhà 1 tâng, nhà trệt cho trẻ so sánh, từ những đồ dùng trong tiết học trẻ biết so sánh chiều cao của 2 đối tượng. Biện pháp 2: Xác đinh loại tiết để chọn phương pháp thích hợp, lấy trẻ làm trung tâm. Thực hiện trên tiết học là hoạt động chủ đạo của trẻ, giáo viên là người hướng dẫn, gợi ý, kích thích trẻ họat động, sáng tạo tích cực. Ví dụ: Trẻ đếm đến 8, nhận biết các nhóm có 8đối tượng. Nhận biết số 8. Chủ đề “Thế giới thực vật” Chủ đề nhánh “một số loại rau” Cô phải chuẩn bị cho mỗi trẻ 8 loại rau đẹp, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để tạo sự phát triển trí lực cho trẻ nhận biết các dấu hiệu trong bản chất của cách đếm, cách thêm bớt nhằm giúp trẻ nhấn mạnh tính bất biến của môn học thì cô giáo phải dùng lời nói dễ hiểu, gần gũi với trẻ để khơi gợi trẻ chú ý và suy nghĩ ví dụ: Cô soạn trên giáo án điện tử, ở trong mỗi khu vườn có 6 hoặc 7 và 8 bắp cải, cà rốt, củ hành, củ tỏi… ôn gợi nhớ cô cho trẻ lên tìm rau bé thích có số lượng là 7 và chọn số tương ứng, nếu bé chọn đúng con vật có số lượng 5 thì có tiếng vỗ tay và khen bé chọn đúng rồi còn bé chọn sai thì hiện lên hình mặt người khóc và nói tiếc quá bé chọn nhầm rồi. Ngoài ra ở mọi hoạt Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 15 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang động trong ngày cô luôn lồng ghép để trẻ đếm, tổ chức cho trẻ chơi hoạt động góc ở mỗi góc có 8 trẻ, giờ ăn một bàn có 8 trẻ, tổ chức trò chơi một nhóm 8 bạn chơi. Theo phương pháp đổi mới lấp trẻ làm trung tâm, trẻ là chủ thể tích cực nên tôi đã áp dụng phương pháp này . Cô cho trẻ ôn số lượng 7, cho trẻ chọn số quà tương ứng với bạn mang tặng, cho trẻ tìm chữ số tương ứng ở góc bé học chữ số trong lớp. Bài mới: Tổ chức cho trẻ luyện tập cả lớp thực hiện cùng bài hướng dẫn của cô để thời gian trẻ chơi trò chơi luyện tập nhiều hơn. Luyện tập cá nhân: Cho 2-4 trẻ thi đua nhau thu hoạch rau cho bác Ba có số lượng 8 đem nó về Tổ chức trò chơi để cũng cố kiến thức số trẻ trong lớp cùng tham gia chơi: Trồng cây, chia lớp thành 3 đội, mỗi đội chọn một loại rau yêu thích, khi nào có hiệu lệnh của cô trẻ vượt chướng ngại vật chọn đúng câu cho đội mình có số lượng 8, nếu nếu đội nào không chọn đúng 8 ĐT đội đó loại khỏi cuộc chơi . Giáo viên cần tạo điều kiện cho trẻ suy nghỉ và tự hành động, thậm chí còn để trẻ tự suy nghỉ cả bài mới là biện pháp kích thích gợi mở hương dẩn để trẻ hoạt động tích cực (dựa vào sự nhận thức của học sinh) Cô giáo có thể thiết kế tiết dạy thông qua các trò chơi để gây hứng thú ở trẻ và giúp trẻ nhớ lâu và quan trọng trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động. Thiết kế bài dạy của cô trên giáo án điện tử, nếu sử dụng đồ dùng trực quan thì đồ dùng cần đẹp ngộ nghĩnh gần gũi với trẻ và phù hợp với chủ điểm, còn phần thực hành của trẻ nên sử dụng thông qua trò chơi, Luyện tập cá nhân cho trẻ chơi “Ai nhanh hơn” “Ai tinh mắt” cô gọi 2 trẻ lên chơi cho trẻ tìm thêm con vật và đem nó về đúng với môi trường sống của chúng như Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 16 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang cá sống dưới nước, voi sống trong rừng, gà sống trong nhà. (Cô chuẩn bị ngôi nhà, rừng cây, hồ nước). Còn tổ chức trò chơi để luyện tập cả lớp như trò chơi “Ai nhanh tay” Cô chia lớp thành 3 tổ cho tổ 1 tìm con vật nuôi trong gia đình, tổ 2 tìm con vật sống trong rừng, tổ 3 tìm con vật sống dưới nước cô cho trẻ thêm và và bớt ra theo yêu cầu tổ chức cho 3 tổ thi đua nhau để trẻ hứng thú. Dạy học vừa sức: Trên cở sở giáo viên phải cân nhắc lựa chon nội dung sao cho phù hợp, hợp lí giữa nội dung các kiến thức lí tính và cảm tính Để đảm bảo tình vừa sức cho trẻ những kiến mới truyền đạt cho trẻ cần được phức tạp dần được cũng cố dần qua các bài tập luyện phong phú và được ứng dụng vào các dạng hoạt động khác nhau của trẻ như vậy sự mở rộng dần, phức tạp dần nội dung dạy học sẻ giúp trẻ dễ dàng lĩnh hội kiến thức và kỹ năng tạo cho trẻ hứng thú học toán. Trên cơ sở của những khoa học toán học. Sinh lý trẻ em. Tâm lí học và giáo dục học mầm non trong qua trình dạy toán cho trẻ cần đảm bảo sự thống nhất giữa các thao tác, kiến thức kỷ năng và thái độ thông qua các hoạt động giúp trẻ phổ thông ngôn ngữ về tên gọi các hình khối trong thực tế Trong quá trình hình thành biểu tượng toán học về các hình dạng cần phải đảm bảo tính chính xác khoa học và tất cả mọi mặt như ngôn ngữ kí hiệu hình vẽ. Kiến thức suy luận thông qua hoạt động mà tư duy và ý thức phát triển tốt Biện pháp nhằm đảo bảo tính ý thức và phát huy tính tích cực của trẻ Để đảm bảo tính ý thức và phát huy tính tích cực của trẻ trong quá trình lĩnh hội kiến thức cần dạy trẻ nhận biết những dấu hiệu nhận biết của đối tượng bằng cách thay đổi các dấu hiệu trong bản chất và giữ nguyên bản chất của đối tượng. Đồ dùng đa dạng màu sắc tươi sáng, sắp xếp đồ dùng trực Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 17 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang quan ở nhiều vị trí khác nhau để trẻ đếm. Qua hiều cách đếm trẻ nắm bắt được các dấu hiệu đặt trưng của số lượng và có biểu tượng chính xác về chúng. Biện pháp 3: Hệ thống câu hỏi giúp trẻ phát huy được tính tích cực sáng tạo, giúp trẻ nắm được kiến thức một cách lôgic, câu hỏi đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Kế hoạch kèm cháu yếu. Trao đổi với phụ huynh thống nhất phương pháp dạy. Mỗi ngày dành 5 đến 10 phút trước và sau giờ đón trẻ để ôn tập bằng nhiều hình thức như đếm, thêm bớt, chia nhóm trong phạm vi 10. Khi thấy trẻ đạt yêu cầu nâng cao dần, cho cháu giỏi kèm cháu yếu để cùng đếm, nhận biết mối quan hệ hơn kém và cách chia thành 2 nhóm. Bằng hệ thống câu hỏi: Và bài tập nhằm kích thích trẻ phát triển về trí lực của trẻ một cách hưng phấn dẫn dắt trẻ tự tìm ra kết quả, tự đưa ra kết luận khái quát bằng lời giáo viên cần đặt ra cho trẻ vào các tình huống có vần đề buột trẻ phải suy nghĩ . Ví dụ: Cho trẻ so sánh hai nhóm đồ vật để trẻ tự nhận xét về 2 nhóm đồ vật cô sử dụng một số câu hỏi gợi mở để trẻ suy nghĩ. Cô hỏi 2 nhóm như thế nào với nhau? (Trẻ có thể trả lời 2 nhóm không bằng nhau, gợi ý cho trẻ khác trẻ lời nhóm nhiều hơn nhóm thì ít hơn) tại sao con biết 2 nhóm không bằng nhau? (Trẻ trả lời vì nhóm có 7, nhóm có 6 đối tượng, nhóm dư 1 nhóm thiếu 1…) Trẻ tự suy nghĩ và tìm ra câu trẻ lời, và cô là người động viên khuyến khích trẻ để trẻ được trình bày ý kiến của mình. Hệ thống câu hỏi bài tập cô đặt ra câu hỏi dựa trên tri giác và trí nhớ tái tạo của trẻ nhằm ghi nhận những kiến thức của đối tượng yêu cầu trẻ miêu tả những kiến thức mà trẻ vừa quan sát hay nhắc lại nhiệm vụ của cô giáo VD: Có bao nhiêu con ? hai nhóm như thế nào với nhau? Tại sao không bằng nhau? Muốn bằng nhau làm thế nào Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 18 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang Câu hỏi tái tạo có nhận thức nhằm giúp trẻ nắm vững và cũng cố những kiến thức một cách sâu sắc hơn VD: Tìm và chọn thêm con vật, bông hoa…cho đủ số lượng 7 (Số lượng của tiết học và phù hợp với chủ điểm) Câu hỏi sáng tạo có nhận thức nhằm giúp trẻ sử dụng những kiến thức đã nắm được để giải quyết tình huống hay nhiệm vụ khác nhau VD: Trong bình hoa của con có bao nhiêu bông hoa, có bao nhiêu cành hoa? muốn mỗi cành đêu có bông hoa các con làm thế nào? Dùng đồ dùng gì thực hiện thêm bông hoa? (Dùng kéo và giấy màu cắt hoa, dùng bút chì đen và màu sáp vẻ tô thêm hoa, dùng giấy màu xé dán bông hoa, dùng kéo cắt hình ảnh bông hoa…) Khi sử dụng câu hỏi giáo viên cần chú ý đặt câu hỏi phải ngắn gọn cụ thể đủ ý, nội dung câu hỏi phải vừa sức trẻ, các khái niệm trong câu hỏi phải quen thuộc với trẻ nên đặt nhiều dạng câu hỏi cho một vấn đề các câu hỏi phải có hệ thống, phải kích thích sự suy nghĩ của giáo viên, phải đặt câu hỏi mang tính đa dạng để mở rộng vốn từ cho trẻ, tập cho trẻ hiểu và sử dụng nhiều cách đặt câu hỏi để cho trẻ ứng dụng vào các tìn huống khác nhau của cuộc sống . Biện pháp 4: Trang trí môi trường lớp học lôi cuốn hấp dẫn trẻ. Đây là nguyên tắc dạy học quan trọng để hình thành biểu tượng toán ban đầu cho trẻ mầm non. Học phải đi đôi với hành, học phải đi đôi với cuộc sống do đó làm quen với môn toán không chỉ dừng lại ở hoạt động cho trẻ làm quen với toán mà còn cho trẻ vận dụng những kiến thức kỹ năng đã có giúp trẻ nhớ lâu hơn về các chữ số, số lượng, kích thước, hình dạng…Chính vì thế việc tạo môi trường cho trẻ làm quen với toán qua các đặc điểm như màu sắc, hình dạng, bố cục góp phần hình thành ở trẻ khả năng yêu thích cái đẹp ở xung quanh là việc làm tôi cho là hết sức quan trọng và tạo ra môi Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 19 Một số biện pháp phát triển kỹ năng toán cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Cư Pang trường làm quen với toán. Ở lớp mình tôi giành riêng một khoảng trống có diện tích vừa phải, vừa tầm với trẻ nơi dễ gây sự chú ý của trẻ. Tôi trang trí góc học tập như một bức tranh bên trái là bé tô màu và sắp xếp theo quy tắc, trang trí bên trong là hình ảnh ngôi nhà có hàng rào, đường đi vào nhà trên đó có dán thảm đỏ để làm đường đi tạo góc mở cho trẻ hoạt động, trẻ chơi ở góc toán được tô màu, được vẽ được dán sắp xếp theo quy tắc với nội dung của từng chủ đề. Còn bên phải là thử tài của bé tôi trang trí như một cái bảng trên đó có dán những tấm thảm đỏ trẻ được tô màu, vẽ, dán, và gắn số tương ứng với số lượng đồ vật trẻ đã gắn theo nội dung của chủ đề. Qua đó rèn cho trẻ kỹ năng tô màu, vẽ dán, sắp xếp theo quy tắc, nhận biết số lượng trong phạm vi 5 và gắn số lượng tương ứng với số đồ vật trẻ dán. Không những tạo môi trường hợp lý mà tôi còn sử dụng những sản phẩm của trẻ để tạo cho trẻ sự hứng thú khi đi học. VD: Ở chủ đề “Phương tiện và một số quy định về giao thông” tôi sử dụng những hình ảnh trẻ vẽ và tô màu về các phương tiện giao thông để trang trí. Để tạo cho trẻ sự gần gũi và trẻ hứng thú vì nó là sản phẩm của trẻ, trẻ tự tạo ra chơi với sản phẩm của mình được tự mình trải nghiệm và thực hiện cách trang trí theo sự hướng dẫn của cô Biện pháp 5: Lồng ghép vào các tiết học khác và các trò chơi . Thông qua các môn học khác lồng ghép đan cài các hoạt động. Trong quá trình sử dụng lồng ghép đan cài cô nên sử dụng trực quan và thực hành, thiết kế hình thức Học mà chơi, chơi mà học thông qua hình ảnh chơi nhẹ nhàng để trẻ hứng thú và tích cực hoạt động thì hiệu quả học đếm tốt hơn. VD: Trong tiết dạy trẻ mối quan hệ hơn kém trong phạm vi 7. Cô lồng ghép vào hoạt động ngoài trời thông qua trò chơi dân gian và trò chơi tự do cô chia lớp thành nhóm có 7 trẻ chơi trò chơi “Bẫy chuột” cô hỏi có 7 bạn mà có 2 bạn làm bẫy còn mấy bạn làm chuột, nhóm có 4 bạn làm bẫy có mấy bạn làm chuột. Cô lồng ghép vào hoạt động góc để trẻ nắm số 7 cô cho trẻ chọn Người thực hiện: Hoàng Thị Thu Thúy 20